&nbsp;-------<br>|&nbsp;bookZ.ru collection<br>|-------<br>|&nbsp;&nbsp;Чарот&nbsp;Міхась<br>|<br>|&nbsp;&nbsp;Вершы<br>&nbsp;-------<br><br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Міхась Чарот<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;ВЕРШЫ<br></h3><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Балотам снежным праз сасоннік<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Балотам снежным праз сасоннік,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Які смаловым пахам вабіць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Прастор балот зімою соннай<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю санямі разухабіць.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю, як кусцік нізкарослы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Калі з саней назад паглянеш,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нібы адкінуўшы ён вёслы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Плыве па белым акіяне.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пукаты стог люблю аб'ехаць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сляды наўкол зрабіць палоззем<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І сена, выскубнуўшы вехаць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю раскідаць па дарозе.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю, як санкі мчацца з плачам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пісклявы гімн зіме заводзяць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А конь, падкуты чортам, скача,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нібы па шкле, па гладкім лёдзе.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю закутацца кажухам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Згайсаць ад меж да меж краіну<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І крыкнуць гучна завірухам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што ў хвалях белых не загіну.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І зноў ляцець… Дуга хай звоніць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пакуль конь лейцы не аслабіць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Прастор балот зімою соннай<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Люблю санямі разухабіць…<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1922<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бунтар<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Я шумлівы чарот, я мяцежны бунтар.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Я балота буджу гучным шумам.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У вадзе я жыву і абмыт дажджом хмар,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Але змоўкнуць не дам сваім струнам.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Уздыму дух людзей, прабуджу іх ад сну, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Славу, будучнасць я ім прарочу…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Я, мяцежны бунтар, клічу жыцця вясну,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Клічу к працы свабоднай і творчай.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як не счуюць мяне, я мацней загуду,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дам гучнейшы акорд песні новай…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А каб змыць з зямлі бруд, скалыхну я ваду,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што дажджом налілася свінцовым.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чаму ж вы, песняры, што будзілі людзей,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чуць не хочаце песні чарота?<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нашы песні – наш кліч, бо адных мы грудзей,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Край адзін наш – то наша балота.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дык шумі, як шумеў, велікан-ясакар,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шапаці, спелы колас, у полі…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А я песню сваю буду пець – я бунтар!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Буду клікаць народ свой да Волі.<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1922<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ведай, свет…<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ведай, свет, што я сын мужыка-бедака,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Які доўга ў няволі стагнаў…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ўзгадавала мяне яго чорна рука,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А купала нядолі адвечнай рака,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Голад, холад мне ў твар пазіраў…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дні ішлі… Ў беднай вёсцы пеў песні народ,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Разганяў гэтай песні нуду…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў полі жыта ў снапах, нібы той акалот,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Хата згніўшая ўся, хлеў стары без варот,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вось якую я бачыў бяду…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ўсе казалі, што й сын, як і бацька-мужык,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Перад панам свой горб будзе гнуць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што з другімі людзьмі ён не пойдзе у лік,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Запрацуе сабе лапці з ліпавых лык,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вольнай песні не будзе ён чуць.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І запала тады іскра ў сэрца грудзей,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Запаліла там помсты пажар,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І з агнём тым у свет я пайшоў да людзей,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Песні сам пачаў пець я пра волю смялей,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Каб быў кожны сабе гаспадар.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бач, ад песні маёй скалыхнуўся ўвесь свет,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сонны край я ураз разбудзіў…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І на тым кургане, дзе спяваў сумна дзед,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе мінулай няволі не змыт яшчэ след,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Прамень шчасця ужо засвяціў.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Паўстаюць, як з зямлі, рвуцца к волі з цянёт,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Песня ў сэрцы спаткала адгук!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Йдуць да сонца яны, йдуць к жыццю – напярод,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Абагрэцца хутчэй, асушыць кроў і пот,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Загаіць мазалі чорных рук…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ведай, свет, я вясковы – мужычы сынок,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Я пяю, што пяе селянін…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А ты чуеш? Іграе заводаў гудок,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў кузні гучна звініць каваля малаток, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пра адно мы пяем як адзін!<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1921<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вечарам<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Хавае змрок у небе хмары.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Агонь ён паліць вечных зор;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Глядзіцца месяц у выгары,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе не змаўкае жабаў хор.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Не хіліць вецер куст ракіты,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Не свішча сумна, як удзень…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На гай, на поле і на хаты<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спаўзае ночы лёгкі цень.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Туман бялее над балотам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзяргач завёў траскучы спеў,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жукі лятаюць па-над плотам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жывёла йдзе з пагону ў хлеў…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ідуць ад працы ў вёску людзі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзяўчаты, хлопцы, мужыкі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І гукі песні роднай льюцца,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як хвалі быстрай той ракі…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Змаўкае спеў… Вось ночы ціша<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нясе ўсяму святы спакой…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А сэрца доўга мне калыша<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Твой сумны спеў, край родны мой.<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1920<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вечная бура<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спрадвеку тут шумяць кусты<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яшчэ да зор узбуджанага гаю,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спрадвеку стогне лес,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як з ворагам ў апошняй бойцы раць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як мора, гразь балот<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Калышацца ад краю і да краю, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І віхру страшнага<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ніколі тут нікому не уняць.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І бураломныя гады,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як хмары чорныя, нясуцца над зямлёю…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ўсё ломяць на шляху…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А кволых ўсіх людзей мяняе новы род…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І хутка ўсё бяжыць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нібы у летні дзень авечкі чарадою<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Імчацца з поля ў хлеў,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Як ночку цёмную уздзене чуць усход…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ўзнялася вось новая бура, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цені ўстаюць з беларускіх балот…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жыццё ўсё – дзе смерць і хаўтуры,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе крыж і магіла – людзей карагод.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Край родны! Сонца тваё ўзыходзіць!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бачыш, хмару рассек вунь прамень…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чуеш ты крыкі: «к Свабодзе! к Свабодзе!»<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ноч памірае… З'яўляецца дзень!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А бура не ціхне… О, вечная бура!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ты віхрам змятаеш да лепшага шлях;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ты нішчыш няволю, знявагу, пануру,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ты слабаму – радасць, а моцнаму – страх!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Змяшаліся… людзі, пажары і крыкі…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Свінцовы дождж мые усходы вясны…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Народ ужо верыць, што будзе Вялікім,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што праўдаю стануць чароўныя сны!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яго парадзілі бясстрашныя хвалі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ён вечнае буры малое дзіця…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І бурай нясецца к няведамай далі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шукаючы: Сонца!.. Свабоды!.. Жыцця!..<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1921<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жывыя акорды<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спакойна спі, пясняр, далёка на чужыне…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нашто пакінуў край, які быў сэрцу міл?<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ці, можа, ты хацеў, каб на палях краіны<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Стаяла менш крыжоў і менш было магіл?<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Кахаў ты родны край, дзе цемра, здзек пануе;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;З народам плакаў ты, як лепшы яго сын…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цяпер ты замаўчаў… А ўсё ж акорды чуе<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гаротны люд… Не змоўк іх дзіўны гімн.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў акордах чуюцца ўсё сумныя напевы;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Адбітак тваіх дум – у іх можна ўгадаць,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шмат жальбы ў іх чуваць, і радасці, і гневу.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І звоны ланцугоў нявольніка чуваць.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ты спевам разбудзіў народ свой напрадвесні,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Якому на алтар свой дыямент прынёс…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яшчэ акорд не змоўк тваёй прыгожай песні,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Хоць струны абарваў жыцця паганы лёс.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Лье слёзы па табе народ, і гай, і поле<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І вераць у прамень, які ты ўсім паслаў…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Акорды будуць жыць – твой дар, паэт, – на волі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А з імі будзе жыць, хто плакаў і стагнаў…<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1920<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Завіруха<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Над балотам гудзе завіруха…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ведзьмай носіцца з краю да краю<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І змятае з зямлі жыцця пацяруху…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Неба свінцовым дажджом палівае.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бура ломіць дубы і бярозы-сталеткі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Выварочвае хвоі з карэннем…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І ўзыходзяць з-пад снегу чырвоныя кветкі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Непагоды шалёнай насенне.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Мы засыпаны снежнымі іскрамі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ломім ногі ў галлі буралому…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Крычым сонцу: «Блізка мы, блізка мы!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;К свету Вялікаму! Новаму!»<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нам не страшна мяцеліца смерці<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І напевы хаўтурныя ветру…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ўсё жыццё нам прыходзілась мераць<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Агнявыя балоты і нетры.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Завіруха як свішча – мы слухаем…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Песцяць сэрца жалобныя песні…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Свет стары яна смела парухае —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гэта бура зімы напрадвесні.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Падарожны не згіне ў мяцеліцу,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шлях ён знойдзе ў тумане балота…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Тут адважнаму путніку верыцца,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што ўжо хутка міне яго слота.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сонца гляне – асвеціць палеткі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Згіне з сэрца бязмерная скруха…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Закрасуюць з-пад снегу чырвоныя кветкі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сціхне плакаць жыцця завіруха.<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1922<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нам добра. Цёпла. Зямля ў пажары…<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нам добра. Цёпла. Зямля ў пажары.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дым чорны ўецца аж да нябёс.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Крыжы. Магілы. Вайна. Ахвяры.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Рагочуць людзі. А поўна слёз.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чырвона неба. Зямля чырвона.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Адны баяцца чырвоных хварб.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Другія мкнуцца на клікі звона.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Багатым помста. Бяздольным скарб.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Замоўклі песні. Шумяць дубровы.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Прыгожы, вольны куток глухі.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Адно чужыя равуць каровы.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шукаюць пашы іх пастухі.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Патухлі зоркі. Гарыць у дыме.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чырвона сонца – вітае рань.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яно засвеціць. Народ падыме.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Смялей да працы. Загіне здань.<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1921<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;На могілках<br></h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ахвярую А…<br>
<br><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спявай мне, дзяўчынка, пра кветкі, пра гай,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пра лепшыя дні, пра вясну,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пра наша каханне, галубка, спявай —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пад ціхі твой спеў я засну.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ці помніш спатканне, нясмелы пагляд…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нам зорка там з неба упала,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Там месячык ясны ўзіраўся на сад,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ты думкі мае угадала.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І песню пачуў я, ты пела тады,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А гукі нясліся далёка,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Той песні вясенняй засталісь сляды,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У сэрца запалі глыбока.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гады праляцелі… Нібы неўзначай<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Мы разам спаткалі вясну…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дык зноў тую песню, дзяўчынка, спявай, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пад ціхі твой спеў я засну…<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1920<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Родныя птушкі<br></h3><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;I. У вырай<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Надходзіў час зімы сцюдзёнай,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Плылі над краем цёмны хмары,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Змяніўся колер траў зялёных,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Замоўклі жабы у выгарах.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Халодны вецер дзьмуў з паўночы<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І песню жальбы пеў у полі;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чарней як сажа сталі ночы;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А ўдзень туманна, як ніколі.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І чуюць птушкі – холад, сцюжа<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Краіну раптам агартаюць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Са смуткам ў грудзях яны гужам<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У край чужацкі адлятаюць.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Апошні погляд, поўны жалю,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На родны кідаюць палетак…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Назад іх вабяць руняў хвалі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чароўны пах асенніх кветак.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А вецер свішча… стогне… плача…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Снег беліць родныя загоны,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Мароз-траскун на полі скача,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ён птушак не здагоніць.<br>
<br><br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;II. На чужыне<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цёпла тут. Снягі не ўюцца.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спачываюць птушкі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Але штосьці не пяюцца<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Песні-весялушкі.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Па дарозе ў край далёкі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шмат хто з іх загінуў,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І тут ім няма палёгкі —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Не свая краіна.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цераз моры-акіяны<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Думка іх нясецца<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У той бок, дзе край каханы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цяжка дзе жывецца.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яны ведаюць: там бура<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гнёзды раскідае,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Поле роднае віхура<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Снегам замятае.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Яны знаюць: жыць там трудна<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вераб'ю, сініцы…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А вясны чакаць як нудна!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вясна толькі сніцца.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Але вераць, вераць птушкі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Думка іх не згіне…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Спяюць песні-весялушкі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На сваёй краіне.<br>
<br><br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;III. З выраю<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ад берагоў ракі далёкай – Ніла<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Лятуць вясёлымі яны<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У родны край, дзе ўсё так сэрцу міла,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе сонца бліснула вясны.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;«Вясна! Вясна!» Яны запелі песню,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Лятуць на родны свой загон…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пад хмарамі спляліся птушкі цесна,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Не моўкне спеваў перазвон.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гараць агнём пабачыць вольны нівы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На родны узляцець прастор…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І ў ясны дзень, і ноччу палахлівай<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Нясуцца шляхам вечных зор.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цяпер нішто, нішто іх не пужае,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Забылі блукання цяжар,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бо ведаюць – іх родны кут чакае,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе сонца свеціць – волі дар.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І толькі сум, як змрок які, нахлыне,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Калі ўпадзе хто з-пад нябёс,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Агорне жаль, што мілай той краіне<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жыцця свайго ён не данёс.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Праходзіць сум… І зноў яны нясуцца<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На родны край, дзе знікнуў цень…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ад песні іх лясы там скалыхнуцца,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вітаць якою будуць дзень.<br>
<br><br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;IV. На роднай краіне<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На вузкіх загонах поля,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;З высокіх гор<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Струйкі пабеглі паволі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На вольны прастор.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І траўка каўром аксамітным<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Краіны убрала абшар;<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На небасхіле блакітным<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Няма хмар.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Новай вясны<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Кветкі на сенажаці…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ужо прыляцелі яны,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзе зямелька-маці.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На гняздзе, раскіданым бураю,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бусел клякоча…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ластаўка ўецца віхураю —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Над хатаю новай клапоча.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жаўранак звоніць<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Над вольным аратым…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Цяпер яго ястраб не зловіць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Крумкач не ўзаўецца над хатай…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Калі ж і падымецца хмара<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Над роднаю, вольнаю нівай, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дожджык патушыць пажары,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Зробіць зямлю урадлівай…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сцюжа зімова мінула,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бура пакінула выць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вясна на наш край заглянула, —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Мы будзем жыць!<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1922<br>
<br><br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сенажаці і полі аснежаны<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сенажаці і полі аснежаны,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Рэкі высланы гладкім памостам.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Воўк з гушчару дарогай няезджанай<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Бяжыць к вёсцы няпрошаным госцем.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Лес у шлюбным адзенні, а хмурыцца,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Не вітае ён песнямі рання…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А у вёсках завеяны вуліцы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў мяккіх гурбах купаюцца сані.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сівалапы гуляе пад вокнамі,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Пазірае хаціне у вочы,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Толькі ў поўдзень часамі замоўкне ён,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А як вечар – у шыбы стукоча.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Дзеці пальцамі шыбы з узорамі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Размалёўваюць, тулячы плечы.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Згорнуць ў жменю сняжыначкі-зоры<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І бягуць пасмактаць у запеччы.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ноччу печ заспявае ім комінам,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сон салодкі ў пасцелі ім сніцца,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Што ў садку яны з крыкам і гоманам<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;На сіле ловяць гуртам сініцу.<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1922<br>
<br><br><h3>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шляхам зімнім<br></h3><br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сенажацямі, лясамі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;За санямі сані самі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сцелюць сцежку.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сцелюць сцілем.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У разгоне<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Белы коні<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сівы грывы<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Распусцілі.<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Заскрыпелі, зарыпелі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Палазы ў лазе, запелі…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Просты вёрсты<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Шляхам зімнім…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А сялянам – ім не зімна<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;У кажусе…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Коні трусяць<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў завірусе,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Па замеценаму следу<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Едуць, едуць, едуць…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сіні снег<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сцяжынкі сее,<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Усхадзілася завея —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Вее, вее, вее…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І даліна<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў белы іней —<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Гіне, гіне, гіне…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І не слізка…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Блізка, блізка<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Стагі сена…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чуць прыкметны<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Багны, нетры<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ў мітусенні…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Над стагамі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Жэрдзі-вежы…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;А палоззі гурбы рэжуць<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Падкаванымі нагамі<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;І мінаюць гай за гаем…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Сівагрывых<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Чутна ржанне…<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;– Вы – эх! Вы – эх:<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Стой!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Прыехалі!<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Стажарні!<br>
<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;1926<br>
<br><br><br>