Текст книги "Əzilsəm də susmaram!"

SEVGİ CANDAN AYRILMAZ

 
Sevən könlüm sevdi səni,
Sevgi candan ayrılmaz!
Rahibim ol, yolum göstər,
Din imandan ayrılmaz!
 
 
Pəncərəyə nə qonmusan?
Yoxsa bəni sən anmısan?
Yüzsən, minsən, milyonmusan?
Ruh gümandan ayrılmaz!
 
 
Gündüzüm tar7777
  Qaranlıq (f.)


[Закрыть], gecəmsə yox,
Sevincim az, kədərim çox!
Dilim qabar, sözüm “ah”, “ox”,
Ah amandan ayrılmaz!
 
 
Məcnun çöldə, mən meşədə,
Canım div tək bir şüşədə.
Gözüm qalıb bənövşədə,
Quş ormandan ayrılmaz!
 
 
Kol dibində bitərəm mən.
Bülbül olub ötərəm mən!
Dağa qalxsam, itərəm mən,
Dağ dumandan ayrılmaz!
 
 
Dövran atar şeş-beşini,
Yelə verər peşkəşini!
İndisini, keçmişini,
Söz zamandan ayrılmaz!
 
 
Kimi ağlar, kimi gülər,
Göz yaşımı kimlər silər?
Balıq bilməz, xaliq bilər,
Gün cahandan ayrılmaz!7878
  Qeyd: Bu şeirlər ʻʻAzıxʼʼ folklor muzeyinin arxivindən götürülmüşdür.


[Закрыть]
 

OLMAZ

Yəhya bəy Dilqəmə oxşatma

 
Dəymə, dəymə, könlüm sana aşiqdir,
Aşiqin qəlbini sındırmaq olmaz!
Mənim sözüm bir ilahi eşqidir,
Kərəmi bu qədər yandırmaq olmaz!
 
 
Göydə şimşək kimi çaxdım, ölmədim,
Özümü yandırıb-yaxdım, ölmədim!
Yoluna, izinə baxdım, ölmədim,
Məcnunu bir belə sındırmaq olmaz!
 
 
Yalvarram, yaxarram yola gəlməzsən,
Axan göz yaşımı durub silməzsən!
Nə söz anlamazsan, nə dil bilməzsən,
Doğrudan uşağı qandırmaq olmaz!
 
 
Rüsvayi-cahanam Sənandan betər,
Sən tərsa deyilsən, bu zülmün yetər!
Sinəmdə bir bülbül göynəyib ötər,
Nə fayda, sözümü andırmaq olmaz!
 
 
Qəm çəkər, qəm yeyər Cavad nə vaxtdan,
Kəm oldum taledən, kəm düşdüm baxtdan!
Qarşında qul ollam, düşməzsən taxtdan,
Bu qanlı sevdanı dandırmaq olmaz!
 

SƏHƏR-SƏHƏR

Şəmkirli Hüseynə bənzətmə

 
Yarın bağçasında güllər açılıb,
Bülbüllər ötüşür, gəl səhər-səhər!
Çarhovuz başında bir telli sənəm
Baxıb güzgülənir, bil səhər-səhər!
 
 
Güllərin üstündə parlayan şehdi,
Qəlbimdən keçənlər nə sərin mehdi!
Gözümə görükən qövsü-qüzehdi,
Hicran qubarını sil səhər-səhər!
 
 
Çətirli ağaclar sanki ormandı,
Həyat göz qırpımı, ömür bir andı!
Cavad, düşündüm ki, bu nə fərmandı,
Danış səhər-səhər, gül səhər-səhər!7979
  Qeyd: Bu şeirlər Aşıq İslam Yusifovdan yazıya alınmışdır (1962-ci ildə) (Tərtibçi).


[Закрыть]
 

MƏRSİYƏ

Abdulla Surun xatirəsinə

 
Cavan öldün, dünyadan kam almadın,
Çox çalışdın, zəhmətdən heç doymadın.
Əfsus ki, fikrinə nail olmadın,
Ağla qardaş! Ağlamalı günündür!
 
 
Çıxarmayaq yaddan biz tez onları,
Həp vətənə qurban olmuş canları;
Tanrı qəbul etsin belə qurbanları!
Ağla, qardaş! Ağlamalı günündür!8080
  Qeyd: Bu şeirlər Aşıq İslam Yusifovdan yazıya alınmışdır (1962-ci ildə) (Tərtibçi).


[Закрыть]
 

Gəncə, 1912

MİRZƏ ABDULLA (SUR) MƏMMƏDZADƏ

…Gənc və nəcib şairimiz Cavad Əfəndi, həzin və ahəngdar bir tövr ilə yazmış olduğu gözəl və yanıqlı şerini söyləməyə başladı:

 
Ey qardaşlar! Bir zamanlar elimsizlik dumanı,
Cəhalətin kor pəncəsi qaplamışdı hər yanı.
O zəhərli havalardan gül yanaqlar solmuşdu,
O gün xain, pis əllərdən Vətən xarab olmuşdu!
Göylər bizə işıq deyil, yıldırımlar saçırdı,
Günəş, yağmur, sular bizdən uzaq qaçırdı.
Allah belə qəbul etməz oldu bizim qurbanı,
Bizi o gün boğuyordu azğınlığın tufanı;
Quran nədir? Anlamazdıq.
Vətən nədir? Bilməzdik.
Qarşımızda yetimlərin göz yaşını silməzdik.
Ağlanacaq bir hal idi, kəndimiz də görürdük,
Dilimizin, dinimizin getməsinə gülürdük.
Bu Vətənin bunu görən südü təmiz övladı,
Bir qaç kişi o gün bizim qara günü anladı!
Ağladılar, sızladılar, yalvardılar Allaha,
Ulu haqqın rəhmi gəldi könlü qırıq onlara!
O gün bizim dağlarımız bir az güldü şehləşdi,
Bacarıqlı bir qaç qollar zülmətlərlə əlləşdi!
Ey qardaşlar! Yurdumuza Günəş yeni doğmuşdu,
Bir azacıq – demək olar – dostlar deyən olmuşdu!..
Ancaq dünən başımıza kölgə salan bir bulud,
Önümüzdə!.. Haqqın varsa, ey daş ürək, gəl unut!..
Yox, yox… Sizin məzarınız qəlbimizin ən dərin
Bir yerində saxlanmışdır, o pak ruhun için!
Bütün dünya alt-üst olsa, mən ki, səni unutmam,
Ay qardaşlar! “Amin!” deyin, Allah bunu əfv etsin!8181
  Qeyd: Şeri şairin müəllimi Hüseyn Cavid çap etdirmişdir (Tərtibçi).


[Закрыть]
 

Gəncə, “İqbal”, 1912, 17 may

“ŞÜKRİYYƏNAMƏ”DƏN SƏHİFƏLƏR*

KEÇƏR

 
Bəzən yosmalar alayı,
Əllərində nurdan ayı
Dağdan, arandan keçər!
 
 
Bəzən elin bir qadını,
Bildiyin yoxkən adını,
Gülümsər, yandan keçər!
 
 
Hərdən yumuşaq bir ipək,
Dalğalanar ətək-ətək,
Ürəkdən, qandan keçər!
 
 
Görürsən bir telli yıldız,
Şimşəyi andıran bir qız
Süzülüb, qandan keçər.
 
 
Şümşad boylu, gözü almaz,
Salam verrəm, salam almaz!
Cavadı heç saya salmaz.
Gedib, biyabandan keçər!
 

GÖZÜM GÖRDÜ, KÖNLÜM SEVDİ

 
Yağış tökdü üstümüzə
Göylər birdən, bir kərəm, hey!
Güllər baxıb güldü bizə,
İy su oldu o Sənəm, hey!
 
 
Şehli bağa bənzədi o!
Göy yarpağa bənzədi o!
Şux zanbağa bənzədi o!
Yan, ey Qərib, Şahsənəm, hey!
 
 
Batum əski Qız qalası,
Batum yurdun göz qalası!
Xaqanımın öz qalası,
Səndə doğub Şükriyyəm, hey!
 
 
Torpağında, daşındaca,
Gördüm bulaq başındaca!
“Sevdim” on beş yaşındaca,
Bundan sonra kükrəyəm, hey!
Bu ləpirlər izi imiş,
 
 
Bəy Süleyman qızı imiş!
Dilək imiş, arzu imiş!
Körük oldu bu sinəm, hey!
 
 
O Əslidir, mən də Kərəm,
Mən bu sirri gizlətmərəm!
Yarı burda gözlətmərəm,
Car eyləsin qoy aləm, hey!
 
 
Həp ağlını, kamalını,
Həp hüsnünü, camalını;
Sən Cavadın Qumralını
Yaz, ey qələm, ey qələm, hey!..8282
  Qeyd: Bu şeir Əhməd Cavadın Şükriyyə xanıma həsr olunmuş ilk şeirlərindəndir (Tərtibçi).


[Закрыть]
 

Batum, 15 mart, 1915

MƏN TAPMIŞAM

 
Ey Tanrının cənnət uman qulları,
Mən cənnəti bu dünyada tapmışam!
Aramaqdan bezdiyiniz yolları
Axtarmadan mən sevdada tapmışam!
 
 
Oxşayaraq ulduzunu, ayını,
Necə sayım cənnətimin sayını?!
El deyən cənnətin mən bir tayını
Açıq gözlü bir röyada tapmışam!
 
 
Eşitmədən, anlamadan yerini,
Dərvişlərin çağırdığı pirini;
İnandığım ərənlərin birini
Uc-bucaqsız bir səhrada tapmışam!
 
 
Daşıyanlar vicdanların darını,
Bucaqlarda gəzər gözəl yarını!
El cəfada diləndiyi varını,
İmanını mən səfada tapmışam!
 
 
Ürəkdən neylərə çəkdirən “yahu”!
Aşığın inləyən telə sorduğu,
Böyüklərin sanıb heyran olduğu
Nüktəyi mən macərada tapmışam!
 
 
Şərqin gülü, neyi, meyi, nəvası!
Qərbin könül sıxan ağır havası!
Rahiblərin, keşişlərin duası
Umduğunu masəvada tapmışam!
 
 
Çıxmışkən günahı vaizin dizə,
Vəz edib, durmaqda bax yenə bizə!
Söylənəcək sözü dinə, dinsizə,
Vicdanımda bir sədada tapmışam!
 
 
Mən ki, hindin sufisinə, sözünə,
Qulaq verməm, Qərbin baxdım üzünə!
Büründüyü tülə deyil, gözünə
Neydəkini mən nəvada tapmışam!
 
 
Ağlamazsa qara bəxtin buludu,
Bəsləyir vicdanım bir böyük duyğu!
Hər iki dünyanın hardadır sonu?
Cavabını intiyada tapmışam!
 
 
İnandım ki, hər fəryadın sonu var!
Bir gün gələr: Yer üzündə yaz olar!
Gələn günü düşünənlər, yazanlar,
Duyduğunu bu xülyada tapmışam!
 

Batum, “Açıq söz”, 1917, 20 iyun

SURƏTPƏRƏSTƏM

N.Y.-yə

 
Bir şeir qoşmuşam dillərdə gəzir,
Uçub oba-oba ellərdə gəzir.
Könlüm Məcnun kimi çöllərdə gəzir,
O mənim şərqimdir, o mənim bəstəm,
Mən şeir aşiqi, mən sözpərəstəm!
 
 
Cananın buxağı dümağ, ağ ola,
Eşqi buludlarda, kefi çağ ola!
Dərdi nazü-qəmzə, canı sağ ola,
Mən çoxdan sərxoşam, mən çoxdan məstəm,
Gözəllik vurğunu, gözəlpərəstəm!
 
 
Bir şəkil çəkmişəm, dünyada təkdi,
Canlanıb ilk dağı sinəmə çəkdi.
Burdan gəlib keçən o qız mələkdi,
Mən söz ovçusuyam, söhbətpərəstəm!
Mən üz dəlisiyəm, surətpərəstəm!
 
 
Mənim gördüyümü, Vaqif görməyib,
Mənim hördüyümü, Vaqif hörmə