Текст книги "Вдохновение. Русско-Чеченский сборник"

Вдохновение
Русско-Чеченский сборник
Зарина Денилбековна Шаухалова

© Зарина Денилбековна Шаухалова, 2024

ISBN 978-5-0062-9593-3

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

 
Когда приходит вдохновение,
Беру я ручку и тетрадь.
И мысль свою в стихосложении,
Я начинаю излагать.
 
 
И пусть не стану я поэтом,
Хотя… и не стремлюсь.
Но мысль, все-ж таки при этом
Имеет право жить, надеюсь.
 
 
Откликнется не в каждом, знаю
Кто-то презренно сморщив лоб,
Пройдется взглядом, понимаю,
Судьей моею станет сноб.
 
 
А кто-то истину узреет,
В моей бесхитростной творенье.
И совесть может быть созреет,
Читая мысль в стихосложение.
 
 
***
 
 
Жизнь, тебя не о чем не молю,
От судьбы я подарков не жду.
Лишь мгновения счастья ловлю
По пути, где с тобою иду.
 
 
Я тобою всегда дорожу,
Мне достаточно солнца в окне
Что встречает меня поутру
Не смотря на ненастье в Душе.
 
 
Благодарности двери открыв,
Обещаю я век свой прожить.
И ненастью сердце закрыв
Буду жизнь я с тобою дружить.
 
 
***
 
 
Ожидая судьбы благословения
От нее ты не жди умиления.
Ты бразды в свои руки возьми,
И по жизни смело иди.
 
 
Знай, дуальное зеркало мир,
Все вокруг есть твое отражение.
Если сам ты себе не кумир,
Не вини ты свое окружение.
 
 
Соблюдая все правила жизни,
Не упустишь победу в игре.
И поймешь, что они не капризны,
И что ясны, как свет на заре.
 
 
***
Мой милый друг, совет лови,
Пока дают бесплатно.
В своих грехах других не вини
Коли тебе тут что-то непонятно.
 
 
Ведь Мир имеет наш свои законы,
Незнание, не повод оправдать.
Они тебе я вижу не знакомы
Раз стал других ты в своих бедах обвинять.
 
 
Прими тот факт, что сам творец ты жизни,
Которую ты любишь так ругать.
Внивиденье прожил уже полжизни,
Пора учится мыслью управлять.
 
 
Ты мыслями сценарий пишешь жизни,
Попробуй ты хоть раз их обуздать.
Хорошим сценаристом будь по жизни,
Картину жизни чтоб достойную создать.
 
 
***
 
 
В Душе моей нет места злобе,
Коварности не от кого не жду.
Я благодарна той особе,
Что щас живет во мне, имею я ввиду.
 
 
Я родилась обычным человеком,
Боролась с внешним миром как и все.
Пока не распрощалась своим эгом,
И не поняла что враг мой не во вне.
 
 
Душа подобна озеру иль речке,
Когда чиста, понятно что на дне.
И если хочешь счастье на крылечке,
В спокойствии живи, и в тишине.
***
Люди не встречаются случайно,
Случай-это Бога псевдоним.
И случайности порою не случайны,
Даже если встреча в соцсети.
 
 
Ты из сотен сообщений выбираешь,
Того, кому ты будешь отвечать.
Текст интуитивно набираешь,
Чтоб нечаянно связь с ним не порвать.
 
 
Мы уроки жизни здесь проходим,
Кто-то учит нас, кого-то мы.
Обучаясь опыт набираем,
И растем духовно вместе мы.
 
 
***
 
 
Не ищи ты в этой жизни смысл,
Все равно его ты не найдёшь.
За семью замками скрыта дверь,
И ключи здесь вряд ли ты найдёшь.
 
 
Ты в Душе своей ищи секрет
Что является ключом от всех дверей.
Миру Душу не забудь открыть,
Проявить любовь свою сумей.
 
 
Не скупись на добрые слова,
Ведь они всегда нам греют Души.
И придёт к тебе лучистая волна,
От Души что ты согрел от стужи.
 
 
И поймёшь ты обретя покой,
Что в Душе огонь не убывает,
От того, что делишься с другой
Он тепло обратно возвращает.
 
 
***
 
 
Я когда-то была в вашей шкуре,
Мне порой вас не трудно понять.
Так как не были вы в моей шкуре,
Я не буду вас осуждать.
 
 
Назидательной быть я не смею,
Только хочется мне разъяснять.
Но навязывать строго не стану,
Ведь привыкла сама созидать.
 
 
К милосердию вас я взываю,
Стать добрее чуть-чуть я прошу.
Ведь Господь спросит с каждого знаю
Лишь по мере данной ему.
 
 
***
 
 
Раз уверен в своей правоте,
В оправдании нету нужды.
Коль нуждаешься ты в оправдании,
То сомнения есть в правоте.
 
 
Если совесть внутри все грызёт,
Не пытайся себя оправдать.
И пусть будут тебя осуждать,
От греха может это спасёт.
 
 
Если совесть твоя не молчит,
Есть надежда ещё впереди,
Ведь внутри твоё сердце стучит,
Несомненно живое в груди.
 
 
***
 
 
Кто прав кто виноват, рассудит лишь Аллах,
Судить других, нам право не дано.
И если сделали мы это впопыхах,
Ответить нам придется все равно.
 
 
Проходит каждый свой кармический урок,
Долги свои Аллаху возвращая.
И портит карму судящий урок,
За шею длинную жирафа осуждая.
 
 
***
 
 
Если с глаз прокатилась слеза,
Не спешите Вы огорчаться.
Не печальтесь, ведь это Душа
Издаёт ваша признаки жизни.
 
 
***
 
 
Все мыслители мы века интернета,
Мысли прут как пули с автомата.
И герои все Всемирного рунета,
В современном мире суррогата.
 
 
***
 
 
Силён лишь тот, кто сам себя осилил,
И в мире нет священней газавата.
Он в этой жизни сам себя возвысил,
Для жизни вечной это предоплата.
 
 
***
 
 
Я прошу Вас, не лезьте мне в Душу,
Её раны еще свежи.
И не надо тащить меня в лужу,
Вашей «чистой» и «верной» любви.
 
 
Я немало в свой век повидала,
В лужах плавать давно перестала.
И сменил мне той жизни строфы,
Океан бескорыстной любви.
 
 
***
Сам уплыл ты к другим берегам,
Сев в чужую лодку судьбы.
Не поверив моим слезам,
Не услышав крики мольбы.
 
 
Нет, не стану я горевать,
По угасшей в сердце любви.
И не буду ночами вздыхать,
Разжигая пламя в крови.
 
 
Потушу я той искорки след,
След несбывшейся нашей мечты.
Приложу к своим ранам я лёд,
И сожгу беспощадно порты.
 
 
***
Мои стихи не откровения,
И не костыль слепца.
Они всего лишь многих мнения
Что в мозг приходят без конца.
 
 
И лишь немногие решаются,
Их излагать подобно мне.
А может просто дожидаются,
Что кто-то выскажет извне.
 
 
***
 
 
Давайте помолчим красиво.
Что может быть прекрасней тишины?
Она одна порою так бесценна
В ней сила кроется безмерной доброты.
 
 
Давайте помолчим красиво.
Что может быть мудрее тишины?
Ведь тишина порою так прелестна,
Любовь в ней кроется, безмерной высоты.
 
 
Давайте помолчим красиво.
А тишина ведь выше всех похвал
Она одна порою без обмана
Показывает крепкий наш Иман.
 
 
В ней нет ни лицемерия ни лести
Тщеславия обмана нету в ней
Гордыня-что мешает нам по жизни
И та, безмолвно исчезает в ней.
 
 
Давайте помолчим красиво.
На миг хотя бы, созерцая тишину
Чтоб в созерцании выбрать ту дорогу
Куда идти, зачем и почему?
 

***

Я не судья, и быть не собираюсь

И не свидетель, Боже упаси.

Я здесь, на этой, жизненной арене,

Всего лишь зритель, ты меня пойми.

Не буду я выискивать ошибки,

В других, ведь все равно я не найду.

Они всего лишь наше отражение

Наш внутренний зеркалят мир они.

В других ты не найдешь обиду

Если не держишь ты ее внутри,

Ни скупости ни зависти в них нету

Все это, есть лишь у тебя внутри.

Пока ты не очистишся от скверны,

Ту скверну будешь видеть ты везде

И будешь думать, что вокруг все скверно

Что сам ты чист, и будешь всех судить.

***

Вы горе не делите с другом, Чтоб не расстраивать его.

И не делите вы с недругом, Чтоб не злорадствовать его.

И в горе тяжкой и в печали,

Помочь вам может лишь Аллах, Лишь только он один способен

Изгнать с души отчаяние страх.

***

Хи ц1ена хуьлуш дац,

И хьаьъна хиларх.

Кегийча, и макхлахь,

Бух ц1ена бац.

1амал а ц1ена йац,

Даггара йацахь,

Дегнашчу хьоьжуш верг,

Аллах1 бен вац.

Г1иллакх а г1иллакх дац,

И сица дацахь.

Мотт хаза лебарах

1ехалур дац.

Цо гуча вокххур ву

Сирла малх кхетахь,

Йа шат1ехь йиначух

Х1усам хир йац.

***

Де-дийне хьайн болар сихдеш,

Йорт аьцна йоьду хьо зама.

Йитахьа цхьа жимма сатедеш

Безаман марзо со иэца.

Бералла ахь д1а хьо ловзарех 1абале,

Къоналла ахь хьошу Безам а бовзале.

Къаналле кхачаво б1аьрг-нег1ар тохале,

Хьо стенга сихйелла алахьа зама соь.

1ожалла гуранаш тхан новкъа дуьйг1уш,

Къизалла хьайн оьхьуш хьо маса хьийзарх.

Оьмар сайн йахйеш, хьан пусар доцуш,

Къарцалуш хьо сацо ас ч1аг1о йина.

***

Шеш хестош аьлла дош иэхь-бехк лоруш

Йоьхь-1аьржа а хуьттуш шайн кортош охкийнарш

Бисний-те къонахий сан къомах хилларш?

Мичахь тилладелла те дайх дисна г1иллакхаш?

***

Ирсе йу-кха дахарехь, Хьо вевзинарг,

Нуьречу б1аьргаш чохь шиэн сурт гинарг.

Дуьненчохь мел йахарх хир йац и цкъа а,

Шегарчул йоккхачу йалсамани Да.

***

Серлоне кхийдаш сан Дай цалаьлла,

Уьш лелла шайн синойн серло ларйеш.

1аьржачу меттехь ч1урамо санна,

И серло шайх гойтуш баьхна бу уьш.

Лелла уьш, шайн Дегнийн не1арш йиллина,

Цакхуош адмашна кхийдош серло.

Вохвина хийла, шелвелларг цара,

Цакхоьруш кхачорна Деган йовхо.

Боданехь дисина и г1ийла синош,

Серлоне кхойкхуш уьш тоьшалла деш.

Лелла бу Нохчийчохь и авлияаш,

Вайн Делан новкъа, адам нисдеш.

***

Хийла йахь йолу к1ант

Ахь кийра хуьйдина,

Массане осал верг

Хьайн букът1ехь лайна.

Ма дисса латта хьо

Къонахийн доь дайна,

Сий иэхь шайн доьхкинарш

Хьо хьиэша биссина!

***

Дала елла суна,

Меттан говзалла,

Бакъдериг дийцийта,

Харцо иэшайан.

Аллах1 реза вар бен,

Кхин 1алашо йац.

Пусар аш цадарах

Со шек йолуш йац.

Сайна хуург дуьйцуш,

Кхето г1ерта со.

Амма кхета луург,

К1еззиг суна го.

Кхета луучунна,

Таро йелла цуо.

Тоьшаллина шуна,

Луш совг1атна со.

Далил гайта бохуш,

Аш ма хьийзайе

Кхета лууш волчо,

Дагца ойлайе.

1амал ц1ена йелахь,

Хаам цуо лур бу.

Са маьрша а далахь,

Новкъа воккхур ву.

Аллах1 воцург вайна,

Кхетам бала вац.

И доцуриг жайна,

Дагчохь хуьлуш дац.

Нагахь цунна т1екхача,

Кийча дацахь Дог.

Ахьа Устаз лаца,

Синан доьллуш лерг.

Дог-ойла а ц1анйай,

Цуьнга верза хьо.

Цуо 1амор ву говза,

Дела вовза хьо.

Хьайн 1амалах теший,

Ког мабаккхалахь.

Хьайн Устазе кхойкхуш,

Орца дехалахь.

Нагахь къобул вина,

Цуо т1еозохь хьо.

Иманехь сов воккхуш,

1алаш вийр ву хьо.

1акърекъат цадевзаш,

Хьан чекхйалахь хан,

Лахьтичохь хьох жоп луш,

Накъост хир ву хьан.

Шапа1ат да хилла,

Элча г1оттур ву.

Йалсамани не1арш,

Хьуна йоьллур йу.

***

Стаг галваьлла атта олу наха,

Нагахь ваьллехь некъан йуьстаг1а.

Ваьлла хила тарлой изам дехьа,

К1еззиг долчу шен цхьан г1уллакхна)

Дала шена деллачух бен цхьаннга а

Доьхур долуш дац вайгара жоп.

Дукха дийцарх кхеталур вац цхьа а,

Цо кхетаво кхето велахь хьакъ.

Цунна луьйш вайх х1орамма а оьцу,

Цуо летийнехь цуьнан къинош схьа.

Парг1ато луш воккху нийсачу новкъа,

Къинхетаме долчу адмаша.

Вайн Нохчийн къам эладитне Дала,

Гой шуна мел г1овза кхоьллина?

Г1ебаташца жим-жима цхьаоьцуш,

Къин-мохь боькъуш вовшашна г1о дан)

***

Вай вовшиэ цагуш хан-зама йели,

Дагчуьра безам хьоь шелбелла бели.

Хетарехь, ца хилла и доггаха бахана,

Йоьхь– сибат а хьан тахана, дицделла суна.

Сайн иэсехь мел лехарх, карацадо,

Къамел а, ахь динарг, Дог хьостуш сан.

Йа ойла хьоьх йознарг, ийъацало,

Меттаха боккхуш сан, кийрара ша.

Мила ву те бехке, къастарна вай,

Озадеш хадийнарг, кхолламан тай?

Безамо тиллина хилла-кха т1ай,

Тешаман г1ортораш х1иттайеш йайн.

***

Ларамза дашца галваьлла,

Цкъа вохахь хьо г1иллакхах.

Хетар вац хьо хьалхалера,

Ши капек хетар бац мах.

Елалуш со хьайга хьежча,

Атта со махеталахь.

Хууш йу Дог– ойла ларйа

Сайн дег1ан хадаба мах.

Ойла хьайн ларйан ницкъ бацахь,

Дег1ал Са аьшна велахь.

Хьо соьца гергарло лоьхуш,

Со йолчу маг1ерталахь.

Даьккхинчуьнан ду зазаг, бохуш,

Гонаха махьийзалахь.

Йа даккха хьунар а дацахь,

Эрна бай махьешалахь.

***

Цхьадолу адамаш хьийза,

Х1ар мохк шайн долахь тарбелла

Амалаш гойтуш шайн къиза,

Паччахь хьо ладуг1уш хила.

Лелайо къайлах а къулах,

Харцонаш нах х1иттош холча.

Ша гуча вера вац моьттуш

Х1ора а г1аьрта х1онс йаккха.

Аллах1а кхиэлаха кхоьруш,

Схьагарехь ца хилла вай.

Цуьнгара шапа1ат лоьхуш,

Леллера-кх х1инцалц вай Дай.

Х1у хилла хаац-кха вайна,

Дуьне бен гуш х1ума дац.

Эхь бехк а цу неха дайна,

Харцонах уьш ларлуш бац.

Шайн сий а доьхкина лела,

Уьш соьмах 1ехабелла.

Дегнаш а ду цера шийла,

Иман а г1елделла.

Х1у хир-те кханенах бохуш,

Тахана аса сагатдо.

Эрна сайн корта а лазош,

Цаоьшу ойланаш йо)

***

Нохчийн мотт суна к1оргера хаьа,

Амма аша бакъонаш х1иттийна цунна.

Дошам т1аьхь доцу дош нийса дац бохуш,

Цайуьту чомахь аша байташ йазйа.

Мотт нийса бийца безаш бу бохуш,

Хиэтарг д1а ала маршо ца йитна,

Шайн кхачамбацараш дийцарна кхоьруш,

Адмаша мабарра бийцича иза.

Мотт нийса хила безаш белхьара

И йуккъаьхь даь1ахк а йолуш хир бара.

Бакъдериг д1аолуш бекийта говза,

Даь1ахк а йоцуш и кхоьллина Дала😅

***

Ма ловза безаман ц1арца,

Хьайн Даго ловр йацахь и.

Дилха Дог тарло цо марца,

Д1акъадеш пхенашкахь ц1ий.

Хьан синпха тарлуш ду саца,

Ларлуш хьо цахилахь х1инца.

Сан безам ловр бацахь айхьа,

Маг1ерта сан Дагна герга.

Ц1еран серлонна т1ег1оьртий,

Йовхоно шиэ ши т1ам морцуш,

Бужучу полланах терра,

Вужур ву т1емаш дагийна)

***

Баьгначу безаман алуно,

Кхоамза Дог 1ийжадо.

Къинхетам боцучу замано,

Цуьнан ч1евнаш ца йерзайо.

Хено-м йерзош ца хилла,

Безамо йитина чов.

Замано и йицйеш хилла,

Д1атедеш лазаран ов.

Т1ехула хьийзадеш муонаш,

Даго уьш д1ахьулйийр йу.

Тешаман не1 кхин ца йоьллуш,

Безамах Дог лардийр ду.

***

Ойланаш сан хьоьца йу.

Самах йа г1енах хьо гарах,

Сан Дагна цхьатерра ду.

Хьо дийна хилар ирс хеташ,

Даиман йоккхайийр йу.

Кхолламан совг1ат хьо хеташ,

Хастам беш со йехар йу.

Безамо йийсаре лацарх,

Сан Дагна иэшам хир бац.

Безам сайн жоп доцуш хиларх,

Йоьхна а со хьийзар йац.

Сатийссал цахиларх хьаьстина,

Дог дохош човхийна йац.

Цундела кхоччуш Дог дилла

Хьо вицвеш, со кийча йац.

Кханено х1у дахьар хууш,

Дуьненчохь вайх цхьа а вац.

Безамах Дог къасто лууш,

Хетарехь, цхьа а хир вац.

***

Дависса белара хьо седа,

Хьайн лепарца стиглахь схьакхетта.

Хьожур йара беттаса хилла,

Хьан нур кхолош хьо къайла ваккха.

Кхи цхьанна а хьо цалепийта,

Боданехь хьо латтор вара.

Дозаллаш хьоьга цадайта,

1алашо хилла со йара.

***

Безаман туьйра.

Х1урдан къайле йостуш цу чу кхийдаш,

Жовх1арш лехьош царех кочарш деш.

Лаьмнийн къайле йостуш безулг доккхуш,

Дешех детех дохкур ду некъаш.

Стигал кхийдаш седарчий схьагулдеш,

Къайла даьлча стиглахь беттаса,

1аьржа буьйса хьуна серла йоккхуш,

Кхуьйсур ду уьш хьуна когашка.

И хьан дахар дашо малхал къагош,

Ц1арах вага дуй биъна ву со.

Алу латахь, нагахь Дог хьан дагош

Шело иэшахь шовда хир ду со.

***

Нохчийчоь

 
Стигларчу цу мархийн бамбешка кхийдош,
Курачу хьан лаьмнийн баххьаш къежделла.
Дашочу малхо шен сирла б1арг кхерстош,
Зезагех баьццара аре къарзйелла.
 
 
Ц1еначу х1авауо эсала хьоьстуш,
Хьан шийла шовданаш ца 1ебаш мийлина.
Исбаьхьчу 1аламо нуьре са достуш,
Дог ойла сан йаьлла хьоьха д1аийна.
 
 
***
Массо а х1ума а шен хоршахь тов.
Хоршара д1адаьлла шовда,
Ах малхо дакъадой, важа
Лаьтто д1ахудий д1адов.
 
 
***
Ахь вог1уш деънариг воьдуш д1ахьур ду,
Кху маьлхан Дуьненахь хьо хьаша ву.
Дуьненчохь ка детташ гулдинарг дуьссур ду,
Бакъ йолчу х1усаме хьо воьрзур ву.
 
 
Бахам цагулбинехь стигланан 1арчешкахь,
Хьан х1усам бодане йеса хир йу.
Бахамаш гулбинехь къу кхочур воцчехь,
Х1усам хьан бакъ йолу сирла хир йу.
 
 
***
Ца ешаш дош аьлла хьайн безам лазабахь,
Тешаман генаш а кхоамза хедадахь.
Ойланехь йоьттина вайн г1ала йохайахь,
Сатийсаман орамаш ахь бухадахалахь.
 
 
***
Хьайгарчу дикане сатуьйсург витий,
Делан дикане саматийсалахь.
Мисканиг г1о оьшуш кхойкхучохь витий,
Аллах1е г1о доьхуш ма кхайкхалахь.
 
 
Хьо гур вац, хезар вац, мел ч1ог1а кхайкхарх,
Мисканиг г1ийланиг гуш вацахь хьо.
Хьо церан хьашташна букъ бетташ леларх,
Диканехь йа даржехь сов вера вац хьо.
 
 
Шуна Дала луш долу Дуьненан рицкъанаш,
Терзанца узуш шу туолон луш ду.
Уьш т1аьхьасецадахь терзант1ехь дайлуш,
Х1ай тилла адамаш шу дакъаз девр ду.
 
 
***
Нахалахь ц1е йан а вуолий,
Ахь йоьхь ма йайалахь хьайн.
Наха-м ц1е йоьхьт1ера йоьший,
Йоьхь йоцуш ц1е хир йац хьан.
 
 
Ахь ларйан йезариг йоьхь йу,
Сий цуьнца хьан доьзна ду.
Ларйинарг йоьхь-ч1уьйриг даимна,
Вуьссур вац нахалахь ц1е йайна.
 
 
***
1аламо шен духар хийци,
Г1а-бецо дашо бос ийци.
Х1аваъ ду шелделла дог1уш,
Беркате гуьйре т1ейог1уш.
 
 
Хьийзаш ду адам сихделла,
Чудерзош кхаш т1ера йалта
Кхачале и 1анан чилла,
Д1атедеш набарна латта.
 
 
***
Сан безам баьгначу овкъаршлахь,
Ма лиэха кегаеш суй.
Изам-м д1абайний тоххарехь,
Тоьхначохь ахь д1овше туй.
 
 
***
Хьо цхьаъ ву ойланаш карзахе йеш,
Буьйсанна хан йоцуш набарха йаьхнарг.
Азаллехь йаздинчу йозант1е йаздеш,
Соьца цхьана рицкъ кхолла мах кхочуш хилларг.
 

***

Хьо-м парг1ат лелаш ву цкъачунна,

Со йоцуш санна хьайн дахарехь.

Со йоцуш – хирий те серло,

Туокхо луш – хирий те марзо?

Ас, – дог сайн мелла а шелдеш

Цу чуьра д1айелла хьуна

Хьан деган кхерчара йовхо, —

Ас санна ларйийр йуй кхечо?

***

Нохчийн мотт!

Хьоьх лаьцна байт йазйан со охьахиъна,

Ала дош ва лоьхуш, ойлайан йаьлла.

Аланза дисний-те мерза дош хьоьх?

Йух-йуха дийцича, кхетарий соьх?

Хьо шорта хиларан – сан шеко йац,

Дош доцуш йисарна со-м кхоьруш йац.

Ас хIинца, хьо бекош, карчор бу мотт,

Нохчийн мотт цIе йолу, сан ненан мотт.

Башламан баххьашца буьстича хьо,

Сийлалла хьан гайта – уьш лакхе йац.

К1оргачу Iаннашца буьстича хьо,

Хьан маьIна дустал – уьш кIорга дац.

Хийлаза хьоь болу безам балхийна,

Ала дош ца кхоош хьо хийла хестийна.

Ткъа хIинца – дийсина дешнаш гулдина,

Илли ас сайн олу, хьан дуьхьа лерина.

Бахалахь, нохчийн мотт, дуьне мел лаьтта,

Бахалахь, нохчийн къам мел деха лаьттахь!

Маттаха дIахаьдча, дIадолу къам,

Нохчийчохь бехачийн – синойн хьаам!

Бекалахь, нохчийн мотт, тхан лаьмнаш декош,

Лаьмнашца товшйерг – хьан зевналла йу.

Бекалахь ирзошкахь, тхан хьаннаш екош,

Нохчийчохь хазийта хьо хьанал бу!

Дуьххьара наноша агана дохкуш,

Тхо хьоьстуш хазийнарг нохчийн мотт бу.

Аганан и илли цхьа мерза олуш,

Набарна товжийнарг ненан мотт бу.

Кегийрхой гулбелча шовданан коьрте,

Шайх летта безаман и мерза цIе,

Вовшашца уьш кхойкхуш уьйрашка, барте,

Теш хилла лаьттинарг нохчийн мотт бу.

Кхайкхаза тIебеъча махкана бала,

Къонахий, йукъ йоьхкуш, бовлуш цу ара,

Мехкарша турпалхой дегнаш шаьш айдеш,

Эшаршкахь бекийнарг нохчийн мотт бара.

***

Нохчалла

Маржа яI, нохчалла, ма шортта ду-кха

Хьан ц1арца доьзнадерг, йистйоцуш дийца.

Маттаца дIаала – хуур дац иза,

Кхехкашдерг пхенашкахь нохчийн цIий дацахь.

Нохчалла – йац иза дешнашца йоьзна,

Барта ша йийцарх и йоьвзар йац хьуна.

Хьо цуьнах кхетар вац, мел лаарх хьуна,

Болатан нохчийн дог хьан кийрахь дацахь.

Хьо, шена хьарам веш, хьо винчу нанас,

Махкана веш хьанал, тIаме ца хьажийнехь,

Йишас, тIе куьг хьоькхуш, новкъа ца ваьккхинехь,

Хьо кхетар вац, хьуна, нохчалла бохучух.

Хьайн нигат дохийна, хьо дохко ваьллехь,

ГIазотан некъара йуьстаха ваьллехь,

МостагIчун герзана кхоьруш букъ берзийнехь,

Пхенашкахь леларг хьан нохчийн цIий дац, хьуна.

Кийрара шен бала дагчу къевлина,

Берех и хьулбинчу хьайн хIусамненан,

Доьзалан, тIаьхьенан ойла ахь ца йинехь,

Хьан кийрахь детталург нохчийн дог дац хьуна.

Даймахках цIе летча – хьайн са дадийна,

Кхерчана букъ берзош, хьо гена ваьллехь,

Хийрачу махкахь хьайн хIусам ахь лехнехь,

Нохчалла бохучух хьо кхетар вац хьуна.

Воккхачо аьлла дош ахь чIире лаьррехь,

Мискачух ца вешаш, цунна петоьхнехь,

Хьайн вешийн толам ахь хьогIе тIе лаьцнехь,

Нохчалла боху цIе хьан сица йац хьуна.

Хьайн къомах мехкарийн сий ахь ца лардинехь,

Йижарий хьайн санна, ахь уьш ца лийринехь,

Эхь-бехках вухуш, ахь эвхьазло гайтинехь,

Нохчалла бохучух хьо кхетта вац хьуна.

Вошалла оьшучохь – ахь куьг ца кховдийнехь,

ДоттагIа боху цIе ахь йорах йоьхкинехь,

Осала гайтинехь, хьогIах йахь хийцинехь,

Нохчалла бохучух хьо кхетта вац хьуна.

Вайн Делан и Элча, и Устаз хьахочохь,

Болат дог кIадделла, хьан бIаьрг ца тIунбеллехь,

Хьан кийрахь детталург нохчийн дог дац хьуна,

Нохчалла бохучух хьо кхетта вац хьуна.

***

Хьоьх къурд бина кийра 1або

Шовда делар хьо.

Хьоь сатуьйсуш буса ларва

Седа белар хьо.

Набарха хьан ойла хьаьста

Г1ан делара со.

Даим хьоьца цхьаьна йаха

***

Хьо суна вевзаш сайн ирса седа бевзина,

И хийла ларбеш буьйсанаш аса ларйина.

Сан ирса– седа им х1етахь боьлуш хетара,

Х1инцам и гуш бац

Сан ирса-седа д1абайна.

***

Г1ийлаверг чехавеш юьстаха латта

Бакъо хьайн цахилар Дуьненна гойтуш

Г1аьтти хьо Нохчийн к1ант буьрса лом хилла

Харцонна дуьхьала хьайн са цакхоош.

Дуьненал ч1ог1а, хьайн эхарт даьзна

Дедайша лардина къоман сий даьзна

Дайша ца йоьхкина турпал ц1е йаьзна

Борз хилла г1аьтти хьо сий долу Нохчо!

***

Сийначу х1ордачу ша охьа хьаьжна

Цу х1орда сийна босс стиглано эцна

Сийналлий дашо малх босс цхьана ийна

Баьццар босс лаьттара г1а-бецо эцна.

Исбаьхьа кхоьллинчу 1аламе хьаьжна

Кийрара дилха Дог сан т1ома даьлла

Лечанах тарделла, ша майра даьлла

Мокхазчу лаьмнашкахь и акха даьлла.

***

Дог т1ома доккхуш, цхьа башха

Айадеш кийрара са

Яларкха маттана говза

Дош ала хьоьх Даймохк сан.

***

Массо а диттанах къоламаш хилча

Массо а х1урданах шекъанаш хилча

Уьш тоьар дацара со яздан йоьлча

Хьоь безам сан Даймохк, сан Деган Баьчча.

***

Хьо лазош 1овжо сайн Дог ца кхоийна

Хьо хастош ала сайн дош ца кхоийна

Къонахий оьгучохь са ца кхоийна

Хьаналла йо1 ю со Даймохк хьан кхаьрчан.

***

Цхьан дитта т1аьхь хьала долу

Ши г1а-патар цхьатер дац

1алам кхоьллин волу Дела

Хьан башхаллин доза дац.

***

Ламаних ахь хьастамаш деш

Лаьтта кийрахь хазнаш кхоьлли

Доза тухуш х1орд ахь кхоьлли

Х1орда бухахь 1алам кхоьлли.

Бераш техко ага санна

Тхо тахко ахь дуьне кхоьлли

Дегнаш хьеста 1алам кхоьлли

Вовше деза безам кхоьлли.

***

Дахарехь зен делларш дацахь а шорта

Кхолламо схьа беъна шен иэсехь

Хьайн къоман баланаш дагчохь а лезна

Коьртара 1аьржа чо к1айбелла хьан.

Къонаха хьо хилар цу суьрто гойту

Нохчо ц1е хиларан тоьшалла до

И ларъеш Даймахкахь дог майра ваха

Ваша хьо хиларах аса хастам бо.

***

Маржа йа1 безам!

Буьйсанна хан йоцуш набарха ваьлча а

Ха харца б1о къажош къаналло лаьцча а.

Хьайх мерза ойланаш Дог туокх деш хьерчош

Къарцалуш хьийза хьо байташ йазйойтуш)

***

Кьано д1акхалхарца беркат д1адолу

Къоначийн белша т1е деза дукъ дужу

Церан дегнашкара синтем д1аболу

И хууш болчара воккханиг лору.

Дахарехь царех шеш дагабуьйлуш

К1оршаме дош церан ч1ире цалоьруш

Ларамца г1иллакхца уьш безар гойтуш

Т1екхуьу къона чкъор иманехь хуьлда.

***

Къахьо ца 1евшинехь марзонан чам хир бац

Мостаг1 ца лайначо доттаг1чуьн хам бийр бац.

Бода ца бевзинарг серлоне кхийдар вац

Воно ца 1овжийнарг диканах кхетар вац.

Цамгар цалайначо могшалла ларйийр йац

Набахти цагинчо маршонан хам бийр бац.

Махках цахьегначо Даймехкан сий дийр дац,

Сан байташ ца йешнарг дахарах кхетар вац)

***

Х1оранна а Дагах кхеташ

Массарна а хаза хеташ

Цхьа байт йазйан лаам хилла

Со тахана вахьахиъна.

Безам бийцич х1ун дар теша?

Йа жималла, йа хазалла?

Йа къаналла, къонахчалла?

Йа Даймахках дош эр теша?

Йа Нанойх йазъер теша?

Цуьн йозалла йуьйцур теша?

Йа х1ораннийн дег 1ийжамах

Т1амах лаьцна дуьйцур теша?

Йа турпалхой хьахор теша?

Махкана шеш хьанал хилла

Са цакхоош майра лаьтта

Хеназ хедаш г1азот хилла.

Билгал баьлла бийцам боцуш

Байт йазъйан а атта дац

Йа хьо билгал поэт вацахь

Лаам хиларх пайда бац.

***

Олучу дашна кисан кхийдаш

Нохчо цкъа а ца лелла

Цуьнца дашца къовса ваьлларг

Шен милт йаьгна виссина.

Х1илла лелош дарже кхийдаш

Лакхе къуьйсуш ца лелла

1аьржачуметтехь ч1урам санна

Шеха серло гайтина.

Нохчийн амал йовза луъчо

Сан байташка ладог1а

Ас ма йарра гойтур шуна

Цуьн амалан башхалла.

К1еда-мерза хир и хьоьца

Ойла йелахь хьан ц1ена

Куьзган хьоьжуш санна хьуна

Хьайн сурт гур ду даима.

Нагахь 1аьржачу дагца ваг1ахь

Дикане са ма тийсалахь

Айхьа вог1уш деънарг аьцна

Хьуо д1аг1ур вуй хаалахь.

***

Синтем байна кху Дуьненахь

Б1арзлой хьо ма хьийзалахь.

Синтем боцуш кху Дуьненахь

Эхарт ахь ма лехалахь.

Цкъа а хьуо лийр воцуш санна

Дуьне ахьа лехалахь.

Кхана вала кечлуш санна

Эхарт ахь ма дицделахь.

Хьог1ах гамонах а ц1андай

Дог хьай парг1ат дакхалахь

Дуьне Эхарт ший а хьайна

Т1аккха хир дуй хаалахь.

Цабезамах цатешамах

Дог а дуьзна хьо лелахь

Дуьне Эхарт цхьа а доцуш

Дакъаз вера вуй хаалахь.

***

Къиза йу хьан забарш

Олу соь наггахь

Ас царна хададо доцца сайн жоп

Шу синош дуй-те уьш цалалуш г1ийла?

Шайн доцчу Дуьненах доьхкина аш.

***

Хьайгарчу къайленах т1адам а божош

Набарха тхо 1амо кхоьлли ахь г1ан.

Г1алатех лар а деш йа Аллах1 Дели

Г1енах тхо 1амадеш леш делахь хьайн.

***

Замано хедадо некъаш

Замано вай вовшех хердо.

Безамо тийсина машош

Заманца ца хедаш ч1аг1ло.

***

Ма1репат некъаца х1ора нисвелла

1акърекъат хьехадеш авлияаш бехаш

Са маьрша йаьхна хьо сан Нана-Нохчийчоь

Ма дакъаз йаьккхира сий доцчу замано.

Шен хийра г1иллакхаш хьан коча 1уьттуш

Веъначу паччахьо йаьккхира пана

Дог майра хьан к1ентий обургаш бохуш

Авлияаш шаьш лоьхкуш царех ц1анйира.

1ильманан файзулла Дала диллина

Декъала хиллариш тиллачех бина

Мотт баьтташ уьш бууш даржехь сов буьйлуш

Чаьлтачийн ардангаш алсам евлира.

Оьг1азло т1ейаьлхош малх нажжаз боккхуш

Нохчийн къам вайн Дала махках даьккхира

Бала т1екхаьчча бен иман а ч1аг1лац

И Дала ша бина къинхетам бара.

Кхойтта шо даьккхира Аллах1 хьоь кхойкхуш

Шайн нана– Нохчийчоь хьоь йуха йоьхуш

Цхьаъ хилла лаьттира иманца ч1аг1луш

Ахь царна жоп делла баьрзийра ц1ехьа…….

***

Турпалхо хуьлуш вац турпал ц1е езарах,

Хало т1е х1оьттича берзабахь букь.

Сий цуьнан дужур ду халкъалахь лаьлла,

Т1едожош кханенна кхардаме дукъ.

***

Ца оьшу туьйранера ирс

Ахь лохьа могшалла тхуна

Девр ду тхо халонех чекх

Аттача берабу бала.

Самукъне хирдар-кха дахар

Дег1е ладоьг1уш цахилчи

Могшалла ду дерриг ирс

Вехийла массо а г1оза

***

Къийгаца ца къуьйсу аьрзуно

Йеттарах шена з1ок цо,

И долу стигланан лакхене

Букът1ера къиг чуйожо.

***

Хьан лелар хаза ду

Товш ду хьан куц.

Хетарехь хир ву хьо

Цхьан неха нуц.

Иманехь оьзда хьо

Кхиаварна,

Олу ас баркалла

Хьан нахана.

***

Заза доккхучу бешах тарйелла,

Хазлуш йу сан Соьлжа -г1ала!

Йожийнарг кхоамза аьтта,

Г1еттина къарцалуш йаха.

Хьоьх лаьцна иллеш декийта,

Техкор ду сайн байтийн ага,

Дагна цахетарна хийра

Кхоор дац довха дош ала.

Хьо ларйеш эгначу к1ентийн,

Хьан букъ таьхь цкъа а ц1е йовр йац,

Хьо хазйеш г1аттийначу къонахийн

Махкахь мел беха сий довр дац.

Гуьйранна марха а йуссу-кха лаьтта,

Маьлхан ницкъ цакхаьчча дакъада латта

Цу 1анан чиллане г1орацадайта

Тассийта лайн -чимийн к1айн бамбийн йуьрг1а.

1аламо шен декхарш кхочушдо говза.

1амадо цо адам къинхетам бовза.

***

Ирсе ву-кх дахарехь безамо хьестинарг,

Ша Дуненан да тарвеш цо 1ехийнарг.

Декъаза да ву-кха безам цабевзинарг,

Йа марзонан чам кхаьттачохь цо 1овжийнарг)

***

Ларйийр йу хьан челакха амал сайн безаман архаш

Цамалйеш, оьшучохь баккхийта собарца лам.

Кхолламан новкъахь тухур ду тешаман ленаш,

Чолхечу дахарехь гуш дерг ду моттийта г1ан.

Сайн ирсан б1аьрхишца йашор йу Дагт1ера мекха,

Къагор ду кхоьлина лаьттина хьан б1аьргийн нур,.

Хьан хьежар хилийта дашочу малхал а довха,

Безаман ц1е йайна Дагчохь кхин цагайта к1ур.

***

Туьтм1аьжиг д1айаккхий йоьхь гучайоккхуш,

Аллах1ана гушйериг нахала йоккхуш,

Хьаг1– гамо д1айоккхуш Дог парг1ат даккха,

Вайн Делан– 1едал ду, ша кхочуш герга.

Безаман тешаман не1арш д1айеллий,

Цабезам д1ататтий Дагчуьра лаллий.

Вас, хилларг хьайна, Дагчуьра йаккхий,

Айхьа вас йинариг къинт1ера ваккхий.

Вайн Делан къинхетам хьайн Дагах кхетта,

Цуьнан нуьрах кхоьллина Са парг1ат даьлла,

Декъала хир ву хьо цу дарже кхаьчча,

Маршонан чам бевзаш, и Дагах кхаьтча.

***

Дахар ду Нохчийчохь кхехкаш,

Ирсана туьйсуьйтуш к1еж.

Делахь а Дуьне ду техкош,

К1изаллин х1иттадеш теш.

Дуьненан Дог хилла лаьтташ,

Сан Нана-Нохчийчоь йу.

Дог санна и ларйан йезаш,

Хиларна вай тешаш ду.

Вайн махкахь низам ду латтош,

Кху махкахь хиларна Да.

И лардеш само вай цайахь,

Дуьненна хир бац пайда.

Дагна цхьа цатам баьлча,

Деригге дег1 лазадо.

Ткъа д1ег1ан п1елг лазабаьлча,

Дагана хаамаш бо.

Само йеш Даго цахилча,

Лазаран терго а йеш.

Йожарна кхиэрам бу меже,

Дег1ана иэшамаш беш.

Цундела лардо вай Дуьне,

Цуьнан лазам цатуьттуш д1а.

Дог дийна хилар а гойтуш,

Хиларна Нохчийчохь Да!

***

Дашо малх схьакхетий шен з1анарш йаржош,

Х1ора тхин-т1адамчу шен б1аьрг а буьллуш.

Тхи молий дакъадой цо бецаш латтанаш,

Чан йолий лаьттара аьхкенан урамаш.

Ткъа тахана малх г1атта хьебелла бог1у,

Беца-тхин т1адмашчохь цуьнан б1аьрг ца богу,

Дохк хуьлий стиглара марха чуйог1у.

Бакъонаш шен гойтуш гуьйре т1ейог1у.

****

Кху лаьттан кийрахь, ц1иэ деши кхоллал,

Ницкъ болуш хилча, хьайн ойланаш.

Ахь х1унда лоьху-те, Я ибну Адам,

Адамийн дегнашкахь, вуо аматаш?

Ахь ойла г1елйина, малбича тидам,

Диканиг, вониг а, амал йовш йу.

Б1аьстено дендо-кха, Дуьненан 1алам,

Дикалла денйеш ерг, адмалла йу.

Ахь адамийн Дегнашкахь, диканиг леха,

Ницкъ алсам баьлла, и кхуьур ду.

Ткъа вониг, д1ататтий, хьайн тидамах даккха,

Шен г1ора, кхачийна, и д1адовр ду.

***

Лайн г1урах когаш а 1уьйра,

Реза ву некъ бан хьо йолча.

Бохуш ахь дийцина туьйра,

Дехаш ду со хиттош холча.

Дагара даьлла дац иза,

Вайшинан некъаш къастарах.

Сатийсам хилла-кха мерза,

Безамо Дог цахьаьстарах.

Къастаран къахьонца безам,

Д1атийна тешам цалехьош.

Делахь а мерза сатийсам,

Бехаш бу туьйрано 1ехош.

***

Къонах! И мила ву хаий-те шуна?

Возаллех дерг цуьнан девзий-те шуна?

Хаий-те Аллах1а гергара вуйла?

Пайхамарийн, авлияийн, мог1арехь вуйла?

И хаттарш лелла ду, халкъана йукъехь,

Амма жоп хууш верг, ваьлла вац йукъехь.

Тахана къонахчун, дарж довзуьйтуш,

Дуьйцур ду, авлияин, некъ бовзуьйтуш.

Кху маьлхан Дуьненна, букъ берзийна,

Аллах1а дуьхьа и д1атессина.

Эхартан мукъ, шайн буйна лаьцна,

И латтош авлияаш, даим баьхна.

Цхьан буйна лаьцна, Дуьненан мукъ,

Вукха буйна лаьцна, Эхартан мукъ.

И ший а латтош верг, къонаха ву,

Цундела, даржехь и лакхара ву.

***

Ас хьайга кховдийна тешам,

Даггара доьху т1елаца.

Сан Дагна кхин ца беш иэшам,

Хьуо реза хир велахь ваца.

Ойланехь дукха хьестарна,

Дагна хьо гергара хета.

Цундела цахета эрна,

Дог дастар сайн хьоьха летта.

Хьо цхьаъ ву кхардам а боцуш,

Сан Дагах даиман кхуьург.

Сайн Деган къайле ас йостуш,

Муьлха а бала сайн буьйцург.

***

Куралла йайна йу хьекъалца йацахь,

Хьекъал д1адаьллачохь и йужур йу.

Цу шинне барт тайта хьоьхь 1илма дацахь,

Хьоьца цу шиннех цхьаъ йуьссур йу.

Хьекъал д1адаьлла куралла йиссахь,

Сонталло хьарчийна и иэшор йу.

Куралла д1а йаьлла хьекъал шаа диссахь,

Лакхене цакхийдаш и дужур ду.

Нагахь хьан йацахь, адамийн амал,

Пайденна хьоьгара 1ильма хир дац,

Кураллех йуьссур йу цхьа сонта амал,

Хьекъало лакхене хьо кхачор вац.

***

Маттаца хьайн хьаг1 йовзуьйтуш,

Ма иэхьа хьайн Деган къелла.

Воцург а хьуо ву муотуьйтуш,

Собар дай хьо йухавала.

Аьлла дош дети делахь а,

Алаз дерг деши ду хьуна.

Цхьаа кица дайха диссина,

Бух боцуш хилла дац хьуна.

Массане, цакхиънарг ала,

Дагт1ера хьаг1 а йай йелла

Дуьссур ду хьо дохко ваьлла,

Дог ойла хьан ц1ан а йелла.

***

Йуха а Хаарийн де т1екхечи,

Вай бераш дешаран новкъа девли.

Самукъне ирс долуш уьш схьагичи,

Тохалуш кийрахь Дог ловзадели.

Цара д1алецна го вай урамаш,

Зезагийн аренах тарделла уьш.

Бицбелла наношна сингаттамаш,

Бакхийбе кекийрчу дешархойх уьш.

Дуьххьара бевлариш хаарийн новкъа,

Цара д1ахьура бу итт шеран мур.

Лаьар-кха уьш бовла Дахаран новкъа,

Къагадеш Нохчийчохь 1ильманан нур.

***

Дуьненчохь мел веха, хьо зуьш ву Дала,

Ахь цунах цатешаш мабаккха ког.

Муьлхарниг пайденна луш бу цо бала,

Зиэн велчи парг1ата доккхуш ду Дог.

Къелла а луш йу цо хьан собар зиэн,

Болх шега кховдийна сатухий хьожуш.

Бахам а цо луш бу комаьршаллин,

Не1арш ахь йиллина шена ган лууш.

Къеллийца бахамца хьо зийна ваьлча,

Дуьненчохь мел веха декъала веш.

Шапа1ат да хир ву хьан Сийлахь Элча,

Дуьне а эхарт а хьуна нисдеш.

***

Хазчу дашах 1ехалун, човхийча кхералун

Хенаш, д1айевла дукхаъ хан йу.

Сан корта хьовзаба эрна мотт лиэбеш,

Дагна ахь беш болу хьиэм эрна бу.

Ахь хаза дуьцу, мотт говза хиларна,

Д1аь1ахк цахиларна и керчаш бу.

Сиэтта беш хьайн багахь и, лаьхьа санна,

Йо1 1ехо керчабеш ахь хьийзош бу.