Текст книги "Начни уже говорить на казахском. Самоучитель"

Техника чтения

Звуки [Ы] и [І]

Гласные звуки Ы и І после согласного Д не произносятся, но согласный звук перед Ы произносится чуть дольше, твердо, смачно; а перед І мягко, бережно.

ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды-ды

ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді-ді

ды-ді-ды-ді-ды-ді-ды-ды-ді-ды-ді-ды-ді-ды-ды-ді-ды-ді-ды-ді-ды-ды-ді

Функции неопределенной формы глагола в казахском языке необыкновенно широки. В чем это выражается?

30 тапсырма

Образовать неопределенную форму глаголов айт, ал, апар, асық, атқар, аудар, ауыстыр, аш, аяқта, әкел, бақыла, басқар, баста, бер, біл, жаз, жап, жатта, жина, жөнде, жүр, кешір, көр, көшір, күт, кір, кел, әкел, кет, әкет, қайтала, қара, қой, қолдан, қос, құрастыр, қысқарт, мақта, окы, орында, оян, өткіз, өшір, бар, сана, сөйле, тап, тексер, толтыр, түзет, түсін, тұр, тыңда, тірке, ұмыт, ізде, істе

31 тапсырма

Образовать словосочетания с неопределенной формой глаголов айт, ал, апар, асық, атқар, аудар, ауыстыр, аш, аяқта, әкел, бақыла, басқар, баста, бер, біл, жаз, жап, жатта, жина, жөнде, жүр, кешір, көр, көшір, күт, кір, кел, әкел, кет, әкет, қайтала, қара, қой, қолдан, қос, құрастыр, қысқарт, мақта, окы, орында, оян, өткіз, өшір, бар, сана, сөйле, тап, тексер, толтыр, түзет, түсін, тұр, тыңда, тірке, ұмыт, ізде, істе и модальными словами керек (надо, нужно), қажет (необходимо).

32 тапсырма

Глаголы айту, алу, апару, асығу, атқару, аудару, ауыстыру, ашу, аяқтау, әкелу, бақылау, басқару, бастау, беру, білу, жазу, жабу, жаттау, жинау, жөндеу, жүру, кешіру, көру, көшіру, күту, кіру, келу, әкелу, кету, әкету, қайталау, қарау, қою, қолдану, қосу, құрастыру, қысқарту, мақтау, оку, орындау, ояну, өткізу, өшіру, бару, санау, сөйлеу, табу, тексеру, толтыру, түзету, түсіну, тұру, тыңдау, тіркеу, ұмыту, іздеу, істеу, дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу, алдау, апару, асырау, атқару, аттау, ашу, аяу, аяқтау поставить в Барыс септік.

Үлгі:

бару – баруға

33 тапсырма:

С глаголами в Барыс септік из 32 тапсырма сформулировать вопросы с просьбой о совершении того или иного действия.

Үлгі:

Баруға бола ма?

34 тапсырма

К предложениям 33 тапсырма подобрать уже знакомые по предыдущим заданиям существительные, обозначающие направление действия или объект действия.

Үлгі:

Дәріске баруға бола ма? Табаға қуыруға бола ма?

Ыдысты жууға бола ма? Өлең (ді) айтуға бола ма?

Техника чтения

Звук [Ө]

Язык несколько продвинут вперед по сравнению со звуком [О], губы сильно вытянуты вперед.

бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо-бо

бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө-бө

бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө-бо-бө

Категория времени глагола (шақ категориясы)

Речевой этикет

Формулы приветствия:

Хал-жағдайың (ыңыз) жақсы ма? —

Как твои (Ваши) дела?

Қалайсың? Қалайсыз? – Как ты (Вы)?

Үй іші аман ба? – В добром ли здравии

ваши (твои) домочадцы?

Тамаша! – Отлично! Великолепно!

Жақсы – Хорошо.

Өте жақсы – Очень хорошо.

Жаман емес – Неплохо.

Рақмет! – Спасибо!

Құдайға шүкір! – Слава Богу!

Ептеп – Потихоньку.

35 тапсырма

С существительными үй, бөлме, офис, орындық, үстел, көше, қала, ауыл, концерт, көрме, саяжай, теңіз, жұмыс, мектеп, дүкен, орталық, тау, сабақ, дәріс, шайхана в Жатыс септік и глаголами состояния тұр, отыр, жүр, жатыр образовать словосочетания.

Үлгі:

орындықта отырмын – сижу на стуле.

үйде отырсың – сидишь (находишься) дома.

үстелде жатыр – лежит (находится) на столе

36 тапсырма

С словосочетаниями предыдущего предложения составить предложения.

Үлгі:

Мен орындықта отырмын. – Я сижу на стуле.

Сен үйде отырсың. – Ты сидишь (находишься) дома.

Кітап үстелде жатыр – Книга лежит (находится) на столе

37 тапсырма

Передайте значение данных предложений по-русски:

Сен екі аяғыңда дұрыс тұрсың.

Қызылқұм шөлі Әмудария мен Сырдария аралығында жатыр.

Санжар достарымен тауда жүр.

38 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

Байтерек находится в центре левого берега.

Сарыарка лежит в Центральном Казахстане.

Я сижу в интернете.

Горы Гималаи находятся на территории восьми стран Центральной и Южной Азии.

Сказки из детства до сих пор в моей памяти.

Вчерашняя картина до сих пор у меня перед глазами.

39 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

Наш дом не стоит (находится) в центре города.

Сагындык не сидит в офисе.

Книга не лежит на столе.

Кошка не лежит на траве.

Пустыня Кызыл кум не лежит (находится) между Амударьей и Сырдарьей.

Я не хожу в теплой одежде.

Санжар с друзьями не ходят (находятся) в горах.

Байтерек не находится в центре правого берега.

Сарыарка не лежит в Южном Казахстане.

Я не сижу в интернете.

Горы Тянь-Шань не находятся на территории восьми стран Центральной и Южной Азии.

Сказок из детства уже нет в моей памяти.

Вчерашняя картина не стоит у меня перед глазами.

40 тапсырма

Существительные с какими падежными окончаниями необходимы для данных глаголов?

(қайда? неде?) адас (у) – заблудиться

(қайда? неде?) бол (у) – быть, являться

(қайда? неде?) демал (у) – отдыхать

(қайда? неде?) дірілде (у) – дрожать

(қайда? неде?) жайғас (у) – устроиться

(қайда? неде?) жаңыл (у) – ошибиться, запнуться, сбиться

(қайда? неде?) жат (у) – лежать, находиться

(қайда? неде?) жуын (у) – мыться

(қайда? неде?) жүр (у) – ходить

(қайда? неде?) жығыл (у) – упасть

(қайда? неде?) қал (у) – остаться, сделать неожиданно

(қайда? неде?) қон (у) – ночевать, заночевать, переночевать

(қайда? неде?) құла (у) – упасть

(қайда? неде?) ойна (у) – играть

(қайда? неде?) оқы (оқу) – учиться

(қайда? неде?) орында (у) – выполнять, исполнять

(қайда? неде?) отыр (у) – сидеть, находиться

(қайда? неде?) тоқта (у) – остановиться

(қайда? неде?) тұр (у) – стоять, находиться, жить, проживать

(қайда? неде?) ұйықта (у) – спать

(қайда? неде?) үйрен (у) – научиться, учиться

(қайда? неде?) үйрет (у) – обучать, научить

(қайда? неде?) шимайла (у) – черкать

(қайда? неде?) шула (у) – шуметь

Техника чтения

Звук [Ә]

Кончик языка упирается в основание нижних зубов, а передняя часть языка несколько продвинута вперед. Звук [Ә] – широкий звук нижнего подъема, переднего ряда, негубной мягкий гласный.

ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар-әр-ар

ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал-әл-ал

аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән-аң-ән

Как обозначается, определяется наше время?

Какие части речи мы используем для этого?

41 тапсырма

Сұрақтарға жауап беріңіз:

Бір ғасырда неше жыл бар?

Бір жылда неше ай бар?

Бір айда қанша апта бар?

Бір аптада қанша күн бар?

Бір тәулікте қанша сағат бар?

Бір сағатта қанша минут бар?

Бір минутта қанша секунд бар?

Как определить время по часам?

42 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

12:01

23:45

09: 56

11:32

8 часов 37 минут

22 часа 42 минуты

3:30

9:30

10 часов 12 минут

Полована второго

Четверть восьмого

Без четверти шесть

Речевой этикет

Модели прощания:

Сау бол! – Будь здоров! До свидания!

Сау саламат бол! — Будь здоров! До свидания!

Сау болыңыз! – Будьте здоровы! (Вы) До свидания!

Сау болыңыздар! — Будьте здоровы! (вы) До свидания!

Қош бол (ыңыздар)! – До свидания! (всем)

Кездескенше! – До встречи!

43 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

 
В 13:45
В 7:31
В 10:57
В 2:08
В 11:23
 

В половине пятого
В четверть седьмого

Техника чтения

Звук Ғ

Звук Ғ образуется путём приближения задней части языка к мягкому нёбу, образуя щель, через которую проходит звук.

ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға-ға

ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу– ғу-ғу-ғу

ға-ғу-ға-ғу– ға-ғу-ға-ғу– ға-ғу-ға-ғу– ға-ғу-ға-ғу– ға-ғу-ға-ғу– ға-ғу-ға-ғу-ға

Звук [Қ]

Звук Қ образуется путём полной смычки задней части языка с мягким нёбом, после чего происходит мгновенное размыкание, взрыв.

қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа

қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға-қа-ға

қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа– қа-қа-қа-қа

қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке– қа-ке-қа-ке-қа-ке-қа-ке

44 тапсырма

Образовать переходное настоящее время (ауыспалы осы шақ) с глаголами дайындау, жуу, тазалау, аршу, турау, ұсақтау, қосу, салу, араластыру, қою, пісіру, қуыру, бұқтыру, изменить по лицам.

Үлгі:

I. мен (ет) асамын

II. сен асасың

Сіз асасыз

III. ол асады

I. біз асамыз

II. сендер асасыңдар

сіздер асасыздар

III. олар асады

45 тапсырма

Образовать словосочетания глаголов дайындау, жуу, тазалау, аршу, турау, ұсақтау, қосу, салу, араластыру, қою, пісіру, қуыру, бұқтыру в форме переходного настоящего времени (ауыспалы осы шақ) с подходящими по смыслу существительными су, ыдыс, пышақ, үстел, плита, кәстрөл, таба, қазан, пияз, картоп, сарымсақ, тұз, бұрыш, күріш, ожау, кәкпір, қамыр, нан, ет, балық, салат, сорпа

Үлгі:

I. мен ет асамын

II. сен ет асасың

Сіз ет асасыз

III. ол ет асады

I. біз ет асамыз

II. сендер ет асасыңдар

сіздер ет асасыздар

III. олар ет асады

Окончаний каких септік требуют данные глаголы? В приведенном примере глагол «асу» требует окончание неоформленный Табыс септік.

Техника чтения

Звук [Ң]

Звук Ң образуется при смыкании задней части языка с мягким нёбом, при этом маленький язычок опускается вниз, плотно закрывая собой полость рта, а воздух проходит через полость носа.

нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг-ңг-нг

таң-тоң-тың-таң-тоң-тың-таң-тоң-тың-таң-тоң-тың-таң-тоң-тың-таң-тоң

шаң-шоң-шың-шаң-шоң-шың-шаң-шоң-шың-шаң-шоң-шың-шаң-шоң

аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң-оң-ың-аң

Речевой этикет

Извинение:

Кешір! – Прости!

Кешіріңіз! – Простите!

Ғафу етіңіз! – Извините!

Ренжімеңіз! – Не обижайтесь!

46 тапсырма

Скажите о времени совершения обычного, привычного постоянного действия:

В 12:01 приходит поезд.

В 21:45 заканчивается спектакль.

В 09: 56 уходит автобус.

В 11:32 объявляется перерыв.

В 8 часов 37 минут начинается работа.

В 22 часа 42 минуты я засыпаю.

В 3:30 звенит звонок.

В 9:30 начинается собрание.

В 10 часов 12 минут приходит руководитель.

В половане второго я ухожу домой.

В четверть восьмого я просыпаюсь.

Без четверти шесть выходит первый трамвай.

47 тапсырма

Образовать форму переходного настоящего времени (ауыспалы осы шақ) данных глаголов: апару, асығу, әкелу, бағыну, бару, бату, беру, берілу, еру, ерегісу, еркелеу, жағыну, жазу, жағу, жалыну, жапсыру, жарасу, жету, жиналу, жұмсау, жүгіру, жүзу, жүктеу, жылжу, зеку, зырлау, келу, кету, көшіру, кіру, қайту, қарау, қатысу, қою, қуыру, құлау, міну, отыру, салу, тапсыру, тарату, төлеу, түсу, ұрысу, ұсыну, ұшу, үйрету, үлгеру, хабарлау, шақыру, шашу, шығу, ызылану, ымдау, ілу

Үлгі:

I. мен апарамын біз апарамыз

II. сен апарасың сендер апарасыңдар

Сіз апарасыз сіздер апарасыздар

III. ол апарады олар апарады

48 тапсырма

К данным глаголам в АОШ апару, асығу, әкелу, бағыну, бару, бату, беру, берілу, еру, ерегісу, еркелеу, жағыну, жазу, жағу, жалыну, жапсыру, жарасу, жету, жиналу, жұмсау, жүгіру, жүзу, жүктеу, жылжу, зеку, зырлау, келу, кету, көшіру, кіру, қайту, қарау, қатысу, қою, қуыру, құлау, міну, отыру, салу, тапсыру, тарату, төлеу, түсу, ұрысу, ұсыну, ұшу, үйрету, үлгеру, хабарлау, шақыру, шашу, шығу, ызылану, ымдау, ілу подобрать подходящие по смыслу существительные в Барыс септік (кімге? неге?)

Үлгі:

(кімге? неге?) жұмысқа апарамын

49 тапсырма

Из данных глаголов в АОШ выбрать те, что требуют от существительного Табыс септік

бастау, басу, бейнелеу, босату, бөлу, жазу, бұйыру, бүктеу, дауласу, елеу, есту, жазылу, жақындау, жазу, жаттау, жаурау, жеу, жөндеу, қайталау, қолдау, қорғау, қуану, шаттану, шайнау, шегіну, шөлдеу, шулау, шыдау, іріктеу, атау, беру,

Үлгі:

(кімді? нені?) бауырсақты апарамын

50 тапсырма

Окончаний каких падежей требуют от существительных данные глаголы в ауыспалы осы шақ? Составьте словосочетания с известными вам существительными.

(не? қайда? қашан?) басталу, (нені? немен? қайда? қашан?) бейнелеу, (кімді? нені? қайда? қашан?) босату, (нені? неге?) бөлу, (кімге? қашан?) бұйыру, (нені?) бүктеу, (кіммен?) дауласу, (нені?) елеу, (нені?) есту, (неден? неге?) жазылу, (кімге? неге?) жақындау, (неден?) жаурау, (не?) жауу, (қайдан? неден?) қайту, (кімді? нені?) қолдау, (кімді? нені?) қорғау, (кімге? неге?) қуану, (неге? қашан?) шаттану, (нені?) шайнау, (қайда?) шегіну, (қашан?) шөлдеу, (қайда? қашан?) шулау, (нені?) іріктеу, (қайда? қашан?) адасу, (қайда? кімге?) айқайлау, (қайда? қашан?) айналу, (кімнен? неден?) айырылу, (кіме? неге?) айтқызу, (кіммен? қашан?) айтысу, (кімге? неге?) алдану, (нені? кімді?) алдыру, (кіммен? немен?) алысу, (кіммен? қашан? қайда?) амандасу, (нені? қашан? кіммен?) аралау, (нені? кімді?) армандау, (кіммен? немен?) келісу, (нені? қайа?) кептіру, (қайда? неде?) киіну, (кімге? нені?) көрсету, (кім? қашан? қайда?) көңілдену

үлгі:

(не? қайда? қашан?) басталу

басталады

(не?) концерт басталады

(не?) концерт (қайда?) Астанада басталады

(не?) концерт (қайда?) Астанада (қашан?) сағат жетіде басталады

Речевой этикет

Реплики понимания-непонимания:

Түсіндім. – Я понял.

Түсінікті. – Понятно.

Түсінбедім.– Я не понял.

Түк түсінбедім.– Я ничего не понял.

Техника чтения

Звук [Ы]

При поизнесении звука [Ы] в начале слова язык отодвигается назад, губы растянуты, но в отличии от русского [Ы] он более заднего ряда и более твердый.

ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз– ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз– ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз-ыз– ыз-ыз

із-із-із-із-із-із-із– із-із-із-із-із-із-із– із-із-із-із-із-із-із– із-із-із-із-із-із-із– із-із-із-із

ыз-із-ыз-із-ыз-із-ыз-із– ыз-із-ыз-із-ыз-із-ыз-із– ыз-із-ыз-із-ыз-із-ыз-із– ыз-із-ыз

51 тапсырма

Скажите о том, что обычное привычное действие в данное время не происходит.

В 12:01 поезд не приходит.

В 21:45 спектакль не заканчивается.

В 09: 56 автобус не уходит.

В 11:32 перерыв не объявляется.

В 8 часов 37 минут работа не начинается.

В 22 часа 42 минуты я не засыпаю.

В 3:30 звонок не звенит.

В 9:30 собрание не начинается.

В 10 часов 12 минут руководитель не приходит.

В половане второго я домой не ухожу.

В четверть восьмого я не просыпаюсь.

Без четверти шесть первый трамвай не выходит.

52 тапсырма

Предложения, образованные в предыдущем упражнении, преобразовать в вопросительные (сұраулы сөйлем).

Үлгі:

В 12:01 поезд не приходит. – Сағат он екіден бір минут кеткенде поезд келмей ме?

В 21:45 спектакль не заканчивается.

В 09:56 автобус не уходит.

В 11:32 перерыв не объявляется.

В 8 часов 37 минут работа не начинается.

В 22 часа 42 минуты я не засыпаю.

В 3:30 звонок не звенит.

В 9:30 собрание не начинается.

В 10 часов 12 минут руководитель не приходит.

В половане второго я домой не ухожу.

В четверть восьмого я не просыпаюсь.

Без четверти шесть первый трамвай не выходит.

53 тапсырма

Спросите о времени события в предыдущем упр.

Үлгі:

В 12:01 поезд не приходит. – Сағат он екіден бір минут кеткенде поезд келмей ме? – Поезд қашан келеді? – Поезд сағат нешеде келеді?

54 тапсырма

Продолжите фразу:

10.00 – сағат тура онда (заканчивается занятие)

10.30 – сағат он жарымда (возвращаюсь домой)

10.29 – сағат оннан 29 минут кеткенде (начинается концерт)

10.35 – сағат он бірге 25 минут қалғанда (приезжает брат)

12—51 – сағат бірге тоғыз минут қалғанда (прибывает…

9 -38 – сағат онға 22 минут қалғанда (приходит…

В 18—58…

Сегізге 29 минут қалғанда…

Сағат бестен 28 минут кеткенде…

55 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

В половине одиннадцатого мы возврпщаемся домой.

Самат уезжает в два часа.

В восемь часов начинается дождь.

Гости приезжают в час и уезжают без четверти три.

Я просыпаюсь в семь часов.

В восемнадцать минут седьмого заканчивается собрание.

56 тапсырма

Помните рецепт жаренной картошки? Давайте попробуем рассказать, как мы обычно жарим картошку. То есть глаголы наши будут стоять не в повелительном наклонении, а в переходном настоящем времени.

57 тапсырма

Напишите рецепт своего любимого блюда. Вам в помощь те же глаголы дайындау, жуу, тазалау, аршу, турау, ұсақтау, қосу, салу, араластыру, қою, пісіру, қуыру, бұқтыру и существительные су, ыдыс, пышақ, үстел, плита, кәстрөл, таба, қазан, пияз, картоп, сарымсақ, тұз, бұрыш, күріш, ожау, кәкпір, қамыр, нан, ет, балық, салат, сорпа (по желанию можете использовать другие необходимые для вашего блюда глаголы и существительные).

Для примера очень сокращенный рецепт казахской лапши (кеспе):

Мен ет (т.с.) пісіремін. Сорпаға (б.с.) тұз, бұрыш (т.с.) саламын. Сорпадан (ш.с.) етті (т.с.) аламын. Кеспе (т.с.) кесемін, сорпаға (б.с.) қайнатамын. Ожаумен (к.с.) тәрелкеге (б.с.) құйамын. Дастарқанға (б.с.) қоямын.

В казахском языке все (предметы, признаки предметов, действия) кому-то (чему-то) принадлежит.

58 тапсырма

Образовать притяжательную форму данных существительных:

қол, шаш, тырнақ, тамыр, сіңір, дауыс, бас, төбе, қарағұс, маңдай, көз, кірпік, самай, құлақ, мұрын, танау, ауыз, ерін, тіл, тіс, тамақ, таңдай, иек, мойын, иық, қол, шынтақ, жұдырық, алақан, саусақ, бармақ, шынашақ, тырнақ, кеуде, емшек, қолтық, қабырға, іш, жүрек, бауыр, бүйрек, арқа, омыртқа, бел, бүйір, жамбас, аяқ, тізе, табан, өкше, қызу (ыстық)

Үлгі:

I. менің жаным біздің жанымыз, жандарымыз

II. сенің жаның сендердің жандарың

Сіздің жаныңыз сіздердің жандарыңыз

III. оның жаны олардың жандары

59 тапсырма

От глаголов ауыру, айналу, солқылдау, шаншу (жүрек), көтерілу, тарту (сіңір), селкілдеу, жүрек айну, сыздау, кебу, іріңдеу, ісу, ашу образовать форму 3 лица переходного настоящего времени.

Үлгі:

ашу – ашиды

60 тапсырма

Составить словосочетания с существительными қол, шаш, тырнақ, тамыр, бас, төбе, қарағұс, маңдай, көз, самай, құлақ, мұрын, танау, ауыз, ерін, тіл, тіс, тамақ, таңдай, иек, мойын, иық, қол, шынтақ, жұдырық, алақан, саусақ, бармақ, шынашақ, кеуде, емшек, қолтық, қабарға, іш, жүрек, бауыр, бүйрек, арқа, омыртқа, бел, бүйір, жамбас, аяқ, тізе, табан, өкше, қызу (ыстық) в притяжательной форме и глаголами ауыру, айналу, солқылдау, шаншу (жүрек), көтерілу, тарту (сіңір), селкілдеу, жүрек айну, сыздау, кебу, іріңдеу, ісу, ашу в 3 лице переходного настоящего времени. Перевести.

Үлгі:

I. менің басым ауырады

II. сенің басың ауырады

Сіздің басыңыз ауырады

III. оның басы ауырады

I. біздің басымыз ауырады

II. сендердің бастарың ауырады

Сіздердің бастарыңыз ауырады

III. олардың бастары ауырады

Техника чтения

Звуки [І] и [Ы]

Звук [І] – парный звуку [Ы]. При его произнесении язык отодвинут несколько вперед по сравнению со звуком ы. Рот раскрыт нешироко.

ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс– ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс– ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс-ыс

іс-іс-іс-іс-іс-іс– іс-іс-іс-іс-іс-іс– іс-іс-іс-іс-іс-іс– іс-іс-іс-іс-іс-іс– іс-іс-іс-іс-іс-іс-іс

ыс-іс-ыс-іс-ыс-іс– ыс-іс-ыс-іс-ыс-іс– ыс-іс-ыс-іс-ыс-іс– ыс-іс-ыс-іс-ыс-іс– ыс-іс

Речевой этикет

Благодарность:

Рақмет – спасибо.

Рақмет сізге (саған) – спасибо Вам (тебе).

Көп рақмет – большое спасибо.

Мың да бір рақмет – тысяча благодарностей,

огромное спасибо.

Ризамын – благодарен Вам (тебе, вам)

Мен сізге өте ризамын – я Вам

очень благодарен.

Оқасы жоқ – не за что.

Ештеңе емес – ничего не стоит.

Мархабат – пожалуйста.

Техника чтения

Звуки [Ы] и [І]

мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы-мы

мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі-мі

мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі-мы-мі

Как спросить? Как образовать вопросительное предложение?

61 тапсырма

От данных глаголов образовать вопросительную форму переходного настоящего времени 3 лица в единственном и множественном числе ауыру, айналу, солқылдау, шаншу (жүрек), көтерілу, тарту (сіңір), селкілдеу, жүрек айну, сыздау, кебу, іріңдеу, ісу, ашу

Үлгі:

ашу – ашиды – аши ма?

62 тапсырма

Словосочетания 61 упражнения преобразовать в вопросительные

Үлгі:

I. менің басым ауыра ма?

II. сенің басың ауыра ма?

Сіздің басыңыз ауыра ма?

III. оның басы ауыра ма?

I. біздің басымыз ауыра ма?

II. сендердің бастарың ауыра ма?

Сіздердің бастарыңыз ауыра ма?

III. олардың бастары ауыра ма?

63 тапсырма

Составьте диалог с врачом.

Үлгі:

– Сіздің қай жеріңіз ауырады? – Что у Вас болит?

– Менің аяғым ауырады. – У меня нога болит.

Сіздің аяғыңыз қашан ауырады? – Менің аяғым түнде (ночью) ауырады.

64 тапсырма

Образовать отрицательную форму переходного настоящего аремени глаголов ауыру, айналу, солқылдау, шаншу (жүрек), көтерілу, тарту (сіңір), селкілдеу, жүрек айну, сыздау, кебу, іріңдеу, ісу, ашу

65 тапсырма

Образовать словосочетания с отрицательными глаголами в переходном настоящем времени.

Үлгі:

I. менің басым ауыр-ма-й-ды

II. сенің басың ауыр-ма-й-ды

Сіздің басыңыз ауыр-ма-й-ды

III. оның басы ауыр-ма-й-ды

I. біздің басымыз ауыр-ма-й-ды

II. сендердің бастарың ауыр-ма-й-ды

Сіздердің бастарыңыз ауыр-ма-й-ды

III. олардың бастары ауыр-ма-й-ды

66 тапсырма

Продолжите диалог с врачом. Теперь вы можете использовать отрицательную форму переходного настоящего времени.

Үлгі:

– Сіздің аяғыңыз ауыра ма? – У Вас нога болит?

– Жоқ, менің аяғым ауырмайды. – Нет, нога у меня не болит.

– Қолыңыз ше? – А рука?

– Қолым да ауырмайды. – И рука не болит.

67 тапсырма

От уже знакомых по другим заданиям глаголов тұру, ояну, киіну, отыру, журу, бару, болу, қайту, түсіну, жазу, оқу, ойлау, қарау, көру, тыңдау, есту, алаңдау, аяу образовать отрицательные формы переходного настоящего времени (ауыспалы осы шақтың болымсыз түрі) в 1 лице ед. ч.

Үлгі:

келу-келемін – келмеймін

кету-кетемін – кетпеймін

68 тапсырма

Образуйте разговорные варианты данных глаголов тұру, ояну, киіну, отыру, журу, бару, болу, қайту, түсіну, жазу, оқу, ойлау, қарау, көру, тыңдау, есту, алаңдау, аяу в 1 лице отрицательного переходного настоящего времени:

тұру, ояну, киіну, отыру, журу, бару, болу, қайту, түсіну, жазу, оқу, ойлау, қарау, көру, тыңдау, есту, алаңдау, аяу