Текст книги "Үз туксаным туксан / Моя правда"

«Әйдә ярар» колхозында

Җилләр исәр, яңгыр явар, кар да явар,

Иске ферма түбәсеннән тамчы тамар…

Балта остасы аннан-моннан такта кагар —

                        Әйдә ярар!

Бригадиры ары чабар, бире чабар,

Үзен аклап кырык төрле сылтау табар;

Чүп тә түгел көн дә алган шелтә аңар;

                        Әйдә ярар!

Завхоз иптәш анда ташый, монда ташый,

«Югалган» дип, «списать» дип, доклад ясый.

Фикер йөртә: «Үтәр әле, сизми алар,

                        Әйдә ярар!»

Урынбасар кимчелекне күрми түгел,

Күрә, ләкин эче пошмый, тыныч күңел.

Уйлый егет: «Хуҗа күрер, үзе карар,

                        Әйдә ярар!»

Хуҗа уйлый: «Яңа йортым җитешкән, ди,

Срок тулыр, котылырмын бу эштән, ди,

Миннән яхшы председатель тапсын алар,

                        Әйдә ярар!»

Җыелышларда (елына бер булса ярый)

Фәләнов, дип, фәлән эшкә салкын карый,

Гамьсезлекне тәнкыйть итеп сөйләнгәлә —

                        Буш әңгәмә.

Уйлап табучы Куян
(Мәсәл)

Зирәк Куян бер җайланма уйлап тапты,

Сөенә-сөенә начальникка торып чапты.

– Менә кара, баш инженер Төлке иптәш,

Уңай була алай иткәч, болай иткәч…

Төлке әйтте: – Ярый, иптәш, ярый, иптәш,

Танышырбыз, тикшерербез, вакыт җиткәч;

Уйлап карыйк, сызымыңны калдыр бире,

Күрсәтербез, нәрсә әйтер иптәш Бүре!

Зирәк Куян саубуллашып чыгып киткәч,

Киңәштеләр Төлке иптәш, Бүре иптәш:

– Бу тәкъдимне файдалансак, һәрбер айда

Завод алыр җырлый-җырлый миллион файда!

Чакырдылар, килеп җитте Куян зирәк.

– Куян иптәш, синең башта белем сирәк,

Соавторлар булып сиңа ярдәм итик,

Сиңа, дускай, технический ярдәм кирәк!

Пөхтә итеп шул сызымны сыздырдылар,

Икәүләшеп, елмаешып кул куйдылар;

Соавторлар бүләк алды, дача салды,

Куянга бер сукыр тиен тоттырдылар.

«Оланнар»

Кара эшне эшләмибез,

Безнең белем югары.

Чиста эштә эшләр өчен

Безнең һөнәр юк әле.

Бәбчегем, ди, әни дә,

Оланым, ди, әти дә;

Шулай булгач, нигә эшләп

Интегергә яшь көйгә?!

Без балалар бит әле,

Яшьлек көннәр бит әле;

Тәмәке тарта башладык –

Бу да һөнәр бит әле.

Күңел – шайтан

Мактадылар дуслар көлә-көлә,

Имеш, исемем данга уралган.

Алдаганнарын да белә-белә,

Алданасы килә шулардан.

Күршеләр

Мөршидәттәй, Мөслимәттәй

Кер эләләр читәнгә.

Өмет баглап киләчәккә,

Күз салалар үткәнгә.

Мөслимә

Бәйрәм кичеме бездә,

Кунак-төшемме сездә,

Әйтим шуны: ашны-суны

Авыз итәбез бергә.

Әйтмә дә генә инде,

Сөйләмә генә инде,

Бу яшьләргә замананың

Иң матур чагы килде.

Мөршидә

Бер серем бар кечкенә:

Әле кичә кич кенә

Кызың белән безнең малай

Кинодан кайтып килә.

Сөйләшәләр төсле дә,

Серләшәләр төсле дә;

Пар күгәрчен кебек инде –

Берсе тиңдәш берсенә.

Мөслимә

Сәйфетдин дә соратты,

Гайфетдин дә соратты;

Әллә соң без җиде ятка

Кыз бирергә дуракмы!

Хәер-имин дөньясы,

Йортка күрә морҗасы;

Күрше-күлән арасында

Кардәш-ыру булсачы!

Мөршидә

Сез дә әйбәт күршеләр,

Без дә әйбәт күршеләр;

Ике күрше кардәш булып,

Әвеш-тәвеш килсеннәр!

Син булырсың кодагый,

Мин булырмын кодагый…

Ике күрше арасында

Андый хәлләр булгалый.

Әйтмә дә генә инде,

Кодагый!

Мөслимә

Сөйләмә генә инде,

Кодагый!

Мөдир төше

Бер төш күрдем таң алдыннан бүген иртән:

Ягъни үзем эш күрсәткән герой икән.

Иң алдынгы новатормын бу якларда,

Герой дигән даным киткән еракларга.

Радиолар үкереп тора, мине сөйләп,

Көн дә саен гәҗит тулы минем сурәт.

Начальниклар, бөгелә-сыгыла, минем алда

Елмаялар, иркәлиләр көйләп-чөйләп.

Ятам, имеш, рәхәт кенә мич башында,

Төрле нигъмәт, закускалар уңда-сулда.

Ятам, имеш, кәефләнеп, киерелеп кенә,

Тәмле ашлар ашап кына, симереп кенә.

Председатель эш эшләргә кушмый, имеш,

Эш хакында бер дә эчем пошмый, имеш.

Сарыклар да, сыерлар да фермаларда

Ашамый да, эчми генә кышлый, имеш.

Ятам икән рәхәт кенә, чыкмый эшкә,

Килсен, әйдә, дөнья йөзе асты өскә!

Уйлаганда минем эшләр ходта, диеп,

Абзагызны уяттылар, артка тибеп.

Бәй, уянсам, өем түгел, ферма икән,

Эш өстендә бәйрәм итеп йөрмә икән.

Кызлар килгән иртә белән сигезләрдә:

– Мөдир агай, салам кирәк үгезләргә!

Бәхәс

Көтүлекләр тирән карда күкселләнеп,

Чәчәк исле, җылы язны көткән заман.

Берзаманны, силос өчен ямьсезләнеп,

Телгә килде Бахбай белән Сыерҗамал.

– Тыгылма син монда, – диде Сыерҗамал, –

Бу силосны миңа салды Бибикамал.

Колхоз сыйлый мине, чөнки файда бирәм,

Тирес бирәм, сөт тә бирәм, май да бирәм.

Син йөрисең әрле-бирле койрык селкеп,

Анда-санда утын илтеп, кунак илтеп.

Сиңа дигән саламны да монда туры

Тракторлар китерә бит, адәм хуры.

Бахбай әйтте: – Күп сөйләмә, әвен корсак,

Синең өчен яхшы булыр, тату торсак.

Дөнья тулы файда биргән эшем минем,

Кирәк чакта яклый торган кешем минем.

Бәхәсләшмим синең кебек карга белән,

Агрономның үзен йөртәм арба белән.

Кая барсам, җитәкчеләр таныш миңа,

Зампредның күк айгыры кайнеш миңа…

Сыер әйтте: – Харап икән, әйдә, талаш,

Синдә әле тар милекчел, иске караш.

Юкка гына мактанасың син дус белән,

Американы узам мин силос белән…

Шулчак Бахбай, ярар инде, кодагый, дип,

Атларның да кирәк чагы булгалый, дип,

Башын иеп ялап калды улак читен,

Заманасы шундый булгач, нәрсә дисен!

«Акыл алып аннан тамчы, моннан тамчы…»

* * *

Акыл алып аннан тамчы, моннан тамчы,

Үсә берәү «Мин зур» диеп уйлаганчы.

«Мин зур» дигәч, бер урында туктап кала,

Кәрлә булып китә башлый артка таба.

Мөнәсәбәтләрне бозмыйча…

Бер цехта бер Имгәк Юныс була,

Зәмзәм суы белән бик дус була,

Атна буе, нинди эш чыкмасын,

Имгәк Юныс эчә получкасын.

Акча бетә, бурыч өскә чыга,

Имгәк Юныс инде эшкә чыга.

Начальнигы әйтә: – И дускаем,

Кайда йөрдең, Имгәк Юныскаем?

Нишләтергә инде син оланны, – ди, –

Тутырмыйсың бер дә планны, – ди.

Имгәк Юныс әйтә: – Мин ирекле эшче класс,

Миндә ни эшең бар, шулай булгач?!

Аптырады мескен начальнигы,

Аңа киңәш белән цехком килде.

Цехком әйтте: – И начальник дустым,

Тормышын яхшыртыйк Имгәк Юнысның.

Тәрбиялик аны, оланны, – ди, –

Тутырыр ул, бәлки, планны, – ди.

Премия бирделәр Имгәк Юныска,

Ордер бирделәр бик яхшы йортка.

Өч бүлмәле йортта үзе хуҗа,

Имгәк Юныс көн дә кунак җыя.

Ашап-эчеп, биеп, күңел ача,

Күңел ача торгач, бетә акча.

Акча беткәч, бурыч өскә чыга,

Имгәк Юныс инде эшкә чыга.

Начальнигы әйтә: – И дускаем,

Кайда йөрдең, Имгәк Юныскаем?

Нишләтергә инде син оланны, – ди, –

Тутырмадың тагын планны, – ди.

Имгәк Юныс әйтә: – Өй котлаттым,

Атна буе баш төзәтеп яттым,

Бар акчаны ямьле кичләр йотты,

Миңа тагын премия юкмы?

Аптырады мескен начальнигы,

Киңәш белән тагын цехком килде.

Цехком әйтте: – Мондыйлар бездә бик сирәк,

Имгәк Юныска әзрәк үгет кирәк.

Тәрбиялик аны, кеше булсын,

Сознательный, яхшы эшче булсын!

Бергә җыелып, бар начальниклар да

Тотындылар моны үгетләргә:

– Аңлы эшче бул син, и дускаем,

Зинһар, эчмә, Имгәк Юныскаем…

Имгәк Юныс көлеп карап тора,

Закусочныйларны уйлап тора.

Мәрхәмәтле өлкән абзыйлары

Бик беләләр илдә закон барын.

Имгәк Юныс бик нык канны боза,

Абзыйларның аңа йодрык кыза,

Татыр иде Юныс җилкәсе…

Һәй,

Директор шул аның җизнәсе!

Мин кем микән…

…Эшләр бара алга таба,

Кәгазь тулы портфель селкәм.

Зур начальник кызын тага;

Мин мин микән, мин кем микән!

Ары барсам, бире килсәм,

«Фәләнов кияве» дисәм,

Җылы урын, оклад исән;

Мин мин микән, мин кем микән!

Тузлар белән гүләйт итәм,

Торырга Мәскәүгә күчәм,

Су урынына коньяк эчәм;

Мин мин микән, мин кем микән!

Алтын таулар вәгъдә итәм,

Киләм-китәм, туйны көтәм,

Телдән төшми «җаным», «иркәм»;

Мин мин микән, мин кем микән!

Бүген иртән йөгереп килсәм,

Начальниктан җилләр искән –

Креслосыннан очып төшкән, –

Мин кем идем – мин шул икән.

Сатирик тәүбәсе

Шагыйрь йөри урам буйлап,

Төрле ямьсез уйлар уйлап.

Аптырады шагыйрь мескен,

Тема тапмый язар өчен.

Бара уңга, бара сулга –

Чәчәк исе аңкып тора.

«Волга» чаба такыр юлда,

Клублары балкып тора.

Үч иткәндәй, каравылда

Пожарнигы йокламый да,

Шунда берәр Гатаулла

Үз хәләлен тукмамый да.

Аптырады шагыйрь мескен,

Тема тапмый язар өчен,

Тәнкыйть диеп, фәлән диеп,

Инде борынын кая төртсен!

Китте шагыйрь басу буйлап,

Төрле ямьсез уйлар уйлап.

Менә, бәлки, кырда язар

Бер ялкауга тәнкыйть-мазар.

Әллә арыш, әллә бодай

Диңгез кебек шаулап тора…

Тәмле төшләр бирсен ходай,

Ятты шагыйрь җайлап кына.

Берзаманны ачса күзен,

Юл буенда күрде үзен.

Комбайнчы, йөзе кара,

Урып бетереп китеп бара.

Тирә-якта камыл гына,

Аны хурлап ни файда бар!

Китте күрше колхозына,

Бәлки, шунда тема табар…

Бара шагыйрь тузан ерып,

Бер машина җитте куып.

Шофёр туктый борылмада:

– Утыр, абый, машинага!

Ә кузовта кызлар тулы

(Мондый ямьнәр кайда гына?!),

Бер шаяны җырлап куйды:

«Утыр әле яннарыма…»

Тәрәзләрдә ут җемелди,

Кичке авыл гөрләп тора.

Шагыйрь кимчелекләр эзли,

Үзе эчтән уйлап куя:

Эшем алга тәгәрәсен

Дип тырышсаң – монда җәйлә!

Берәү ачты тәрәзәсен:

– Әйдә, туган, ашка-чәйгә!

Керде шагыйрь тыйнак кына,

Тәнкыйть-фәлән уйлап кына:

«Мөгаен, бу эчкечедер,

Азып беткән бер кешедер.

Менә хәзер акча сорар,

Сыйланыйк, дип мине буар…»

Хуҗа әйтте: – Менә комган,

Җылы су бар, юын, туган! –

Тагын китереп сөлге төртте:

– Битне сөртеп җибәр менә! –

Шагыйрь иптәш фикер йөртте:

«Бичәсе дә чибәр генә…»

Балалары идән тулы,

Берсе шаян, берсе елак.

Хуҗа агай әйтеп куйды:

– Утыр, кунак, җитеш, кунак!

– Быел җәйләр яхшы килде,

Көзен ничек боергандыр…

– Җитешегез, ягез инде,

Токмачы да куергандыр…

– Калҗасын да капкалагыз,

Күкәй салмый йөргән иде…

Икмәген дә күп алабыз,

Ике кило ярым тиде…

– Рәхәт инде колхоз эше…

– Аденауэр – начар кеше…

– Булдыклы ул минем Касыйм…

– Атом белән шаярма син…

Шагыйрь күңеле эреп китте,

Гүя монда бертуган ул,

Күрешергә вакыт җитми,

Интизар булып торган ул.

Бары да таныш, бары да туган:

Мич янында баулы суган,

Соры песи, калай комган,

Чуар мендәр, чуар юрган…

Шундый таныш, шундый якын

Өянке дә өй артында,

Чәй ясаучы уңган хатын,

Аның кунакчыл карты да.

Шагыйрь уйлый: «Менә бит ул

Гади халык, гүзәл халык.

Чәй эчәргә, кунакка кил,

Гаеп эзләп, гаеп табып,

Йөрмә икән тәнкыйть язып.

Менә синең геройларың:

Көне матур, күге аяз, –

Һәркайсына поэма яз!»

Бер тәнкыйтьче

Роман язды, хикәя дә, шигырь дә –

Рәтле булып чыкмады берсе-бер дә.

Хәзер инде тәнкыйть яза, үтә теш,

Эш килмәгәч, акыл сату – ансат эш.

Бөркет

Шулай беркөн абзаң алды палучка,

Пачке-пачке акчалар керде учка.

Карар кылдым палучканы юмакка –

Килсен миңа таныш-белеш кунакка.

Күрсен алар юмартлыгын хуҗаның,

Нинди муллык, рәхәттә мин торамын!

Әзерләдем кызыллар һәм дә аклар,

Күп тә үтми килеп тулды кунаклар:

Абзыйлар да, егетләр дә, туташлар…

Өстәл тулы закускалар һәм ашлар.

– Ягез, – дидем, – иң кадерле дусларым,

Күрәсез бит алдыгызда тост барын, –

Күтәрегез туганлык, байлык өчен!

Ну, егетләр, исәнлек-саулык өчен!

Сез, – димен, – дусларым, аллар да гөлләр,

Сезнең белән күтәрелә күңелләр…

Кызып алгач, ямьле-ямьле сөйләштек,

Кунакларның йөзе ай да кояш тик.

Бокал тулды ямьле мәҗлес кичендә:

Ягъни минем исәнлегем өчен дә,

Кунакларның исәнлеге өчен дә,

Кулакларның беткәнлеге өчен дә,

Матур кызлар исәнлеге өчен дә,

Хатынсызлар исәнлеге өчен дә,

Балның әче икәнлеге өчен дә,

Соры мәче исәнлеге өчен дә.

Гармунчылар бер дә туктап тормады,

Бии-бии дер селкеттек дөньяны.

Төне буе өзми җырлап торуда

Җырланмыйча калмады бер җыру да.

Зурлаулары эретте бит күңелне,

Учка гына утыртмыйлар үземне.

– Абзый, – диләр, – кайгырма без барында,

Бездән якын кемең бар Җир шарында!

Кунакларым үлеп торган чагында,

Юмартлыгым арта төште тагын да.

Дим: – Кунаклар, сез хуҗаның ишәге,

Даваегыз бушатыйк бер шешәне!

Берәү әйтә: – Ах, без әле ишәкме!

Ә син үзең ишәкләрдән бик шәпме?!

Кызган кунак озын сөйләп тормады,

Шешә белән яңак төпкә сылады.

Купты дөнья. Савытлар һәм шешәләр

Дөбер-шатыр таш идәнгә төшәләр.

И төяләр, и бирәләр чалт та чолт,

Күздән очкыннар чәчелә ялт та йолт!

Кунакларым миңа бик нык үпкәләп,

Таралдылар алҗыганчы типкәләп.

Кемнең, – димен, – кул тайганга ис киткән,

Алла саклаган бит әле, баш исән…

Агай-эне җырлашып эчкәч, – димен, –

Ике кабырга сыну пүчтәк, – димен. –

Яраларым төзәлде ай ярымда,

Менә дигән бөркет булдым тагын да.

Әкрен генә барган көйгә

Ай яктысы, кар яктысы кушылып бергә,

Төтенләнеп балкып торган кышкы төндә,

Салмак кына юырттырып барган көйгә,

Күңелләргә төрле-төрле уйлар килә…

…Эш сөючән, уңган егет, сабыр, дибез –

Хуҗа итеп сайлап куйдык Сабирны без.

Кәнсәләрдә сөйләшкәндә көен-көйгә,

Сабир инде безнең сүзгә төкерми дә.

Белә икән каян нәрсә тәгәрәсен –

Зыңгырдатып китереп өйде бүрәнәсен.

Сабир иптәш осталарны коры тотты,

Кара-каршы итеп салды биек йортны.

Күрсен халык председатель дәрәҗәсен –

Ишек чаклы уйган сигез тәрәзәсен.

Буяу исе, нарат исе аңкып тора,

Ачык зәңгәр кашагалар балкып тора.

Иске өйдән шул сарайга күчеп килеп,

Сабир иптәш яши хәзер бояр кебек.

Соңга таба ары барды, бире барды,

Чирлим, диеп, авыр эштән төшеп калды.

Хәзер инде, үгезем юк урамда, ди,

Өйдә ята, төкерми дә буранга, ди.

Ну машшенник!

…Эш сөючән, уңган егет, гадел инде,

Хуҗа итеп сайлап куйдык Гаделшинне.

Гадел иптәш (үзе шунда, хатыны шунда)

Кәнсәләрдә ябышып ята телефонга.

Шалтыратты, агач тапты, калай тапты,

Шәп йорт салып, калай белән түбә япты.

Кашагалар, верандалар сары төстә,

Тәрәзәләр балкып тора ишек чаклы.

Биек итеп, келәт салды, мунча салды,

Гадел иптәш бүләк алды, ярдәм алды;

Капка ясап, койма койгач, сүрелеп китеп,

Колхоз эшен алып барды илке-салкы.

Шуннан әйтте: гомер буе тик торма, ди,

Белем җитми, кирәк, дуслар, укырга, ди.

Китеп барды. Укып кайтты. Шуннан ары

Сельпо өчен җыеп йөри тире-яры…

Җилкә аша сумка тулы акчалары,

Чанасына ятып йөри кырын-ярын.

Ну машшенник!

…Ачык йөзле, киң күңелле, олы җанлы –

Хуҗа итеп сайлап куйдык Сәлимҗанны.

Кәнсәләргә, нык-нык басып, Сәлим керде,

Менә, дибез, алтын кеше, алла бирде.

Сәлим иптәш һәр кешенең күңелен күрә,

Һәр кешегә, ни сораса, шуны бирә.

Утын сора, печән сора, салам сора,

– Әнә, – ди ул, – ал, кадерлем, өелеп тора!

Колхоз өчен күпме генә интекмәсен,

Сәлимҗан да онытмады үз кесәсен:

Абзар-кура, урыс капка, сары такта,

Койма белән коеп куйды йорт тирәсен.

Шабашчылар Сәлимҗанга рәхмәт укып

Таралдылар, балта белән пычкы тотып.

Колхозыбыз ярлы гына яши шулай,

Чит җирләрдән умырып кайтып, шабашчы бай.

Сәлим иптәш әшнәлекне бик яратты,

Колхоз малын уңга-сулга күп таратты;

Сикерде дә, сиптерде дә, типтерде дә,

Кызыл тышлы билетыннан колак какты.

Ну машшенник!

…Шуннан ары яңа хуҗа килде безгә,

Таудай өеп алтын вәгъдә бирде безгә;

Колхозыбыз артмады да, кимеми дә,

Бара тормыш әкрен генә барган көйгә.

Бара колхоз урта гына буразнада,

Сикермибез бик артка да, бик алга да.

Эш эшләнә талгын гына, сүлпән генә,

Даваегыз, давай, диеп сүксәң генә.

Гөнаһ булыр колхозчыны «ялкау» дисәң,

Таулар-ташлар актарыр ул, хакын бирсәң.

Җитәкчеләр диңгездән дә коры чыга,

Коры таяк яза-яза колхозчыга…

Ну машшенник!

Кар яктысы, ай яктысы кушылып бергә,

Ак көмештәй балкып торган айлы төндә,

Үрләр буйлап, сыртлар буйлап барган чакта,

Күңелләргә төрле-төрле уйлар килә…

Эләккәнче

Кәгазь язып утырды ул «план эшләп»,

Һәр тишеккә, һәр ярыкка нольләр өстәп.

«Ура! – диде. – Менә бик тиз киттек алга,

Менә план тулып китте, сөбханалла!

Давай сюда хәзер күчмә Кызыл байрак,

Өелеп кенә премия килер җайлап,

Акылсызлар кәеф бозып тирен түксен,

Минем өчен балда-майда гомер үтсен!»

Өстән килгән яңа фикерләрне «яклап»,

Тыныч кына симерде ул өстәл саклап.

Астан килгән тәкъдимнәргә каш җыерды,

Ни чортына симертәләр бу сыерны?!

Мәүҗидәттәй

Мәүҗидәттәй күршеләрен күзли,

Сөенгәнен сизми.

Иртүк торып өйдән өйгә йөри,

Яңа хәбәр сөйли.

– Бибиәсма кичә, ун сум акчам

Төшеп калган, диде.

Ачык авыз, Ходай белми салса,

Белеп алган инде.

Сәхипҗамал сыеры яхшы иде,

Кинәт үлеп киткән.

Сәхипҗамал ак май ашый иде,

Инде рәхәт микән?!

Бибинурның ире бик тә күркәм,

Бик тә уңган икән:

Бибинурын кичә куып йөрткән,

Каеш белән теткән.

Кадыйр картның кызы елап керде –

Яшь кияве куган.

Мин мин микән, диеп йөри иде,

Илла әйбәт булган!

…Мәүҗидәттәй ята, күп тикшереп

Йөреп салкын тигән.

Дүрт күршесе, коймак, шәңгә пешереп,

Хәл белергә кергән.

Шигъри протокол авторына

Ак келәтнең келәсен

Элә белми эләсең;

Рифмаланган речеңне

Кем укыр дип беләсең!

Бирге якта бер миләш,

Аргы якта алмагач;

Көчәнсәң дә, мышнасаң да,

Булмый инде булмагач.

Ак күгәрчен ак була,

Күк күгәрчен күк була;

Такмагыңны озын язсаң,

Гонорары күп була.

Вохмяков мистер булып карады…

Вохмяковны ун ел укыттылар,

Аңлы кеше булсын, диделәр.

Затлы-затлы кием кигезделәр,

Белем,

Һөнәр,

Хокук бирделәр.

Менә сиңа

Иксез-чиксез Ватан,

Әтиләрнең каны тамган җир,

Үз бурычын үтәп, гүрдә яткан,

Бабайларның даны калган җир.

Кара, егет, туган якларыңа,

Көлеп тора сиңа башкала.

Күпне күргән иске ташларында

Ленин баскан эзләр саклана.

Болытларны ярып галәмгә оч,

Диңгез төбенә төш, теләсәң.

Бары да сиңа,

Елга, тауларын коч,

Җир җәннәте булыр, бизәсәң…

Лампочкалар тотып,

Комбинезон киеп,

Шахта буйлап йөргән көенчә,

Җирән яллы башын түбән иеп,

Җилле егет уйлый үзенчә:

«Ни күрәм мин бу шахтага төшеп,

Тирән базда юеш ташкүмер.

Легковойда очып,

Кызлар кочып,

Күңел ачып үтсен яшь гомер!»

«…Тын океан ярында зәңгәр вилла,

Чәчәкләргә күмелеп утыра.

Шул виллада биеп рок-н-роллга,

Виски эчеп яту ни тора!

…Банкир кызы сиңа гашыйк була,

Банкысыннан чәлдер миллионлап!

Анда сиңа «Волга»-фәлән түгел,

Ялтыр-йолтыр иткән «Кадиллак!»

О кэй!

Культура ул – гуд бай, модерн, дип,

Олл райтт, дип сөйли белүдә,

Гарсоннарга учлап доллар сибеп,

Зәңгәр ыштан киеп йөрүдә.

О кэй!

Вохмяковның һич тә күңеле тынмый,

Күңел белән инде нишләргә!

Тын да алмый

«Би-би-си» не тыңлый

Көмеш кебек зәңгәр кичләрдә.

Ач кандала кебек сырыша иде

Чит илләрдән килгән утильгә,

Мефистофель кебек елмайды да

Турист булып китте чит илгә.

– Хелло, – диде качак янкиларга, –

Совет белән килешеп булмады.

Мин, Кизилдан килгән стиляга,

Тәбрик итәм сезнең дөньяны!

Рюмка тотып дәвам итте качак:

– Сездә, хелло, тормыш бик яхшы,

Берәр ничек оста бизнес ясап,

Капиталист булып булмасмы?

Мистерлар әдәпле елмайдылар:

– Без сине миллионер итәбез,

Без бит сине, өзелеп яратабыз,

Зар-интизар булып көтәбез.

Кадерле кунак син, мистер Вохмяк,

Ирекле дөньяны күрерсең.

Тәпиләрең белән алтын таптап,

«Кадиллак» та гына йөрерсең.

Кипарислар үскән су буенда

Ак мәрмәрдән вилла салырсың.

Ну биш-алты миллион бирнә белән

Рокфеллерның кызын алырсың.

Анда-санда, рок-н-роллга биеп,

Коктейльләр эчеп һәр чакта:

«Америка яхшы,

Гуд бай!» – диеп,

Гомер буе тирбәл гамакта!

Вохмяковка бу сүз бик ошады,

Кәефе килде,

Авызы җәелде:

«Минем өчен үлеп тырышалар,

Америкалылар шәп инде!»

Юан сигара каптылар

Мистерлар,

Карта янына бастылар

Мистерлар.

– Күз салчы, Вохмяков,

Күгәрчен:

Менә бу СССР,

Күрәмсең.

Күрсәтчәле безгә, зирәк олан,

Каләм белән төртеп картада:

Кайда сезнең ерак оча торган

Матур ракеталар ясала?

Күрсәтчәле безгә, Вохмяк туган,

Кадерле дустыбыз хәзергә,

Атом бомбалары тып-тын торган

Романтичный урын кай җирдә?

Әгәр белсә,

Шундук уйнап-көлеп

Сөйләп бирер иде, чатнатып…

Кәбестәгә баккан кәҗә кебек,

Авыз ачып калды Вохмяков.

– Хелло, модерн, – диде,

Ык-мык итте,

Башка бер сүз әйтә алмады.

Мистерларның бик нык кәеф китте,

Мистерларның йөзе каралды.

– Ял итеп тор бераз,

Хәл җый, – диеп, –

Күрешербез, – диеп, – иртәгә,

Хром итек белән артка тибеп,

Йодрык белән салып җилкәгә,

Бер «вилла» га кертеп җибәрделәр,

Салам матрас тулы кандала…

«Янкиларда тормыш – җәннәт, диләр,

Эшләтмиләр, шөкер Аллага…»

Байтак көннәр үткәч,

Байтак төннәр,

Кипкән таракандай кунакны

Бульдог кыяфәтле әфәнделәр

Бер заводка эшкә озатты.

Менә Вохмяк дуга кебек бөгелеп,

Бик үкенеп илдән киткәнгә,

Җирән ялы белән җир себереп,

Тимер ташып йөри җилкәдә…

О кэй!

Аппетит бар, ачлык эчне тырный,

Хуҗаларның сүзе бик коры.

Арык янбашларда чалбар тормый,

Ыштан төшә, каһәр суккыры.

О кэй!

Ашамыйча гына йокыга яткач,

Каеш белән эчне буасың.

Туган илне,

Туган телне саткач,

Кем уйлаган болай буласын!

Вохмяковка язмыш елмаймады,

Яхшырмады яшәү шарты да.

Ялыннан тотып

Чыгарып ыргыттылар

Завод капкасының артына.

Завод арты, койма буйларында

Кычытканнар үскән котырып.

Витамин бит,

Бик файдалы, диләр,

Аш пешерсәң шуны тутырып.

Шакшы сулар белән мазут ага,

Итле шулпа исе килми шул.

Ашказаны юләр,

Кесәләрдә

Бер доллар да югын белми шул.

Әллә кайдан искән җилләр белән

Пешкән икмәк исе тарала.

Муенсалы, көяз этләр йөри,

Этләр рәхәт яши дөньяда.

Кафе-шантаннарда кызлар җырлый,

Мәрмәр өстәлләрдә меню бар.

Вохмяковның үтереп эчен тырный

Төрле,

Төрле,

Төрле менюлар.

Янкиларга ачу, үпкә белән

Бик күңелсез уйлар күңелдә.

Тәмәке валчыклары калган икән

Кесә төбендә.

Шуларны төреп тартты да

Бичара Вохмяков түзмәде,

Совет илчесенә сөйләр өчен,

Кызыл-кызыл сүзләр эзләде…

…Ул, Вохмяков, бик большевик үзе,

Карл Марксны үлеп яраткан.

Имеш, ул чит илдә

Алай-болай иткән,

Кызыл идеяләр тараткан.

Ул уйлаган, имеш, бу дөньяда

Чал тарихны көтеп торганчы,

Шул бәдбәхет, дуңгыз янкиларга

Социализм ясап булмасмы!

Буржуй класс аны яратмаган,

Ул сугылган анда,

Кагылган.

Хәзер, имеш, сөенеп иленә кайта,

Кызыл байракны бик сагынган…

Тик боларны сөйли алмады ул,

Тамагына төер тыгылды.

Бала кебек елап җибәрде дә

Паркет идәнгә егылды.

Илче елмайды да

Виза бирде,

Төпченмәде артык шаккатып.

Таланган эт кебек кайтып килде,

Мескен генә булып Вохмяков.