Текст книги "Давыллардан алган көчем бар"

Кәүсәрия Шәфыйкова
Давыллардан алган көчем бар

© Татарстан китап нәшрияты, 2015

© Шәфыйкова К, Ф., 2015

Рәссамы һәм бизәлеш мөхәррире М. Д. Вазиева

* * *

Шигырьләр

Көчем бар

Давыллардан алган көчем белән

Диңгез булып ярга дулкын кагам.

Гел шауламыйм, кайчак шатлыгымнан

Гөрләвекләр булып җырлап агам.

Давыллардан алган көчем булгач,

Явызлыкны җиңү кыен түгел.

Берне генә түгел, меңне җиңдем,

Тик шунысы: яраланды күңел.

Давыллардан алган көчем барда,

Башым имим әле авырлыкка.

Һәр көнемне аллы-гөлле итим,

Миңа яшәү бирелмәгән юкка!

«Җырлаганым юк күптәннән…»

Җырлаганым юк күптәннән,

Моңсыз икән, димәгез.

Күңелемнең моңга тулы

Мең кылы бар, тимәгез.

Моң җан кебек бик тә газиз,

Түкмим аны юк-барга.

Түгелә моң дәрья булып,

Кергәч хәсрәт-утларга.

Моң түгелә, канлы яра

Әрнегәндәй йөрәктә.

Туган җирне сагынганда

Моңлы булам бигрәк тә.

Җырлаганым юк күптәннән,

Җырласам – күңелем тула.

Каурыемны моңга манып,

Шигырь язам.

Җырлагандай,

Җаныма рәхәт була.

«Хәзер кызмы, малаймы ул…»

Хәзер кызмы, малаймы ул,

Туганчы ук беләләр.

Тик белмиләр: ул сабыйлар

Бу дөньяга ниләр күреп

Яшәр өчен киләләр.

Язмышлары нинди булыр,

Кара төстә түгелме?

Бәби көткән хатыннарны

Күргән саен, төрле уйлар

Борчый минем күңелне.

Кот очарлык язмышлар бар,

Бар бәхеткә тулысы.

Һәр сабыйга насыйп булсын

Иде дә бит язмышларның

Таңдай якты, нурлысы.

Юк шул: берәү әрнеп елар,

Түгелер ачы яшьләр.

Берәү кайгы-хәсрәт белмәс,

Гомере шатлыклы булыр,

Рәхәттә генә яшәр.

Язмыш ул – гомер юлдашы,

Үзгәртер көч юк аны.

Хыялдагы матурлыктан

Яралсын иде дөньяга

Туачак бала җаны.

Их!..

Китмә әле

Җаным, тәнемнән аерылып

Чыгып китәр көнең җитәр.

Белеп торам: юлың сине

Мәңгелеккә алып китәр.

Шуны белмим: мәңгелектә

Ни бар икән җаннар өчен?!

Ярый ла ул, ялкын булса,

Мәхәббәттә янар өчен.

Сөю булса, яшәү анда

Мәңгелектә дәвам итәр.

Яшәү утын балкытырга,

Сөям, дигән бер сүз җитәр.

Татлы булыр сөю, аның

Чәчәкләре мәңге сулмас.

Ах, ул сөю, юк, анда да

Кичерешләр җиңел булмас.

Җаным, сине нишләтер соң

Мең газапның авырлыгы?!

Мәңгелеккә китмә әле.

Җирдә яшәгәнгә күрә,

Бар синдә җир сабырлыгы.

Көч

Давыл, син бит көчең белән

Файда китермисең бер дә.

Җимерәсең, бөтен ямьне

Кырып бетерәсең җирдә.

Мин дә көчле, җиңеп яшим

Алга килгән авырлыкны.

Әнә шулай арттырам мин

Тормыштагы матурлыкны.

Сабырлык

Боегып калсам – борчылма,

Андый хәлем күпкә түгел.

Елмаерга көч табармын,

Айдай, кояштай ул күңел.

Күзләремнең яшен күрсәң –

Күрмәмеш бул, шулай кирәк.

Тешләремне нык кысканмын,

Еласам да елыйм сирәк.

Минем балкып торган чагым —

Сер бирмәвем авырлыкка.

Бел: әнкәйсез калу белән

Таяндым мин сабырлыкка.

Бәхет кошы кулыбызда

Мин сиңа тиң, син миңа тиң,

Очраштырды безне язмыш.

Бәхет кошы кулыбызда,

Күз тимәсен, берүк, ялгыш.

Бергә булгач күшекмибез,

Өшемибез салкыннарда.

Нинди салкын җиңә алсын,

Йөрәкләрдә ялкын барда?!

Еллар аккан су икән ул,

Язларыбыз үтеп китте.

Гомер-тирәк яфрак сибә,

Алтын көзләребез җитте.

Көз булса да, юк-юк, китми

Безнең күңел кошларыбыз.

Мин – шагыйрә, ә син – шагыйрь,

Димәк, яңа җырлар белән

Киләчәк ак кышларыбыз!

«Кеше туган чагын белми…»

Кеше туган чагын белми,

Үлгәнен дә белмидер.

Яшәгәндә белми генә

Еламыйдыр, көлмидер.

Белеп яши, шатлык – татлы,

Кайгы ачы булганын.

Белә: авырлыклар белән

Көрәшергә туганын.

Көрәшә ул җилләр белән,

Давылдан да курыкмый.

Белеп тора: кыенлыклар

Аны аяктан екмый.

Белә: шушы җир йөзендә

Югалту бар, табыш бар.

Үкендерер ялгышлар бар,

Изгелек бар, каргыш бар.

Белгәнемне, күргәнемне

Мин дә өйдем тау итеп.

Дөньяга килгәнне белмим,

Шулай гына, иман белән

Булсын иде дим китеп.

Коляскамда барам

Тәгәрмәчләр тәгәриләр,

Кар шыгырдап, сер сөйли.

Тукта-тукта, сер сөйләми,

Кар шыгырдап, җыр көйли.

Минем яңа җырым ич бу,

Аклык, шатлык турында.

Бәхетеннән ташып чыккан

Сөю, сафлык турында.

Килер язлар турында җыр,

Анда кошлар тавышы.

Анда ялкын ялмап алган

Йөрәкләрнең кагышы.

Тәгәрмәчләр карлы юлда,

Юк, мин иген кырында.

Тыңламыйм кар шыгырдавын,

Башаклар шавын ишетәм

Туып килгән җырымда.

«Утыз биш яшь – җәйге болыннарда…»

Альбинага

Утыз биш яшь – җәйге болыннарда

Нәфис гөлләр булып үскән чак.

Чәчәк таҗларына чак-чак тиеп,

Назлы җилләр булып искән чак.

Утыз биш яшь, – хисләр ташып тынгач,

Инеш кенә булып аккан чак.

Якты хыялыңнан көтеп алган

Сөю кошың канат каккан чак.

Утыз биш яшь – гүзәл яшьлегеңә

Кулъяулыгың болгап калыр чак.

Яшәр өчен акыл, көч, дәрт туплап,

Бәхетеңне кочып алыр чак.

Утыз бишең, – еллар үткән саен,

Иң матур чак булып калыр чак.

Ике төс

Шатлыкларны кершән итеп биткә ягам,

Кайгыларның төсе кара, сөрмә тартам.

Бу ике төс үз урынын табып алды,

Юк, булмады үкенерлек тирән хатам.

Шатлыгым да тартып алган шатлык түгел,

Үземнеке, минем җанда тамырланды.

Кайгыларым маңгаема язылганнар,

Күргәннәрем кара күмер булып янды.

Үсмер чагым дәшә

Гөжләп кенә яна каен утын,

Үрдәк ашы пешә казанда.

Өй җып-җылы, әнкәй токмач кисә,

Их, шулчакта булсам һаман да!

Лампа яктысында чигү чигәм,

Өйгә эшен эшли сеңелем.

Сәгатьләре, минутлары белән

Шул елларны сагына күңелем.

Эштән кайткан әткәй гәзит укый,

Радиода җырлый Фәридә*.

Гаиләбезнең шундый тулы чагы

Булсын иде дә бит әле дә.

Еллар үтте, әткәй-әнкәй китте,

Мәрхүм инде алар күптәннән.

Кич җиттеме, өзеп үзәгемне,

«Бәхет кочагында чакны яз», – дип,

Үсмер чагым дәшә үткәннән.

Яралы өмет

Кайларда сезнең малай чак,

Акыллы чакларыгыз?

Сезне ташлап калдырган ич

Бер гөнаһсыз сабый чакта

Атланган атларыгыз.

Үстегез дә бит, күңелне

Шатландыра алмыйсыз.

Сез инде әти кешеләр,

Шулай да, тормышта әле

Күп нәрсә аңламыйсыз.

Җил тузгыткан кош оясы

Минем өчен ят түгел.

Бу дөньяда балагызның

Ятим булып үсәчәген

Һич көтми иде күңел.

Кыя бөркетләре итеп

Күрдем сезне хыялда.

Инде бүген ничек белим,

Югалтулар – табышлармы,

Ни көтә сезне алда?!

Өзелмәгән өметем бар,

Тирән яралы ул да.

Алыгыз изге догамны,

Ялгышмас өчен кабаттан,

Адашмас өчен юлда.

Авылыма кайткан идем

Элекке ямь юк авылда,

Искергән йорт-ихаталар.

Су буенда, үкси-үкси,

Бөгелеп елый әнә таллар.

Ах, мин моны көтмәдем бит,

Өметләрем акланмады.

Авылымның күп уллары

Ат биленә атланмады.

Кырга чыгып, җиң сызганып

Үстермәде алар иген.

Укып һөнәр алдылар да

Үз иттеләр кала җирен.

Кызлары да китеп бетте,

Чишмә юлын ятим итеп.

Җир җимертеп эшләр яшьләр

Беткәннәр шул инде китеп.

Яңа нигез коручы юк,

Йөреп чыктым авыл буйлап.

Таллар түгел, үзем елыйм,

Кот очарлык уйлар уйлап.

Аны-моны уйламыйча

Киткәннәрнең берсе – үзем.

«Авыл бетә» дигән сүз бар,

Ничек кызармасын йөзем?!

«Аллага шөкер, бу көнгә…»

Аллага шөкер, бу көнгә

Өстем бөтен, тамак тук.

Хәсрәт буранында калып,

Күптән елаганым юк.

Авыртынсам, дару кабам,

Җыр язып, көнем үтә.

Матур-матур төшләр күреп,

Йокыда төнем үтә.

«Кирәгең юк», – дигәннәр юк,

Ярдәмчесез түгелмен.

Балкып торган кояшы да,

Ае да бар күңелнең.

Үз тиңемне парым иттем,

Ничек ялгыз каласың!

Парлы итеп яраткан бит

Алла адәм баласын.

Туганнар да, дуслар да бар,

Яшибез хәл белешеп.

Очрашканда, вакыт уза,

Сөйләшеп тә, көлешеп.

Менә шулай яшәп ятам,

Әле Аллага шөкер.

Ни дисәң дә, ни күрсәң дә,

Күзең тимәсен, төкер.

Бәхет

Мәхәббәт ул – җимеш бакчасы,

Җимешләрнең үсә төрлесе.

Йомшаклары була, катысы,

Бик ваклары була, эресе.

Татлылары була, ачысы –

Барсының да беләм тәмнәрен.

Ачылары төшсә исемә,

Чымырдаплар китә тәннәрем.

Яшәү көче шулай яралган,

Мәхәббәтсез яшәп булмый һич.

Яши-яши шуны белдем мин:

Җырлый-җырлый кем дә сөядер,

Елап сөюе дә – бәхет ич!

Әнкәй бирешмәскә кушты

«Авырлыклар килә тора,

Бирешмә, нык бул!» – диде.

Үзе дә бит бу тормышта

Күп хәсрәт күргән иде.

Җиңелмәде, көчле иде,

Миңа үрнәк күрсәтте.

Сизә идем: мин бөгелсәм,

Дәшми генә күзәтте.

Юк, сынмадым, һаман сынмыйм,

Әнкәм рухы куансын.

Сынауларны кырып салыйм,

Якты дөньяда миннән дә

Рухи матурлык калсын!

Җанга дәва

Яралы кош ята җирдә,

Тузанда аунап беткән.

Кем кара ук аткан аңа,

Кем ул кошны рәнҗеткән?

Беркем дә ярдәм күрсәтми,

Кошны кулына алып.

Түзә алмыйча кычкырам,

Дөньяга оран салып:

«Кешеләр, ул яралы кош —

Кош түгел, минем җаным.

Яраларым бик тә тирән,

Дәрьядай ага каным!»

Ишетмиләр! Шигырь языйм,

Җырлап әйтим сүземне.

Җанга шул мең дәва булыр,

Һавадагы бер кош итеп

Тояр өчен үземне.

Җырлы көн

Тамчыкайлар җырлый бүген,

Җырлый бүген гөрләвекләр.

Гаҗәп түгел, бу мизгелдә

Моңга тула җирләр, күкләр.

Күчмә кошлар кайтыр юлда

Ишетелә тавышлары.

Моң-кылларны чиртә кебек

Канатларын кагышлары.

Чәчәк белән килә язлар,

Назлы җилләр белән килә.

Бөре бүртә тирәкләрдә,

Бар тарафта ямь бөркелә.

Бүген Җирне кочагына

Алган Кояш, шуңа җылы.

Шатлык кына булган өчен,

Көн дә җырлы, мин дә җырлы.

Кеше бул

Сүндереп булмый су сибеп,

Эчкәеңне ут алса.

Башны бәрүдән ни файда,

Дөньяң тәмам буталса.

Тешләреңне каты кысып,

Кирәк сабыр итәргә.

Кайберәүләр кебек нигә

Бу дөньядан китәргә?!

Үзең теләп мәңгелеккә

Күзләреңне йом, имеш!

Юк-юк, кирәкми, берүк, бу –

Җен-пәриләр кылган эш!

Тормыш бит бу, меңгә бөгәр,

Булсын синдә батырлык.

Саклансын ул синдә, яшәү

Таләп иткән матурлык.

Китмим

Җылы якта яшәп кайтканнарның

Сөйләгәнен тыңлыйм, йотылып.

Кайчак шунда и китәсем килә,

Кышкы суыклардан котылып.

Мин кояшка гашыйк булып яшим,

Яратам шул, җылы яратам.

Китә алмам инде, китмим, мин бит

Туган җирем диеп җан атам.

Җылы якта җылы булыр, ләкин

Саргаермын ерак илләрдә.

Язлар килгән саен кайтыр өчен,

Канатларым юк бит иңнәрдә.

Көтү

Күрше әбигә

Әллә ничә поезд үтеп китте,

Ул көткәне юк шул, килмәде.

Челпәрәмә килде хыяллары,

Бу юлы да шатлык көлмәде.

Алтмыш биш ел инде шулай көтә,

Сөеклесен, лачын – солдатын.

Ялгыз үтте гомере, канлы сугыш

Каерды шул сыңар канатын.

Бүгенгедәй истә ул үткән җәй,

Хушлаштылар шушы перронда.

Күзләрдә – яшь, сагыш, ә дошманга

Ачы нәфрәт иде бар җанда.

Вагоннарга тулган ир-егетләр:

«Сез көтегез безне», – диделәр.

Ут эченә китеп барабыз дип,

Тәгәрмәчләр тавыш бирделәр.

Поезд китте, юк шул, киткәннәрнең

Барысы да кайта алмады.

«Кайтыр» дигән ялкын-өметләрнең

Кузлары да инде калмады.

Әнә тагын поезд үтеп бара,

Күрше әби кыла догалар.

«Аллакаем, сугыш афәтләрен

Күрсәтмәче кабат оныкларга,

Тыныч булсын, берүк, дөньялар!»

Күп кирәкми

Оясыз кош була микән,

Йорт-нигезсез бәндәләр бар.

Нигә кирәк ямьсез язмыш,

Ник аларга бу дөнья тар?

Саулыгы бар, ыңгырашмый,

Тик йөзендә нуры сүнгән.

Карап торам: бу ир-егет

Әллә тере, әллә үлгән.

Тирән уйга салды мине,

Уйлый белә микән үзе?

Нинди уңыш җыйсын соң ул,

Җиткән дә бит гомер көзе!

Тәкъдир дисәм… Бәлки әле,

Бу – үзенең ялгышыдыр.

Кемнәр генә белсен, бәлки,

Якынының каргышыдыр.

Елаганы бардыр аның,

Кемгә рәнҗеп елыйдыр шул.

Эше дә юк, ашы да юк,

Шатланмыйдыр, көлмидер ул.

Тормыш кушкан исеме бар,

Сукбай булып гомер итә.

Әллә нәрсә күп кирәкми,

Яши белеп яшәр өчен,

Бу бәндәне күрү җитә!

Мин дә киттем

Бәндәләрне ризык йөртәдер шул,

Туган җирләр кала, китәләр.

Бәхет эзләп, дисәң, анда да бит,

Маңгаена ниләр язган, шуны

Күрә – күрә гомер итәләр.

Авылга тик кунак булып кына

Кайталар да кире китәләр.

Сагынганнар өчен юллар ачык,

Ничек кайтма, туган якларыңа

Кайтыр юлда булмый киртәләр.

Соңгы юлын үтеп кайта күпләр,

Тыныч йоклар өчен кайталар.

Киткәннәре өчен туган җирнең

Кичерүен сорап, мәңгелеккә

Гүрләренә кереп яталар.

Мин дә киттем, читтә гомер итәм,

Кайтыр көнем җитәр минем дә.

«Туган туфрагыма җирләгез!» – дип

Әйтеп куйдым, бик тиз онытылмам,

Каберем булса туган җиремдә.

«Тальян гармун, кичә генә…»

Марат Садриевның якты истәлегенә

Тальян гармун, кичә генә

Сайрый идең былбыл булып.

Инде бүген үкси җаның,

Кайгы-хәсрәт белән тулып.

Ялгыз калдың, хуҗаң китте,

Китте мәңге кайтмас җиргә.

Туктап калды җырлы йөрәк,

Бар хыяллар очты җилгә.

Юк-юк, гармун, әле синең

Басмакларга тузан кунмас.

Татар моңы яшәгәндә,

Сине кулга алмый булмас.

Укучылар укытучы

Абыйларын сагынырлар.

Юк, түзмәсләр, өзгәләнеп,

Телләреңә кагылырлар.

Талга кунган сандугачтай

Сайрарсың син сәхнәләрдә.

Шул чакларда моң сызгырып,

Җилләр исәр сахраларда.

Тальян гармун, яшьләр үсә,

Өмет баглыйк үзләренә.

Матурлыкның дәвамы бар,

Ышан минем сүзләремә.

«Өшетмә, көз, синең салкыннарың…»

Өшетмә, көз, синең салкыннарың

Тәнне генә бераз калтыратыр.

Җаным туңмас, бар күрәсе язым,

Киткән җылы миңа кире кайтыр.

Күкшел болыт белән капланды күк,

Юеш карың, җилең иңнән коча.

Шундый көнне күңелем күбәләге

Яшел болын ямен күреп оча.

Кошлар киткән, тирәкләр дә шәрә,

Вакытлыча болар, борчылмыйм һич.

Куркытма, көз, җырсыз торып калмам,

Мин үзем дә көзнең бер кызы ич!

«Җаным ятим, әнкәйсез дә…»

Җаным ятим, әнкәйсез дә,

Әткәйсез дә калдым.

Югалтудан йөрәгемә

Күп яралар алдым.

Авылсыз да калам, ахры,

Йортлар саны кими.

Куркам яңа яралардан,

Көчем җитәрме яшәргә,

Башым түбән ими?!

«Иген белән тулы басуларны…»

Иген белән тулы басуларны

Төштә генә күреп уянам.

Уянам да килер көннәр өчен

Хәсрәтләргә төшеп уйланам.

Чүп үләне басты кырларымны,

Күңел сагына башак шаулавын.

Их, күрәсе килә шушы җирдә

Игенченең уңыш яулавын.

Кая инде, кая, элеккечә

Хезмәт үрләренә җитүләр!

Бар иде бит, алтын бөртекләрдән

Таулар өеп бәйрәм итүләр!

Авылымда тормыш үзгәрде шул,

Кырга чыгып эшләр кеше юк.

Яшьләребез читкә чыгып бетте,

Ә картларның инде көче юк.

Үкси-үкси, җир юксына бүген

Кешеләрнең олы хөрмәтен.

Тир тамганны көтә такыр басу,

Кем күрсәтер аңа хезмәтен?

«Инде кошлар китәр юлда»

Инде кошлар китәр юлда

Тезелгәннәр чылбыр булып.

Киткән чакта китәләрдер,

Күзләренә яшьләр тулып.

Кайткач сайрап туялмыйлар,

Тирәкләргә куналар да.

Ах, китүләр нигә генә

Бар икән ул дөньяларда?!

Җылы эзләп китә кошлар,

Без кешеләр ни эзлибез?

Сагындыра, төшкә керә

Үксеп калган нигезебез.

Ниләр уйлап китәбез соң,

Күрәчәкме дәшеп ала?

Чит җирләрдә узган еллар

Күңелләргә әрнү сала.

Җирдә әле сап-сары көз,

Тиздән явар ап-ак кары.

Кошлар китә, китүләре

Бик озакка түгел, юк-юк,

Язга кадәр генә бары.

Кош буласым килеп китте…

Киләчәгемә

Алга барам, эзләремне

Тирән уям.

Бара торгач, артыма да

Карап куям.

Юк, кызармый йөзем кылган

Эшләр өчен.

Юкка гына түгелмәгән

Күкрәк көчем.

Һаман барам, көт син мине,

Көт, киләчәк.

Матуррак эшләр тагы

Эшләнәчәк!

Көзге моң

Җил, көзге моң көйли-көйли,

Агачлардан яфрак өзә.

Сагыш сарган минем күңел

Еламыйча чак-чак түзә.

Җитеп беткән кошларның да

Еракларга китәр чагы.

Язгы ямьгә шатланырга

Насыйп булыр микән тагы?

Тирәкләрнең яшел яфрак

Ярган чагын күрерменме?

Җырлар эзләп кабат-кабат

Ялкыннарга керерменме?

Чыгып иген үскән кырга

Тыңлармынмы тургайларны?

Кочагыма алырмынмы

Күбәләкле тугайларны?

Ә бүгенгә, көзне алтын

Төскә манып, кояш карый.

Дөнья хәлен белеп булмый,

Кояш кебек якты булып,

Өмет балкый әле ярый.

Көчемдәмен

Былбыл кунар тирәкләрдә

Яшел бөре булганым бар.

Яфрак булгач, кары явып,

Калтыранып сулганым бар.

Көмеш сулы чишмә булып

Акканым бар, таулар ярып.

Үксүләрем җир тетрәтте,

Калган чакларымда арып.

Коштай күккә күтәрелдем,

Канатларга атмаслармы?

Минем бәллүр хыялларны

Челпәрәмә ватмаслармы?

Әйе, беләм: шулай булыр,

Тик мин әле көчемдәмен.

Ямьсезлекне җиңәрмен дә

Мин үземдә күрсәтермен

Бу тормышның бөтен ямен.

Күңел байлыгым

Йөрәк түремнән сәламнәр юллыйм

Сиңа, татарым.

Аллага шөкер, көнем ал да гөл,

Юк сөйләр зарым.

Миңа җитәрлек матурлыгы бар,

Рәхмәт язмышка.

Тормыш юлында дучар булмадым

Рәнҗү-каргышка.

Башкорт җирендә туган татар мин,

Тамырым тирән.

Шушы җир миңа бәхетем булып

Өлешкә тигән.

Горурлыгым шул: Тукайлымын мин,

Татар булганга.

Күкрәк кагамын, Мостай яшәгән

Җирдә туганга.

Тальяным исән, кураем исән,

Җырсыз түгелмен.

Менә шушылар иң зур байлыгы

Минем күңелнең.

«Күп шигырьләр язасым бар…»

Күп шигырьләр язасым бар,

Язасым бар нәсерләр.

Ак кәгазьгә төшерергә

Барысы да әзерләр.

Үзем каләм тота алмыйм,

Көчсезләнде кулларым.

Шулай уфтанулар белән

Үтәр гомер юлларым.

Әле шөкер, ярдәмчем бар,

Арыплар бетә, түзә.

Язабыз: мин әйткәннәрне

Энҗеләр итеп тезә.

Рәхмәт, шәфкать туташына,

Авырлыклар җиңелә.

Беләм: давыллары кубар,

Монысы бит – җил генә.

Авыруым бар хәлемне

Алды инде, гел алсын.

Юк, мин эшсез яши алмыйм,

Раббым, алма, минем җанда

Иҗат ялкыным калсын.

Гүзәл зат

Матур булсам да, чәчәк түгел мин,

Батыр түгелмен, утлар кичсәм дә.

Юк-юк, бирешмим гомерем буе,

Кайгы-чишмәнең суын эчсәм дә.

Сүземне сөйлим, көемне көйлим,

Җырымны җырлыйм, сөям, сөеләм.

Өметем исән, хыялым якты,

Юкка гына да көям, сөенәм.

Җанымда наз бар, бар сабырлыгым,

Горурлыгымны сындырмый саклыйм.

Көчем җитәрлек, хөкемем гадел,

Тапсыз сафлыкны берсүзсез яклыйм.

Урынлы булса – көнләшә беләм,

Хыянәтне дә кичергәнем бар.

Бар минем хәсрәт яше түккәнем,

Бәхеттән шашып исергәнем бар.

Мин бу – хатын-кыз, ачы һәм татлы

Җимеш агачы булып туганмын.

Кадерле хатын, әни, Дәү әни –

Җирнең иң гүзәл заты булганмын!

Сагынам

Үткән елларны сагынам,

Әткәй-әнкәйле елларны.

Тынгы бирми хәтер, чиртә

Күңелдәге моң-кылларны.

Ах, кызганыч, узган гомер

Мәңгелеккә китә бара.

Иң бәхетле чагың белән

Шулай ераклаша ара.

Әле дә бит читләп үтми

Шатлыгым да, бәхетем дә.

Юк шул, кабат яшәп булмый

Бала чагым рәхәтендә.

Анда капкан җимешләрнең

Ачылары булмый иде.

Җан әрнүне белми идем,

Күзләргә яшь тулмый иде.

Үткән елларны сагынам…

Уйнат минем гармунымны

Тавышын да тыңлаган юк,

Гармунымны уйнат әле.

Күңелемнең сагыш сарган

Моң-кылларын уят әле.

Әткәемнең матур тавышын

Ишетермен кебек тагын.

Әйләнепләр кайтыр миңа

Гармун тарткан үсмер чагым.

Әй, гармуным басмакларын

Баса идем ничек кенә!

Бармакларым хәрәкәтсез

Калдылар шул инде менә.

Гармунымнан аерылу

Авыр булды, күп еладым.

Үксеп-үксеп еладым да

Гармунсыз гына җырладым.

Канатлы кош икән еллар,

Тик әйләнеп кайтулар юк.

Үткәннәрне сагыну бар,

Чәчәк булып атулар юк.

Әйдә, уйнат, яңа күршем,

Көй агылсын, дөнья тулып.

«Арча», «Шахта», «Минзәлә»ләр

Җанда яши балачакның

Моңлы бишек җыры булып.

Шатлыкларым

«Бәхетлеме син?» – диләр дә

Җавабымны көтәләр.

Ә үзләре күзләремнең

Шатлык яшен сөртәләр.

Күрәм гөлләр тибрәлгәнен,

Тыңлыйм кошлар тавышын.

Тоям тормыш дулкынының

Күкрәк-ярга кагышын.

Сөйлим, җырлыйм, кирәк икән

Көрәшәм, җиң сызганып.

Юк, башымны түбән имим,

Яшәсәм дә сызланып.

Кечкенә куанычлар да

Дөньядай була икән.

Җавабым шушы сораудыр:

Шатлыклары булган кеше

Бәхетсез була микән?

Ышанам

Яңа елның яңа кары булып

Ява минем якты теләкләр.

Хыялларым кебек әнә ничек

Ап-ак булган таллар, тирәкләр.

Очраштым мин бүген аклык белән,

Тормышта да шулай булачак.

Мин ышанам шуңа: явызлыкның

Җир йөзеннән эзе җуелачак.

Канлы сугыш булмас, ачлык килмәс,

Ялгызлыкның корыр тамыры.

Ятимнәрнең кибәр күз яшьләре,

Шулар инде иң-иң авыры.

Җиң сызганып, бар да тирен түгәр,

Таудай бәхет кирәк һәркемгә.

Насыйп булыр безгә гомер итү,

Шөкрана итеп һәр көнгә.

Яңа елның яңа кары ява,

Дөнья тулган сихри аклыкка.

Шигырь булып туган бу аклыкны,

Бу сафлыкны юрыйм шатлыкка.

Яшә, телем

Туган телем, челтерәп аккан

Чишмә сафлыгы синдә.

Синең белән горурланам,

Канатлар тоям иңдә.

Синдә сайрар кошлар моңы,

Яңгырыйсың җыр булып.

Синдә гөлләр матурлыгы,

Юк-юк, калмассың сулып.

Бүген сине ватып-кырып

Сөйләшсәк тә – тере син.

Газиз телем, татар теле,

Мәңге яшәр өчен туган

Тукай, Җәлил теле син!

Юк, килми китәсем

Арыдым: борчулы уйлардан,

Башыма хәсрәтләр төшүдән,

Сызланып тешләрне кысудан,

Нахак сүз ишетеп өшүдән.

Мәгънәсез җыр тыңлап арыдым,

Арытты хәбәрнең ямьсезе,

Сүзләрнең былбылсыз оядай

Бушлары, тозсызы, тәмсезе.

Бик авыр минутлар ташлый шул,

Күңелнең канатын каерып.

Арыдым: яманнан яхшыны,

Яхшыны яманнан аерып.

Арыдым: ялкынсыз шигырьләр

Укудан, күзләрне талдырып.

Хәлләр юк, арысам арырмын,

Ял эзләп, юк, килми китәсем,

Кояшлы дөньяны калдырып.

Син – Кеше!

Өметләрең җепләр булып өзелсә,

Төен белән җепне ялгап булачак.

Чәчәк булып өзелмәсен ул, берүк,

Өзелгән гөл мәңгелеккә сулачак.

Ышанычың томан булып таралса,

Аны кабат җыеп алу бик авыр.

Ныклы булсын ышанычың нигезе,

Тормышыңда булу кирәк бик сабыр.

Серләреңне йолдызларга пышылда,

Искән җилләр эләктереп алмасын.

Бар дөньяга таратырлар сереңне,

Азак килеп үкенергә калмасын.

Хыялларың пыяладай ватылса,

«Барысы да бетте!» – диеп үксемә.

Тормышыңа ашар хыял – үлемсез,

Дөресе шул: ышан минем сүземә.

Моңнарыңны түкмә, берүк, су итеп,

Тыңласыннар әле гүзәл җырыңны.

Ялгызлыктан туңганнар бар, аларга

Өләшерсең шулай күңел җылыңны.

Сабырлыгың таллар булып бөгелсен,

Коры чыбык булса шартлап сыначак.

Сабыр була белгән кеше – югалмас,

Барыр юлын акылы белән сызачак.

Мәхәббәтең яраланса, кош булып,

Яраларны дәвалар тик ялкыннар.

Йөрәк өчен сөю, кайнар хис кирәк,

Кирәк түгел аңа көмеш-алтыннар.

Уйларыңның беләм тирән икәнен,

Төпкә төшеп җитәрмен дип уйлама.

Мәгънәлесен генә сайлап ал әле,

Буш уй белән шаярма син, уйнама.

Алла кодрәтеннән сиңа җан иңгән,

Әткәң-әнкәң яшәү биргән үзеңә.

Яшә әле, кадерен белеп тормышның

Тап төшермә иманыңа, йөзеңә!

Хәтереңдә тик матурлык калдырып,

Ямьсезлекне җуйса еллар агышы,

Их, шәп булыр иде, шулай чагылса,

Бу кешенең күргәннәре, язмышы.