Книга: Авантуры студыёзуса Вырвіча - Людміла Рублеўская

«Авантуры студыёзуса Вырвіча» – вторая часть истории о приключениях Бутрима Лёдника и Прантиша Вырвича. Перед прочтением рекомендуем ознакомиться с книгой «Авантуры Пранціша Вырвіча шкаляра і шпега».

Вторая часть истории Лёдника и Вырвича стала гораздо более масштабной как в политическом, так и в географическом плане. Наши герои вновь ввяжутся в борьбу магнатов Речи Посполитой за титул короля, проедут через всю Польшу и посетят столицу Британии – Лондон. В книге стало больше фантастических элементов, например Лёдник проявит свое мастерство чернокнижника, а Вырвич убьет настоящего цмока. Но обо всем по-порядку.

В самом начале произведения автор кратко, через диалоги героев, перескажет содержание первой части. Также мы узнаем, что Бутрим Лёдник стал профессором Виленской академии, а его бывший хозяин шляхтич Вырвич – студентом этой самой академии. Дома Бутрим относится к Прантишу как к родному сыну, но в учебе спуска не дает. Да и сам обеднелый шляхтич не промах попадать в различные истории.

Раскрывать все подоплеки сюжета не будем, скажем лишь, что герои оказались в этот раз между трех огней. И вынуждены были все бросить, чтобы отправиться в Лондон на поиски знаменитого огненного меча чернокнижника доктора Ди. Значительную часть книги занимает само путешествие. Герои заезжают в различные поселения и то и дело попадают в неприятные истории. На пути им придется противостоять воинствующим фанатикам, деревенским экономистам, невежам и многим другим. Но противостоять они будут не только внешним силам. Внутри их компании из четырех человек также зреют постоянные конфликты – ревность, соперничество, месть. В общем, путешествие на туманный Альбион выдалось занятным. Однако и в Лондоне наших героев ожидает немало приключений, например участие в Бойцовском клубе.

Что касается главных героев, то на наш взгляд во второй части гораздо больше внимания уделено Бутриму Лёднику. Мы узнаем больше о его прошлом, характере, принципах. На его фоне Вырвич кажется слишком однобоким героем – романтический шляхтич практически не изменился с первой книги, да и новой информации о нем не прибавилось. Надеемся, это упущение исправлено в продолжениях. Встретимся мы и с другими старыми знакомыми – Соломеей, Паланеей Багинской и наемником Ватманом, одним из антагонистов первой книги. Но эти герои, как и Вырвич, остались практически неизменными с первой книги.

В книге Рублевская сумела отлично передать разлад, который творится в политике Речи Посполитой. Герои действуют в пору гибели государства. Вполне возможно, если Людмила Рублевская и дальше продолжит свою серию, на ее страницах мы станем свидетелями восстания Костюшки и окончательного исчезновения Речи Посполитой с карт мира.

В лексике книге по-прежнему большое количество сравнений с историческим уклоном. Каждое из них как минимум заслуживает внимания, а как максимум достойно того, чтобы войти в повседневный обиход.

Пранціш толькі галаву ў плечы ўвабраў, як чарапаха, на якую цэліць з нябёсаў арол, і маўчаў, як кароль Жыгімонт Ваза на элекцыйным сойме, праўда, што заставалася небараку Жыгімонту рабіць, калі ні польскай, ні беларускай мовы не ведаў...

Вторая книга получилась не хуже первой. Автор умудрилась не сбавить темп повествования и о приключениях двух друзей по-прежнему интересно читать. В будущем обязательно напишем рецензию на третью и четвертую часть истории Вырвича и Лёдника.

З падзей першай часткі прайшло тры гады. Баўтрамей Лёднік, былы алхімік і былы слуга, а зараз шляхтіч і прафесар, палохае сваім абліччам ужо не ворагаў, а студэнтаў Віленскай акадэміі, вядзе бойкі з іезуітамі на карысць навукі і ратуе ад хваробаў недасканалыя арганізмы і радавітых магнатаў, і простых месцічаў. Пранціш Вырвіч, яго былы гаспадар, а зараз сябар і студэнт той самай акадэміі, атрымлівае ўсе асалоды студэнцкага жыцця - бойкі ў карчмах, карты падчас лекцый, прыгожыя паненкі ў высокіх вокнах і прыемныя начныя авантуры, а таксама ўспаміны пра некую высакародную панну, якая ўзрушыла наіўнае і нявопытнае сэрца хлопца, а сама танчыць на варшаўскіх балях і гора не ведае. Але час стаіць неспакойны. 1762 год. Да першага падзела Рэчы Паспалітай сквапнымі суседзямі застаецца адзінаццаць гадоў. У краіне пануе безуладдзе, магнаты інтрыгуюць, шляхта жыве п'янкамі, наездамі і двубоямі, сяляне ядуць хлеб з кары і імкнуцца без лішняй патрэбы не трапляць на вочы разбэшчаным панам. Эпоха страчаных магчымасцяў. Час сутыкнення навукі і цёмных забабонаў, галантнае стагоддзе, калі кошт жыцця складаўся з кошту маёмасці і гучнасці прозвішча. У гэты час доктар Лёднік, захоплены ідэямі Асветніцтва, і Пранціш Вырвіч, збяднелы, але горды шляхтіч, адчуваюць сябе асабліва няўтульна. Да того ж, сябрам у рукі плыплывае новая таямніца, а за ёй - новыя авантуры, падчас якіх давядзецца сустрэцца са старымі знаёмымі (вучоным аптэкарам, небяспечным панам Ватманам) і абзавесціся новымі (сярод якіх маім адназначным фаварытам з'яўляецца пан Агалінскі, Амерыканец, бо хоць упершыню ён і з'яўляецца ў якасці "дрэннага хлопца", але адразу ж зразумела, што гэта маска і напрыканцы гісторыі ён будзе сярод станоўчых герояў; калі не заб'юць, вядома - раман авантурны).

Авантуры цалкам адпавядаюць часу - калі яшчэ можна было пабачыць побач аднолькава шчырае захапленне астралябіяй і цмокам, лекцыі пра гігіену і паляванне на вядзьмарак, складаные механізмы і нанясенне стыгматаў. Да таго ж, героям давядзецца выправіцца ў падарожжа і пабачыць, як жывуць людзі ў далёкай Ангельшчыне (і ўвязацца ў новыя клопаты, што зусім не навіна для прыгодніцкай літаратуры). І я зноў скажу, што мне вельмі падабаецца выбар эпохі, якая з'яўляецца фонам для прыгодаў. Але Людміла Рублеўская невыпадкова называе свае раманы фантасмагарычнымі - гісторыя пераплятаецца з містыкай і шматлікімі дапушчэннямі. І зрэшты, гэта не дысертацыя, каб іх трэба было абгрунтоўваць - творца мае права на вольнасці. Хаця беларускі патрыятызм падаўся мне залішнім і крыху штучным. Справа, зразумела, не ў гонары за свой народ і гатоўнасці аддаць жыццё за сваю краіну, а ў канкрэтных словах "Беларусь" і "беларусы" у XVIII стагоддзі. Падаецца, што лепей было б выкарыстаць этнонім "ліцвіны".

Падсумоўваючы, скажу, што раман, безумоўна, цікавы і захапляльны. Героі, негледзячы на некоторы схематызм, уласцівы жанру (Лёднік усё болей і болей нагадвае капітана Блада і Андрэя Беларэцкага), выглядаюць і дзейнічаюць як жывыя людзі (якое задавальненне назіраць за паннай Багінскай, а якую моцную эвалюцыю прайшоў характар Пранціша Вырвіча!). І, што меня асабліва прываблівае ў "Авантурах", дык гэта гумар. На жаль, у другой частцы хапае трагічных падзей, без якіх можна было б і абысціся.