Текст книги "Армения как состояние любви"

Հայաստանը սիրո աղբյուր

Երևի Աստված անբացատրելի մի հաճույքով Արարատի բարձունքներից շոյող զեփյուռներ է ճամփել հազարավոր կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող փոքրիկ այն քաղաքը, որտեղ իմ ծնողները սիրո թեժ պահին որոշել էին աշխարհ բերել ինձ: Եվ ես խանդաղատանքով հավատում եմ դրան, քանզի իմ ողջ էությամբ զգացել եմ այն ձգողական ուժն ու հոգևոր պոռթկումը, երբ առաջին անգամ տեսել եմ Արարատը, անցել այն դաշտավայրով, որը կրում է նրա անունը: Այսօր նաև ինձ համար տեսանելի է դառնում Նոյի սերունդների զարմանահրաշ այն ձգողականությունը, որ դարձել է բազմադարյա արարատյան «լիցքավորման» ուժը, նրանց ծագումնաբանության կոդը, որը միաժամանակ այնքան է դարձել համամարդկային, որ իրենք իրենց ճակատագրով հարատևել են և° ինքնատիպ, և° սովորական, ինչպես օդը, որ շնչում ենք, ինչպես քամի, որից հաճախ փաթաթվում ենք մեր հագած շորերում, կամ, ընդհակառակը, տարածում ենք մեր ձեռքերը, որպեսզի թարմանանք, ինչպես անապատի ավազուտը` առեղծվածային և էկստրեմալ, կամ արգավանդ հող, որը նվիրում է մեզ այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է:

ՀԱՅԱՍՏԱՆ-անծայրածիր ու համապարփակ տիեզերք` իր «սև անցքերով» և համակարգերով, սակայն այնպիսին, որ չունի վակուում: Ընդհակառակը, այն հագեցված է սեփական համ ու հոտով, գրավչությամբ ու նրբերանգներով: Եվ այդ ամենը ոչ էկլեկտիկ, այլ միասնական` ընդհանուր էությամբ, որը բխում է իր կառուցվածքային ամեն մի տարրից, իր հայկականությամբ, նա ևս ունի իր գոյության պերմանենտ ճգնաժամը, բայց ամեն դեպքում հնարավորություն է ընձեռնում ընդարձակելու իր սեփական տիեզերքի սահմանները: Ինչպես տիեզերքում գոյություն չունի իրար նման երկու աստղ, այնպես էլ չես գտնի իրար նման երկու հայ: Ե°վ այդ անհատականությունը, և° իռացիոնալականությունը հայ ժողովրդին դարձնում է ամենաէկզիստենցիալիստներից մեկը: Ինչպես ոչ մի ժողովուրդ, հայերը անչափ հաճախակի գտնվելով «սահմանապահային» վիճակում, բազմադարյա պատմության մեջ ոչ միայն չեն շաղախվել պատմության արգավանդ շերտերին, այլև պարարտացնելով դրանք իրենց հանճարի ուժով, վերածնվել են նրանում այնպիսի թափով և արդյունավետությամբ, որ նույնիսկ տխրահռչակ «սելեկցիոներներին» չի հաջողվում վերջնականապես արմատախիլ անել այդ մշակույթը:

ՀԱՅԵՐԸ, որպես պատմական իրողություն, կայացել են այնքանով, որքանով կայացել է ինքը` մարդկության պատմությունը: Մենք հանդիպում ենք նրանց ամենուր, լինի այն բիբլիական առասպելներում, սեպագիր արձանագրություններում, թե պատմագիրների մատյաններում: Եվ այդ «ընտանեկան-յուրահատուկ» իրողությունը ոմանց հիացնում է, ոմանց` գրգռում, հիմնականում «քոչվորներին», բթամիտ «հացկատակներին":

Հայերն իրենց բնատուր բացսրտության, որոշակի մանկական վստահության պատճառով մեկ անգամ չեն դարձել պատմական բանսարկուների, նենգամիտների զոհը: Սակայն զարմանալիորեն նրանք չեն չարացել, կրկին վերականգնել են իրենց օջախները, իրենց ծուխ-ծխանին, վերածնել իրենց հայրենիքը: Եվ դա նրանց պատմական առաքելությունն է ողջ աշխարհում, և ապացույցն այն բանի, թե ինչպիսին կարելի է լինել` համամոլորակային իմաստով:

Հայերի համամարդկային ներդաշնակ գոյությունը հաստատվում է Մաշտոցյան այբուբենի յուրաքանչյուր գրով: Երբ առաջին անգամ շոշոփում ես այն, բնականորեն հաճույք ես ստանում նրա ամեն մի գծի կատարելությամբ, նրա յուրաքանչյուր տառի ոլորանով և ուռուցիկությամբ: Դրանք սովորական նշաններ չեն, դրանք հայերի անցած ճանապարհի կեռմաններն ու խաչմերուկներն են, իրենց խաղաղ և պատերազմական դարաշրջանների ամբողջական վավերագրությունը, հայկական բնավորության ինքնատիպությունը` հակասական և միաժամանակ ճոխ ու փարթամ: Հետազոտողներից մեկը նկատել է, որ հայկական այբուբենի տառերում կլորայնության և անկյունայնության տարրերի թիվը հավասար են: Եվ եթե նկատի առնենք, որ կլորայնությունը ձգտում է հանգստության, իսկ գիծն ու անկյունը` գործողության, ապա ակներև է դառնում, որ հայկական այբուբենը ևս իր վրա կրում է ազգային ներդաշնակության կնիքը: Ուսումնասիրելով այդ այբուբենը` ես նկատում եմ, որ նրա գծերի կեռմաններում ամբարված է նրա գաղափարների և ինքնադրսևորման պաշարը:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ-նյութականության կոնտեքստում դժվար է բնորոշել: Նա գոյատևում է զգացմունքների մակարդակով: Որպես հոգեկան իրողություն, նա այնքան է պոռթկուն և զգացմունքային, որ նրա էներգիայի միջուկը շողարձակում, թափանցում է ամբողջությամբ, բարձրացնում առօրեական մանրուքներից: Նա ասես ջութակ է, որն ընդունակ է իր մեղեդիներով առաջացնել սիրո մակընթացություններ ու տեղատվություններ, փոթորկուն զայրույթ, կարոտախտի հոսանք, կրքերի հրդեհ և անկեղծության բռնկումներ: Երևի Աստծո Հրեշտակն է նվագում այդ ջութակով և պահպանում այն: Եվ ինչքան հնչում է այդ հմայիչ մեղեդին, հայության պատմությունը անցյալ չի դառնա: Իսկ դա նշանակում է, որ իմ հոգում ևս չի դադարի սիրո այդ ցնցող նվագը:

Любить Армению по-русски

 
Любить Армению по-русски – не спеша,
Как будто вновь рождается душа.
На Арарате, начиная путь,
Она любила так, что не вздохнуть.
 
 
Любить Армению по-русски – наотрыв,
Над суетой привычной воспарив.
Законы суеты добром поправ,
Иметь кавказский дух и русский нрав.
 
 
Любить Армению по-русски – наразлом,
Когда любовь есть, беды нипочём!
Когда, казалось бы, что больше нету сил,
Но любишь так, как раньше не любил.
 
 
Любить Армению по-русски – в тишине,
Пьянея страстью, боль топить в вине.
И отдаваться той любви сполна,
Показывая, как она ценна.
 
 
Любить Армению по-русски – без измен,
Решая миром множество проблем.
И выбирать родителей из стран:
Россию – мать! Отца же –  Айастан!
 
 
Любить Армению по-русски – без причин,
Лететь душой в святой Эчмиадзин.
Неся в себе спасение Креста,
С благословением жить Господа Христа.
 

25 октября 2008 года

Սիրել Հայաստանը ռուսավարի

 
Երբ Հայաստանի սիրով ես սնվում,
Ասեսª դեռ նոր է քո հոգին ծնվում,
Սկիզբ առնելով Արարատից սեգ,
Սերն այդ անկաշառ չի հատնում երբեք:
 
 
Հայաստան սիրիր ռուսավարի,
Ունայնության սին ձևերից հեռու,
Ասել էª լցվիր տենչերով բարի,
Կովկասյան ոգով զինվիր սարերում:
 
 
Հայաստան սիրիր ռուսավարի,
Մոռացիր հոգսըª սիրիր սրտակեզ,
Սիրելովª հոգիդ դու այնպես վառիր,
Որ թվաª կյանքում չես սիրել այդպես:
 
 
Հայաստան երկրում ջերմ սերն է տիրում,
Սերն այդ ջերմացրու հայկական գինով,
Ամբողջ էությամբ տրվիր այդ սիրուն
Եվ սերն այդ շահիր քո սիրո գնով:
 
 
Սիրիր Արմենիան զուլալված սիրով,
Խաղաղ լուծելով հարցերը բոլոր,
Ողջ աշխարհը թող դառնա բուրաստան,
Քո ծնողներն ենª Ռուսիա-Հայաստան:
 
 
Հայաստան սիրիր նվիրումով վառ,
Թևածիր դեպի սուրբ Էջմիածինª
Քո մեջ կրելով խաչը փրկարար
Եվ Քրիստոսի փառքը սրբածին:
 

Моим друзьям-армянам

 
Есть магия в тенистом слове «джан»…
Наполненное жизнью и любовью,
Оно – сама душа, как Божий Храм,
Где силу обретаешь над собою.
 
 
В нем красота, энергия ветров,
Оно сродни харизме Арарата.
Среди его бесчисленных даров
Радушный кров друзей – душе отрада.
 
 
Ведь там я не подвластен хмурым дням,
Ведь там узнал я, что в судьбе случится:
Фамилии любимые на «ян»,
Друзей очаровательные лица.
 
 
И каждой клеточкой впитав простор,
Мне сердце говорит открыто, прямо:
Хочу вдыхать свободный ветер гор
И тосковать с дудуком Гаспаряна.
 

07.02.2008 г.

Իմ հայ բարեկամներին

 
«Ջան» բառի խորքում լիցք կա մոգական,
Ափեափ լիքն է սիրով ու կյանքով,
Այնª Աստվածային տաճար է, որ կա,
Հոգու խորան էª ªհյուսված բերկրանքով:
 
 
Գեղեցկություն կա նրանում և ուժ,
Ծնունդ է առել Արարատի հետ,
Նրա ծփանքում և° սեր կա, և° հուշ,
Հնչում է որպես ընկերոջ լավ երգ:
 
 
Այնտեղ մշուշոտ պահեր չեմ տեսել,
Չեմ խորհել, թե ուր կտանի ճամփան,
«Յան»-ով ավարտվող ազգանուններից
Թևեր եմ առել ես բազում անգամ:
 
 
Ու միշտ հիշելով հայ ընկերներին,
Սիրտս երազի դռներն է բացել.
Ուզում եմ շնչել հովը սարերի
Ու Գասպարյանի նվագով թախծել:
 

«Покажи мне дорогу на юг!»

 
Покажи мне дорогу на юг!
Через терние непостоянства
Колею, словно лыжник в пространстве,
Я незримо к тебе проторю.
 
 
Из российских просторов приду,
Чтоб в глаза твои, цвета тутовки
Вновь взглянуть. Хоть попытки неловки
К моему, брат, прости уж, – стыду.
 
 
Я хочу в них увидеть опять
Предначертанный Господом жребий.
Как в момент совершения требы
Я готов Слову Бога внимать.
 
 
Ведь недаром, скажи, милый брат,
Он нас свёл на арцахских просторах?
Чтоб в маштоцевских буквах-узорах
Я увидел Его светлый взгляд.
 
 
Чтоб прочёл на хачкарах слова,
Письмена на стенах Гандзасара.
До сих пор от нежданного дара
В благодати моя голова.
 
 
Я хочу хоть немного отдать
Той любви, что подарена Богом.
Милый брат, я осилю дорогу,
Чтоб Арцах, в тебе видя, обнять.
 

март 2009

Ճամփան

 
Ինձ ծանոթ Հարավի ճամփան,
Լեռների լանջերով ծանոթ,
Քո գիրկն է բերել, իմ Արցախ,
Դարձել եմ քո որդին, քեզ կարոտ:
 
 
Ռուսական արձակ դաշտերից
Թև առած, քո գիրկը կգամ,
Գինովցած քո հրաշք թթօղուց,
Քո ձեռքին համբույրն իմ կտամ:
 
 
Ես անվերջ քեզ եմ երազում,
Աստծուն է հայտնի իմ սերը,
Պատրաստ եմ ամեն մի ժամի
Պարզել իմ ջահել թևերը:
 
 
Քո որդին եղբայրն է իմ անգին,
Արցախ իմ, դու սրտիս մեջ ես,
Մաշտոցյան գրերով քո հին
Ե°վ փառք ես, և° սեր ես, և° տենչ ես:
 
 
Բառերդ` խաչքարի վրա,
Գանձասար հրաշքիդ պատերին,
Այնպես են խոսում սրտիս հետ,
Որ երբեք թշնամուդ չեմ ների:
 
 
Աստծո պարգևած իմ սերը
Սարերիդ կատարն է ինձ տանում:
Քո շնչով թև առած երգերս
Սրտիս հետ քեզ են պատկանում:
 

Прикосновение к Арцаху

Ашоту Бегларяну

 
– Ответь, хачкар, мне, – я открыт душою,
Твоею правдой сердце я омою,
Как свежестью арцахских родников.
Скажи, хачкар, пусть мой вопрос не нов,
И, может, выглядит совсем нелепо.
Хочу понять страну твою и небо,
Что смотрит с интересом на меня…
 
 
Я чувствую, как будто приобняв
Меня за плечи, кто-то шепчет в ухо:
– Тому, кто хочет слышать, – мало слуха,
Тому, кто хочет видеть, – мало глаз,
Кто хочет говорить, – не нужно фраз.
Пойми, скиталец, каждая тропинка
Неповторима, как слеза, снежинка…
И, если небо ты понять решил,
Спроси о том у собственной души.
 
 
Взгляни, мой друг. Ты видишь эти горы?
Знакомься. Мрав. С собратьями просторы
Родной страны из века в век хранит.
Он видел, как здесь первый неофит
С Егише и Дадо общался с Богом,
Как к Амарасу строилась дорога,
Как возводились Гандзасар, Урек.
 
 
Здесь каждая вершина, человек,
На живописном карабахском плато
Тебе поведает, какую плату
Платил Арцах за мир и честь свою.
Как в прежние столетия молю:
В дни радости и время непогоды
Храни, Господь, Арцах с его народом!
За пролитые пот его и кровь
Наградой будет пусть Твоя Любовь!
 
 
Хачкар умолк. Я под своей рубахой
Биенье сердца ощутил Арцаха
 

16-17 февраля 2006 г.

Զրույց

Գրող ընկերոջս` Աշոտ Բեգլարյանին

 
Խոսիր ինձ հետ, Արցախ, հոգիս բաց է քո դեմ,
Արդար քո զրույցով թող իմ սիրտը օծվի,
Հմայվել եմ ես քո անտառներով եդեմ,
Աղբյուրներիդ շունչը թող անցնի իմ խոսքին:
Խոսիր ինձ հետ, Արցախ, թեկուզ հարցս նոր չէ,
Թեկուզ հարցս հնչի միամիտ ու թեթև,
Առեղծվածը քո հին, պատմությունը անշեղ,
Հուզում են ինձ անվերջ ու պարգևում թևեր:
 
 
Եվ Արցախն ասես ձեռքը դրած ուսիս,
Մի առինքնող ձայնով խոսեց հոգեհմա,
– Թե ուզում ես լսել, իմ երգերը լսիր,
Թե ուզում ես տեսնել, իմ լեռները գնա,
Թե ուզում ես խոսել, բառեր պետք չեն երբեք,
Իմ ամեն մի կածան, իմ ամեն մի ճամփա,
Ամեն ծաղկուն այգի, ամեն բարիք ու բերք
Կզրուցեն, ինչպես առասպելված մատյան:
Իսկ թե որոշել ես տեսնել խորքն իմ հոգու,
Ճամփորդ, լավ է դիմես քո սեփական հոգուն:
 
 
Իմ բարեկամ, նայիր աստղոտ իմ լեռներին,
Նայիր Մռով սարին` նահապետին իմ քաջ,
Նա վկան է անցած բազում իմ դարերի,
Մարտերի մեջ անթիվ նա չի տեսել նահանջ:
Նա տեսել է` ոնց են նոր հավատի ջահեր
Եղիշեն ու Դադին խոսել Աստծո հետ,
Ոնց է Ամարասը ապրել սրբավայել,
Ոնց է Գանձասարը անցել ուղին անթեք:
 
 
Իմ ամեն մի բարձունք սարահարթ է լույսի,
Կբացի քո առջև հրաշքներն իմ չքնաղ,
Նա կպատմի, թե ինչ գնով եմ ես կյանքում
Փրկել պատիվն իմ թանկ և օրերը խաղաղ,
Ոնց եմ ես աղոթել` հավատիս ուժն առած,
Պահին արհավիրքի և ցնծության ժամին,
Չարին անհանդուրժող, բարուն եղբայր դառած,
Արդար եմ ես, ճամփորդ, նենգ է իմ թշնամին:
Զավակներիս թափած թանկ արյունի համար
Տերը ինձ կընծայի իր Սուրբ Սերը անմար:
 
 
Նա ավարտեց խոսքը: Իսկ ես իմ կրծքի տակ
Նրա սիրտն զգացի` շնչառությամբ իր տաք:
 

«Арцах, как Амура стрела – любовь от рождения…»

 
Арцах, как Амура стрела – любовь от рождения –
Шаги твои чувствует, ими гордится отечески,
Он в каждой былинке, в улыбке твоей, в пробужденье,
Ты – вера его и надежда, о, сын человеческий!
Бери же в ладони свои его теплые руки,
Его тишиной насладись, его мудрым молчанием,
Годами любви пропитайся, годами разлуки,
Лучами огней тихих звезд и их нежным мерцанием.
Арцах, как дыханье, как грустная песня дудука,
Ранимое, страстное сердце, доблесть, сила мужчины,
Янтарное солнце и горы – то шлем и кольчуга
Надень их, защитник, и будь же Арцахом хранимый!
 

01 августа 2006 г.

Արցախ իմ, գիտես, վառվռուն սեր է սիրտը Ամուրի

 
Արցախ իմ, գիտես, վառվռուն սեր է սիրտը Ամուրի,
Շքերթդ զգում, հպարտանում է քեզնով հայրաբար,
Ոգուդ մեջ է նա, լեգենդիդ մեջ է ու նոր հառնումիդ,
Տիգրանի թոռն ես, մարդկության որդին և հույսը նրա:
Բռանդ մեջ առ կայծեր արձակող նրա ձեռքերը,
Երկնիր դու նրա լույս խաղաղությամբ, իմաստությամբ խոր,
Գիտության ծովից սնվիր ու հիշիր նրա հետքերը,
Լույսի շողերը առ քո կրծքի տակ, դարձիր թևավոր:
Արցախ, դու ջերմ շունչ, դու սրտեր գերող քնքշալից նվագ,
Րաբունապետ, որ ճանապարհիդ ջահեր ես վառել,
Յասաման փնջածªª հագել ես նաև սաղավարտ, կապարճ,
Աշխարհին ի տես քո ազատաբեր պայքարով քայլել…
Նոր սխրանքներով քայլիր քեզ վստահ և ինքնավայել:
 

Мой Арцах

 
Мой Арцах, я в кольце твоих гор, как в объятьях любви,
Переполнен словами, их высказать нет сил и духа,
Упиваюсь простором, наполненным силой земли,
В твоём имени – мощь, красота и энергия звука.
 
 
Арцах!
Я услышал от птицы, летящей в седых облаках.
Арцах!
Беспрестанно пульсирует кровь в напряженных висках.
Арцах!
Твой народ, как святыню, хранит это имя в сердцах.
Арцах!
Сбереги свою душу родную, отец, в бесконечных веках!
 
 
Мой Арцах, я частичка твоя, как и множество тех,
Кто веками тебя защищал, жил единой судьбою.
Все дороги к тебе приведут, ведь за сменою вех
Та же кормит земля, те же ветры шумят над главою.
 
 
Арцах!
Я услышал от птицы, летящей в седых облаках.
Арцах!
Как морзянка пульсирует кровь в напряженных висках.
Арцах!
Твой народ, как святыню, хранит это имя в сердцах.
Арцах!
Сбереги свою душу родную, отец, в бесконечных веках!
 

декабрь 2006

Իմ Արցախ

 
Իմ սեգ Արցախ, քո սարերում ասես գրկումն եմ սիրո,
Հոգիս լիքն է բառ ու բանով, բայց ուժ չունեմ գրելու,
Հարբում եմ ես հեռաստանիդ, հողիդ ուժով ու հրով,
Հմայքդ տեսնում քո անվան մեջ ու փրփրաբաշ ջրերում:
 
 
Արցախ…
Քո սուրբ անունը ես հավքիդ երգում լսեցի,
Արցախ…
Քո սուրբ անունը դու մկաններիդ հյուսեցիր,
Արցախ…
Դու քո ժողովրդի կրծքի տակ ես արևում,
Արցախ…
Ոգիդ ծիածանիր գալիք բոլոր դարերում:
 
 
Իմ սեգ Արցախ, քո մասնիկն եմ, ինչպես քաջերն այն բազում,
Որ կրծքերով պաշտպանել են քո հողը և բախտը քո,
Հեռուներից գիրկդ են գալիս զավակներդ դյուցազուն,
Թևեր առնում քո ներկայով ու գալիքիդ հավատով:
 
 
Քո աստղերի շողերի մեջ քո սուրբ անունն եմ կարդում,
Լսում եմ քո սրտի զարկըª ոնց Մորզեի այբուբեն,
Ժողովուրդդ ոտքի ելած քո ճանապարհն է հարթում,
Շութերին քո անունը սեգ ու մեսրոպյան Այբ ու Բեն:
 

Государственный гимн НКР

Государственный гимн НКР принят решением Верховного Совета республики 17 ноября 1992 года. Автором слов «Гимна Арцаху» является Вардан Акопян, автором мелодии – Армен Насибян.

Русский текст Виктора Коноплева

 
Свободный и независимый
Арцах, как крепость, строим мы,
Героев кровью писана
История моей страны.
 
 
Ты святыня в веках
Неприступной твердыней стоишь,
Богом хранимый Арцах,
Ты гордое имя хранишь.
 
 
Ты, Отчизна, наш свет,
Храм Любви и в мольбах, и в сердцах.
Помним мы предков завет
Пусть в мире живет Карабах!
 
 
Армяне, мы сила страны,
Как Мрав, как Кирс и, как вечный Тартар.
Верою предков защищены,
Храним наш край, наш Божий дар.
 

ԼՂՀ Պետական հիմնը

 
Ազատ ու անկախ Արցախ,
Քո տուն-ամրոցը կերտեցինք,
Պատմությունը մեր երկրի,
Մեր սուրբ արյամբ մենք սերտեցինք։
 
 
Դու բերդ ես անառիկ,
Բարձունք սրբազան, վեհ անուն,
Մասունք աստվածային,
Քեզնով ենք հավերժանում։
 
 
Դու մեր լույս հայրենիք,
Երկիր, հայրենյաց դուռ սիրո.
Ապրիր դու միշտ խաղաղ,
Մեր հին ու նոր Ղարաբաղ։
 
 
Քաջերն ենք մենք հայկազուն,
Մռավ ենք, Քիրս ենք ու Թարթառ,
Մեր վանքերով լեռնապահ՝
Անհաղթելի մի բուռ աշխարհ։
 

«В тебе – дух Света, воина Добра…»

 
В тебе – дух Света, воина Добра,
Потомок славных Айка и Вардана,
Ты должен верить, что придет пора,
Когда затянется больная рана,
И воссияет веры нашей свет
В сердцах рассеяных по миру братьев.
Однажды данный Господу обет
Несет народу Айка мир и счастье.
Поверь, брат мой, народ армянский жив,
Пока с ним плоть и кровь Христовой веры.
Однажды ею нас вооружив,
Господь нас перенес в иные сферы.
Где мы смогли друг друга понимать,
Преодолеть обиды и расколы.
С нас невозможно кожу веры снять,
Без Бога беззащитны мы и голы.
 

27.10.2009

Քո մեջ ոգին է Լույսի, Բարության

 
Քո մեջ ոգին է Լույսի, Բարության,
Հայկի, Վարդանի սերունդն ես ոգով,
Պիտի հավատաս, որ ժամը կգա,
Ու կսպիանա ցավող վերքը քո:
Աշխարհում ցրված քո եղբայրների
Հույսն ու հավատը կծաղկեն մի օր,
Ուխտել է Տերը… Ձեզ կնվիրի
Երջանիկ կյանքի գույները բոլոր:
Հավատա, եղբայր, հայ ժողովուրդը
Կշարունակի հիսուսված ճամփան,
Գիտե այդ մասին ողջ հողագունդը,
Տերն է որոշել մեր լույս ապագան:
Մենք պիտի մնանք մեկ-մեկու նեցուկ,
Հաղթահարելով դառնություն ու ցավ,
Ոչ ոք չի կարող շեղել մեր ուղին,
Մենք միասին ենք… Մեզ հետ է Աստված:
 

«Вновь за весною полечу…»

 
Вновь за весною полечу
в мой горный край
прекрасный край
 
 
увидеть снова я хочу
библейский край
предвечный край
 
 
твой каждый свежий лепесток
цветущий край
пахучий край
 
 
твой каждый голос, голосок
поющий край
молчащий край
 
 
хочу вобрать в себя сполна
пьянящий край
бодрящий край
 
 
ростком зеленым из зерна
кормящий край
творящий край
 
 
в тебе мечтаю прорости
великий край
духовный край
 
 
к тебе ведут мои пути
распятый край
воскресший край
 

29.06.2010

Գարնան հետ

 
Գարնան հետ միշտ գիրկդ կգամ,
Լեռնածին երկիր,
Արծվածին երկիր:
 
 
Կարոտս քո հանդեպ չի մարում:
Բիբլիական երկիր,
Հաղթական երկիր:
 
 
Բազմաթույր քո ծաղկանց բուրմունքով
Սիրտ գերող երկիր,
Տուն բերող երկիր:
 
 
Ընտրել եմ քեզ որդու սիրով,
Արբեցնող երկիր,
Արթնացնող երկիր:
 
 
Մանանա քո ցորեն հատիկով
Տուն պահող երկիր,
Արարող երկիր:
 
 
Տենչում եմ զորանալ քո գրկում,
Թևավոր երկիր,
Հոգևոր երկիր:
 
 
Ճամփեքս ձգվել են դեպի քեզ,
Թշնամուց զարկված երկիր,
Քո արյամբ փրկված երկիր:
 

Небо Армении

 
Небо Армении – мой третий глаз
Цвета любви с горьким вкусом полыни.
Глядя в него, прикасался не раз
Робкой душой я к великой святыне.
 
 
В небе Армении гордым орлом
Духом свободы, летя, наслаждался,
В этом огромном пространстве живом
След моих глаз, как автограф, остался.
 
 
Небо Армении – книга времен,
В ней я прочёл об истоках и смыслах,
Слыша смех радости, горести стон.
Знание то в моем сердце и в мыслях.
 
 
Я принимаю небес широту,
И растворяюсь в нем капелькой влаги,
Веря в спасение и в доброту,
И в продолженье Божественной саги.
 

11.08.2010

Հայաստանի երկինքը

 
Հայոց մով երկինք, դու իմ երրորդ աչք,
Կամարվել ես դու ծիածանաթույր,
Դու բյուրականված աստղազարդ հրաշք,
Դու արևագիրկ, դու արևաբույր:
 
 
Հայոց երկնքում ոգու թռիչք է,
Արծիվն է ճախրում լազուրում նրա,
Սևանի նման երկինքն այդ ջինջ է,
Աչքերիս հետքն է հայացքի վրա:
 
 
Հայոց երկինքըª դարերի մատյան,
Կյանքի իմաստն է նրա էջերում,
Ժպիտներ ունի, դառնություն ու ցավ,
Ժամանակներն են նրա փեշերում:
 
 
Հորիզոններն եմ ընդունում նրա,
Ու որպես կաթիլ ձուլվում ծփանքին,
Հոգուս մեջ առած լույսը հուրհրան,
Ես առասպելն եմ ընթերցում կյանքի:
 

«Внедрённый ген армянского пространства…»

 
Внедренный ген армянского пространства
Спокойно жить мне не дает на свете.
И я бытую в первозданном свете
На внеграничной родине армянства.
 
 
Хожу я скрытно средь потомков Ноя,
Но ощущаю их сердцебиенье,
Иду от поклоненья в поколенья,
Контужен знаньем, как волной взрывною.
 
 
Мне руки греет кофе «по-армянски»,
Особым жаром проникая в поры,
И полагаю я, что очень скоро
Начнет меняться и мой вкус славянский.
 
 
Лечу я зренье видом Арарата,
Его я вижу из снегов российских.
Масис и Сис не горы – обелиски,
Напоминанье, горестная правда.
 
 
Братаюсь я с Чаренцем и Эмином,
Молюсь Спасителю в песках Дер Зора,
Объять хочу своим духовным взором
Загадочную душу армянина.
 

03.02.2011

Աստղերի ծնունդ գենը հայկական

 
Աստղերի ծնունդ գենը հայկական
Չի թողնում հանգիստ ապրեմ աշխարհում,
Ու երազները իմ պոետական
Հայոց դարերի խորքն է ինձ տանում:
 
 
Ծպտյալ հասնում եմ Նոյի օրերին
Եվ զգում մարդկանց սրտերի զարկը,
Ծանոթանում եմ ես սերունդներին,
Ու խենթացնում է ինձ նրանց կյանքը:
 
 
Նրանց «հայաբույր» սուրճն է ինձ գերում,
Սուրճից բարձրացող քուլա-գոլորշին,
Եվ իմ ճաշակը սլավոնական
Ասես փոխվում է հեռավոր հուշի:
 
 
Սեգ Արարատի թագը ձյունափառ
Տեսնում եմ երկրիս ձյունե սարերից,
Մասիսն ու Սիսը լոկ կոթող չեն վառ,
Այլ վկաներն են դաժան դարերի:
 
 
Եղբայրանում եմ Մեծն Չարենցին,
Դեր-Զորում ծնկում ցաված աղոթքի,
Հոգուս ջերմությամբ փայփայում եմ ես
Առեղծվածային հայի մեծ հոգին:
 

«Не ставь в жизни точку, не видя Армении…»

 
Не ставь в жизни точку, не видя Армении,
Уйди в самоволку от строгого времени,
И пусть оно ждет, подкинешь ли весть ей,
Садись в самолет, лети в поднебесье.
 
 
Пусть пару часов проведешь в ожидании,
Зато тебя ждет там большое свидание,
Огромная радость, не знаешь её ты,
Но именно к ней тебя мчит самолетом.
 
 
Вглядись в облаков пух. Найдет твоё зрение
Отраду и отдых, и силу движения.
Ты сверху увидишь улыбку «Звартноца»,
«Звартноц», как реактор, как вспышка на солнце.
 
 
Когда приземлишься, то на подсознании
В себе ощутишь ты большое желание
Вдыхать полной грудью такой ароматный
Армении воздух – родной, благодатный.
 
 
Почувствуешь в лицах и рукопожатиях
Особого рода большую симпатию.
Как много энергии в ней и азарта,
А ты, как корабль, ожидающий старта.
 
 
И в космосе глаз ты сквозь тысячелетия
Увидишь бесценное жизни наследие
Народа-творца, народа-искателя.
В глазах тех тоска и воля Создателя.
 
 
Велик тот народ и достигнет бессмертия,
Что веру, любовь проносил сквозь столетия.
В том честь для тебя, и твоя в том заслуга:
Армения ждет тебя – сына и друга.
 

февраль 2011