Текст книги "ЧIаларин суфра. Несигьатар, гъезелар, шиирар…"

Матери

Агаев Ахмед в 20-летнем возрасте, являясь студентом политехнического института Махачкалы, заболев неизлечимой болезнью в 1980 году, перед смертью оставил печальное письмо своей любимой матери Зерханум. По следам этого письма его старший брат Агаев Майор написал стихотворение следующего содержания.

(Авторский перевод предыдущего стихотворения с лезгинского на русский язык).

 
Когда осень приходит в утренний сад,
Всё уныло в саду, грядёт листопад.
 
 
Кто двери в тот мир нам сегодня закроет?
Кто от смерти спасёт? Никто не поможет!
 
 
Все мы знаем, что скоро наступит конец,
Тайна смерти сокрыта, в раздумьях мудрец.
 
 
Не знает болезнь ни млада, ни старца,
Перемелится всё, не жалея страдальца.
 
 
Если кто и узнает день смерти своей,
Будет тесен весь мир ему, нет боли больней.
 
 
Каждый день будет грузом лежать на плечах,
В мыслях будет могила, Аллах на губах.
 
 
«Печальна судьба моя, сердце черно,
Врачи все бессильны, бессильно вино.
 
 
Что делать! Против небес я пойти не могу,
«Мне рано в могилу», – сказать не могу.
 
 
Когда я раскрылся как ранний цветок,
О любви бы мне петь, но цвет мой поблёк.
 
 
Недугом я свален, в могилу пора,
Не в силах помочь мне врачи-доктора.
 
 
Дни проходят как бусы один за другим,
Пишу я письмо это грустью томим.
 
 
Пишу её маме, она же не знает,
Что сын её словно свеча угасает.
 
 
После смерти моей, возможно, письмо
Стрелою ей в сердце вонзится оно.
 
 
Этот мир западня, как родился на свет,
Готовься к одру, всё должно умереть.
 
 
Мама, мама, ты с младенческих лет
Подарила мне жизнь и дороже мне нет.
 
 
Хоть я болен, родная, но в сердце лишь ты,
Всё земное умрет, я сегодня в пути.
 
 
На губах хоть улыбка, но сердце грустит,
За тебя лишь, родная, моё сердце болит.
 
 
Милая мама, я гасну, смотри,
Ты знаешь, тяжело мне в могилу идти.
 
 
Ты была моей гордостью на этой земле,
Была моей радостью, опорой в беде.
 
 
Если о своём горе скажу я тебе,
Ведь легче не станет ни капельки мне.
 
 
Не могу я сказать тебе, что болен давно
Стрелой поразит оно сердце твоё.
 
 
Не печалься, милая, когда я умру,
Не один ведь я с бренной земли ухожу.
 
 
С потерею сына не мучай себя,
Много смертей было до и после меня.
 
 
На кладбище придя печальной, унылой
Наклонися над свежей сыновней могилой.
 
 
Скрой рыданья свои, пал сыновний венец,
Вспомни то, что и солнцу наступит конец.
 
 
Придя на могилу, говори ты на ней,
Не слышал я голоса слаще твоей.
 
 
Не плачь, моя родная, твоя скорбь тяжела,
Храню тебя в сердце, в тот мир уходя.
 
 
Лампада души моей жизни основа
От истощения масла угаснуть готова.
 
 
Мама родная, вот у близкой пучины
Я стою. Жизнь моя тухнет. Ожидаю кончины.
 
 
Если все же взгрустнёшь ты ночною порой,
Ты горящую рану ладонью прикрой.
 
 
Пусть, когда я уйду из прекрасного дома,
Будет всем, в нём оставшимся, грусть незнакома.
 
 
Твои руки хотел бы я расцеловать,
Жаль! Не могу, пора душу отдать.
 
 
Дыханье последнее, мама, смотри,
Свеча угасает, на неё ты дыхни.
 
 
К моим же ты векам ладонь приложи,
Сама же закрыть мне глаза помоги.
 
 
Буду вечно там спать я в райских садах,
Может там мы и встретимся. Дай то Аллах.
 
 
Ты, читающий стих мой, будь же ты вечен,
Будь счастлив, здоров и будь же беспечен.»
 

Стхадиз

Агъаев Агьмед Бабаевич 1960 – йисуз Къурушдал дидедиз хьана. 1978 – йисуз къизилдин медалдалди школа куьтягьна Махачкаладин политехнический институтдин строительный факультетдик экечIна, амма гьайиф хьи, 1981 – йисуз яргъал чIугур азарлувал себеб хьана ам регьметдиз фена. Адан гуьзел къаматдиз вичин чIехи стха, Къурушрин хуьруьн 2-нумрадин школадин муаллим Майора элегия бахшзава.

 
Вун ракъинин экуь нур хьиз атана и дуьньядал,
Залум азар гьихьтинд хьанай ваз гайи а зурба тIал?
 
 
Туьхъвена вун лампа хьтин, эхир хьана чIулавди,
Къакъудна вун чавай стха, Азраилдин ялавди.
 
 
КIанивилер вилик квай къад йисавай жегьил тир,
Куьз и дуьнья мичIи хьана, пашман хьана эхир ви?
 
 
Вафасуз гъил гьикI галукьнай, стха, жегьил ви чандихъ?
Куьчарна вун чавай, стха, вил галамаз хизанрихъ.
 
 
Элкъвена чарх муькуь патахъ, бахтар вибур туьхъвена,
Экуь дуьнья мичIи хьана, чил масанихъ элкъвена.
 
 
Стхайризни вахариз ви дуьнья хьана хьи дустагъ,
Вилерихъ гьич ишигъ амач гилани шехьдай кьван вахъ.
 

 
ЧIулав хабар галукьай югъ чи рикIелай алатдач,
Ви гуьрчегвал, дерин акьул чи хиялдай акъатдач.
 
 
Дава тежер азар хьана чIулав парча галчукна,
Я чан Аллагь, жегьил чандин мурадар гьикI кучукна?
 
 
Гагь ахварай аватда зун, вилерал накъвар алаз,
Шумуд йис я, чIалахъ хьухь куьн, амайди туш ахвар заз.
 
 
КьатI хьана ви чуьнгуьрдин сим, мани кьулал амукьна,
Мад билбилри мани лудач гатун тарцел ацукьна.
 
 
ВацIавай яд куьтягь хьана, кьур акъатна кьурана,
Мад ви ванци шадардач чун ширин мецев рахана.
 
 
Цуьк шуьтIкьвена, кьуру хьана, ни хгузмач атирдин,
ЧубарукIри мад чIерейрик муг хъийидач хийирдин.
 
 
Цава авай экуь тир гъед аватна фад туьхъвена,
Вун цуьк яз экъечIна чиляй, гатфарамаз хъфена.
 
 
Жегьил варз тир, стха Ахмед, чилериз нур хгузмач,
ТIал гьатнава хуруда чи, куьлегар чав вугузвач.
 
 
Фена ви руьгь женнет – багъдиз, чавай яргъаз къакъатна,
Гьаниз чунни, Агьмед стха, мугьман жеда акъатна.
 
 
Вун чи рикIяй акъатзавач, агъур тIал яз гьатна рикIе,
Играмиди, пара амач, чунни гьаниз ава рекье.
 

Несигьатар 1

 
РикIин рак за ачухзава шиир кIанидаз,
Ша кIела, акъваз мийир хъецел рак гатаз.
 
 
Пака эгер атайтIа куьн, завай луз жедач,
Мумкин я зун ахкун тавун, кIвале жегъидач.
 
 
Экуьн ярар атайла, гъиле къелем яхъ,
На и багьа гафарин ачух ая рак.
 
 
Кихьиз тежез къелем кьуртIа са касди гъиле,
Ада къван вегьена цавуз, эцигзава келле.
 
 
Чан хва, арифдардин гафар яхъ вуна кIевиз,
Ада лудайвал авуртIа, бахт къведа кIвализ.
 
 
Къенин юкъуз лун за ваз: « Игьтията на,
Зун куьч жезва, вун гила и чилел туна.
 
 
Дуьз тIвар тур на дуьньядал, писвилер мийир,
Цаварал инамиш хьухь, кIан ятIа хийир.
 
 
Акьуллу инсанрихъ галаз ацукьиз къарагъ,
Тай жемир вун ялтахрин, кавуда ахмакь.
 
 
Вун жегьил я, рехъ гегьенш ква ви вилик,
КIанда якIар кIириниз, кьуьзуь хьайтIан куьк.
 
 
Экуьн ярар амайкьван, килиг, чан бала,
Фикир гана жуван рехъ на жагъур ая.
 
 
Вун гатфарин жегьил тар хьиз экъечIзава къе,
На Аллагьдиз къуллугъ ийиз, вач ви дуьз рекье.
 
 
Гьелбет, гила зун кьуьзуь я, лацу я чIарар,
Жегьилвилин къуват амач, сейрек я сарар.
 
 
Вахтуни зун шуьткьуьрзава, къуват амач захъ,
Жегьил чIавуз заз ланайтIа, жедачир чIалахъ.
 
 
Яваш жезва беден зи, вацI кьуразава,
Амма жегьил вахтарикай рикI рахазава.
 
 
Вилер ишигъ хкахьзава, гьинва цIийи пекв?
Чирагъ гъваша рагъ авачтIа, акурай заз экв.
 
 
Гьар са касдин патавди вахт хьанамаз
Кьведа цавай Азраил, кьилелла тараз.
 
 
И дуьньяда рази тир зун тIимилдал авай,
Къачуна за гьалтзавай заз кхьенвай пай.
 
 
Цава авай гъетери, чаз кхьенвай рехъ,
Рак ачух ваз авуна, куькIуьррайхьи экв.
 
 
Зегьмет чIугуна кIелайтIа, жуван гъилив на
Дагъдай алмаз акъудда, къиметдиз багьа.
 
 
Чидайбурун арада ламра хьиз япар
Юзур ида кьерида яз гьадаз ухшар.
 
 
Гьикьван алакьун авайбур – чида виридаз —
Темпелвили авузна ама мет гатаз.
 
 
Галатай кьуьузуьд хьиз, жув къалур мийир,
КIеркIетI жуван виниз яхъ, ам кьацIур мийир.
 
 
Писвилер гьич герек туш и чилин винел,
Вун Аллагьди вичи хуьрай, бахтлу хьуй ви гел.
 
 
Эгер лув гуз лап хьайитIа лекьревай хьтин,
Ракъини хьиз чим ая на и чилерин чин.
 
 
Пар пара ягъайтIа вуна балкIандиз жуван,
Ам мумкин я галат хьана рекъин кьулал тан.
 
 
Пашманвилин риб акьуртIа хуруда нагагь,
Мегькемдакди давам гузваз жува жув къалагь.
 
 
Сад Аллагьдиз гайи гаф на хуьх пара кIевиз,
Гзаф майва алай птах килигда чилиз.
 
 
Къимет алай къаш вуна кувадар мийир,
Къиметсуз инсанрихъ галаз гьич ара жемир.
 
 
Чан алай яд лагьайтIа, лун за вун патал:
Ам ви дуст я, руьгь, акьул я – вирини санал.
 
 
Пара вилик алат мийир, яваш ая кIвач,
Пехилбурун тежедайвал ви далудал хач.
 
 
Пехилбуру къайи ида араяр хъсан,
Дуьз ксарикни кутада кувачир нукьсан.
 
 
Агъуз авай ксарин тарифар мийир,
Жанавурдиз хъсанвилин авай туш къадир.
 
 
Ахмакьрикай гьар са чIавуз жуван чин къекъуьр,
Дерин чирвал авайбуруз пел на чIур мийир.
 
 
Вилик алат авуртIа, эгер ви душман,
Адахъ галаз хъел жемир, дуствал я дарман.
 
 
Ганавайдал рази хьухь, артух кIан жемир,
Масадан вилик вуна гардан кIир мийир.
 
 
КIеве гьатай вахт хьайитIа, экъуьгъмир цавуз,
Хъсан йикъарни къведа, амукьич ялгъуз.
 
 
Къван вегьена шуьшуе хада, кухкIуриз жедач,
Дуст атIайтIа, мад мумкин я, дуст ваз жагъидач.
 
 
Багьабуркай къвезватIа ви гъилиз са къван,
Дагълар падун герек туш, куьз герек я кьван?
 
 
Эгер бахт ваз хъуьрезватIа дуьз жез гьар кIвалах,
Гьар са чIавуз рикIел хкваш кьилеллай Аллагь.
 
 
Алим эгер хьун кIан ятIа, илим чира хъсан,
Гьар са чIавуз хьун хъсан я регьимлу инсан.
 
 
Алчахдикай дуст кьадайди – вуч алчах я ам,
Акьуллу душман хъсан я, ахмакь дуст такьан.
 
 
Сиве куьк тике гьатайла, инсан рахадач,
КIула кьуртIа са кас вуна, ахвудиз жедач.
 
 
Зегьмет чIугу, ачух жеда илимдин ракIар,
Каинатдин дериндай жеда ваз хабар.
 
 
Тапарри лап сикIренни кIвач ктIунда фад,
Шехьдай аял – ширин це – жеда хъуьрез шад.
 
 
Эгер жегьил аватIа чIуру тир рекье,
Тахсир кува чIехидак лун тийизвай къе.
 
 
Тийижир рекьяй къвемир, вач чидай рекьяй,
Тийижирнай фейитIа, хкведа яргъай.
 
 
Пешка къведа виликди, такваз гьич къаза,
Вилик фейи адакай – хъижеда ферзя.
 
 
Пара кьакьан хьанватIа тар виниз цавуз,
Патав гавай муькуьбур амукьда ялгъуз.
 
 
Чин чIулав хьун айиб туш, рикI чIулав тахьуй,
Я душманрин вилик гьич кьил агъуз тахьуй.
 
 
Явандакди жуван фу намуслудак нен,
Девлетлудан суфрадихъ гьалва нез тежен.
 
 
Гевгьердиз са касди лана: « Иер я пара,
Жувакай на эгьтията, жедач ваз чара».
 
 
Булахдин патавди къведа къарих авай кас,
Яваш хъвана кIанда яд, хъун зиян я фад.
 
 
Са ахмакь нуькI гьат авурла къигнавай тIапIа,
Чеб муькуьбуру гьат тавунмаз къачдач ам япа.
 
 
Къизилгуьлрин цуькверин ни къведа яргъаз,
Гьавайи чIаларикай хийир авач чаз.
 
 
Шад йикъар чаз цавари пара къалурдач,
ЯтIани цаварихъ галаз хъел виже къведач.
 
 
БалкIан кьецIи хьанватIан, четин ятIан рехъ,
Хкведа ам чакадал лап алатIан гьекь.
 
 
Бедендиз гьуьрмет ийида амай кьадар руьгь,
Амачирла, хийир авач чIугункай гьаиф».
 
 
ГьикI жедатIа гележег фикирда чуна,
Амма чида Аллагьдиз авазвай цава.
 
 
Са кIус чехир хьанайтIа, хъвадай са тIимил,
Руьгь шадар авун патал, жедайвал кьезил.
 
 
Зун фикирри тухузва, къвезава яргъаз,
Я Аллагь, на авуд зи пар, регьят хьурай заз.
 
 
Зи дустарни гзафбур куьч ханва завай,
Вириданди гьа са рехъ я чаз кихьенавай.
 
 
Нур гуз ханжал куьрснава зи кьилел цава,
Ахварай ават, Майор, вун рикIел ала.
 

Январь 2008

Несигьатар 2

 
Дуьз ксариз кихьизва и цIарар за къе,
ЧIурубуркай чинда за рагъ мичIи кварце.
 
 
Зун агалкьна, ширин хьанва зи багъдин майва,
Зи гафарикай хийир хкуд, чIугваз хуш гьава.
 
 
Къекъвена вун тамаш ая жуван яшариз,
Алакьнани валай, зи дуст, хъсан крар из?
 
 
Бурж алатIа, алагъд ая жуван на буржар,
Регьятдаказ къекъуьгъ вун кьезиларна пар.
 
 
Гафар – сирер, гафар – къуват, гафар шербет я,
ЧIаларин сир чир ая, дуст, ам ваз девлет я.
 
 
И дуьньядал атай шейэр хъифида пака,
Гаф рекьидач, гаф амукьда, ам я чаз багьа.
 
 
Багъ рекьида, пекв китIида, амукьдач мукьва,
Гаф амукьда, икI хьайид я чилел гьамиша.
 
 
Эгер акьул аватIа вахъ, фикир це ва гагь:
ЧIал амукьдан и дуьньядал тахьайтIа пачагь?
 
 
Вахтуни вири тухуда, руг жеда чакай,
Амукьда вун на къачуртIа чирвилерин пай.
 
 
Садбур чилел алазва чи, амма я байкъуш,
Чирвилерин хийирдикай хабар авай туш.
 
 
Чирвилерин экв акурла сифте – сифте ваз,
Аквадахьи, жедач вавай кIел тавуна къваз.
 
 
Уьмуьр гьикIад жедатIа, кихьенва цава,
Гьардахъ вичин кьисметни вичин рехъ ава.
 
 
Писвал ийиз алахъдайда чинеба ийиз таб,
Луз жеда: вичин гъилив хазва цIийи къаб.
 
 
КIвал ви чил я, накьвар, дагълар мадни мичIи йиф,
КIанивал галачиз и чил язва гьакIан циф.
 
 
Бегьер тагуз тар аватIа, къуй адан птах
Кавчадиз ишлемиш урай – ашпаздин дамах.
 
 
Гзаф яшар герек туш дуьньядал гьелбет,
Чара ийиз чир жедайвал агъуни шербет.
 
 
Тамаш кьасабчид виликвай якIариз таза,
Зегьметсуз кIус авач ина, ша къачу маса.
 
 
Къизилдиз кIур гуда сада муькуьбрал хъуьрез,
Агъзурралди зегьметчийри куьрс ийида мез.
 
 
Геж арадал къведа гевгьер, геждал нур гуда,
Гуьлуьшан цуьк фад рекьида, аязри куда.
 
 
ЦIайлапанд хьиз ишигъ гана рекьин шаддаказ,
ВакIаз ухшар жеридалай нез, ксуз ва хъваз.
 
 
Кесиб ятIа айиб авач, акьуллу хьухь вун,
Айиб авач куьгьне пекни жуван къуьне хьун.
 
 
Гишинбурун арада на гьич фу нез тахьуй,
Суфрадихъ мугьманар хьурай, рак кIев жез тахьуй.
 
 
Шкьакьдан вилик вуна пул гьисаб мийир,
Я масадаз герек туш чирун жуван сир.
 
 
Якни фу тIуьн паталди туш инсан чилел,
Ам акьулдин иеси я эвелни эвел.
 
 
АтанватIа дуьньядал вун са хук патал,
Мумкин я, лап кицIинни хъсан я жед гьал.
 
 
Акьуллу хьухь, куьмекар це, хъсанвилер тур,
Къизилрилай багьа я ам, гьам я ви абур.
 
 
Са кас эгер хъел хьайитIа дустарихъ галаз,
Къекъведа ам душманрикай вичиз дустар къаз.
 
 
Къуй булутри къвалар гъурай и чилерал чи,
Накьварини бегьер гурай, фу тахьуй кими.
 
 
За тIвалар ахъайна пара, сирерни зав гва,
Зун султан яз, зи фикиррин кIвал цава ава.
 
 
Хабар авач парабруз зи къуватдикай,
Чахъ виридахъ галукьда а цаварин цIай.
 
 
Са фикирдиз зун санал кIанзавачхьи таз:
Акьулди ваъ, кьисметди бахт гузава чаз.
 
 
Къимет гудай касдиз къе гьакьар ахквазмач,
Гевгьер адвай къванцикай чара из жезмач.
 
 
Къарагъ, Майор, фикирар деринбур я къе.
Бахтлу хьуй чи жегьилар, абад хьуй уьлкве.
 
 
Рак ахъайна гьахьайла цавариз на лагь:
«Зун хтанва, вучдатIа ваз чида, Аллагь!»
 

Гъезелар 1

 
Зи фикирдиз мад атанва са шиирдин гъед,
КIела ингье, артух хьурай куь руьгьдин девлет.
 
 
Таквадай квез рак ахъайда за дапIар галай,
ЧIалахъ тушни? Шагьид хьухь ша куьлег зав гава.
 
 
Эй багъманчи, зун къвезава, рак ая ачух,
Инай къвезвай атирдивди зун жезавач тух.
 
 
Заз акурай цуьквер вири и багъда авай,
Акурай заз рейгьан, хвешхвеш, мулд дамах гавай.
 
 
Къе цуькверин мехъерар я, гад алукьзава,
Атирдин ни, шагьварди гъиз, захъ галукьзава.
 
 
Акурлахъди хуш тIебиат, завай къваз хьанач,
Гьейран хьана гуьзелвилел, кIанзава рахаз.
 
 
Гатун гьуьлуьн къерехдал за кьунва са чака,
ЧIаларивди кьаз кIан я заз фикирар багьа.
 
 
Гафарикай къизилгуьлдин цуьк туькуьрда за.
ЧIаларикай безетмишда мехъеррин суфра.
 
 
Зи шиирри ишигъ гурай гьар садан рекъиз,
Пайда за квез мадни цуьквер, къвазмир килигиз.
 
 
Табзавач за, къачу кIела, руьгьдиз я девлет,
КIел авурла, ахпа це зи цIарариз къимет.
 
 
ЧIуру касдиз пис гаф лудач, аватIан чIалар,
Заз кIанзавач гаф лагьана гьадаз жен ухшар.
 
 
Дуьнья язва карвансара, куьн гъалатI жемир,
Чир тахьанмаз адан тIеам, къведайд я эхир.
 
 
ИкIни жеда: къизилдин яд гуда ракьуниз,
Зи шиирар – чиб къизил я, кIел ая михьиз.
 
 
Дуьнья вири цацар я, дуст, чунни цIалцIам туш.
Сад садаз чун кутугнава, гьим я рикIиз хуш?
 
 
И дуьньяда галтугунар куьз герек я мад?
Чаз герекди тIуьнни пекв я. Бес гьинва сергьят?
 
 
Нефсини чаз хурутI гузва писвилер ийиз,
Масадал пехил хьайила, вуч къвезва гъилиз?
 
 
Яшаишдин тIвал ахъайиз тади къачумир,
Сабурлу хьухь пара вуна гьерекат мийир.
 
 
Пай авуртIа кесибриз жуван на суьрсет,
Ийида ваз гьар са чIавуз вирида гьуьрмет.
 
 
Ачух гъилиз Аллагьдини гудайди я пай,
Гуз тахьайтIа ви девлетрихъ галукьда гьа цIай.
 
 
Вучиз лайтIа, аквадани чуьлдавай рейгьан?
Ачух хьайла, тахьайла ваъ, ийида гьейран.
 
 
Гьамиша вун и чилерал алумкь ийидач,
Къизил тушхьи – кучукурла, хкуд хъийидач.
 
 
Са легьзе я яшаиш чи, куьч жеда вири,
Дуьз тIвар тур на дуьньядал, абур гьам я ви.
 
 
Девлет хьайтIан чир жедач уьмуьрдин тIеам,
КIуьни цуру такунамаз, сагъ тахьайла чан.
 
 
Уьмуьр герек акI тухун, кьейлахъдини жув
Фикирраваз инсанрин гуз жен герек лув.
 
 
Кьве сеферда уьмуьр чаз Аллагьди гудач,
Чир хьайитIа им виридаз, за чиз, пис жедач.
 
 
Сагъламвал я чи девлет виридалай багьа:
«Хвейи чан ваз девлет я», – икI мисал ава.
 
 
Кактусни къизилгуьл къуншияр жедач,
Девлетлудин фикирар деринбур жедач.
 
 
КIвалахар вилик фидайла, яваш къачу кам,
Вил тахьурай пехилбурун, тежедайвал гъам.
 
 
Хъен ракъинвай жедайди я, мана я дерин,
Ракъини чаз чим гуз жеда, хъен жеда серин.
 
 
Багъдин цуьквер багъманчидиз жеда ярашух,
Геж экIяда суфра касди, вич хьайила тух.
 
 
Ван тавуна чуьнгуьрар ягъиз жедай туш,
Гьич кицIинни рикIелай душман фидайд туш.
 
 
Шехь ийидай вилелай нагъв кими жедач,
КIараб кицIиз вегьела, ада мад кьадач.
 
 
Шехьдайди я жувахъди са жуван кьве вил,
Ялдайбурни жувахъди я жуван кьве гъил.
 
 
Суфрад ярашугъ мугьман я, кIвалинди – аял.
Фитнекаррин мецери чIур ийида кIвал.
 
 
Сагъ тежедай хер жеда инсандин хура,
Пар жедайди я гьамиша ялдайдан кIула.
 
 
Багълара рахаз жеда гатфарин билбил,
Дагълара чун шадариз рахада кифил.
 
 
ВакIан баладин хесет жедайди я вакIанди,
Ламран баладин хесет жедайди я ламранди.
 
 
Сирер сахъ лап пара ава киххьидач за мад,
И гъазелри, гьар са чIавуз, авурай куьн шад.
 
 
За меслят къалур авун куьз герек я ваз?
Малайикар къвез аватIа ваз салам гаваз.
 
 
Зи шииррив ахъайнатIа за вичин вилер,
Хкягь ая гила куьне куьн къведай рекьер.
 
 
Вахтар гьуьлуьз вацI хьтин жезава ахмиш,
Заз ширин я сакитвал, кIанзава алхиш.
 
 
Ви шиирар, Майор муалим, алумкьрай чарчел,
Жемятдинни хъсан кас яз хьурай вун рикIел.
 

Гъезелар 2

 
Зи рикIевай сирерикай квез хабар авач,
Шиирдалди лагьайтIа квез, заз чиз пис жедач.
 
 
Фикирар захъ къимет алай лап пара ава
Къизил авай тапусдин къе куьлег зав гава.
 
 
Багьа затIар гуз базардал къвазанватIа зун,
Къимет гудай ксар кIанда зи патав атун.
 
 
Багъманчи хьиз къекъвезва зун гафарин юкьва,
Ина хуш я, къекъвер чIавуз кьезил я гьава.
 
 
Зи сандухда авай чIалар пайзаватIан квез,
Кесиб жезвач зун гафарикай, хци жезва мез.
 
 
Мух къалурна гуда за квез тини идай къуьл,
Зун ахьтинд туш, къуьл къалурна, мух гудай кьезил.
 
 
ЧIалар пара авазва захъ квез лугьудай къе,
Зак таб квайд туш, гафарикни квайд туш рехне.
 
 
Завай жеда кIандай жуьре лугьуз зи гафар,
КIан хьайитIа кьуьд гъида за, тахьайтIа – гатфар.
 
 
Авайди я зи багъда гьар жуьре чIалар,
Авайди я шафран ширин, мад ава цацар.
 
 
АкI гьисаб яхъ, кIелзавай кас, на хъвазва мельгьем
Хийир хкуд и чIаларикай, ам я ваз земзем.
 
 
«Гьар са майва инжил туш,» – луз мисал ава.
Зи шиирар гъетер яз, лап вине ава.
 
 
Юзур мийир тади къачуз на чуьхвердин тар,
Агалкьайла вич аватда, герек туш гьич гар.
 
 
Эгер майва куьрс хьанватIа, агъадай тамаш,
Аялдини авудда ам геляна са лаш.
 
 
Илим чириз алахъ ая дериндай гзаф,
Чирвал къачу къарих аваз, лун за ваз са гаф:
 
 
Чирвилин экв акурла, гьакI акъваз жедач,
Ваз аквада – и кьил а кьил илимдихъ авач.
 
 
Са гъиле на кьада Кьуръан, муькуьда – бокал,
Хъвада гьерекь, ахпа кIанда авун ам гьалал.
 
 
Диндал чахъ мегькемвал авач, нефсинал кьадар,
Я мусурман ятIа чидач, тахьайтIа бейкар.
 
 
Жегьилди хьиз кьуьзуьда кьуьлер ийидач,
ФейтIа ятар къумадиз, вацIуз элхкъведач.
 
 
КIула къачун регьят я, авудун четин,
Цан цадач гьич яцрани гзаф хьайла тIуьн.
 
 
КIвалин абур аял я, хуьруьн абур – регъв
Гъал акалун четин я, галачирнихъ къегъ.
 
 
СтIалрикай вир жеда, вирерикай – гьуьл,
Буьркьуь касдиз кIанда хьи экуь тир кьве вил.
 
 
Са – са кепек кIватIайла, жеда са манат
Сир хвейитIа амукьда кьил ви саламат.
 
 
Эквдай чирагъ аквада, муькуьз аквадач
Дерт гайитIа са касдиз, дарман жагъидач.
 
 
Ажал галай кьиф кацин къведа лап хуруз.
Садаз кIанда вацран эквер, мичIер – садбуруз.
 
 
Ажуз ламрал кьвед акьахда, хьайитIа лап пуд,
Кьве кицI, дуст кас, кикIидайла, жува кьил къакъуд.
 
 
Дуст ятIани кицI ви эгер, къван ахъа мийир,
Лам текьенмаз садрани хам хтун мийир.
 
 
Кар чIур хьайла хешилдини хадайди я сас,
Фу Аллагьди садаз гуда, иштягь – масадаз.
 
 
Алим хьун регьят я луда, инсан хьун – четин,
РикI чIулав тахьурай ви, чIулав хьайтIан чин.
 
 
Аял авай кIвал базар я, авачтIа – азар.
Паб рахайла ахвар хада, цав рахайла – хар.
 
 
КIус акурла кицIини юзур ийида тум,
Яцран дамах крчар я, гурмагъдинди – гум.
 
 
Ракьара гьатай жанавурдал элуькьда кицIер,
Сагъ хъижедач гафуни рикIел авур хер.
 
 
Бегьер гудай тарци, дуст, кьил ида агъуз,
Чарадал инамишди амукьда ялгъуз.
 
 
Еб герекди яргъиз жен, суьгьбет жен куьри,
Сирер за квез ахъайна, вилик ква вири.
 
 
Зи шиирдин гьар са гаф са цуьк я багьа,
Дигмиш хьийи зи багъда лап багьа майва.
 
 
За вирт гана квез ингье, дадмиш ая нез,
Шаир туштIан шиирдалди рахунарна мез.
 

Яшлу касдиз

 
Эй, яшлу кас, жегьилди хьиз гьерекат мийир,
Вахтар фена, гьич са кIусни ягъалиш жемир.
 
 
КIвал эцигда чна ина, гьич рахун авач,
Вахт атайла, садавайни къвазариз жедач.
 
 
Гьич саданни мягькем туш чи эцигнавай кIвал,
Лап гуьзгуьни иер жедач, ягъайлахъди хал.
 
 
Эгер багъдин давразадихъ галатIа дапIар,
Вучда анкай цуьквер аван, тахьайтIа цацар.
 
 
Багъ иер я вахтуналди, амайкьван жегьил,
Шад хъуьрезвай къизилгуьлдал цаз жеда пехил.
 
 
Багъда эгер гьахьнаватIа хъати тир къаяр,
Пеш авахьна кьецIил жеда анавай тарар.
 
 
Чир жеда багъманчидизни гъамни хажалат,
Гьар шейинихъ чилел алай авайд я сергьят.
 
 
Жегьил вахтар алатайла, фейила вахтар,
Цуьквед пешер хъипи жеда – къизилдиз ухшар.
 
 
Тар иер тир хъат хьанава, эхкъечIзамач тик,
Динжвал кIан я багъманчидиз, ястух жен кьилик.
 
 
Агъузна кьил къекъвезва вун, хъвер къвезвач сивел,
Яваш я кIвач, яваш я гъил, хъел ала пелел.
 
 
КIараб эгер тIазаватIа, яваш ятIа кIвач,
Жегьил вахтар рикIел хкункай файда ваз авач.
 
 
Пеш хъипи хьун ва авахьун зулун я лишан,
Кьуьд атайла багъ аквада бегьем перишан.
 
 
Парадакди авай ина рекьида рейгьан,
Я цуьквери, я къушари хъийидач гьейран.
 
 
Ругуд цIудар алатайла ви, ингье вун тамаш,
Вакай гила гьич садазни амач игьтияж.
 
 
Кьил куьрсда на къекъведайла, зирек амач рикI,
Хъат хьана акъвазда пашман накь хъуьрезвай цуьк.
 
 
Чехирдихъди къведай ви гъил, яваш хьанва къе,
АгагънаватIа кпулри вун, ава вун рекье.
 
 
Юргъа балкIан накь хьиз амач, яваш я беден,
Хийир авач адаз вуна ягъункай лиэн.
 
 
ТIуьнар – хъунар хкIанзамач, амач а гьевес,
Гила, акьулбалугъ хьайла, дар жезва нефес.
 
 
КIанзавачтIа ашукьрини рахунарин саз,
Гьелбет, дуьнья кагьул жезва яваш – яваш ваз.
 
 
Зарафатрин кIанзавачтIа япариз ви ван,
КIанзавачтIан гьазур жезва рекьиз вун залан.
 
 
Вахтуни гъил яргъи изва вун галай патахъ,
ЛагьанайтIа жегьил чIавуз, жедачир чIалахъ.
 
 
Жегьил чIавуз бедендик ви кувайла ялав,
Гафаризни кьуьлериз на гудай тир къилав.
 
 
Хъвер къведани хиялривди ацIанватIа рикI?
Цава жедач мани лугьуз лув ханавай нуькI.
 
 
КтIай тарци мичIи хьайла, гуда чаз ишигъ,
Экв хьайила аквадахьи ква адак синих.
 
 
Секинвилихъ гелкъведа вун, кIан жедач ванер,
Кагьул жеда алукьурла пакаман сегьер.
 
 
Вахт рекьида кимерал физ, къугъвада шеш – беш,
Са югъ къведа ийида на руьгь на ви пишкеш.
 
 
Агакьурла лацу балкIан ви патав этиз,
Гьазур яни муькъвелай вун галагъачI ийиз?
 
 
Зун рахадач цаварикай къигнавай къармах,
Дуьнья хьанач имай, дуст кас, хьанаки дустагъ.
 
 
Жегьил вахтар алатна ви, гьайиф, элхкъведач!
Дуьнья, алад, мад вилиз вун ахкун кIанзавач.
 
 
И дуьнья са пенжера я, аквазвани квез?
Иниз вун атанамазни, гьазур хьухь хквез.
 

Июль 2015