Текст книги "Асаб кучи"

ПОЛЬ БРЭГГ
Асаб кучи

АСАБ КУЧИНИ ТИКЛАШ

Мен бу китобни ёзишда адабиёт соҳасида мумтоз асар яратишни ният қилмаганман. Аксинча, атайлаб ихчамлаштирилган иборалардан фойдаланишга ҳаракат қилдим. Токи мен келтираётган далиллар ўқувчи онгида чуқур из қолдирсин.

Биз шундай – асаблар ўта кучланган асрда яшаяпмизки, бунда ҳаётимиз асослари аста-секин, тўхтовсиз емирилиб бормоқда. Агарда биз бу балонинг олдини олиш учун ҳозироқ маълум қадамларни ташламасак, бир неча авлоддан сўнг асабларнинг тўла емирилишига рўбарў келамиз. Мен «биз» деганимда авваламбор америкаликларни назарда тутмоқдаман. Асаблари бузилишидан азобланаётганлар бутун дунё бўйича кўплаб учрашига қарамасдан ҳеч қаерда америкалик эркак ва аёллар каби азобланаётганлари бўлмаса керак.

Менинг асаблар масаласига чуқур эътиборим, бу мавзуга чексиз вақт ва кучимни сафарбар қилишим сабаби соғлом бўлиш маданиятининг назария ва тажрибаларига қарашларимнинг ўсишида деб биламан. Асабларим ўта сезгир бўлиб туғилганлигим боис мен буни чуқур ўрганишга аҳд қилдим.

18 ёшимда сил касаллигидан соғайдим. Жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шуғулланиб, кучли бўлишга аҳд қилдим. Чунки кўпчилик қатори мушаклар кучини соғломлик ифодаси деб тушунардим. Лекин тезда бу тушунчанинг хатолигини аниқладим ва эътиборимни илмий тарзда овқатланиш, чуқур нафас олиш ва ўз танамни мустаҳкамлашга қаратдим. Танани ҳаракатга бошловчи энг буюк куч – асаблар эканини тушуниб етдим.

Инсон организмининг энг заиф ва ўта сезгир жойи ҳам асаб, шунинг учун айнан шу жойда ҳаёт кучларини тўплашимиз зарур. Бу фақат назария эмас, менинг дарсларимга қатнашаётган ўқувчилардан ташқари мен ҳар йили соғлом 1000 та талабанинг овқатланиш гигиенаси ва шахсий дастурларини назорат қилиб бораман. Менинг тажрибам кенгаймоқда ва қарашларим тўғрилигига ишончим ортиб бормоқда. Мен тўла ишонч билан айтаманки, бу китобда келтирилган далилларга ҳеч қандай шубҳа бўлиши мумкин эмас.

Асаб кучининг сирлари

Асаблар кучи ҳаётимиз булоғи ҳисобланади. Ҳаёт асаблар орқали содир бўлади, буни ҳеч қачон унутманг. Сизда асаб кучи бўлсагина, сиз соғломсиз, мақсад сари интиласиз, иштиёқ ва бахтга тўласиз.

Сиз барча қийинчиликларни енга оласиз ва тақдир зарбаларини қабул қилишга тайёрсиз, чунки сизнинг асабларингиз кучи уларни енга олишига ишонасиз.

Сиз асаб кучлари тўла одамни енга олмайсиз. У ҳаёт зарбаларини сабот билан енгиб, ўз мақсади сари қайта-қайта интилаверади ва оқибатда ғолиб бўлади. Одамларнинг 5% и бутун инсониятни бошқаради – бунда ҳам асосий омил асаблар кучи ҳисобланади.

Сизнинг соғлигингиз, кучингиз, ҳаётга интилувчанлигингиз, сабр-тоқатингиз асаб кучи билан ўлчанади. Бу сизга шундай захира кучларини тақдим этадики, натижада ҳаётингиз ютуқларга бой, ранго-ранг ва тўлақонли бўлади. Дунёда ҳаёт чўққиларига чиқиш учун ақли ва қобилияти етарли инсонлар кўп, лекин уларда инсонни мақсад сари етакловчи асаб кучи йўқ. Аёл кишининг жозибадорлиги, мафтункорлиги, нур сочиб туриши ҳам тўғридан-тўғри асаб кучига боғлиқ.

Асаб кучи ва танангиз соғлиги узвий боғланган, сизнинг танангиз – мураккаб машина. Асаб кучи эса уни ҳаракатга келтиради, лекин бу куч қуввати ҳаётий аъзоларнинг ўзаро мутаносиб ишлашига боғлиқ. Ўпка ва юракдан қон томирлар тизими орқали ҳар бир ҳужайрага етиб боради ва бутун танани озиқлантиради.

Агар қайсидир аъзо ёмон ишласа, асаб кучини пайдо қиладиган қандайдир элемент қонда етишмаслиги мумкин. Ошқозонингиз овқатни яхши ҳазм қила олиши шарт. Ичаклар, ўпка, буйраклар ва тери мутаносиб ишлаши учун улкан асаб кучига эга бўлиши керак. Қора талоқ, жигар ва бошқа қон ишлаб чиқарувчи аъзолар ҳам яхши ишлаши зарур.

Агар сиз эрталаб уйқудан турганда ҳолсизлик ва чарчоқ сезсангиз, вақт ўтиши сиз учун оғир кечса, келажакка ишончсизлик билан қараб, ўзингизни бахтсиз сезсангиз – демак, сизнинг асаб тизимингизга нимадир бўлган. Сизнинг асаб кучингиз кўпайиши ўрнига камаймоқда.

Фақат биргина йўл бор – у ҳам бўлса, асаб тизимини ва кучини қайта қуриш. Инсон танаси ўзини ўзи даволовчи организм ҳисобланади. Бахтга қарши, ҳозирги вақтда кўпчилик, айниқса, америкаликлар асаб кучларини бесамар сарфлаб, турли допинглар (сунъий куч берадиган кимёвий дори) ёрдамида асаб кучларини зўриқтирмоқдалар, бу эса фақат организмни жароҳатлашга олиб келади.

«Асаблар» – нозик ва хатарли ҳолат, америкаликлар ҳаёт-мамотини емирувчи ҳолат

«Асаблар» – бу сўзни биз ҳамма жойда эшитамиз. Шифокор ўз беморига бу сизнинг асабларингиз бузилганидан, дейди.

Сезгир аёллар ўз асабларидан нолийдилар, ҳар куни ишхонангизда асаблари таранглашган инсонларни учратасиз. Ота-оналар фарзандларининг асаблари бузилганини рўкач қилиб, уларни жазолашдан воз кечадилар.

Америкалик ўспирин – энг асабийлашган инсон ҳисобланади. Ўспиринлар асаб тизимлари шунчалик бузилганки, қаттиқ овозли мусиқа билан ўзларини жонлантирмоқчи бўлишади. Баъзилар ўзлари билан магнитофон олиб юрадилар. Улар шунчалик ҳаяжонланганки, телефонда гаплашаётиб ўзларини тезда тўхтата олмайдилар.

Сиз асабларни барча жойда – кўчада, ишда, театрда, мактабда, коллежда, институтда, ўз оилангизда учратасиз. Телевизор ярим кечагача тўхтамай ишлайди. Томошабинлар асаби таранглашган, уни мувозанатга келтираман, деб іайтанга қотиллик, қон тўкиш, азоблаш, ўққа тутиш каби кўринишларни томоша қилади.

Ҳаддан ташқари куч ишлатиш, бузуқ эркак ва аёлларнинг беҳаё хатти-ҳаракатлари телевизор экранларида маданий дастурлар ўрнини босиб кетди.

Америкаликлар энг асабий миллат, бу бутун дунёга маълум, буни ўз мутахассисларимиз ҳам қайд этмоқда. Бу эса ҳаётимизнинг тезлашганидан келиб чиқади (дақиқасига 1 миля). Бу бизни ер юзида энг илғорлашган миллат қилади ва шу билан бирга инсонлар саломатлигини емиради. Касалхоналаримиз асаби бузуқ бетоблар билан тўлиб-тошган.

Соғликни сақлаш бўйича энг сара ва обрўли мутахассисларнинг таъкидлашича, агар асаб бузилиш касалликлари шу зайлда ўсиб бораверса, яқин 100 йилдан камроқ муддатда инсонлардан асаб тизими тўғрисида қайғурадиган ҳеч ким қолмайди, чунки ҳар бир киши асаб тизими жабрдийдалари қаторидан ўрин олади. Қўрқув ва хавотирга соладиган келажак – шундай эмасми? Соғликни сақлаш бўйича тадқиқотлар буни тасдиқламоқда. Ҳозирнинг ўзида психологлар, психиатрлар етишмаётгани ҳаммага маълум. Биз ачинарли аҳволда қолганмиз. Миллионлаб одамларнинг асаб кучи нормадан паст, бу эса уларнинг турли хасталиклардан бир умр азоб чекишига сабаб бўлмоқда. Агар инсонлар асаб кучи пастлашса, ҳаёт зарбаларига бардош бериш учун аввал кучсизроқ, яъни тамаки, чой, кофе, кола каби зўриқтирувчиларни истеъмол қила бошлайдилар, сўнгра эса кучлироғи, яъни алкогол, кейин эса наркотикларга ўтадилар. Уларнинг кўпчилиги оқибатда наркотик қабул қилмасдан туролмайдиганларга айланадилар. Кўпчилик инсонлар ўзларини нормал ҳисоблайдилар, аммо тетиклаштирувчи таблетка қабул қилмасдан бир кунлари ўтмайди. Кечаси уларнинг асаблари шунчалик таранглашадики, уйқу келтирадиган таблетка қабул қилмагунларича ухлай олмайдилар. Телевизорда уйқу келтирадиган ва тинчлантирувчи воситалар рекламасига назар солсангиз, кифоя.

Ҳозирги замонда кучли наркотиклардан фойдаланиш

Бизнинг кундалик газета ва журналларимиз наркотик қабул қилувчи ёш йигит-қизларимизга бағишланган хабарлар билан тўлиб тошиб ётибди. Соғликни сақлаш мутахассислари фикрича, наркотиклар инсон мияси ва танасини тубдан емиради. Шунга қарамай, минглаб асаби ҳолсизланган ёшлар мунтазам наркотик қабул қилишади. Марихуанадан ясалган минглаб сигаретлар Америка талабаларига сотилади. Ҳатто баъзи ёшлар тўдаси бу кучли наркотикни очиқданочиқ тарқатишга уринмоқдалар. Асабларини бироз бўлса ҳам, жунбушга келтирадиган барча нарса, ҳатто бензин ёки эфир ҳидлаб кайф қилсалар, бўлгани.

Биз ҳаммамиз алкоголнинг кучли наркотик таъсирини яхши биламиз. Талабалар бунинг барча формаларидан фойдаланадилар.

Ҳозирда ўн беш миллион сурункали алкоголиклар мавжудлиги аниқланган ва ҳар йили улар қаторига яна мингтаси қўшилиб бормоқда.

«Асаб» сўз қандай маънони англатади

«Асаб» сўзи асабларнинг ўта ҳолсизланиши ёки асаб кучининг етишмаслигини англатади. «Асаб кучи нима?» деган савол «Электр қуввати нима?» деган саволга ўхшаш. Асаб кучини сезиб бўлмайди. Биламизки, бу асосий ҳаёт кучи, сирли қувват асаб тизимидан ҳосил бўлади ҳамда ҳар бир аъзога ҳаёт ва қувват бағишлайди. Қандайдир аъзони ҳаракатлантирувчи асабни кесиб қўйинг, шу аъзо ҳаракатдан тўхтайди.

Асаб тизими миллионлаб ҳужайралардан иборат бўлиб, улар асаб кучини захирага йиғади. Барча йиғилган асаб кучлари бизнинг асаб бойлигимиз ёки асаб капиталимиз ҳисобланади. Ҳар бир аъзо узлуксиз ишлайди ва ҳужайралардаги асаб кучини бир текисда ушлаб туради, шунинг учун ҳаёт озуқаланиш ёки нафас олишдан кўра асаб кучларига боғлиқ. Асаб кучларининг фаолиятисиз биз на нафас оламиз, на озуқлана оламиз.

Асаб кучи йиғиладиган идишларни қандай қилиб бўшатиб қўямиз

Агар биз асабларни озиқлантирмасак, кислород, уйқу бермасак, бунинг ўрнига зўриқсак, кучансак, кераклидан кўп ишласак, тинимсиз ҳаяжонлансак, ғазаблансак, хавотир бўлсак, ҳасад қилсак, кўролмасак, хасис бўлсак, ғамга берилсак ёки мушакларимизни ҳаддан ташқари чарчатсак, хуллас, аъзоларимиз ишлаб чиқараётганга нисбатан асаб кучини кўпроқ сарфласак, оқибатда асаб кучлари етишмовчилиги келиб чиқади. Лекин бундан ҳам қўрқинчлироқ бетоблик бор, у ҳам бўлса – ақлдан озиш.

Асаб кучлари камайиб кетиши, етишмаслиги касалига дучор бўлганларгина қандай оғир оқибатларга олиб келишини биладилар, бутун ҳаётингизни қора булутлар қоплаб, айтиб бўлмас даражада ғам-ғусса, бахтсизлик олиб келишини яхши англайдилар.

Ҳолсиз асаб кучининг қўрқинчли (хавотирли) сигналлари

Қачонки асаб кучлари камайган бўлса, унинг борлиги ҳақида бехабар бўлиб, бир умр қўрқувда яшаш мумкин. Фақат тўла текширувгина бунинг умумий душман, бизга яқинлигини очиб бериши мумкин. Шундай текширув бошлаганингизда ўз характерингизни чуқур ўрганинг, ўзингиз билан ўзингиз очиқ ва тўғри бўлинг! Бу ҳолсизланган асаб кучингиз кўриги бўлиб, саломатлик сари қўйган биринчи қадамингиз бўлади. Қуйида заифлашган асаб кучининг хавотирли сигналларини санаб ўтаман:

1. Лоқайдлик. Сиз ҳаёт зарбаларини ҳеч қандай қаршилик кўрсатмасдан қабул қиласизми? Асаб кучи заифлашганда ғайрат ва шижоат йўқолиб, ўрнини ялқовлик босади. Камбағаллик, ҳаёт даражасининг пасайишига кўникаверасиз, ҳолбуки бунга қаршилик кўрсатиб, енгиб чиқишингиз мумкин эди. Ташаббус, ғайрат, шижоат, ўзўзини идора қилиш каби хусусиятлар етарли эмас.

2. Қатъиятсизлик, іарор қабул қила олмаслик. Ўз истак-хоҳишларингиз бошқалар томонидан сиз учун бажарилишига йўл қўя оласизми? Асаб кучи заифлашганлар бошқаларга осон бўйсунади. Бошқалар унинг фикр-хаёлини шунчалик банд қиладики, у ҳақиқий роботга айланиб қолади.

3. Иккиланиш. Сиз ич-ичингизда ўз қобилиятингиздан иккиланасизми? Кимдир сизга ёрдам бермоқчи бўлса, унинг бу нияти чин эканлигидан иккиланасиз. Асаб кучлари заифлашганлар ўз омадсизликларини турли баҳоналар билан оқлашга одатланадилар. Соғлом ва омадли кишиларга ҳасад билан қарайсиз.

4. Хавотирланиш. Сизда сурункали хавотирланиш борми? Бу – асаб кучи заифлашганининг асосий хусусияти, хавотирдаги одам ер юзидаги энг ачинарли одам бўлиб, доимо қўрқувда яшайди. Хавотирланиш ҳаёт кучларини қирқади, муддатидан олдин қаритади. Хавотирланадиган одамнинг гапи: «Менинг ташвишларим сизда бўлса, сиз ҳам хавотирланардингиз».

Бу нотўғри. Ҳар бир инсоннинг ўзига яраша ташвишлари бор, улар ҳам турли ҳаёт зарбаларига дучор бўладилар, лекин асаб кучи бақувват кишилар бундай зарбаларни хотиржамлик билан кутиб олади ва унинг ечимини тополади.

Асаб кучи заифлашганлар муаммони ўзларича ҳал қилиш йўлини топа олмайдилар ва ўзгалар ёрдамига муҳтож бўладилар. Хавотирланиш соғлигингизни емиради. Эрта қаритиб, ўлимга маҳкум қилади.

5. Ўта эҳтиёткорлик. Сиз ўз ғоя ва режаларингизни рўёбга чиқариш учун маълум муддатни кутмоқдасиз. Лекин бу кутиш доимий одатга айланиб қолмадими? Бажармоқчи бўлган ишингизнинг қандайдир камчилигига бир кўз қирини ташлаш, муаммони ҳал қилиш учун фикрни жамлаш ўрнига ютқазиб қўйиш ҳақида хавотирланиш…

Бундай ўта эҳтиёткорлик, ишончсизлик ошқозонда овқат ҳазм бўлмаслигига, ич қотишига, нотўғри нафас олишга, безовталанишга, хотиржамликни ва ўзига ишончни йўқотишга, кайфиятнинг бузилишига олиб келади.

Асаб бузилиши ва емирилишига қарши менда мўъжизавий дори-дармон йўқ

Тушунинг, менда асаб касалликларига қарши мўъжизавий дорилар йўқ. Мен дори ёзиб бермайман ва ташхис қўймайман, касалларни даволамайман. Мен ўқитувчиман, одамларга табиий ҳаёт дастури бўйича маслаҳатлар бераман. Танани яхши сақлашни ўргатаман. Бу дастур кундалик одатларни ўзгартириш, овқатланиш, уйқу, нафас олиш, чўмилишни тартибга солишни назорат қилади. Озиқ-овқат истеъмол қилишдан ўзини тийиш, релаксация масаласи, махсус ҳолатда туриш, ён-атрофни мароқли томоша қилиш масалалари ҳам дастурдан ўрин олган.

Сурункали чарчоқдан бақувват асаб кучини тузишга ўтаётган инсон ўз ақли ва танаси устидан тўла назоратга эга бўлиши лозим.

Табиат талабига биноан яшанг

Бу китобнинг асосий маслаҳатларидан бири – инсонларни аста-секинлик билан табиий ҳаёт тарзига қайтариш. Фикрда, овқатланишда, кундалик одатларда, ҳаётни оддийлаштиришда табиатга яқин бўлиш, унга сингиб кетишга ҳаракат қилинг.

Табиат қандай хоҳласа, шундай яшашни бошланг. Табиат нимани талаб қилаётганини билинг, барча ўсаётган, гуллаб-яшнаётган жараёнларда сиз ҳам қатнашинг. Ўзингизни она табиат қўлига топширинг, унинг йўли сизнинг йўлингиз билан қўшилиб кетсин. Табиат манзараларидан баҳраманд бўлаётганингизда «Мен Аллоҳ бандаси ва табиатнинг бир бўлагиман!» деб қайта-қайта таъкидлашдан чарчаманг.

Табиий ҳаёт кечирганингизда сиз табиат билан яккама-якка қоласиз. Мия, тана ва бутун вужудингиз билан табиатнинг бир қисмига айланасиз. Шунда сиз буюк асаб кучига эришасиз. Ҳаётимизда нимагадир интилиб яшаб, унга эришсак, бу – бахтимиз! Ёш болалар каби оддий нарсадан завқланишга одат қилинг. Лекин биз ҳаётимизни мураккаблаштирамиз, бунинг устига асаб кучини емирамиз. Соғлигингизни тиклаб, хотиржам ва завқ билан яшашни ўрганинг.

Соғлом ақл билан, ён-атрофимиздагиларга фойдамиз тегиб, бахт-саодат ва муваффақиятларимизни яқинларимиз-у қадрдонларимиз билан баҳам кўриб яшасак, шунчалик соғлом бўламиз, бу фаолиятимиз бизга осон кўчади ва узоқ вақт давом этади. Энг яхши ибодат – ўзгаларни тушуниш ва уларга яхшилик қилиш.

Яхши асаб кучига эга бўлиш учун табиатнинг буюк қонунларини ўрганиб, улар асосида яшашимиз зарур. Бу китобнинг мақсади ҳам шу қонунлар асосида яшашни кўрсатиб, эвазига эса соғлик ва бахт-саодатга эришишдир. Жаннат – сизнинг қалбингизда, уни ҳозироқ, шу ерда қуришни бошланг.

Табиат қонунларига риоя қилиб, ўзингизни унинг қўлига топширинг, ўз имкониятларингизни аниқроқ билинг ва уни авайланг, шунда сиз мисли кўрилмаган асаб кучига эга бўласиз, натижада бахт-саодатга эришасиз. Маълумки, инсон танаси ўзини ўзи тиклайдиган ва ўзини даволайдиган механизм. Унга имконият беринг ва унинг тикланган кучлари сизни бутунлай янги инсон қилади.

Соғлом, узоқ ва бахтли ҳаёт кечириш маданияти

Соғлом, узоқ ва бахтли ҳаёт кечиришнинг асосий йўли – табиат билан уйғунликда, иймонли ҳаёт кечирмоқ. Ҳар бир кунингизни ғанимат билинг ва уни яхшиликлар билан тўлдиринг. Ҳаётингизда нимани эксангиз, шуни ўрасиз. Бугун яхши яшанг, эртангиз ундан ҳам яхши бўлади.

Бугун қандай бўлсангиз, эртага шундай қолинг ёки бундан ҳам яхшироқ бўлишга ҳаракат қилинг.

Лекин сиз ўзингиз ҳақингизда ҳамма нарсани билишингиз шарт. Сизни қўриқлаб турган куч оқсаши билан душман сизга ташланади ва энг нозик жойингизни яралайди.

Тўғри, ҳеч нарса қилмасдан ҳам узоқ, соғлом ва бахтли ҳаёт кечиришингиз мумкин. Лекин бунга бироз куч ва ғайратингизни аямасангиз, ундан-да соғлом, бахтли ва узоқроқ яшайсиз. Узоқ ва бахтли кун кечирмоқ – бу маданият. Ўз умрини узайтириш ва бахтли бўлишга ўзини махсус тайёрлайдиган инсонлар учун улкан имкониятлар мавжуд.

Сиз ўзингизнинг асаб кучингизни барпо этишингиз зарур

Мен юқорида айтиб ўтдим, менда асаб касалликларини даволаш учун мўъжизавий дори йўқ. Фақат ўзингиз мустаҳкам асаб кучини барпо эта оласиз. Бу ҳақда кеча-ю кундуз ўйланг. Бу жуда муҳим. Ушбу китобда мен сизга дастур бераман. Лекин мен сизнинг ўрнингизга яшолмайман. Ҳеч ким сизнинг ўрнингизга овқатланиши, нафас олиши, машқлар бажариши, табиат манзараларини томоша қилиши мумкин эмас. Бунинг учун ўзингиз қанча кўп меҳнат қилсангиз, сизга қайтадиган натижа ҳам шунча кўп бўлади.

Дастур фақат мустаҳкам асаб кучини барпо қилиш учунгина эмас, балки сизни танаси бақувват, маънавияти бой шахс сифатида тарбия қилиш учун ҳам хизмат қилади.

Бу сизнинг ҳаётингиз, демак, ўзингиз ҳаётингиздан ҳузурланиб яшанг.

Мен ишонаман, жаннат ҳар бир инсон қалбида. Лекин ҳаётдан ҳузурланиб яшаш учун биз бироз тер тўкиб меҳнат қилишимиз зарур. Биз бунга лойиқ бўлишимиз керак. Буни сотиб олиш мумкин эмас.

Сиз ҳаётдан ва табиий ҳаёт дастуридан сарфланган меҳнатингиз ёки қилган ҳаракатингизга ярашасинигина оласиз.

Асаб кучи – табиатнинг энг нозик қобилияти. У бахт, соғлик, ҳаётдаги муваффақиятларни англатади. Бунинг учун асаблар тўғрисида ҳамма нарсани билиш зарур. Таранглашган асабларни бўшаштириш, тинчлантиришни билиш керак. Шунда сиз асаб кучларингизни қайта тиклаб, ўзингизни жисмонан ва руҳан тетик ҳис қиласиз.

Хавотирланиш – бу қотил

Кўпчилик инсонлар хавотирланишдан азоб чекадилар. Ҳар куни асаб кучларини оз-оздан емириб, ўз бахтсизликларини ҳеч қачон енгиб ўтолмайдилар. Оқибатда асаб кучлари тўла емирилиб, кишини аянчли аҳволга солади. Хавотирланиши муаммони ҳал қилмайди, балки янада бўрттиради.

Менинг аёл қўшнимнинг муаммолари кўп эди. Унинг боши қаттиқ оғрирди ва жуда азоб берарди. Сурункали ичи қотарди, уйқусизликдан азобланарди, эри ароқхўр, ўғли ва қизи эса фақат ташвиш келтирарди.

Бечора аёл хавотирланавериб, ўзини жар ёқасига келтирди. Унда турли аъзоларнинг бузилиши намоён бўлди. Кузатишлар шуни кўрсатмоқдаки, Америкадек мамлакатда минглаб одамлар хавотирда яшаб, ўзларига турли муаммоларни келтириб чиқарадилар. Ўз-ўзини ўлдириш ҳодисалари борган сари кўпайиб бормоқда.

Шундай қилиб, қўшним кунлардан бирида бизникига келиб, муаммоларини ҳал қилолмагани ва ҳаётдан безганини айтди. Мен унга тушунтирдим, муаммолардан қутулиш мумкин, фақат табиат қонунларига риоя қилиш керак ва асаб кучларини тиклаши зарур. Мен унга ҳаіиіатни айтдим, даволаш учун мўъжизавий дорим йўқ. Қўлимдан келадигани – ҳаёт дастурини маслаҳат бераман, унга асосан табиат қонунларига бўйсуниб яшашни ўрганасиз.

Табиий ҳаёт дастури аёл ҳаётини сақлаб қолди

Табиий ҳаёт дастуридан келиб чиқиб, аёлга берган биринчи маслаҳатим – уч кун дистилланган сувдан ташқари ҳеч нарса емайсиз. Шаҳардан четга чиқиб, тоза ҳавода дам оласиз, дедим.

Шундай қилиб, аёл шаҳар четидаги кўл соҳилида, қарағайзорда уч кун очликка чидади. У заҳарлардан тозаланиб, хотиржамроқ бўлди, тинчланди ва ўз муаммоларига бошқача қарай бошлади. Уч кун ўрнига аёл 10 кун очликка чидади. Натижада организм заҳарлардан тўла тозаланди, ақли тиниқлашди, муаммоларни биринкетин ҳал қилишга ўтди.

Мен унга овқатланиш дастурини бердим, чой, кофе, ўлик овқатлардан воз кечиб, бир ой вегетарианча парҳез қилишни маслаҳат бердим.

Ҳар куни эрталаб ва кечки пайт 30 дақиқа табиат манзараларини завқ билан томоша қилишга мажбурладим. Бунда у ўз-ўзига «Муаммоларимни ечиш учун менда қувват етарли, менинг танам очликдан сўнг тоза, фикрларим тиниқ», деб қайтаришни маслаҳат бердим.

Натижада унга хавотирлик ўрнига хотиржамлик келди, аёл тинчланди. Сўнгра мен аёлга бу китобда келтирилган асаб кучини барпо қилиш дастурини бердим.

Аёл ҳафтасига бир кун овқатланмасдан тозаловчи парҳез қилди, муаммоларини эсдан чиқара бошлади. У эрини ароқхўрлар аноним мажлисига олиб борди. Бу жамоа асосчилари ҳам асаб кучи роли ҳақида кўп маълумотларга эга эканликлари аёлга маълум бўлди.

Мажлис очилишида жамоа аъзолари билан бирга қуйидаги дуони қайтарар эди: «Қатъийликни қабул қилиш учун менга сабр ва қаноат бер, жасурлик бер, ўзгариши мумкин бўлган нарсани ўзгартириш учун менга донолик бер, буларнинг фарқини билдир».

Аёл фарзандлари муаммосини ҳам ҳал қилди. Улар билан тил топишди. Ҳозирда иккала фарзанди коллежда ўқимоқда.

Мен фақат унга ўқитувчилик қилдим. Мен аёлга аввалги ҳолатидан кейинги ҳолатига ўзи ўтиб олишига ёрдам бердим, холос.

Худди шу ишни, қадрли ўқувчим, сиз учун ҳам қилмоқчиман. Табиат қонунига асосланиб, сизни бақувват асаб кучингизни барпо қилишга ўргатмоқчиман.

Асабларнинг актив фаолияти маъқул эмас

Эсда тутинг, ҳаёт сизнинг асабларингиз орқали оқади. Нотинч ва ҳаракатчан асаб тизими – табиатнинг буюк инъоми. Ҳаёт қадр-қимматини белгиловчи туйІулар, ҳузур-ҳаловат фақат асаблар орқали сезилади. Асаб ҳаракатининг секинлиги жисмонан ва руҳан бўш, ҳаётнинг энг юқори фазаларини сеза олмайдиган, севги, нафрат ва бошқа чуқур ҳаяжонланишни билмайдиган, характер кучини кўрсата олмайдиган (тепса – тебранмас) инсонларга тегишли. Шу билан биргаликда ҳаддан ташқари юқори сезгирлик, асабларнинг ўта активлигидан ўринсиз, сурунка фойдаланилганида соғликка салбий таъсир кўрсатиши ҳам мумкин. Агар сиз актив асаб тизими билан туғилган бўлсангиз, буни бахтсизлик деб билманг, ҳатто ўзингизни хоҳлаган вақтда портлаши мумкин бўлган бочка устида ўтиргандек ҳис қилсангиз ҳам. Фақат ўта актив асаб тизими билан жуда эҳтиёткор бўлиб муомала қилиш зарур.

Бу дастур асабларингизни назорат іилишни, бақувват асаб кучини барпо этишни ва уни керакли жойда ишлатишни ўргатади.

Қалқоннинг икки томони

Тарихда келтирилишича, қирол саройининг катта залида осиб қўйилган қалқон ранги ҳақида келиша олмай, икки рицар бир-бирини ўлдириб қўйибди. Биринчи рицарнинг айтишича, қалқон қизил рангда, иккинчи рицар эса кўк рангда, дейди. Улар талашиб бир-бирини ўлдириб бўлганидан сўнг кимдир қалқоннинг икки томонига қараса, бир томони қизил, иккинчи томони кўк экан.

Худди шундай соғлик қалқони ҳам икки томонга эга: бири – жисмонан, иккинчиси – руҳан. Иккаласи ҳам бирдек муҳим. Авваллари жисмоний соғлик жуда муҳим ҳисобланарди. Ҳозирда биламизки, руҳан соғ бўлиш ҳам жуда муҳим экан. Табиий ҳаёт дастури асосида биз жисмоний соғликни тиклаймиз, руҳий соғликка эса турли позаларда маълум вақт туриш, кунига ён-атрофни мароқ билан томоша қилиш билан эришилади, бунда биз ўзимизни табиат билан уйғунлашган ҳолда тутиб, ҳаёт олдимизга қўяётган муаммолар ечимини ақл ва идрок билан топишга ҳаракат қиламиз.

Соғлик қалқонининг икки томони ҳам бирбири билан узвий боғлангани учун уларни бирбиридан ажратиб бўлмайди. Жисмоний соғлик руҳий соғликка ўз таъсирини ўтказади, руҳий назорат эса жисмоний соғликни ушлаб туришни тартибга солади.