Текст книги "Исландские сказки / Íslensk ævintýri"

Báráður (Баурауд)

Einu sinn var karl og kerling í koti (жили-были: «однажды» муж с женой /старик со старухой/ на маленьком хуторе; karl – мужчина; муж; старик; kerling – старуха; баба; жена; kot – небольшой хутор; хижина; избушка). Þau áttu ekkert barn (у них не было детей; ekkert – ср. р. от enginn – никакой). Þótti þeim það mjög leiðinlegt (очень они из-за этого тужили: «представлялось им это очень грустным»; þykjast – считаться; leiðinlegur – скучный; грустный; leiði – отвращение; скука), en gátu ekki að gert (но ничего они не могли поделать). Þeim varð oft sundurorða út af þessu (они часто ругались из-за этого; e-m varð sundurorða út af e-u – кто-л. поссорился из-за чего-л.; í sundur – вдребезги; orð – слово) og kenndu hvort öðru um (и друг друга винили; kenna e-m un e-ð – обвинять кого-л. в чём-л.; hvor annan – друг друга). Að lokum varð fullkomið ósamlyndi á milli þeirra og rifrildi (в конце концов разругались они в пух и прах: «стало полное несогласие между ними и раздор»; að lokum – наконец; lok – конец; fullkominn – полный; совершенный; ósamlyndi – несогласие; samlyndi – гармония; saman – вместе; lyndi – нрав; á milli – между; rifrildi – ссора), því að hvorugt vildi meðkenna (что ни один, ни другой не хотел признать; hvorugur – ни один /из двух/; meðkenna – признавать), að það væri sér að kenna (что всё дело в том: «виной тому было то»), að þau gátu ekki eignazt krakka (что у них /просто/ не могло быть детей; eignazt = eignast /barn/ – заводить /ребёнка/; krakki – ребёнок, дитя). Karlinn fór þá í burtu í reiði sinni (тогда старик в гневе ушёл из дома: «прочь»; reiði – гнев) og kvaðst skyldu ganga næst lífi hennar (сказав, что чуть ли не убьёт её; ganga næst lífu e-s – чуть не убить кого-л.: «пойти за жизнью: «вплотную к жизни» кого-л.»; næst – ближайший; почти; líf – жизнь), ef hún yrði ekki komin í burtu (если она не уберётся прочь), þegar hann kæmi heim aftur (когда он вернётся домой; aftur – назад, обратно).

Einu sinn var karl og kerling í koti. Þau áttu ekkert barn. Þótti þeim það mjög leiðinlegt, en gátu ekki að gert. Þeim varð oft sundurorða út af þessu og kenndu hvort öðru um. Að lokum varð fullkomið ósamlyndi á milli þeirra og rifrildi, því að hvorugt vildi meðkenna, að það væri sér að kenna, að þau gátu ekki eignazt krakka. Karlinn fór þá í burtu í reiði sinni og kvaðst skyldu ganga næst lífi hennar, ef hún yrði ekki komin í burtu, þegar hann kæmi heim aftur.

Þegar hann var farinn (когда он ушёл), lagðist kerling upp í rúm (легла женщина в постель; leggjast /upp/ – ложиться; rúm – кровать; место; помещение) og grét beisklega (и горько заплакала; gráta – рыдать; beisklega – горько; beiskur – горький), því að henni þótti vænt um bónda sinn (потому что любила мужа своего; þykja vænt um e-n – любить кого-л.: «находить хорошим кого-л.»; vænn – добрый; хороший; bóndi – фермер; крестьянин; хуторянин; супруг). Þegar hún hugði (когда она подумала; hyggja – думать), að tími væri til kominn (что время пришло) til þess að sjá fyrir miðdegismatnum (/для того, чтобы/ заняться обедом; sjá fyrir e-ð – обеспечить чем-л.; позаботиться о чём-л.; miðdegismatur – обед; miðdegi – полдень; обеденное время; mið – середина; matur – еда), reis hún á fætur (поднялась она /на ноги/; rísa – подниматься; fótur – нога, ступня) og fór að sækja vatn í á (и пошла набрать воды в реке; sækja – приносить; достать; vatn – вода; озеро; á – река; ручей), sem rann nálægt kotinu (которая протекала рядом с хутором; renna – течь; бежать; nálægt – поблизости; nálægur – близлежащий). Þegar hún kemur að ánni (когда пришла: «приходит» она к реке), sér hún lágan mann (видит она маленького человечка; lágur – низкий), rauðskeggjaðan (рыжебородого; rauður – красный; рыжий; skegg – борода), sitja á steini í miðri ánni (сидит на камне посреди реки). Hann kastar kveðju á kerlingu og spyr (поздоровался он с женщиной и спрашивает; kveðja – приветствие; kasta kveðju á e-n – поприветствовать кого-л.): „Hvers vegna liggur svo illa á þér (отчего ты не в духе = отчего печалишься; hvers vegna? – почему? það liggur illa/vel á e-m – у кого-л. плохое/хорошее настроение: «лежит плохо/хорошо кому-л.»)?“

Þegar hann var farinn, lagðist kerling upp í rúm og grét beisklega, því að henni þótti vænt um bónda sinn. Þegar hún hugði, að tími væri til kominn til þess að sjá fyrir miðdegismatnum, reis hún á fætur og fór að sækja vatn í á, sem rann nálægt kotinu. Þegar hún kemur að ánni, sér hún lágan mann, rauðskeggjaðan, sitja á steini í miðri ánni. Hann kastar kveðju á kerlingu og spyr: „Hvers vegna liggur svo illa á þér?“

Hún svarar (она отвечает; svara – отвечать): „Bóndi minn er svo vondur við mig (хозяин мой так сердит на меня), af því við eigum ekkert barn (оттого что нет у нас детей), og nú hefur hann skipað mér í burtu (а теперь вот ещё и из дому меня прогнал; skipa e-m í burtu – прогонять кого-л. прочь). Þetta hryggir mig mjög mikið (это меня очень печалит; hryggja – печалить).“

Hún svarar: „Bóndi minn er svo vondur við mig, af því við eigum ekkert barn, og nú hefur hann skipað mér í burtu. Þetta hryggir mig mjög mikið.“

„Viltu, að ég hjálpi þér (хочешь, помогу тебе; hjálpa – помогать)?“ segir hann (говорит он).

„Ég held ég verði fegin (рада бы я: «думаю, я была бы счастлива»; halda – держать; думать, полагать; feginn – счастливый; довольный),“ segir kerling (говорит женщина), „en ekki hafði ég ætlað að hafa fram hjá karli mínum (но не желаю я мужу неверной быть; hafa fram hjá e-m – быть неверным кому-л. «иметь/держаться впереди при ком-л.»).“

„Viltu, að ég hjálpi þér?“ segir hann. „Ég held ég verði fegin,“ segir kerling, „en ekki hafði ég ætlað að hafa fram hjá karli mínum.“

„Ekki muntu þess þurfa (тебе и не придётся; munu – вспомогательный глагол для образования будущего времени с оттенком вероятности; þurfa – нуждаться; быть должным), þó að ég hjálpi þér (я тебе и так помогу; þó að – даже если; þó – всё же, однако, тем не менее),“ segir Rauðskeggur og glottir við (говорит Рыжебородый с усмешкой; glotta /við/ – ухмыляться). Seildist hann þá ofan í ána (опустил он руку в реку; seilast – дотянуться; ofan í e-ð – вниз во что-л.; ofan – сверху) og tók þar silung (выудил оттуда форель; silungur – форель) og fékk henni (и подал ей). Síðan sagði hann (потом сказал он): „Þú skalt sjóða silunginn (тебе нужно сварить форель; sjóða – варить) og éta (и съесть), en þú mátt hvorki drekka soðið af honum (но не должна ты ни отвар пить: «ни отвар от него = от неё пить»; drekka – пить; soð – отвар) né éta beinin (ни кости есть; hvorki…né – ни…ни). Þegar þú hefur étið silunginn (когда съешь форель), munt þú verða barnshafandi (забеременеешь; barnshafandi – беременная; barn – ребёнок; hafandi – имеющий; hafa – иметь) og eignast son (и родится у тебя сын). Hann verður þú að gefa mér (его ты мне отдашь), þegar hann er sjö ára (когда ему будет семь лет), og mun ég þá vitja hans (и тогда присмотрю я за ним; vitja e-s – посещать кого-л.; осматривать /напр., сети/).“

„Ekki muntu þess þurfa, þó að ég hjálpi þér,“ segir Rauðskeggur og glottir við. Seildist hann þá ofan í ána og tók þar silung og fékk henni. Síðan sagði hann: „Þú skalt sjóða silunginn og éta, en þú mátt hvorki drekka soðið af honum né éta beinin. Þegar þú hefur étið silunginn, munt þú verða barnshafandi og eignast son. Hann verður þú að gefa mér, þegar hann er sjö ára, og mun ég þá vitja hans.“

Kerling lofaði að gera allt (женщина пообещала сделать всё), eins og hann vildi (как он хочет), og með það skildu þau (и на том они и распрощались). Kerling fór svo heim með silunginn (женщина пошла домой с форелью), sauð hann og át síðan (сварила её и съела), Henni þótti hann góður (показалась она ей вкусной) og langaði í beinin og soðið (и захотелось ей и косточки /съесть/, и отвар /выпить/; langa í e-ð – жаждать чего-л.). „Það getur ekki gert neitt til (ничего не случится: «не может делать»), þó ég smakki á soðinu (даже если я попробую отвара; smakka – пробовать) og bíti í beinin (и погрызу кости; bíta – кусать),“ hugsaði hún (подумала она; hugsa – думать, придумывать), „þetta hefur náttúrlega verið eintóm vitleysa úr honum Rauðskegg mínum (это Рыжебородый просто так пошутил: «это, разумеется, не что иное, как чушь со стороны Рыжебородого моего»; náttúrlega – естественно; náttúrlegur – естественный; náttúra – природа; eintóm vitleysa – просто чушь; eintómur – элементарный; tómur – пустой; vitleysa – глупость; vit – разум; leysa – распускать).“ Og með það át hún hvort tveggja (вот и: «и с этим» съела она и то, и другое; hvort-tveggja – оба).

Kerling lofaði að gera allt, eins og hann vildi, og með það skildu þau. Kerling fór svo heim með silunginn, sauð hann og át síðan, Henni þótti hann góður og langaði í beinin og soðið. „Það getur ekki gert neitt til, þó ég smakki á soðinu og bíti í beinin,“ hugsaði hún, „þetta hefur náttúrlega verið eintóm vitleysa úr honum Rauðskegg mínum.“ Og með það át hún hvort tveggja.

Þegar þessu var lokið (когда с этим было покончено), lagðist hún upp í rúm og lá þar (легла она в постель и лежала там; liggja – лежать), þar til karl hennar kom heim (пока муж её домой не пришёл). Þegar hann sá hana (когда он увидел её), varð hann afar reiður og segir (очень разозлился и говорит): „Þú ert þá hér enn (ты ещё здесь), ólukku dækjan (/несчастная/ бесстыжая; ólukka – несчастье; lukka – счастье; dækja – уличная женщина; девка)!“ „Vertu góður við mig (будь добр со мной), karlinn minn (муженёк), því að nú finnst mér vera skipt um hagi mína (я ведь чувствую, что будет у меня ребёнок: «изменилось моё состояние»; finnst e-m – кому-л. кажется; skipta um e-ð – заменять что-л.; hagur – состояние),“ segir hún (говорит она). „Vertu mér þá velkomin (ну тогда ты мне желанна; velkominn – желанный; vel – хорошо; koma – приходить; vertu velkominn! – добро пожаловать!),“ segir hann (говорит он).

Þegar þessu var lokið, lagðist hún upp í rúm og lá þar, þar til karl hennar kom heim. Þegar hann sá hana, varð hann afar reiður og segir: „Þú ert þá hér enn, ólukku dækjan!“ „Vertu góður við mig, karlinn minn, því að nú finnst mér vera skipt um hagi mína,“ segir hún. „Vertu mér þá velkomin,“ segir hann.

Nú líður að þeim tíma (вот подходит /к тому/ время; líða – проходить), að kerling verður léttari (что жена разрешается от бремени: «становится легче»; léttur – лёгкий), og fæðir sveinbarn frítt og efnilegt (и рожает мальчика, хорошенького да пригоженького; fæða – рожать; sveinbarn – ребёнок мальчик; sveinn – мальчик; fríður – красивый; efnilegur – подающий надежды; efni – материал; содержание; богатства; способности). Þetta varð til mikillar gleði fyrir karl og kerlingu (это принесло много радости мужу с женой; mikill – большой; много; gleði – радость; fyrir – для), og kom þeim nú mjög vel saman (и стало им вместе хорошо), eftir að barnið kom til sögunnar (после того, как ребёночек у них появился; koma til sögunnar – появляться на сцене /событий/; saga – сказание). Það var mjög frábært (он был прекрасен; frábær – отличный) og hét Báráður eftir vilja foreldranna (и назвали его Баураудом по воле родителей; vilja – желание; воля). Var hann yndi þeirra og augasteinn (был он их отрадой и любимчиком; yndi – радость; augasteinn – глазное яблоко; augasteinn e-s – чей-л. любимчик; auga – глаз; steinn – камень). Segir nú ekki af þeim (и всё было хорошо: «нечего сказать»), fyrr en drengurinn var nærri því sjö ára (пока не пошёл мальчику седьмой год: «почти не исполнилось семь лет»; drengur – мальчик, паренёк; nærri /því/ – почти). Þá tekur móðir hans ógleði mikla (тогда сильно опечалилась его мать; taka ógleði – погрустнеть; ógleði – грусть). Þeir feðgar spyrja (отец с сыном спрашивают; feðgar – отец и сын), hvað valdi hryggð hennar (что её печалит). Hún var lengi treg til að segja (она долго не решалась рассказать; lengi – долго; tregur – колеблющийся; медлительный), en þó fór svo (но всё же случилось так), að hún sagði þeim frá rauðskeggjaða manninum og kaupum þeirra (что она рассказала им о рыжебородом человечке и об их уговоре; kaup – дело; торговля; сделка).

Nú líður að þeim tíma, að kerling verður léttari, og fæðir sveinbarn frítt og efnilegt. Þetta varð til mikillar gleði fyrir karl og kerlingu, og kom þeim nú mjög vel saman, eftir að barnið kom til sögunnar. Það var mjög frábært og hét Báráður eftir vilja foreldranna. Var hann yndi þeirra og augasteinn. Segir nú ekki af þeim, fyrr en drengurinn var nærri því sjö ára. Þá tekur móðir hans ógleði mikla. Þeir feðgar spyrja, hvað valdi hryggð hennar. Hún var lengi treg til að segja, en þó fór svo, að hún sagði þeim frá rauðskeggjaða manninum og kaupum þeirra.

Báráður hló að þessu og sagði (Баурауд посмеялся над этим и сказал; hlæja – смеяться), að þau mættu verða fegin að losast við sig (что им надобно радоваться, что избавятся от него; losast við e-ð – избавиться от чего-л.), því að hann væri þeim aðeins til þyngsla (мол, он им только в тягость; aðeins – только; þyngsli – тяжесть, бремя; обуза). Karl og kerling eru nú mjög hnuggin og sorgbitin út af því (муж с женой тогда сильно опечалились и загоревали из-за того; hnugginn – печальный; sorgbitinn – мрачный; траурный; sorg – горе; bíta – кусать), ef þau þurfi nú að sjá á bak syni sínum (что: «если» придётся им теперь расстаться с сыном: «посмотреть в спину своему сыну»), sem þeim þótti svo vænt um (которого они так лелеяли). Nú líður (летит время: «теперь проходит»), þar til afmælisdagurinn kemur (пока его день рождения не наступает; afmælisdagur – день рождения; afmæli – день рождения; mæla – измерять). Þá segir Báráður (тогда говорит Баурауд), að það sé bezt fyrir þau karl og kerlingu að fara út í skóg í dag (что лучше бы пойти мужу с женой в лес сегодня; bezt = best – лучше), því þeim þyki líklega ekki svo skemmtilegt að sjá (мол, не будет им никакой радости: «не покажется, вероятно, таким приятным» видеть; líklega – вероятно; líklegur – возможный; skemmtilegur – приятный), þegar Rauðskeggur fari með sig í burtu (когда Рыжебородый его с собой уведёт). En til þess að þau geti eitthvað gert (но чтоб им было чем заняться: «чтобы они могли что-нибудь делать»), sagði hann þeim (сказал он им) að fara með rekkjuvoðirnar úr rekkjum sínum (снять перину со своей постели: «пойти с простынями со своей постели»; rekkjuvoð – плотная простыня; rekkja – постель; voð – ткань; кусок материи; шерстяная простыня) og tína úr þeim flær og lýs (и очистить её от блох и вшей; tína – собирать; рвать; очищать; fló – блоха; lús – вша). Þau kvöddu þá son sinn með miklum harmi (потом распрощались они со своим сыном в большой печали; harmur – кручина; грусть) og lögðu af stað með rekkjuvoðirnar (и отправились в дорогу со своими простынями; leggja af stað – отправиться: «сниматься с места»; leggja – класть; staður – место).

Báráður hló að þessu og sagði, að þau mættu verða fegin að losast við sig, því að hann væri þeim aðeins til þyngsla. Karl og kerling eru nú mjög hnuggin og sorgbitin út af því, ef þau þurfi nú að sjá á bak syni sínum, sem þeim þótti svo vænt um. Nú líður, þar til afmælisdagurinn kemur. Þá segir Báráður, að það sé bezt fyrir þau karl og kerlingu að fara út í skóg í dag, því þeim þyki líklega ekki svo skemmtilegt að sjá, þegar Rauðskeggur fari með sig í burtu. En til þess að þau geti eitthvað gert, sagði hann þeim að fara með rekkjuvoðirnar úr rekkjum sínum og tína úr þeim flær og lýs. Þau kvöddu þá son sinn með miklum harmi og lögðu af stað með rekkjuvoðirnar.

Þegar þau voru farin (когда они ушли), fór Báráður inn (вошёл Баурауд в дом), settist á pallinn og var alls ókvíðinn (сел на скамью и сидит как ни в чём не бывало: «был полностью спокоен»; setjast – садиться; pallur – ступенька; чердак; поднятая часть пола с находящимися на ней скамьями или кроватями; ókvíðinn – спокойный; kvíðinn – беспокойный; kvíða – беспокоиться). Að stundu liðinni var drepið á dyr (по прошествии некоторого времени /часа/ в дверь постучали; stund – промежуток времени; час; líða – проходить; drepa á dyr – стучать в дверь), og gekk Báráður til dyra (и пошёл Баурауд к двери). Sá hann þá (увидел он тогда), að lágur maður rauðskeggjaður stóð við bæjardyrnar (что маленький человечек с рыжей бородой стоит у двери дома: «хутора»; bæjardyr – дверь дома; ворота хутора; bær – хуторок). Hann kastar kveðju á Báráð (здоровается он с Баураудом) og segir (и говорит): „Heill sértu (будь здоров; heill – здоровый; целый), sonur góður (сынок: «сын хороший»).“

Þegar þau voru farin, fór Báráður inn, settist á pallinn og var alls ókvíðinn. Að stundu liðinni var drepið á dyr, og gekk Báráður til dyra. Sá hann þá, að lágur maður rauðskeggjaður stóð við bæjardyrnar. Hann kastar kveðju á Báráð og segir: „Heill sértu, sonur góður.“

„Svo sértu líka (и тебе того же). En ég er ekki þinn sonur (но не сынок я тебе: «я не твой сын»), heldur karls og kerlingar (а мужа и жены /старика и старухи/),“ segir Báráður (сказал Баурауд).

„Já, svei kerlingunni (да, чёрт подери эту старуху; svei – фу! вот чёрт!), sem soðið drakk og beinin át (которая отвар выпила и кости съела), því að hvorki ætlaðist ég til (ведь я хотел), að yrði í þér aflið né vitið (чтоб не было в тебе ни силы, ни разума; afl – сила; мощь; энергия),“ segir Rauðskeggur (говорит Рыжебородый).

„Blessuð veri móðir mín fyrir það (дай бог здоровья моей матушке: «здорова будь матушка моя» за это; blessaður – благословенный; blessa – благословлять; sæll og blessaður! – здравствуй!; vertu blessaður! – до свидания!),“ segir strákur (говорит паренёк; strákur – мальчик, парень).

„Svo sértu líka. En ég er ekki þinn sonur, heldur karls og kerlingar,“ segir Báráður.

„Já, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át, því að hvorki ætlaðist ég til, að yrði í þér aflið né vitið,“ segir Rauðskeggur.

„Blessuð veri móðir mín fyrir það,“ segir strákur.

„Eru karl og kerling heima núna (муж с женой дома сейчас)?“ spyr Rauðskeggur (спрашивает Рыжебородый).

„Nei (нет),“ svarar Báráður (отвечает Баурауд).

„Hvar eru þau (где они)?“

„Þau eru út í skógi (они в лесу),“ segir strákur (говорит мальчик).

„Hvað eru þau þar að gera (что они там делают)?“

„Þau ætluðu að skilja eftir það (они собирались оставить там то; skilja eftir e-ð – оставлять что-л.), sem þau fyndu (что они найдут; finna – находить), en koma með það (и вернуться с тем), sem þau fyndu ekki (что не найдут),“ sagði strákur (ответил паренёк).

„Eru karl og kerling heima núna?“ spyr Rauðskeggur. „Nei,“ svarar Báráður. „Hvar eru þau?“

„Þau eru út í skógi,“ segir strákur.

„Hvað eru þau þar að gera?“

„Þau ætluðu að skilja eftir það, sem þau fyndu, en koma með það, sem þau fyndu ekki,“ sagði strákur.

„Að koma með það (вернуться с тем), sem þau finna ekki (что не найдут), en skilja það eftir (и оставить там то), sem þau finna (что найдут)? Það skil ég ekki (этого я не пойму) eða hvernig getur þú heimfært mér það (иначе как ты это можешь связать; hvernig – как; heimfæra – относить /что-л. к чему-л./), sonur góður (сынок)?“ segir karl (говорит человечек).

„Ekki er ég þinn son (не сынок я тебе), og ekki segi ég þér neitt um þetta (и ничего я тебе об этом не скажу), nema þú lofir mér að vera sjö ár hjá móður minni enn þá (если только не позволишь мне побыть ещё семь лет у моей матушки; lofa – позволять; обещать; enn – ещё; þá – тогда, в то время; потом, затем),“ segir Báráður (сказал Баурауд). „Það má ég ekki (этого я /сделать/ не могу),“ segir karl (ответил человечек).

„Að koma með það, sem þau finna ekki, en skilja það eftir, sem þau finna? Það skil ég ekki eða hvernig getur þú heimfært mér það, sonur góður?“ segir karl.

„Ekki er ég þinn son, og ekki segi ég þér neitt um þetta, nema þú lofir mér að vera sjö ár hjá móður minni enn þá,“ segir Báráður. „Það má ég ekki,“ segir karl.

„Jæja þá (ну ладно), þú færð þá ekkert að vita (тогда ничего не узнаешь; færa – приносить; приводить; передвигать),“ segir strákur (говорит мальчик). Þeir þráttuðu dálítið um þetta (они попререкались немного из-за этого; þrátta – ссориться; dálítið – немного; dálítill – маленький), en svo lauk (и тем завершилось /дело/), að Rauðskeggur lofaði Báráði að vera sjö ár hjá móður sinni enn þá (что Рыжебородый позволил Баурауду побыть ещё семь лет у своей матери), ef hann fengi að vita það (если узнает; fá að vita – узнавать), sem hann spurði um (о чём он спрашивает). „Jæja þá (ну ладно),“ segir Báráður (говорит Баурауд). „Þau fóru með rekkjuvoðirnar sínar út í skóg (они пошли со своей периной в лес) og ætluðu að tína úr þeim flærnar og lýsnar (чтобы вытрясти из неё блох и вшей). Og eins og þú getur skilið (и как ты можешь понять), skilja þau eftir það (оставят они то), sem þau finna (что найдут), en koma heim með það (и вернуться домой с тем), sem þau finna ekki í rekkjuvoðunum (чего не найдут в перине).“

„Jæja þá, þú færð þá ekkert að vita,“ segir strákur. Þeir þráttuðu dálítið um þetta, en svo lauk, að Rauðskeggur lofaði Báráði að vera sjö ár hjá móður sinni enn þá, ef hann fengi að vita það, sem hann spurði um. „Jæja þá,“ segir Báráður. „Þau fóru með rekkjuvoðirnar sínar út í skóg og ætluðu að tína úr þeim flærnar og lýsnar. Og eins og þú getur skilið, skilja þau eftir það, sem þau finna, en koma heim með það, sem þau finna ekki í rekkjuvoðunum.“

„Ó, svei kerlingunni (ох, чёрт подери старуху), sem soðið drakk og beinin át (которая отвар выпила и кости съела). Hvorki ætlaðist ég til þess (ведь хотел я), að í þér yrði aflið né vitið (чтоб не было у тебя ни силы, ни ума),“ segir karl (проворчал человек), um leið og hann fór (и ушёл восвояси; um leið og – одновременно; leið – дорога; направление).

„Ó, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át. Hvorki ætlaðist ég til þess, að í þér yrði aflið né vitið,“ segir karl, um leið og hann fór.

Um kvöldið komu karl og kerling heim (вечером возвратились муж с женой домой; kvöld – вечер). Urðu þau glaðari en frá megi segja (обрадовались они несказанно: «больше, чем можно сказать»), þegar þau sjá son sinn kyrran heima (увидев своего сына по-прежнему дома; kyrran – всё ещё; kyrr – спокойный). Spurðu þau hann (спросили они его), hvort enginn hefði komið (не приходил ли кто; enginn – никто). „Jú (приходил: «как же нет»),“ segir hann (ответил он). „Hann kom (он приходил), þessi rauðskeggjaði maður (этот рыжебородый человечек), sem þú sagðir okkur frá (о котором ты нам рассказывала), en hann ætlar að lofa mér að vera sjö ár enn þá hjá ykkur (но он позволил: «намерен позволить» мне побыть ещё семь лет с вами).“ Þau urðu mjög glöð af þessum tíðindum (они очень обрадовались этому известию; tíðindi – новость) og óskuðu (и понадеялись; óska – желать), að þau þyrftu aldrei að sjá af honum (что никогда его больше не увидят: «не придётся им больше его увидеть»).

Um kvöldið komu karl og kerling heim. Urðu þau glaðari en frá megi segja, þegar þau sjá son sinn kyrran heima. Spurðu þau hann, hvort enginn hefði komið. „Jú,“ segir hann. „Hann kom, þessi rauðskeggjaði maður, sem þú sagðir okkur frá, en hann ætlar að lofa mér að vera sjö ár enn þá hjá ykkur.“ Þau urðu mjög glöð af þessum tíðindum og óskuðu, að þau þyrftu aldrei að sjá af honum.

Nú liðu árin (вот прошли годы), tíðindalítið (без особых новостей; tíðindalítið – без изменений; tíðindi – новость; lítið – мало), þar til Báráður er langt kominn á fjórtánda árið (пока Баурауду не пошёл четырнадцатый год), þá taka þau karl og kerling ógleði mikla og kvíða því (тогда обуяла большая печаль и беспокойство мужа с женой), ef þau þurfi nú að missa Báráð (что: «если» потеряют они теперь Баурауда; missa – терять). Hann hughreysti þau eftir mætti og sagði (он успокоил их, как мог, и сказал; hughreysa – успокаивать; hugur – разум; hreysi – укрытие; ниша; máttur – мощь; сила), að þau mættu verða því fegin (что им бы радоваться нужно), að hann færi frá þeim (что он от них уйдёт), en þau tóku því allfjarri (но они никак не хотели этого принять; taka e-u allfjarri – решительно отказаться от чего-л.; fjarri – далеко).

Nú liðu árin, tíðindalítið, þar til Báráður er langt kominn á fjórtánda árið, þá taka þau karl og kerling ógleði mikla og kvíða því, ef þau þurfi nú að missa Báráð. Hann hughreysti þau eftir mætti og sagði, að þau mættu verða því fegin, að hann færi frá þeim, en þau tóku því allfjarri.

Nú kemur afmælisdagurinn (вот наступает день рождения), þegar Báráður er fjórtán vetra gamall (когда Баурауду четырнадцать лет лет: «зим» исполняется; vetur – зима; gamall – старый). Var hann nú talinn afbragð allra annarra ungra manna (считался он прекрасным юношей; talinn – считающийся; telja – считать; vera afbragð annarra manna – быть выдающимся человеком; afbragð – что-л. превосходное; ungur – молодой) bæði að líkamlegu atgervi og vitsmunum (и телом, и умом; bæði … og – как… так и; líkamlegur – физический; телесный; lík – тело; atgervi – способность; талант; vitsmunir – интеллект). Má því nærri geta (как можно догадаться; nærri – рядом), að þau karl og kerling unnu honum hugástum (что отец с матерью горячо любили его; unna – любить; hugástir – любовь). Segir þá Báráður við foreldra sína (говорит тогда Баурауд своим родителям), að það sé bezt fyrir þau að fara út í skóg og vera þar um daginn (что будет им лучше пойти в лес и провести там денёк), því að þeim þyki að líkindum lítil skemmtun (мол, будет им мало радости), þegar Rauðskeggur fari með hann (когда Рыжебородый уведёт его). Enn fremur sagði hann þeim að fara með svínin þeirra með sér (более того, сказал он им взять с собой свиней; fremur – довольно, весьма; enn fremur – много больше; далее, ещё; svín – свинья). Þau voru ellefu að tölu (их было одиннадцать числом; tala – число) og voru höfð í stíu undir baðstofupalli (и держали их: «имелись они» в хлеву под спальней хозяев; stía – хлев; baðstofupallur – гостиная, совмещённая со спальней в крестьянском доме в Исландии; baðstofa – гостиная со спальней; biðja – запрашивать; stofa – комната; pallur – возвышение; платформа; ступень). „Ekki þurfið þið samt að hleypa þeim út (не нужно вам выгонять их /из хлева/; hleypa – выгонять; приводить в движение; пускать лошадь вскачь), því að það geri ég sjálfur (сам я это сделаю).“

Nú kemur afmælisdagurinn, þegar Báráður er fjórtán vetra gamall. Var hann nú talinn afbragð allra annarra ungra manna bæði að líkamlegu atgervi og vitsmunum. Má því nærri geta, að þau karl og kerling unnu honum hugástum. Segir þá Báráður við foreldra sína, að það sé bezt fyrir þau að fara út í skóg og vera þar um daginn, því að þeim þyki að líkindum lítil skemmtun, þegar Rauðskeggur fari með hann. Enn fremur sagði hann þeim að fara með svínin þeirra með sér. Þau voru ellefu að tölu og voru höfð í stíu undir baðstofupalli. „Ekki þurfið þið samt að hleypa þeim út, því að það geri ég sjálfur.“

Þegar hann hafði þetta mælt (сказал он так; mæla – говорить), skundaði hann til stíunnar (поспешил он в хлев; skunda – торопиться) og tók öxi mikla í hönd sér (взяв в руки большой топор; öxi – топор). Hjó hann þá eitt svínið sundur í miðju (разрубил он тогда одну свинью напополам; höggva – рубить; miðja – середина) og batt annan helminginn á bakið á öðru svíni (и привязал одну половину на спину другой свиньи; binda – привязывать; helmingur – половина), en hinum helmingnum kastaði hann í stíuna (а другую половину бросил он в хлеву). Síðan héldu karl og kerling af stað með svínin (потом отправились муж с женой в путь со свиньями; halda af stað – отправляться), en Báráður settist í mestu makindum inn á pall (а Баурауд уселся как ни в чём не бывало: «с максимальным удобством» на скамейку; mestur – максимальный; makindi – комфорт).

Þegar hann hafði þetta mælt, skundaði hann til stíunnar og tók öxi mikla í hönd sér. Hjó hann þá eitt svínið sundur í miðju og batt annan helminginn á bakið á öðru svíni, en hinum helmingnum kastaði hann í stíuna. Síðan héldu karl og kerling af stað með svínin, en Báráður settist í mestu makindum inn á pall.

Eigi leið langt áður drepið var á dyr (не прошло много времени, когда в дверь постучали; eigi – не; langt – долго). Báráður gengur út (Баурауд выходит), og sér hann þá (и видит), hvar Rauðskeggur er kominn (что Рыжебородый пришёл), sem hann átti tal við fyrir sjö árum (как и говорил: «имел речь» семь лет назад; tal – речь). Hann kastar kveðju á Báráð og segir (здоровается он с Баураудом и говорит): „Heill sértu, sonur góður (будь здоров, сынок).“

„Það sért þú líka (и тебе того же), en ekki er ég þinn son (но не сынок я тебе), ég er sonur karls og kerlingar (я мужа с женой /старика и старухи/ сын).“

Eigi leið langt áður drepið var á dyr. Báráður gengur út, og sér hann þá, hvar Rauðskeggur er kominn, sem hann átti tal við fyrir sjö árum. Hann kastar kveðju á Báráð og segir: „Heill sértu, sonur góður.“ „Það sért þú líka, en ekki er ég þinn son, ég er sonur karls og kerlingar.“

„Já, svei kerlingunni (да уж, чёртова старуха), sem soðið drakk og beinin át (выпила отвар и съела кости). Hvorki ætlaðist ég til, að í þér yrði aflið eða vitið (ведь хотел я, чтоб не было у тебя ни силы, ни ума; hvorki /… né/ – ни /… ни/),“ segir Rauðskeggur (говорит Рыжебородый).

„Blessuð veri móðir mín fyrir það (дай бог моей матушке за это здоровья),“ segir Báráður (говорит Баурауд).

„Já, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át. Hvorki ætlaðist ég til, að í þér yrði aflið eða vitið,“ segir Rauðskeggur. „Blessuð veri móðir mín fyrir það,“ segir Báráður.

„Ósköp ert þú orðinn stór (сильно: «ужасно» ты вырос: «стал большим»; ósköp – очень; что-л. ужасное), sonur góður (сынок: «сын хороший»),“ mælti Rauðskeggur (промолвил Рыжебородый).

„O, ekki held ég það geti nú heitið (вот уж нет: «не думаю, что так можно сказать»),“ segir Báráður (отвечает Баурауд).

„Eru þau heima (дома они), karl og kerling (муж с женой)?“ spyr Rauðskeggur (спрашивает Рыжебородый).

„Nei (нет).“

„Hvar eru þau nú (где они теперь)?“

„Þau fóru út í skóg í morgun (они ушли в лес утром; í morgun – сегодня утром; morgunn – утро).“

„Hvað starfa þau þar (чем они там занимаются; starfa – работать, трудиться)?“

„Þau fóru með hálft ellefta svín þangað (они пошли с десятью с половиной свиньями: «с половиной одиннадцатой свиньи» туда; hálfur – половина) og ætluðu að gæta þeirra (чтоб выгулять их там; gæta – присматривать).“

„Ósköp ert þú orðinn stór, sonur góður,“ mælti Rauðskeggur.

„O, ekki held ég það geti nú heitið,“ segir Báráður.

„Eru þau heima, karl og kerling?“ spyr Rauðskeggur.

„Nei.“

„Hvar eru þau nú?“

„Þau fóru út í skóg í morgun.“

„Hvað starfa þau þar?“

„Þau fóru með hálft ellefta svín þangað og ætluðu að gæta þeirra.“

„Með hálft ellefta svín (с десятью с половиной свиньями),“ segir Rauðskeggur (говорит Рыжебородый), „það er ómögulegt (это невозможно; ómögulegur – невозможный; mögulegur – возможный). Annaðhvort hafa þau hlotið að vera tíu eða ellefu (их должно было быть либо десять, либо одиннадцать; annaðhvort…eða – или…или; hljóta – быть должным). Eða hvernig getur þú fullvissað mig um það (иначе как ты можешь убедить меня в том; fullvissa – уверять; vissa – уверенность), sonur góður (сынок), að það hafi verið hálft ellefta svín (что было десять с половиной свиней), sem þau fóru með (с которыми они пошли)?“