Текст книги "Sızanaq"

– Bunu yazmaqda iddialısız?

– Məncə bunu eləməliyəm. Düşünürəm ki, heç nə səbəbsiz deyil. Mən bura gəlməliydim, bütün bu olanlar baş verməliydi. Yoo, mən bunu yazmalıyam, yazacam da.

– Hə… Heç nə səbəbsiz deyil. Bəs sonluğu necə, düşünmüsüz?

– Heç özüm də bilmirəm. Kaş bu yazıçını tanıyaydım. O, kim idi? Bunu necə bitirmək istəyirdi? Bütün bu olanlardan sonra çətinlik çəkirəm. Yazdıqlarımdan bir-iki səhifə salamat qalıb. Görürsüz?

O yenə gülümsəyərək dedi:

– Hə, görürəm, bunlar bəyənilib. Bəlkə mən də köməy eliyim?

Mən təəccüblə ona baxdım:

– Doğrudan? Ya zarafat eliyirsiz?

– Doğru sözümdü. Mən də nə vaxtsa bir-iki hekayə yazmışam. Həvəskar idim.

Ürəyimdə özüm-özümlə tərəddüd eləsəm də, qorxaq uşaq kimi onu çağırdığıma görə özümü qınasam da, nədənsə ona qarşı bir arxayınlıq hissi var idi ürəyimdə. Onun bu fikrinə çox sevinmişdim, tezliklə yenə tək qalacağmı xatırladıqca, qorxu hissi məni bürüyürdü. Sevincimi gizlədə bilmədim, özümdə bir canlanma, cəsarət hiss elədim.

– Əla olar. Əgər tələsmirsizsə, işiniz yoxdursa, sizi şam eləməyə dəvət eliyirəm. Mən yaxşı aşbazam. – Bu cümlələri isə sanki mən yox, sadəlövh, özünün sərbəstliyini sübut eləmək istəyən yeniyetmə bir qız deyirdi.

– Mən bu təklifə “hə” deyirəm.

Öz cəsarətimə heyran idim, onun razılığına həddsiz sevindim. Deyəsən, heç o, da məndən geri qalmırdı. Qonağımın təklifi ilə biz sahilə endik. Sahildə gəzişərək yazacağımız romanı müzakirə eliyir, ara-sıra da mən dəftərimdə qeydlər eliyirdim. Bəzən fikirlərimiz üst-üstə düşürdü, bəzən də mübahisə eliyirdik. Artıq “siz”dən “sən”ə keçmişdik.

Günəş dənizdə batırdı, onun qızartısı dənizi də qırmızıya boyamışdı. Üfüqdən meşə zolağına uzanan qırmızımtıl narıncı rəng meşənin firuzəyi rəngini boğub kölgədə qoymuş, onu öz sehrinə tabe eləmişdi. Sanki bu rənglər günəşin qürub edən şüaları deyil, dənizdən və meşədən üfüqə uzanan xınalı əllərdir. Baxdıqca təbiətin bu rəng oyunlarına valeh olurdum və bütün bunları gördüyüm, bu hissləri yaşaya bildiyim üçün xoşbəxt idim. Bizdən yüz metr aralıda, dənizin ortasına uzanan körpüdə balqçılar oturmuşdular. Kimi tilovu çəkib balığı qarmağdan çıxarır, kimi sakitçə oturub günəşin qürubunun yaratdığı ecazkar gözəlliyə tamaşa eliyir, kimi isə artıq istədiyi qədər balıq ovluyub deyə ovundan məmnun halda əşyalarını toplayır, ordan uzaqlaşırdı. Biz isə müzakirəmizi davam eliyərək, gəzə-gəzə balıqçılara yaxınlaşdıq. Birdən mənim şam yeməyi dəvətim yadıma düşdü. Qonağıma üzümü tutub dedim:

– Balıqnan aran necədi?

– Qəşəng.

– Onda burdan balıq alaq, gedək evə. Axı şam yeməyi söz vermişəm.

– Alaq da, nə deyirəm ki?!

Biz yaşlı adama yaxınlaşdıq, o, bizə balıq satmadı, bizi başqa birinin yanına göndərdi. Yaşlı kişi o adamı haylayıb uca səslə bağırdı:

– Həsən, ayy Həsən, sənə müştəri göndərirəm.

Biz Həsəndən balıq alıb evə yollandıq. Yol boyu ikimiz də susurduq. Onun nə düşündüyünü bilmirəm, amma mən fotoaparat götürmədiyimə görə özümü qınayırdım. Sahil boyu maraqlı kadrlar var idi. Uşaqların ətçəbala olub qumda oynamaları. Balıq ovlayanlar, iri və xırda balıqları ovlamaq üçün torlarını səliqəyə salan balıqçılar. Başlarında həsirdən papaqları, əyinlərində balağı çırmalanmış şalvarları, tərdən bozarmış və ləkəli köynəkləri ilə də öz işlərini həvəslə görürdülər. Ötüb-keçənlərə əhəmiyyət vermədən gündən yanmış, qaralmış əlləri ilə ustalıqla torların ilişmiş yerlərini açır, növbəti ova hazırlıq görürdülər. Balaca, bozarmış taxtadan qayıqlar çox xoşuma gəlmişdi. Məndən olsaydı, onları rənarəng rəngliyib naxışlarla işləyərdim. Sahil boyu al-əlvan qayıqlar maraqlı görünərdi, məncə. Əsməyə başlayan mehdən çəhrayı buludlar yavaş-yavaş hərəkə gəlmişdi. Biz də həyətə girdik, evə çatıb qapını açdım, mətbəxə keçdik. Qonağımın özünü rahat hiss eləməsi mənim xoşuma gəldi. Kimsə mənim yanımda sıxıldıqda mən də narahat oluram. Mətbəxdə çəkməcələrin birindən köhnə qəzet tapıb masanın üstünə sərdim. Digər çəkməcədən bıçaq götürdüm. Qonağımın əlindən, balıqları alıb təmizləmək istədim. O dedi:

– Təzə balıq çətin təmizlənir, bu işi mənə həvalə elə.

Qəzetləri, bıçağı və balıqları götürüb həyətə çıxdı. Mən də bir qab götürüb onun ardınca getdim. Hardansa bir taxta dikt parçası tapıb üstünə qəzetləri sərdi. Ustalıqla balıqları bir-bir təmızləyib başla rın kəsir, mənim gətirdiyim qaba yığırdı. Balıqları təmizləyib qurtardıq. Məmnun halda dedi:

– Balığlar hazır, aşbaz xanım, qalanı sizliydir.

Mən evə girib mətbəxə keçdim. O, həyətdə əllərini yuyub evə gəldi. Qonaq otağına keçib orda olan maqnitofonu yandırdı. Vaqif Mustafazadənin “Düşüncə”si səsləndi. Bu əsəri çox sevirdim. Balıqlar cızhacızla qızararkən mən soyuducudan narşərab, göyərti, limon çıxartdım. Boşqab, çəngəl-bıçağı siniyə qoyub limon doğradım. Boynumda qəribə bir üşütmə hiss elədim, arxaya boylandım, qonağım qapıya söykənib əli cibində, üzündən əskik olmayan mehriban təbəssümlə mənə baxırdı. Bir-birimizin varlığından məmnun halda hər ikimiz susurduq. Balkona çıxdım, masanın üstünə ağ kətan süfrə sərdim. Qonağım da əlində sini ilə gəlib sinidəkiləri süfrəyə düzməyə başladı. Mən mətbəxə keçdim, artıq qızarmış balıqları böyük boşqaba yığıb qayıtdım.

Bir tərəfim dəniz, bir tərəfim meşə, yaraşıqlı qonaqla şam eləmək varkən özümü şanslı biri sanmasaydım, axmaqlıq olardı. Bu axşam hər şey məni sevindirirdi. Qəribə idi, bu vaxta qədər yad baxışlardan qaçan mən, indi yad biri ilə şam eliyirəm. Bəlkə də bunu qəsdən eliyirdim, bilmirəm. Amma daxilimdə şirin bir intiqam hissi var idi. Deyəsən, bu sərbəstlik və cəsarətlə öz aləmimdə ərimdən intiqam alırdım. Çox axmaq bir fikirdə olduğumu anlayıb gözlərimi qonağımın üzündən qaçırtdım. Sükutu qonağım pozdu:

– Dediyin qədər varmışsan. Əlinin duzu var, çox ləzzətlidi.

Onun çəngəl-bıçağı kənara qoyub əllə yeməyi mənə lap ləzzət elədi. Ona baxıb mən də əllə yeməyə başladım. Amma həqiqətən də, əllə yeyilən yemək daha dadlı olurmuş, bu da mənim yeni kəşfim oldu. Yeməyimizi bitirdik, bərabər süfrəni yığışdırdıq. Yenə nəyə görəsə ərim yadıma düşdü. Neçə illik evliliyimizdə hələ bir dəfə olsun ərim mənimlə nə süfrə hazırlamış, nə də nədəsə mənə köməy eləmişdi. Bir neçə saat tanıdığım insandan bu qədər diqqət və qayğı görmək məni həm sevindirir, həm kövrəldir, həm də ürəyimdə qiptə hissi oyadırdı. Hətta ağlımdan belə bir fikir də keçdi: ”Görəsən, bu hansı bəxtəvərin əridir? Yəqin bir azdan gedəcək”.

Mən qabları yudum, çay hazırladım. Dərin bir sükut hökm sürürdü. Sükut -bəzən ölümü xatırladacaq qədər qorxunc, bəzən isə ruhun səsini eşitdirəcək qədər sehrlidir. Sükut… Sakitlik… Bəzən sükutdan çox qorxuram. Hətta evdə tək olduğum zamanlar belə dərin sükut məni qorxudurdu, evdə səs olsun deyə ya musiqiyə qulaq asırdım, ya da televizoru yandırıb heç baxmadığım verilişlərə belə o qədər səs verirdim ki, evin hansı küncündə olsam da, ordan gələn səsləri eşidim. İndi isə tam əksinə idi. Bu sükutda qəribə bir sehr var idi. Bu sakitlikdə ruhum rəqs eliyirdi. Birdən-birə sanki vicdanımla üz-üzə qaldım. ”Niyə bu adamın getməsin istəmirəm?” Sonra isə düşündüm: “Heç də pis adama oxşamır, ədəbli, danışığını və davranışını biləndi”. Sanki ikiləşmişdim, biri ağılsızlıq elədiyimi, digəri isə tamamilə haqlı olduğumu deyirdi. Daxilimdə onun tamamilə təhlükəsiz bir insan olduğuna əmin idim. Amma bəzən hisslərimiz bizi aldada da bilər. Yenə sükutu qonağım pozdu:

– Hə, yedik, içdik, indisə yazmağa başlayaq, xanım qız?

Bu sözlərə elə sevindim ki, özüm də fikir vermədən yerimdən hoppanıb əl çaldım və gülə-gülə soruşdum:

– Deməli, getmirsən?

O, danışmağa başlayanda elə bildim ki, indi sağollaşıb gedəcək, amma cümləsini bitirəndə uşaq kimi sevindim. Mənim reaksiyama o da ürəkdən güldü.

– O qədər plan qurmuşuq, hara gedirəm?! Sənə söz vermişəm, gərək əməl eliyim. Amma şərtim var, tənbəllik yoxdu, yazacaqsan. Oldu?

– Oldu.

– Sonra cığalçılıq eliyib yuxum gəldi demə! Yaxşı?

– Yaxşı.

Dediyi kimi də oldu. Sabahadək göz yummadıq, müzakirələr, mübahisələrlə, nəhayət, ortaq məxrəcə gəlib yazmağa başladıq.

* * *

Zakir mərkəzi küçələrin birində gəzişirdi. Aramla qar yağırdı. Axşam saat yeddi idi. Dükanların çoxu təzəcə bağlanmışdı. Küçələrdə əvvəlkitək qaynaşma yox idi, sanki hamı ertəsi günə güc toplamaq üçün istirahətə getmişdi. Bu küçələr həmişə cavanlarla dolu olurdu, müşahidə etməyə, hətta danışmağa belə kimlərsə olurdu. İndi isə küçədə çox az adam vardı. Yəqin həm havanın soyuqluğu, həm bayramqabağı olduğuna görə cavanların da başı bayram şənliklərinə qarışmışdı. İki il ərzində Zakir buraları çox sevmişdi. Evdə darıxanda, işləri yaxşı getməyəndə beləcə tək-tənha küçələri gəzişib Qala Divarlarının yanında saatlarla dayanır, fikrə dalırdı. Daha sonra İçərişəhəri ziyarət eləyirdi. Qala qapısından içəri keçər-keçməz dərin bir nəfəs alır, ciyərlərinə, beyninə İçərişəhərin havasını, qoxusunu çəkirdi. Onun üçün İçərişəhər bir məbədgahdır. Divarlardan tutmuş yerə döşənmiş daşlara qədər, hər bir daşın, hər bir kərpicın özünə məxsus bir hekayəsi, tarixçəsi var. Hərdən düşünürdü ki: ”Kaş bu daşlar danışa biləydi, nələr bilirlər, kimlərdən bilirlər, nələrə şahid olub bu daşlar, kimləri görüb bu küçələr, eyvandan-eyvana hansı həsrətlilər baxışıb, görəsən? Kimlər baxıb bu pəncərələrdən? Kimləri yola salıblar bu oymalı taxta qapılardan?”

Dekabrın sonu idi. Yeni il bayramı ərəfəsi. Artıq neçə ildi Zakir heç sevmədiyi bayram tətillərinin bitməsini səbirsizliklə gözlədiyi zaman idi. Sırf bu ab-havadan uzaqlaşmaq üçün şəhərdən qaçdığı günləri xatırladı. Uçqar kəndlərin birində, meşənin içində bir daxmada günlərlə, həftələrlə sivil həyatdan uzaq qalması bəlkə də yalnız elə onun ağlına gələrdi. Təbiətin sərt və acımasız qaydaları Zakir üçün əsl anti-depressant olmuşdu. Səhər tezdən yuxudan oyanar, daxmanın ətrafında qurumuş ağaclardan qırıb gətirər, sobanı alışdırardı. Çay hazırlayıb içər, termosunu qaynar su ilə doldurardı. Tüfəngini götürüb ova çıxardı. Çox vaxt dovşan, kəklik, çöl ördəyi ovlayırdı. Bir gün uğurlu ov olduğu halda başqa bir neçə gün bir ördəyə belə rast gəlmək olmurdu. Ona görə də Zakir həmişə ehtiyatını saxlayırdı. Ovunu gətirib təmizləyir, yeyəcəyini bişirir, qalanını isə yuyub dondurardı. Su dəymiş ət yarım saata buza dönürdü.

Əsl ovçular uğurlu ova, heç bir ümid olmadan belə, saatlarla ovlarını izləməkdən yorulmurlar. Bəlkə də bir çoxlarının genetik qan yaddaşlarının çağırışıdır bu?! Bəlkə də bununla təhlükənin həyəcanını yaşayaraq özlərini sınaqdan keçirmiş olurlar. Zakirin bir sevimli məşquliyyəti də meşədən və göl kənarından tapdığı maraqlı, qəribə ağac parçalarından nələrsə düzəltmək idi. Bəzən hava qaralana kimi meşədə, ya da çay qırağında gəzər, maraqlı ağac budaqları axtarardı. O, ocaq üçün odun, eyni zamanda özü üçün maraqlı oduncağlar yığardı. Uzun qış gecələrində ocağın çırthaçırtla yandığı vaxt lampa işığının gözəlliyində yığıb gətirdiyi oduncağlardan nələrsə düzəldərdi. Bəzən bir budağın üzərində saatlarla, günlərlə çalışardı. Nə isə alınanda uşaq kimi sevinər, alınmadıqda oduncağı ocağa atıb yandırardı. Sanki oduncaqlarla danışar, dərdləşərdi. Bəlkə də kimlərəsə aça bilmədiyi ürəyini onlara açardı. Ürəyinin atəşini, gözlərinin nurunu, əllərinin gücünü verərdi o oduncaqlara. Sonra isə alınan gözəlliyə saatlarla baxar, heyran olardı.

O gün yenə ova çıxmışdı. Amma çox qəribədir ki, rastına heç nə çıxmadı. Sanki bütün meşənin canlılarını hürküdüb qovmuşdular. Artıq gecə öz pərdəsini meşənin üstünə sərmişdi. Yalnız ulduzlar və bədirlənmiş ay görünürdü. Ay işığında meşədə yol getməyin bir başqa zövqü və xofu var. Yorğunluqdan asta-asta addımlayan Zakirin ayağları altında qalıb çırtıltı ilə sınan budaqların səsi meşədə qəribə əks-səda verirdi. Və elə bu dəm hardansa yaxınlıqdan bir səsə, hənirtiyə ayaq saxladı. Yox, hələ qorxmamışdı, amma qəribə bir üşütmə keçdi bədənindən. Astaca ətrafa daha həssaslıqla göz gəzdirmək üçün bir az əyildi. Və elə bu məqamda gözləri yaxında, cəmi on beş, iyirmi metirlikdə eyni ilə onun kimi çömbəlib oturan canavarın gözlərinə sataşdı. İlahi bir sükut. Sanki ağaclar da, yarpaqlar da, daşlar, yer, göy… hər şey bu canavarın baxışlarının tilsiminə düşmüşdü. Bir-birindən bir an belə ayrılmayan baxışlar. Birdən ona elə gəldi ki, artıq uzun, heç bitməyəcək bir zamandır ki, onlar bir-birlərindən gözlərini çəkmirdilər. Damarlarında qanı, hətta nəbzi, ürəyi də bu canavarın xofundan susmuşdu. Astaca əlini cibinə atdı, alışqan çıxardıb yandırdı… ətrafa yayılan zəif alovun işığı canavarı da bu sükutdan oyatdı… O durub üzünü çevirib getdi. Qəribədir, elə bil Zakirin ayağlarını da özü ilə aparmışdı o yalquzaq. Yerə əyləşdi. Siqaret çıxarıb yandırdı. Bir iki qullam çəkdikdən sonra , özündə güc tapıb ayağa qalxdı və "Getmək lazımdır" – deyib yola düzəldi. O gecənin tükürpədici vahiməsi hələ də onunla addımlıyırdı. Daxmasına çatanda gecə yarıdan keçmişdi. Yalquzaq çıxıb getmişdi, amma elə bil hələ də Zakirin ürəyində məskən salmışdı.

* * *

Gecədir. Xalid əlində nağıl kitabı Lalənin çarpayısının yanında oturub. Elmira qapıdan boylanıb sakit səslə:

– Yatdı? – soruşdu. Xalid başı ilə “hə” dedi. Elmira barmaqlarının ucunda otağa girdi, Lalənin üstünü örtdü. Əyilib Xalidin yanağından öpüb kitabı götürdü və rəfə qoydu. Xalid əyilib qızının üzündən öpdü və sakitçə otaqdan çıxdılar. Elmira mətbəxə keçdi, Xalid də onun ardınca. Elmira:

– Çaydan, sudan nəsə istəmirsən?

Xalid qımışdı:

– Çay, su yox, amma istədiyim nəsə var.

Elmira gözlərini süzdürüb və guya heç nə başa düşmürmüş kimi:

– Hə? Nə istiyirsən ki?

– Bir azdan deyərəm, getdim uzanmağa, gələndə su gətirərsən.

Xalid yataq otağına geçdi. Elmira dolçada su və bardaq götürüb yataq otağına gəldi. Xalid artıq uzanmışdı. Elmira dol-çayla bardağı kamodun üstünə qoyub soyunmağa başladı. O soyunduqca Xalid oğrun-oğrun onu izləyirdi. Elmira əlini uzadıb çarpayının üstündən pünyarını götürmək istəyəndə Xalid üstündən yorğanı atdı, onu qolundan tutub özünə doğru çəkdi. Elmira bir an içində özünü Xalidin qolları arasında buldu. Xeyli gülüşdülər, Elmira Xalidi azca özündən itələdi:

– Dəli, bəsdi.

– Nə var, dəli niyə oluram? Adam arvadını öpəndə dəli olur?

– Səninki öpmək deyil ki, elə bil pişik sərçə ovlayır.

– Neyniyim, işataham açıldı, ağ almaları yemək istədim.

Xalid əlini arvadın sinəsində gəzdirdi. Elmira Xalidin əlini tutub özündən uzaqlaşdırdı:

– Yaxşı, sən canın, yat.

Xalıd incimiş kimi:

– Ema bəsdi də, yata bilmirəm axı.

– Sabah. Bu gün olmaz.

– Niyə olmaz? Xəstələnmisən?

– Ooofff, sabah avulatsiya günüdü, ona görə də sabaha saxla.

– Eeeh… Bu hardan çıxdı? Sabah da burdayam da, ölmürəm ki.

– Niyə başa düşmürsən, hamilə qalmaq üçün ayda cəmi 2-3 uğurlu günümüz var. Özünü idarə eləməyi bacar.

– Mən maşın deyiləm. Neçə ildi sən mənə belə zülm eliyirsən. Gah hamilə qalmamaq üçün özünü gözlə, gah hamilə qalmaq üçün… Nə isə. İstəmədim heç, yat!

Xalid üzünü çevirdi. Bir az yerində qurdalansa da, yata bilmədi. Durub qonaq otağına keçdi, televizoru yandırıb divanda uzandı. Elmira pünyarını geyinib:

– Yekə kişidi, özünü uşaq kimi aparır. – mızıldanıb yatağına uzandı.

Xalid səhər dayənin erkən gələcəyini xatırlayıb televizoru söndürdü, yataq otağına qayıtdı. Elmira artıq yuxuya getmişdi. Onun qısa kəsilmiş kürən saçları üzünə tökülmüşdü. Xalid ona yaxınlaşıb saçlarını üzündən götürdü. Yatmış halda belə üzündə bir nazlanma var idi. O, yerinə girib Elmiranı arxadan qucaqladı, yuxulu da olsa Elmira, Xalidin gəldiyini bilib üzünü çevirdi, yanağından öpdü, qucağında yerini rahatlayıb və məmnun təbəssümlə dərin yuxuya getdi.

Səhər Lalə hamıdan tez oyanmışdı. Dayəsi ona səhər yeməyi verib hazırlığa aparmaq üçün əynini geyindirirdi. Lalə valideynlərinin yataq otağına girib çarpayıya tullandı, onları yuxudan oyatdı. Xalid narazı halda:

– Keçi, getməmisən hələ?

– İndi gedirəm, sizi öpüm sonra.

Elmira əsnəyərək:

– Yeganə xanım gəlib?

– Hə, gəlib, yeməyimi də yemişəm. Siz isə tənbəlsiz.

Xalid qızının hörüyünü dartışdırıb:

– Çəpış, bəsdi, get yoxsa gecikəcəksən.

Lalə başını qaşıyaraq:

– Ataaa, incidir axı.

Elmira gülümsəyib Xalidin əlinə yavaşca şillə vurdu. Laləni öpüb:

– Get qızım, atanın məktəb illəri yadına düşüb. Həmişə kimi çox istəyirdisə hörüyündən dartardı.

– Məni də çox istiyir?

– Hə, çəpiş, hə, çox istiyirəm.

Lalə atasını da öpüb çarpayıdan düşdü. Xalid Elmiranı bərk-bərk qucaqladı. Bayır qapının örtülməsi yataq otağında əks-səda verdi. Xalıd:

– Yüz faiz qapını Lalə örtdü.

Elmira gülümsədi:

– Kimin qızıdı? Atası kimi vəhşidi də.

– Hə? Mənəm vəhşi? Bura gəl görüm, indi gösrtərəm sənə vəhşi necə olur. – deyib, o arvadının üstündən yorğanı atdı, bir an içində onu qucaqladı. Elmira qəhqəhə çəkərək, ərinin qolları arasında məst olmuşdu…

Elmira mətbəxdə səhər yeməyi hazırlayırdı. Xalid hamamdan çıxıb qətfəyə büründü, başını dəsmalla qurulaya-qurulaya mətbəxə keçdi. Elmira tavadan boşqaba omlet qoyanda Xalid onu belindən qucaqlayıb boynundan öpdü.

– Mmm, dadlı iylər gəlir, nədi bu?

– Sənin sevdiyin ballı omlet.

– Bəh-bəh-bəh, arvad deyil ee, xalis qızıldı. Bilir kişiyə necə qulluq eləmək lazımdı.

Elmira başını yelləyib gülümsədi:

– Bəsdi, yaltaqlanma.

– Düz söz deyəndə adam yaltaq olmur. Əgər yalan desəydim, başqa məsələ.

– Çay süzüm, ya süd verim sənə?

– Çayı verərsən əzizlərinə, mən süd istiyirəm, amma dükan südü yox, mən…

– Eehh, dəli, bəsdi, sənin şitdiyinə vaxtım yoxdu. Bu gün gəlinlik paltarını hazırlamalıyam, işə tez getməliyəm.

– Hə, başa düşdüm. Yəni işdahamı yığışdırım. Nolar, yaxşı?! Onda mənə çay, maqazin südünü özünə saxla.

– Xəstəəəəə…

* * *

Atelyedə qızğın iş gedirdi. Ard-arda gəlinlik paltarlarının sifarişi heç kimi bir dəqiqə dincəlməyə qoymurdu. Elmira Nazaya göstərişlər verib atelyeyə daxil olan gənc qızları gülərüzlə qarşılayır:

– Buyurun, xanımlar.

Qızlardan biri:

– Mən ziyafət paltarı tikdirmək istəyirəm, dedilər, burda özümə uyğun tərz tapa bilərəm. Hazır paltarlarınız var?

– Hazır paltarlarımız var, baxmaq istəyirsizsə, buyurun, yuxarı qalxaq.

Elmira qızlarla birgə ikinci mərtəbəyə qalxır. Qızlardan biri manikenin üstündə olan şalvar və pencəkdən ibarət olan dəsti bəyənir. Üzünü Elmiraya tutub:

– Mən bunu geyinib baxa bilərəm?

– Əlbətdə. Buyurun, soyunma otağımız burdadı.

Elmira manikenin üzərindən dəsti çıxarıb qıza verdi. O biri qız:

– Burdakı paltarlar gözəldi, amma mən tikdirmək istəyirəm. Sizdə stilist var?

– Var. İstəsəz kataloqla seçə bilərsiz, ya da stilistimiz sizə istədiyiniz dəbdə paltar hazırlayar.

Kostyumu geyinən qız otaqdan çıxa-çıxa:

– Seva, bax, elə bil mənim üçün tikilib.

– Hə, əladı. Mən də istəyərdim bundan. Yenə varınızdı?

– Yox, elə birdənədi. Hər paltardan bir dənə hazırlıyırıq.

O biri qız gülə-gülə rəfiqəsinə:

– Öz aramızdı, səndə nə görürsən elə istiyirsən ha. Bəsdi.

– Az danış. Neyniyim, lap paxıllığım tutdu.

– Ay paxııııl.

Qızlar gülə-gülə birinci mərtəbəyə endilər. Elmira:

– Naza, gəl bu xanıma katoloqu göstər, ya da özünə uyğun nəsə bir şey çək. Sonra mənə yaxınlaşarsan.

Atelyeyə daimi müştərilərdən biri gəldi, Elmira qızları Nazayla qoyub ona yaxınlaşdı. Onlar elə ayaqüstü nə haqdasa söhbət edib, saqollaşdılar. Elmira müştərini yola salanda qapıda Zakirlə üz-üzə gəldi. Zakir Elmiranın işdə olduğunu görüb, sevincdən gözləri güldü:

– Ema xanım, salam. Nə yaxşı burdasız?

– Salam. Harda olmalıyam bəs, ay Zakir?

– Nə bilim, rəis adamsız. Həm də bu saatda burda olmurduz axı, ona görə dedim.

– Bu gün gəlinimiz var, özüm biçib-tikəcəm, inşallah.

– Bu dəfə əla parçalar almışam, birazdan gətirəcəklər.

– Haraları gəzdin? Axıncı dəfə Malaziyadan yazmışdın, necədi oralar?

– Baxır hansı bucaqdan, hansı gözlə və hansı niyyətlə soruşursuz.

– Hmm, sənnən də sözlər çıxır haa, yamansan. Yadıma düşmüşkən, kişilər bir aydı başımızı daha xarab eliyiblər. Sənin də əməlli başlı sifarişlərin var. Zalımlar elə bil səndən başqasın tanımırlar.

– Elə deməyin, hər kəsin özünün əvəzsiz bir ustası var. Mən də onlar üçün əvəzsizəm, nolsun ki, sizin yanınızda qum dənəsiyəm.

– Yaxşı-yaxşı. Gedib-gəlib lap dilli-diləvar olmusan. Gəl, danış, görək nə var, nə yox oralarda.

Onlar gülə-gülə atelyeyə girdilər. Bayaq gələn qızlar artıq gedirdilər. Onlar Elmirayla saqollaşıb çıxdılar. Naza, Səbinə və Aida Zakirlə görüşdülər. Elmira çay hazırlamaq üçün atelyenin mətbəxinə keçdi. Zakir əlindəki bağlamanı açıb, iş yoldaşlarına gətirdiyi hədiyyələri verdi. Masanın üstünə şirniyyatlar qoymuşdu ki, Elmira sinidə çayla gəldi. Elmiranın çay gətirdiyini görən Səbinə sinini onun əlindən alıb dedi:

– Ema xanım, neynirsiz? Deyin, mən gətirim də.

Zakir bağlamadan balaca bir qutu çıxardı:

– Ema xanım, bu da sizin üçün.

– Nə zəhmət çəkmisən, çox sağ ol.

– Zəhmət deyil, xoşdu.

– Sağ ol.

Artıq axşam idi, səhərdən başı işə qarışan Elmira xatırladı ki, bu gün Laləni baxçadan o götürməlidi. O, əlində açarlarla Zakirə yaxınlaşıb:

– Açarlar səndə qalsın, bəlkə mən birbaşa evə getdim, nəsə yaxşı deyiləm. İstəsən sonra gətirərsən, ya da sabah özün açarsan buranı.

– Yaxşı, Ema xanım. Nəsə köməy lazımdır? Rənginiz xoşuma gəlmir, bəlkə sizi aparım?

– Yox, narahat olma, keçib-gedər. Son bir neçə aydı belə küt ağrılar olur məndə. – Əlini ürəyinin üstünə qoydu.

– Ürəyinizdə problem var bəlkə?

– Bilmirəm, bir-iki günə gedib yoxlatdıracam, amma… Nəisə.. Mən gedim, uşaq gözləməsin məni.

– Yaxşı yol. Nəsə lazım olsa, zəng edin.

– Oldu, çox sağ ol. Elmira atelyedən çıxıb maşınına mindi, baxçaya tərəf yollandı. İşıqforda maşını saxlayanda sinəsindən kəskin ağrı qopdu. Sanki sağ tərəfdən sinəsinə qaynar su tökdülər. Ağrıdan gözləri yaşardı. Maşını idarə edə bilmədi. Bir neçə saniyə ağrıdan başını sükana söykəyib dişlərini sıxdı. Sürücülərdən biri ona yaxınlaşdı:

– Xanım, nəsə köməy lazımdı?

– Yox, çox sağ olun, artıq yaxşıyam. Özümə gəldim.

– Baxın da. Lazımdısa, həkim çağıraq.

– Yox, çox sağ olun. – Yoluna davam elədi. Ağrı sakitləşmişdi. Hərdən sızım-sızım sızıldayır və xırda sancılar olurdu, buna isə Elmira əhəmiyyət vermirdi. O artıq bağçaya çatmışdı, Lalə geyinib anasını gözləyirdi. Uşaq anasını görcək qışqırdı:

– Anam gəldi, – onun üstünə qaçdı. -Ana, hara gedəcəyik? Söz vermişdin sirkə aparacaqsan məni, gedək?

– Sirk sabah olacaq, bu gün evə gedirik. Bilirsən neyləyəcəyik?

– Nə? – küsülü kimi dodaqlarını büzdü.

– Şirniyyat bişirəcəyik, sənin sevdiyin biskvitli tort. İstiyirsən?

– Opa, opa, oppaaa, – sevindiyindən qışqıraraq yerində hoppanıb əllərini bir-birinə vurdu.

– Amma mikseri mən tutacam, yaxşı?

– Hə, yaxşı. Sən yol gedəndə özünü yaxşı apar, mən də mikseri sənə verim.

Lalə anasının əlindən tutdu, maşına doğru getdilər. Elmira ona baxıb gülümsəyərək ürəyində: “Çoxbilmiş, ifritoş balam” – dedi. Onlar evə çatdılar. Lalə otağında əynini dəyişib tez mətbəxə keçdi. Elmira soyuducudan ərzaqları çıxartdı. Lalənin əynini dəyişdiyini görüb:

– Əllərini yumusan? – dedi.

– Yoox, indi yuyaram.

– Tez ol, əllərini yu, gəl, götür mikseri.

Lalə hamama qaçıb əllərini yudu, tez anasının yanına gəldi. Oturacağın üstünə qalxıb mikseri anasından aldı. Anası ona dəstək olmaq üçün yanında durmuşdu. Ev telefonuna zəng gəldi, Elmira dəstəyi qaldırdı.

– Alo, hə, Xalid?

– Salam, neynirsiz? Bir azdan gəlirəm, nəsə lazımdı alım?

– Yox, heç nə alma, qızın tort hazırlayır.

– Bəh-bəh. Telefonu ona ver görüm.

Elmira dəstəyi Lalənin qulağına yaxınlaşdırdı. Mikserin səsinə güc gəlirmiş kimi Lalə qışqıra-qışqıra:

– Ata, tez gəl, bax, mən tort bişirirəm. – qulağını dəstəkdən çəkdi.

– Ayyy, həyasız qulağım batdı, qışqırma.

– Hə, eşitdin qızını? – Elmirə dilləndi.

– Səs səs deyil ee, elə bil qulağı kəsilən çəpişdi mələyir. – gülüşdülər.

* * *

Atelyedə heç kimin olmadığı üçün Zakir işıqları söndürüb stolüstü lampanı yandırdı, kompüterdə “Qadağandı” adlı papkanı açıb Elmiranın şəkillərinə baxmağa başladı. Sonra ayağa durub mətbəxə keçdi. Külqabı götürüb siqaret yandırdı, uzun-uzadı manitordakı şəklə baxdıqdan sonra kompüteri söndürdü.

* * *

Səhər Xalid Laləni bağçaya aparmağa hazırlaşırdı. Elmira onları yola salarkən qapıdan çıxanda Xalidə:

– Sən evə qayıdırsan, yoxsa hazırlaşım, orda görüşək? Xalid gözlərini qıyıb başını yellətdi:

– Harda? Harasa getməliydik ki?

– Unutmusan? Ananın il dönümüdü…

– Həəə, tamam yadımdan çıxmışdı. Yox, gözlə, gəlib səni də götürərəm, bir yerdə gedərik.

– Gələndə balaca lavaşlardan alarsan. Mən də sən gələnə kimi bir az halva çalım.

– Yaxşı, alaram.

Elmira Laləni yanağından öpüb dedi:

– Özünü yaxşı apar ha, dəcəllik eləmə. – onların ardınca əl elədi.

Qəbirstanlığa girərkən Elmira çantasından yaşıl örpəyi çıxarıb başına bağladı. Xalid anasının qəbir daşını silib təmizlədi. Gətirdikləri qərənfilləri sinə daşının üstünə qoyub fatihələni oxudular. Xalidin gözləri dolmuşdu:

– Öləndə çox əzab çəkdi, inşallah, indi yeri rahat olar. Onunla birgə mən də öldüm-dirildim. Allah bir də bizə əzizlərimizin itkisini göstərməsin.

– Allah rəhmət eləsin!

– Amin! – Xalid burnunu çəkdi.

Qəbirstanlıq – rahatlıq, sakitlik, ruhun hüzur tapdığı yer. Qonşu qəbirə qonan qarğa “qaaarrr” eliyib qanad çaldı və Xalidlə Elmiranın başının üstündən uçub getdi. Uzaqdan qatar səsi gəlirdi. Qəbirstanlıq yaşayış evlərinin yaxınlığında idi. Dirilər və Ölülər… Kimdir ölü, bu qəbistanlıqda, burdakı məzarlarda yatanlarmı? Yoxsa biz, özlərini diri sananlarmı? Həyatın sonunda olanlar bizik – dirilər. Onlar isə… Onlar isə yeni həyatın başlanacağını gözləyənlərdilər. Yeni həyatın astanasında olanlardılar…

Körpə ağlayır. Körpə səsi varsa, deməli, həyat var. Yenə qatar keçır… Elmirayla Xalid daşların üstündə oturub bir neçə dəqiqə qəbiristanlığa baxdılar. Xalid:

– Yüzlərcə qəbir var burda, yüzlərcə ruh. Bu qəbirlərin yalnız biri ziyarət olundu. İndi anam qonşularına deyir ki: “Oğlumla gəlinim ziyarətimə gəlib”. Sevinir yəqin.

– Ruhu şad olsun, inşallah!

– İnşallah!

Hava soyuq idi. Xalid xəyaldan ayılmış kimi:

– Dur, dur gedək, soyuq olacaq sənə.

– Yaxşı.

Onlar təpəni üzü yuxarı qalxdılar. Xalidin sözləri Elmiranın fantaziyasında canlandı. Ona elə gəldi ki, həqiqətən də bütün ölülər onları əhatəyə alıb hamı həsrətlə baxır, təkçə Xalidin anası sevinir, qonşularına nəsə deyir-gülür. Onlar getdikcə ruhlar onlara yol verir. “Ruhları eşidə bilsəydim nələr eşidərdim, görəsən? Bəlkə kiminsə əzizinə vacib sözü var?” Elmiranın bu fikirlərdən tükləri ürpəşdi. “Bismillah” deyib Xalidin qolundan yapışdı. Birdən ürəyi bulandı. Özünü bir ağacın dibinə çatdırıb qaytarmağa başladı. Xalid ona yaxınlaşıb:

– Noldu?

– Bilmirəm, ürəyim bulandı.

– Hmm. Tez deyil hələ?

– Bəsdi.

– Su gətirim?

– Hə.

Xalid maşından su gətirdi, Elmiranın əlinə tökdü, Elmira bir az üzünə su vurub özünə gəldi. Xalid onun qolundan tutub:

– Yaxşısan?

– Hə, bir az özümə gəldim.

– Gedək?

– Gedək.

– Noldu sənə birdən-birə?

– Bilmirəm, neçə gündü yaxşı deyiləm.

– Niyə həkimə getmirsən?

– Yazılmışam, üçüncü gün gedəcəm.

Maşına oturub yola düşdülər.

* * *

Xalid studiyaya gəlib çatanda Emil çəkilişə getməyə hazırlaşdığını bildirdi. O, kamera və fotoaparatı çantaya yığıb getdi. Xalid bu gün fotosessiya olub-olmayacağını dəqiqləşdirmək üçün iş masasının arxasına keçib qeydiyyat jurnalını gözdən keçirdi. Emilin apardığı qeydlərdən məlum olur ki, saat üçdə studiyada bir nəfərin fotosessiyası olmalıdır. Xalid stəkanına qəhvə töküb üzərinə dispensordan qaynar su əlavə elədi, qarışdırmağa başlayanda kriminal xəbərlər diqqətini cəlb elədi. “İt uşaqları it, vəhşi kimi sürürlər” – kanalı çevirdi. Heyvanlar aləmi haqda verilişi görcək kresloda yerini rahatlayıb verilişə baxa-baxa kompüterdə videorolik hazırlamaq istəyirdi ki, bir qız içəri girdi. Nazlana-nazlana dedi:

– Salam, Emil yoxdu ki?

– Salam. Yo, yoxdu, nəsə lazımdı ?

– Mən axı bu gün fotosessiya eləmək istəyirdim.

– Deyəsən, saat üçə yazılmısız?

– Hə, amma bilirsiz, üçdə işlərim olacaq, ona görə də tez gəldim.

– Eybi yox, keçin, şəkillərinizi mən çəkərəm.

– Aaa, nə yaxşı, siz də fotoqrafsız?

– Hə.

– Oyy, əla, onda mən hazırlaşım gəlirəm. Bağışlayın, mən harda…

– Hə, qarderob burdadı, keçin.

– Çox sağ olun, minnətdaram.

– Dəyməz. Qız əynini dəyişib gələndə Xalid artıq çəkiliş üçün fonu, işıqları, aparatı saxlamaq üçün üçayağı quraşdırmışdı. Qız nazlı ədalarla gəlib fonun qabağında durdu. Xalid:

– Azca irəli gəlin. İki addım.

– Gözəl düşmək üçün necə durmaq lazımdı?

– Sadəcə sərbəst olun və dediklərimi eliyin, qalan şeyləri mənim öhdəmə buraxın.

İşıqları yandırdı, fotoaparata yaxınlaşıb qızın şəkillərini çəkməyə başladı.

* * *

Elmira müayinə üçün klinikaya gəlib həkimin otağına girdi.

– Salam, Sevda xanım.

– Salam. Buyurun, keçin əyləşin, – müayinə əlcəyini geyinə-geyinə soruşdu: – Şikayətiniz nədir?

– Sağ döşümdə kəskin ağrılar var.

– Çoxdan ağrıyırsız?

– Hə, neçə aydı. Əvvəllər çox cüzi ağrılar olurdu, onu da menstruasiyayla əlaqələndirirdim. Amma indi ağrılara dözmək olmur, son vaxtlar döş dərisinin rəngində də dəyişiklik var.

– Hmm, bəs niyə belə səhlənkarlıq eliyirsiz? Açın, baxım.

Həkim ehtiyatla Elmiranın döşünə əl vurdu.

– Hmm, burda ələ gələn kütlə var.

– Bu çox qorxuludur?

– Analizlərin cavabını almadan heç nə deyə bilmərəm. Dəridə də rəng dəyişikliyi var. Uşağınız var?

– Bəli.

– Neçə yaşı var?

– Altı.

– Maşallah, böyükdü. Süd vermisiz ona?

– Hə, vermişəm. Bir yaşına qədər əmizdirmişəm.

Həkim telefonun dəstəyini götürüb düyməni basdı.

– Zəhmət olmasa, professor Qaraya deyin kabinetimə gəlsin, məsləhətinə ehtiyacım var.

Çox çəkmədi ki, professor otağa daxil oldu.

– Doktor, nə üçün məsləhət istəmişdiz? – professor eynəyini taxdı.

– Professor, zəhmət olmasa, buna baxın, – Sevda professora Elmiranın döşünü göstərdi. – Nə deyə bilərsiz?

– Həə… Hmm… Analizsiz heç nə. Məncə, qərar üçün tələsmək lazım deyil.

– Düşünürəm ki, həm mammoqrafiya, həm də biopsiyaya göndərim, siz necə bilirsiz?

– Hə, ancaq ondan sonra qərar vermək olar. Yaxşı, gedə bilərəm?

– Çox sağ olun, professor, buyurun. Sadəcə belə işlərdə tək qərar vermək çox çətindi… – Sevda professoru qapıyadək yola saldı. Onlar uzaqlaşdıqca nə danışdıqları eşidilmirdi. Elmira həkimin asta-asta professora nə isə dediyini və əlləri ilə izah etdiyini görürdü.

Elmira ilk dəfə idi ki, “biopsiya” sözünü eşidirdi. Mavi gözlərini iri açıb həkimə diqqətlə baxırdı. Həkim professor yola salıb, qayıtdı və işarə edib:

– Geyinə bilərsiz. – dedi.

Elmira yaxasını düymələyərək:

– Sevda xanım, bu biopsiya dediyiniz nədir?

– Biopsiya – süd vəzisi toxumasından nümunə alınıb uyğun şəraitdə dodurmaq, kəsilib boyandıqdan sonra mikroskop altında incələnmədir. Bu yolla əldə edilən diaqnoz histopatoloji diaqnozdur və süd vəzisi xərçənginin dəqiq diqnozunun tək yoludur.