Текст книги "Sızanaq"

– Yorğunam, Səbiş. Nə deyirdin ki?

– Deyirdim bəlkə teatra, ya kinoya gedək?

– İncimə, halım yoxdur. Başqa vaxt gedərik, yaxşı?

– Mən səndən nə vaxt incimişəm ki? Yaxşı, necə istiyirsən.

– Çox sağ ol.

– Sən də sağ ol, getdim mən.

– Qaranlıqdı, gözlə, yola salım .

– Yox, yorğunsan, get evə. Özüm gedərəm.

Səbinə qapıdan çıxdı. Zakir onun ardınca çıxıb:

– Bəs inciməmişdin?

Səbinə arxaya dönmədən əlini yellətdi. Zakir onun arxasınca baxa-baxa öz-özünə:

– Mən adam deyiləm ki, xalis eşşəyəm.

* * *

Lalə mətbəxdəki divanda oturub gəlinciyi ilə oynayırdı. Elmira əynində hamam xalatı, başı dəsmalla bağlı hamamdan çıxdı. Soyuducudan yeməyi çıxarıb qazın üstünə qoydu. Çörəy doğramaq üçün bıçaq götürdü. Lalə anasının süfrə hazırladığını görüb:

– Ana, mən də salat eliyim?

– İstiyirsən elə.

Lalə oyuncağını divanda qoyub, soyuducudan salat üçün yuyulub qaba yığılmış tərəvəz və göyərtiləri götürdü. Anası ona tərəvəzləri doğramaq üçün taxta və bıçaq, salat üçün isə dərin şüşə qab verdi. O, fərəhlə qızına baxırdı. Lalə balaca əlləri ilə taxtanın üstündə xiyar, pomidor doğradı, bibərə çatanda:

– Ana, bunu necə təmizləyirdin?

Elmira bibərin saplağını içəri salıb dartdı, saplağı tumları ilə bərabər çıxdı.

– Bax, belə. Al, indi doğra.

Lalə həvəslə işinə davam elədi. Sıra göyərtilərə çatanda qızcığaz yenə nazlana-nazlana boynunu büküb:

– Anaa…

– Ay can…

– Göyərtiləri sən doğra da, sürüşürlər, doğraya bilmirəm.

– Yaxşı, onda sən boşqab, çəngəl düz.

Elmira göyərtiləri doğrayıb bitirmişdi ki, koridordan Xalidin səsi gəldi:

– Atanı heç kim qarşılamıyacaq? Hə, qızlar?

Lalə atasının səsini eşıdıb:

– Atam gəldi, atam gəldi, – deyib mətbəxdən koridora qaçdı. Atasının qucağına tullanıb onun boynunu qucaqladı. Xalid qızını oynada-oynada mətbəxə keçdi, Elmira ilə öpüşüb görüşdülər. Masada əyri-üyrü doğranmış tərəvəzlərdən salatı görüb:

– Bəəh-bəh-bəh. Bu nə gözəl salatdı belə, bunu kim hazırlayıb?

Lalənin sevindiyindən səsi titrədi, əllərini yuxarı qaldırıb

– Mən, mən hazırlamışam.

– Maşallah, mənim qızım salat da hazırlayır, afərin. Yeyək, baxaq.

O, salatdan çəngəllə götürüb çeynəyib yedikdən sonra:

– Bəh-bəh-bəh. Necə ləzzətlidi, mənə də öyrədərsən?

– Hə, öyrədərəm.

– Ema, səndə nə var, nə yox? İşdə vəziyyət necədi?

– Salamatçılıqdı, şükür.

– Getmişdin işə?

– Hə, getdim, amma heç işdiyə bilmədim.

– Niyə?

– Nə bilim? Nə halım var idi, nə də istəyim.

– Ürəyini sıxma, canım, hər şey yaxşı olacaq.

– Sənin qədər arxayın deyiləm.

– İnan mənə, gözəlim, inan ki, hər şey yaxşı olacaq. Yarpaq dolması bişirmisən?

– Mən? Bilirsən ki, bu dolmanı bükməkdən zəhləm gedir, Yeganə eliyib.

– Yegiş xanım da ləzzətli bişirir. Əli duzludu.

Elmira qəhqəhə çəkərək:

– Yegiş xanım ha. Çaşıb yanında deyərsən, tava gələr başına.

– Az, bəsdi güldün, kişi işdən gəlib, acdı, boooy. Gərək yumruq vurum masanın üstünə?

Lalə valideynlərinin belə zarafatlarına alışmışdı. Onlara qoşulub o da gülürdü. Gəlinciyini götürüb:

– Mən gedim Jaləni yatızdırım, gəlirəm, yaxşı?

Xalidin ağzı dolu idi, başını yellədi, Elmira gülümsədi:

– Jaləni yatır, sonra gəl südünü iç, oldu?

– Yaxşı…

Elmira gözləyirdi ki, Xalid yeməyini bitirsin və ona sabah klinikaya getmək lazım olduğunu desin. Lalə gözlərini ova-ova mətbəxə gəldi:

– Ana, Jalə yatdı, mənim də yuxum gəlir.

Elmira ona bardaqdakı südü uzatdı:

– Al, bunu iç, get yat.

Lalə bir nəfəsə südü içıb getmək istəyirdi ki, Xalid ona səsləndi:

– Ay çəpiş, bəs maç-maç?

Lalə üzünə tökülmüş saçlarını üzündən çəkərək dönüb gəldi, əvvəl atasını, sonra anasını öpdü:

– Gecəniz xeyrə qalsın, – yatmağa yollandı. Valideynləri bir ağızdan:

– Şirin yuxular. – dedilər.

Elmira masanı yığışdırırdı:

– Sabah işə tez getməlisən?

– Elə də vacib işim yoxdur, nədi ki?

– Sabah analiz verməyə gedəcəm, istiyirəm sən də gələsən.

Xalidin rəngi bozardı.

– Sabah… Hə, gedərik.

O, göz-gözə gəlməmək üçün ondan baxışlarını gizlətdi. Əllərini yumaq üçün vanna otağına getdi. Bir az sonra yataq otağından televizorun səsi gəlirdi. Elmira balkona çıxdı. O, qaranlıq düşəndən sonra Bakını balkondan seyr eləməyi çox sevirdi. Yağışdan sonra islanmış və gecə işıqlarından parlayan küçələrə, birmərtəbəli evlərin arasından vulkan kimi püskürüb yüksələn yeni tikililərə, onların binasına paralel tikilmiş binaya xeyli baxdı. Uzaqdan həyət evlərinin işıqları ulduzlu xalçaya oxşayırdı. Sanki zəif közərmiş sarı, ağ ulduzlardan xalça toxunmuşdu. Qonşu binada bir neçə evin işığı sönmüşdü, sakinlər ya evdə yox idilər, ya da ki, erkən yatmışdılar. Axşam binada işığı yanmayan evlər Elmiranı yaman darıxdırırdı; işıq yanırsa, deməli, o evdə həyat var. O evin sakinləri xoşbəxtdirlər, yanmırsa, o ev atılmış kimi görünürdü və ona elə gəlirdi ki, həmin evdə insanlar sevincdən xəbərsizdilər. Əlbəttə ki, bu heç də belə deyildi, amma nədənsə Elmira evlərdə işıqların yanmasına sevinirdi.

Gecədir. Xalid Elmiranın səsinə yuxudan ayıldı. Elmira yuxuda zarıyırdı. Xalid yerində dirsəklənib arvadını oyatmaq istədi, amma onu qorxudacağından narahat olub oyatmadı. Bir neçə dəqiqə: “Bəlkə yuxu görür“ – düşünərək sakit-sakit zarıyan arvadına baxdı. “Nəsə yuxuya oxşamır, deyəsən, canı ağrıyır”, – əlini uzadıb Elmiranı yavaşca çiynindən silkələdi:

– Ema, Ema…

Elmira gözlərini açdı, ağlamsınaraq dedi:

– Ağrıyıram.

– Haran ağrıyır?

Elmira sinəsini göstərdi:

– Buram.

– Masaj eliyim?

– Yox, olmaz.

– Neyniyim səninçin, bəlkə dərman gətirim?

– Yox, indi keçər.

Elmira, ayağa qalxıb vanna otağına keçdi. Xalatı açıb sinəsinə baxdı. Pünyarının yaxası islanmışdı. Döşü şişib qızarmışdı. Giləsinin dərisi qurumuş torpaq kimi cadar-cadar idi.

– Uuufff…

O, ağrıdan ufulduyub xalatını çıxartmaq istədi, amma ağrıdan qolunu tərpədə bilmədi və yaxasını bağladı. Bu an Xalid vanna otağına girdi:

– Baxım, görüm nolub.

– Eehh, Xalid, get yat, sən canın.

– Ay qız, bir dayan, baxım da.

– Oof, hə, bax…

Elmira əsəbi halda yaxasını açdı.

– Bu niyə belə olub?

– Bəs mən sənə deyəndə ki…

– Yox e, belə deyildi axı.

– Gəl yataq, sabah gedib bilərik nədi, nə deyil.

– Çox ağrıyır? Bəlkə dərman atasan?

– Yox, azaldı, bir azdan keçəcək. Köməy elə soyunum, yaxam büsbütün sudur.

Xalid xalatı onu əynindən çıxartdı, pünyarını soyundurdu. Ağ pünyarın yaxası sarımtıl mayeyə batmışdı.

– Geyinməyə nəsə gətirim?

– Lazım deyil, elə xalatı geyindir. Bir də dəsmalların arasından lap balacasını ver qoyum bura, yoxsa axıb xalatı da batıracaq. Xalid vanna otağında dolabdan balaca dəsmal seçib ona uzatdı, Elmira dəsmalı sinəsinə qoydu. Xalid xalatın yaxasını bağlayıb, onu qucaqlayıb saçılarından öpdü…

* * *

Mən bu yerdə əlimi saxladım. Davamını yazmağa cürət etmirdim, əlim gəlmirdi. Qonağımın üzünə baxdım, onun gözləri nəmlənmişdi. Deyəsən, ürəyində için-için ağlayırdı. Görəsən, niyə bu qədər kövrəlmişdi? Onun gicgahındakı damarların şişib necə tarıma çəkildiyi açıq görünürdü. Dişlərini bir-birinə o qədər sıxmışdı ki, alt və üst çənələrin bitişdiyi yerdə nəbzi vururdu. O, çox gərgin idi. Mən gərnəşdim, oturacaqda o yana-bu yana fırlanıb dedim:

– Yoruldum, bir az dincələk bəlkə?

O, çiyinlərini atdı:

– Necə istiyirsən, – dedi.

– Gedək, sahildə gəzək, yüz ildi gecə vaxtı dəniz kənarında gəzmirəm.

O, itaətkarcasına başını yellədi, mənim ardımca pilləkanları endi. Bərabər sahilə tərəf addımladıq.

Aydın, sakit bir gecə idi. Ay bədirlənmişdi. Bədirlənmiş Ay – mənim üçün təbiətin ən sirli, sehrli məqamlarından biri idi. Nədəndir bilmirəm, amma Ayın bu halı məndə həmişə qəribə ovqat yaradır, mənə elə gəlir ki, bu anı görən hər kəsin könlündə kövrək sevinc hissi yaranır, bütün nağıllar ayın nuru ilə yazılır və ən böyük sevgilər də məhz Ay işığında yaşanılır. Ayaqqabımı soyundum. Sahildə bir az ayaqyalın gəzdim. Qum soyumuşdu. Dəniz bu gecə vahiməli görünürdü. Sanki bu sakitlikdən istifadə edib dənizdən bir nəhəng çıxacaq və bizi udacaqdı. Uzaqdan balıqların arabir sudan havaya tullanışları görünürdü. Meşədən gələn bayquşların ulayışları da tükürpədici idi. Birdən düz başımın üstündən bir bayquş dənizə tərəf uçdu, bayaqdan suda atılıb-düşən balıqlardan birini elə havadaca qamarladı. Balıq onun çaynağları arasında çabalaya-çabalaya havaya qalxdı. Gecə vaxtı sahildə gəzmək təklifimə görə özümü söydüm, əməlli-başlı qorxmuşdum. Ayaqqabılarımı geyinib tələsik qonağımın yanına qaçdım. O öz aləmində idi. Sahil kənarından bir odun parçası tapıb cib bıçağı ilə onun çürümüş yerlərini kəsərək nə isə düzəltməyə cəhd edirdi. Ürəyimdə: “Dəlilərinə şükür” – dedim. Nəhayət, o mənim varlığımı xatırlayıb, gözəl məşğuliyyətinə ara verib başını qaldırdı, məmnunluqdan piyaləyə dönmüş gözlərini gözlərimə zillədi:

– İndi deyəcəksən ki, bu dəlidi-nədi, odunu neyniyir belə, hə?

– Yoox, niyə ki?

O, əcaib məxluqu xatırladan odunu bir az da qaldırdı:

– Bax, gör nəyə oxşayır?

Mən ilk dəfə idi nə deyəcəyimi bilmirdim; o, bu odunda nə görmüşdü?

– Bilmirəm.

Nəsə heç nəyə oxşada bilmədim. O, bıçaqını odunun üzərində gəzdirdi:

– Bax, diqqətlə baxsan, anlayacaqsan bu nədi.

Mənim heyrətdən ağzım açıq qaldı, bu odun bir-iki artıq hissəsi kəsildikdən sonra qaçan ceyrana oxşayacaqdı.

– Aaa, mənim daha sözüm yoxdu. Bu ki çox gözəldi.

– Amma unutma ha, baxışlarını gördüm bayaq, sən mənə dəli kimi baxırdın.

O, özündən razı halda qəhqəhə çəkdi. Mən əməlli-başlı pərt olmuşdum. Özümü axmaq kimi hiss eləyirdim. Vəziyyətdən çıxmaq və ya pərtliyimi gizlətmək üçün dedim:

– Heç də elə deyil, sadəcə nə üçün lazım olacağını ağlıma gətirməmişdim. Vəssalam. Həm də daha bəsdi gəzdik, mənə soyuğdu. Qayıdaq. O gülərək ayağa qalxdı və əlindəki ceyran oduncaqla ardımca addımladı.

* * *

Axşam bayırdan gələn maşın səsləri Zakiri öz aləmindən ayıra bilmirdi. O, tüstü dolu otaqda oturub video izləyirdi. Balaca qız uşağının ad gününün videosu idi. Ekranın işığı otaqda olan qaranlığı az da olsa işıqlandırırdı. Oturduğu yerdən azacıq qalxıb pultun təkrar düyməsinə basdı və lent yazısı geriyə doğru yığıldı. O, həmin çəkilişə yenidən baxmağa başladı. Divanda oturaraq jurnal masasına dirsəkləndi, masanın üstündə siqaret kötükləri ilə dolu külqabı vardı. Bir kadrda stop düyməsinə basıb dizin-dizin televizora tərəf süründü. Ekrandakı balaca qız uşağına xeyli baxıb başına yumruq vura-vura ağlamağa başladı. Nəyə görəsə özünü incitmək, özünü cəzalandırmaq istəyirdi. Qapının zəngi onu susmağa məcbur elədi. O, köynəyinin qolları ilə üzünü silib bir az gözlədi. Heç kimi gözləmirdi. Onun evinə gəlib-gedən də yox idi. Qapının zəngi fasiləsiz çalırdı. Gələn hər kim idisə, inadkar biri idi. Zakir çağrılmamış qonaqdan canını qurtara bilməyəcəyinə əmin olub qapıya tərəf getdi. Gözlükdən baxdı, qapıdan aralanıb təəccüblə, gözlərinə inanmayaraq bir də gözlüyə baxdı.

– Səbinə? – astadan öz-özünə pıçıldadı. – Bu dəlinin bu saatda burda nə işi var? – düşündü. Qapıdan aralanıb sakitçə mətbəxə tərəf getmək istəyirdi ki, bayırdan Səbinənin səsi gəldi:

– Baxıb getmə, aç qapını. Bilirəm ki, evdəsən. Bayaq baxanda nəfəsini qapının bu tərəfindən hiss eliyirdim.

Zakir gizlənməyi özünə sığışdırmayıb qapını açdı və qapının kəndarında durdu:

– Nədi, nolub?

– Niyə bu gün işə gəlməmişdin?

– Sənə nə var?

– Telefonu da söndürmüsən, nə zəng çatır sənə, nə də bir xəbər vermirsən ki, bilək nolub. Xəstələnmisən?

– Səbinə…

– Ay can…

– Canıma azar olub, bax sənə nə var? Həm də sənin bu saatda burda nə işin var?

– Elə burda danışaq? – Səbinə Zakirin çiyinlərinin üstündən evə boylandı.

– Hardan bildin burda qaldığımı?

– Məəən…

Səbinə dili topuq vurdu:

– Mən… bir dəfə… təsadüfən… gördüm və…

– Və bildin ki, dördüncü mərtəbədə və bu mənzildə yaşayıram, hə?

–Yoox, yoox, onu indi öyrəndim aşağıdakı qonşudan.

Səbinə əsməyə başladı.

– Yaxşı, yalançını evinə qədər qovarlar, gəl, gedək görüm kimdən soruşmusan. Səbinənin yerə dikilən iri, qonur gözləri yaşla doldu, o, Zakirin çiynindən iki əlli yapışıb:

– Getmə.

– Niyə?

– Çünki heç kimdən soruşmamışam, özüm tapmışam, – Səbinə ağlamağa başladı. Zakir qapıdan çəkilib, Səbinənin qolundan tutub evə saldı. Sonra mətbəxə keçib ordan Səbinəyə səsləndi:

– Bura gəl görüm.

Səbinə ayaqqabılarını soyunub mətbəxə keçdi. Zakir masaya işarə elədi:

– Keç, otur görüm. Otur, danış.

Səbinə ağlaya-ağlaya:

– Nə danışım?

– Hardan bildin burda qaldığımı?

Zakir ona salfet uzatdı:

– Al, sil üz-gözünü.

Səbinə üzünü silib başını aşağı dikdi.

– Ay qız, sənnənəm. Zırıldıyıb baş-beynimi aparma, danış.

– Bir dəfə sən işə zəng eləmişdin, telefonun qalmışdı yaddaşda. Məlumat bürosuna zəng elədim, ünvanını aldım.

– Yalan danışma, Səbinə. Vallah sabah o məlumat bürosuna da gedərəm.

Səbinə hıçqırtı ilə ağlaya-ağlaya yerindən durdu və uca səslə dedi:

– Hə, izləmişdim səni, bildin indi, izləmişdim…

O ağlaya-ağlaya koridora qaçdı, ayaqqabılarını geyinib qapıdan çıxmaq istəyirdi ki, Zakir qapını tutdu.

– Niyə?

Qız qapıya söykənib ağlaya– ağlaya Zakirin gözlərinin içinə baxdı:

– Əgər hələ də başa düşmədinsə…

Zakir azca ordan çəkilib qapını açdı və nə düşündüsə, təkrar qapını bağladı. Otaqda divanın üstündən telefonunu götürüb zəng elədi.

– Salam, Mürvət dayı, buralardasız? Hə, zəhmət olmasa, qonağım var, onu evlərinə aparıb qayıdardıq. Oldu, gəlirəm.

O, gödəkçəsini, ayaqqabılarını geyinib qapını açdı:

– Gəl, düş qabağıma, bir də belə hoqqa çıxarma.

Səbinə acıqlı-acıqlı onu süzdü.

Taksi həyətdə onları gözləyirdi. Zakir maşına yaxınlaşıb arxa qapını açdı, Səbinə arxada, Zakir isə ön oturacaqda oturdu. Zakir Mürvət dayıya dedi:

– Əhmədliyə gedirik, Mürvət dayı. Xəzər tərəfə.

On-on beş dəqiqədən sonra onlar Səbinəgilin ünvanına çatdılar, Zakir maşından enib Səbinəni bloka qədər ötürdü. Blokda ayrılarkən dedi:

– Qalx, mətbəxin işığını yandır, əmin olum ki, evdəsən. Yoxsa sənə bel bağlamaq olmaz. Evdəkilər hardadı?

– Nənəmgilə qonaq gediblər, rayondadırlar.

– Hə… deyirəm axı, özbaşına olub getmisən. Gəl, onda qapıya kimi aparım.

Onlar bərabər beşinci mərtəbəyə qalxdılar, Səbinə əlləri əsə-əsə qapını açdı. Evə girdi, qapının arasından gülümsəyərək Zakirə baxdı:

– Sağ ol.

– Sən də sağ ol, – Zakir pilləkanlara tərəf döndü. Səbinə qapını bağlayıb, Zakir gözdən itənə qədər gözlükdən baxdı, daha sonra mətbəxə qaçıb işığı yandırdı və pəncərədən Zakirin taksiya doğru addımladığını gördü. Zakir maşının qapısını açdığı an başını qaldırıb Səbinəgilin pəncərəsinə baxdı, mətbəxin işığı yanırdı, Səbinə də pəncərədən baxırdı. O, başını yellədib maşına oturdu. Səbinə baxışları ilə gözdən itənə kimi onu yola saldı.

* * *

Səhər Yeganə Lalə ilə qapıdan çıxırdılar ki, Elmira birdən: “Lalə” – deyə səsləndi. O, cəld qapıya tərəf gəlib heyrətlə baxan qızına sarıldı. Yeganə də təəccüb içində idi. Elmira son zamanlar çox həssas, daxilən əsəbi və hər şeyə qıcıqlanan olmuşdu. Halbuki bütün bu sadalanan xüsusiyyətlər tamamilə Elmiranın xasiyyətinə zidd idi. Yeganə səbəbini bilməsə də, bu ani dəyişikliyin səbəbsiz olmadığını düşünürdü. Elmira Yeganəyə qəribə baxışlarla baxdı, sanki gözlərinin dərinliyində onun son zamanlar başqa biri olmasının cavabı gizlənmişdi. Sadəcə bir az diqqət yetərli idi ki, o sirri aşkar edəsən, amma nədənsə Yeganə heç cür olub-bitəndən başa aça bilmirdi. Bəlkə heç bilmək istəmirdi də, çünki nə zaman Elmira onunla danışmağa ehtiyac duyubsa, hər zaman ona könlünü açıb və ondan məsləhət, köməy istəyib. Yeganə Elmiraya görə narahat olsa da, yenə də səbrlə o anı gözləyirdi.

Elmira:

– Lalədən muğayat olun, – uşağın əlini Yeganəyə uzatdı. Onlar qapıdan çıxdılar. Elmira onların ardınca baxıb pıçıldadı:

– Allaha əmanət olun, – qapını bağladı. Onun gözləri dolmuşdu. Xalid onu belə görüb dedi:

– Ema, uşaqlıq eliyirsən, vallah.

– Çox qorxuram, Xalid, çox qorxuram, başa düşmürsən? – qeyri-ixtiyarı Xalidin üstünə qışqırdı. Xalid susdu, amma az qala, Elmiraya: “Mən səndən də çox qorxuram” – deyəcəkdi.

Onlar xəstəxanaya gəldilər. Elmira qeydiyyatdan keçib müayinə edəcək həkimin otağına tərəf getdi. Xalid isə dəhlizdə gərgin halda gəzişirdi. Divarda döş xərçəngi haqqında yazılar və şəkillər vardı. Xalid diqqətlə yazıları oxudu və sanki fikirləri özündən qovmaq istəyi ilə başını silkələdi.

Həkim otağında tək idi. Elmiranı görüb dedi:

– Salam, indi gəlirsiz?

– Salam, hə. İnanın ki, qorxurdum.

– Yoo, belə olmaz. Demişdim axı çox yubatmayın bu işi. Yaxşı, gəlin gedək.

Elmira həkimin ardınca otaqdan çıxır. Koridorda Xalidlə rastlaşırlar, Xalid Elmiraya əl hərəkəti ilə” “Mən də gəlim?” – işarəsi eləyir, Elmira başını yırğalayıb: “Yox” – deyir. Elmira Xalidin yanından ötüb keçir, Xalid ona göz vurub gülümsəyir. Sevda və Elmira rentgen otağına gəlirlər. Sevda digər həkimə yaxınlaşır:

– Doktor, xanıma duktoqrafiya edilməlidi.

Elmiranın sual dolu gözləri Sevdaya baxdı:

– Sevda xanım, o dediyiniz nədir?

– Hərdən terminlər çox qorxulu səslənir, amma narahat olmayın, bu kontrastlı rentgen mamoqrafiyasıdır. Normada otuz dəqiqə çəkir.

Həkim rentgenoloq gülümsədi:

– Narahat olmayın, ağrısız prosesdir, amma ola bilsin bir az rahatsızlıq hiss edəsiz.

– Bu üsul digər üsullardan fərqli olaraq süd kanallarında xırda bədxassəli və xoşxassəli dəyişiklikləri aşkar etməyə imkan verir, – Sevda dilləndi.

Elə bu vaxt tibb bacısı Elmiraya xalat gətirir, Elmira əynini dəyişir və apa-rata yaxınlaşır.

Dəhlizdə var-gəl eliyən Xalid Sevdanın rentgen otağından çıxdığını gördükdə ona yaxınlaşdı:

– Xanım, mən indi sizinlə bura gələn xanımın əriyəm. O necədi? Yəni xəstəliyi doğurdan ciddidi?

– İndi heç nə deyə bilmərəm, hələ özüm də dəqiq bilmirəm, əsas müayinələr olsun, analizlərin cavabı gəlsin, o zaman dəqiq nəsə demək olar.

– Bəs cavab nə vaxt gələcək?

– Bir həftəyə cavablar bizdə olacaq.

– Hmm, yaxşı. Çox sağ olun.

– Siz sağ olun.

Sevda həmsöhbətindən ayrılmaq istəyirdi ki, Xalid:

– Bir dəqiqə, bəs indi bu proses çox çəkəcək?

– Elə də çox yox, hardasa yarım saat. Çox gərginsiz, bəlkə sizə sakitləşdirici verək?

– Yox, ehtiyac yoxdur. Sağ olun.

Sevda öz otağına tərəf getdi, Xalid isə siqaret çəkmək üçün klinikanın həyətinə endi.

Həyətdə gəzirəşək iyirmi beş dəqiqəyə siqareti-siqaretə calayaraq o qədər çəkmişdi ki, yenidən siqaret üçün əlini qutuya atanda gördü boşdu.

Bu iyirmi beş dəqiqə ona iyirmi beş ay kimi gəldi, sanki ona dar paltar geyindirmişlər və bu paltarda nə tərpənə bilir, nə nəfəs ala bilir, nə də kimsə onu bu darlıqdan xilas eləmək istəyirdi. Bu narahatlıq onda elə bir hiss yaratmışdı ki, sanki sinəsinin üstündə ağır bir yük var. Əlləri bağlanmışdı və bu yükdən azad ola bilmirdi. O, çətinliklə dərin bir nəfəs aldı, gərginlikdən onu əsnəmək tutdu. Ətrafına göz gəzdirdi, həyətdə heç kimin olmadığına əmin olub gərnəşdi, əsnədi, bununla da sanki bayaqdan bəri onun əl-qolunu bağlayan, onu sıxan görünməz qiyafədən canını qurtardı. Boş siqaret qutusunu ovcunda əzib zibil qutusuna atdı. Tələsik ikinci mərtəbəyə qalxıb rentgen otağının qapısına yaxınlaşdı, Elmira hələ də çıxmamışdı. Xalid pəncərəyə yaxınlaşdı. Pəncərədən bayıra gözəl mənzərə açılırdı. Xoş, mülayim hava vardı. Zəif meh əsirdi. Həyətdə əkilmiş ağacların yarpaqları saralmışdı, təkcə küknar və şam ağacları məğrur-məğrur təbiətin dəyişikliyinə əhəmiyyət verməyib yam-yaşıl qalmışdılar. Söyüd nazlana-nazlana sarışın saçaqlarını yellədirdi. Xan çinar qol-budağını uzadıb qırmızımtıl-narıncı yarpaqlarını ilıq payız günəşinin şüaları altında rəngdən-rəngə salır, rahatlıqla ətrafda olub-bitənləri qəbul edirdi. Göy üzünü ağ buludlar almışdı. Ağ buludlar sanki ağ quzuların ağappağ yunundan qırxılıb, yaxşıca çırpılıb, şışırdılib göy üzünə səpələnmişdi. Buludlar aram-aram hərəkət edirdilər. Hərdən günəşin önünə keçib onu gizlədir, kölgə salırdılar. Günəş isə bu şıltaqları öz inçə, zərif şüaları ilə itələyib, yenə də yer üzünü seyr edirdi.

Sanki Xalidin xəyalları buludlara qoşulub uzaq-uzaq keçmişə qayıtdı. Xalid gənc idi. Bir yay axşamı məhəllə uşaqları ilə futbol oynamaqdan qayıdanda nənəsinin həyətdə bardaş qurub yun çırpdığını gördü. O tez gəlib nənəsinin üz-gözündən öpdü. Arvad ondan canını qurtarmaq üçün əlindəki yun çubuğunu onun yanına ilişdirdirəndə Xalid dedi:

– Ay nənə, yandım, – kənara hoppandı.

Nənəsi gülə-gülə:

– Adə, vələduzuna, boğmuşdun e məni.

– Neyniyim, darıxmışdım da…

– Darıxan köpoyoğlu gəlib nənəsinə baş çəkərdi.

Xalid yuna işarə elədi:

– Ver mən çırpım, köməyim dəysin sənə.

Nənəsi çubuğu ona uzatdı:

– Al, çırp görüm, mən də bir az boğazımı yaşdıyım, gəlirəm.

Xalid həvəslə yunu çırpmağa başladı. O, çubuğu gah sağdan sola, gah soldan sağa vurur, gah yunu havada fırladıb yerə tullayır, gah da yunu çubuğun üstündə oynadırdı. Birdən nənəsinin haray-həşirlə üstünə gəldiyini görüb işin “fırığ“ olduğunu sezdi, çubuğu yunun üstünə atıb evə qaçdı. Nənəsi deyinə-deyinə gəlib oturdu, özünü düzəltdi, kəlyağayısını açdı və alnından qulağının ardına saldı. Yunu çırpdıqca nənənin qulağındakı tana sırğalar tərpənirdi. Sanki nənə bundan zövq alırmış kimi daha da ürəklə çırpırd. Xalid qapıdan oğrun-oğrun nənəsinə baxıb, yavaş-yavaş gəldi, nənəsi ilə üz-üzə sallağı oturub dirsəklərini dizinə söykədi. Barmaqlarını çarpazlayıb çənəsinin altına qoydu, ciddi baxışlarla nənəsini süzdü. Birdən nəvəsinin ona dikilmiş baxışlarını görən nənə dedi:

– Ay bala, nolub? Niyə zillənmisən?

– Heeç, baxıram ki, sən indi də gözəlsən, lap divardakı babamla olan şəklindəki kimi. Orda da qulağında bu sırğalardı.

Nənə nə isə xatırlayıb əlini qulağına apardı və təbəssümlə dedi:

– Hə, bu sırğaları baban rəhmətlik üzgördüyə vermişdi.

– Üzgördü nədi, ay nənə?

– Paaay atonnan ha, indiklərin yanında söz demək olmur ee. Get, anonnan mitili al görüm.

Xalid qaçıb evdən mitil gətirir, həyətə salınmış palazın üstünə sərir və nənəsinin tapşırığı ilə yunu mitilin üstünə yığır. Xalid yunları gətirdikcə nənə onları səliqə ilə yerləşdirirdi. İşindən razı nənə dedi:

– Xalid balam, ağappaq yundan yorğanda yatacaq. Yun yun deyil ee, bu-luddu, maşallah. Get, anovu çağır gəlsin, bunu çevirək.

Xalid elə qapıdan anasını səslədi. Anası əlləri xəmirli, əynində yaxalıqla çıxdı:

– Gürzə bükürəm, ana, əllərimi yuyum, gəlirəm.

Xalidin anası ilə nənəsi üstünə yun yığılmış mitili büküb sonra açdılar. Yorğan açıldıqca yun mitilin içində qalırdı. Xalid üçün bu nənəsinin fokusu idi. Qadınlar mitili çevirmə prosessini bitirdikdə Xalidin nənəsi üzünü qızına tutdu:

– Gördün yorğanı necə tutmaq lazımdı?! Goruma aparmayacam ee, öyrən. Qaynanan kimi döşəkçə yunundan yorğan sırıma, yorğanın yunu, bax, bunun kimi əlçim-əlçim, ağappaq olmalıdı. Yaxşı, ağzını tik, get işivi gör, mən də sırıyım. Sonra da gəl, gör sırığ necə olur.

Nənələrinin bacarıqlarıyla öyünməyi Xalidə ləzzət eliyirdi, anası heç bir nənəyə cavab qaytarmazdı, bir nənə gəlib xörəklər bişirib düzərdi və: “Ananı çağır, damağı dada gəlsin” – deyərdi, bu biri nənə də bax belə hər yay qudasının verdiyi yorğan-döşəkdən birini söküb təzəliyərdi.

Elmira rentgen otağından çıxdı, Xalidi pəncərənin qabağında görüb ona tərəf getdi. Yaxınlaşıb əlini ərinin çiyninə qoydu. Xalid onun gəlişinə sevindi:

– Həə, gəldin? Şükür, elə bil bir ildi ordasan.

Elmira pəncərədən görünən mənzərəyə baxıb dedi

– Hər şey necə də gözəldi, hərdən bu gözəlliklərə fikir vermirik, – başını Xalidin çiyninə qoydu. Səssizcə bir neçə saniyə pəncərədən baxa-baxa dayandılar. Sükutu Xalıd pozdu:

– Necəsən, ağrımırsan?

– Hələ ki yox.

– Neynəyirik, gedirik evə?

– Əvvəl Sevda xanımı görüm, sonra.

– Yaxşı, onda gedək. Yenə nəsə eləməlidilər?

– Bilmirəm. Gedək, biləcəm.

Onlar pilləkanlara tərəf gəldilər, Xalid Elmiranın onun qoluna girməsi üçün qolunu uzatdı. Onlar qol-qola girib pilləkanlardan endilər. Elmira Sevdanın otağına girəndə Sevda nə isə yazırdı. Elmiranı görüb gülümsədi:

– Yoldaşınız yaman narahatdı sizə görə. Necəsiz, yaxşısız?

– Yaxşıyam, hə.

– Ağrı yoxdur ki?

– Yox.

– Gəlmişkən diaqnozun dəqiqləşdirilməsi məqsədi ilə trepan-biopsiyan olunmanızı da istərdim, amma çox yorulmusuzsa sabaha saxlayaq. Bundan da heç narahat olmayın, qorxulu heç nə yoxdur. Süd vəzində şişin əlamətləri olanda son diaqnoz yalnız biopsiyadan sonra müəyyən olunur.

– Sevda xanım, əgər cavablar pis olsa, onda necə olacaq?

– Əməliyyat və yəqin ki, kimyaterapiya, amma ümid edirəm ki, hər şey yaxşı olacaq. Əsas odur ki, ümidinizi itirməyin, hər şeyin yaxşı olacağına inanın.

– Təki siz deyən kimi olsun. Onda deyin hansı otaqdadı, gedim, birdəfəlik ondan da canım qurtarsın.

– Gəlin, bir yerdə gedək.

Növbəti analizdən sonra Elmira tamamilə gücdən düşmüşdü, halsız idi. Ona yerli anasteziya edilmişdi. Onu çarpayıya uzatmışdılar. Deyəsən, bir neçə dəqiqə yuxuya getmişdi. Gözlərini açanda Xalidi yanında gördü. Xalid çarpayının kənarında oturub onun oyanmasını gözləyirdi. Xalid gülümsədi:

– Elə bildim yatmış gözəl kimi məndən öpüş gözləyirsən, elə yaxınlaşıb öpəcəkdim ki… ayıldın.

Tibb bacısı və Sevda gülüşdülər. Sevda resepti Xalidə uzatdı:

– Dərmanları vaxtında içiməlisiz və özünüzə yaxşı bax-malısız. Meyvə şirələri için, yorulmayın, yuxudan tam doyun. Bunlar sizin üçün çox vacibdir. Gələn həftə mütləq gəlin, inşallah, sizə xoş xəbər deyərik.

Xalid arvadının əlini ovcunda sıxdı:

– İnşallah!

Elmira azca yastıqdan başını qaldırdı:

– Onda mən gedə bilərəm də, hə?

– Başgicəllənmə yoxdursa, təbii ki.

Xalid ona qalxmağa köməy elədi. Ayaqqabılarını, plaşını geyindirdi, şərfini boynuna dolayıb barmaqları ilə saçlarını daradı.

* * *

Səbinə başında səbətlə:

– Oğuldur, oxdur, hər evdə yoxdur, – oxuya-oxuya içəri daxil oldu.

Naza gülə-gülə:

– Nolub, az, səhərin gözü açılmamış?

– Aaaa, yadından çıxıb?

– Nə, ay qız?

– Bu gün hara gedəciydik?

Naza dodağını dişdiyib iki əlli başına qapaz vurdu:

– Vaaay, kül mənim başıma. Təmiz yadımdan çıxıb, vallah.

Zakir əlində armudu stəkanda çayla mətbəxdən çıxıb, mavi lentlərlə bəzədilmiş səbəti gördü:

– Kimi nişanlayıblar?

Naza əllərinin havada oynadaraq:

– Daş başıma, yadımdan çıxıb bu gün Aidanın oğlunun çilə çıxdısına getməliyik.

Zakir çayından qurtum alaraq yaxınlaşıb səbətin içində-kilərə baxdı. Uşaq üçün hamam ləvazimatları idi. Dərindən nəfəs aldı:

– Allah saxlasın, – əlindəki stəkanı masanın üstünə qoydu, pul qabından pul çıxarıb Nazaya uzatdı: – Bunu da mənim adımdan verərsən. Qız neçə vaxtdı yoxdu, mən də heç fikir vermirəm.

– Guya o burda olanda onun varlığı hiss olunur ki. Siçan kimi sakitçə işiynən məşğul olur da, – Naza qımışdı.

Səbinə bəzənib, əyninə təzə tikdiyi firuzəyi rəngli paltarını geyinib Nazagi-lin yanına gəldi. Saçlarını açıb, hər iki yandan tel ayırıb telbəndlə ayırdığı saçlarını yığdı.

Naza ona baxdı:

– Maşallah, gözəlliyə bax e! Bu ölmüşü bir saat görməsəm, ürəyim partdıyar, – deyib Zakirə baxdı. Zakir sanki ilk dəfə idi Səbinəni görürüdü. O, gözlərini Səbinəyə dikib ondan gözünü çəkmirdi, elə bil Misir əfsanələrindən bir ilahə ilə üz-üzə dayanmışdı, yaxud firuzə adasından gəlmiş pərini görmüş və nitqi tutulmuşdu. Baxışlarında, gülüşündə uşaq saflığı gizlənmiş mələyi xatırladırdı. O, güldükçə iri, qonur gözləri parıldayır, gözlərinin dərinliyində xırda qığılcımlar oynayırdı.

Səbinə gülə-gülə uşaq ədası ilə paltarının balağını yelləyib Zakirə yaxınlaşdı:

– Necəyəm? – ətarfında döndü.

Zakir ondan baxışlarını qaçırdıb sakit, biganə səslə:

– Maşallah, yiyəsinə qismət! – deyib masadan stəkanı götürdü və mətbəxə keçdi. Naza gah Səbinəyə, gah da Zakirə baxıb əlini ağzına apardı və işarə barmağını dişlədi. Səbinənin bir anda əhvalı korlandı. Mətbəxə gedən Zakirin ardınca baxaraq kresloda əyləşdi, ayağlarını çarpazlayıb yellənməyə başladı. Naza onun bu halına heç dözmədi. Səbinə beş dəqiqə də belə otursa, ağlamağa başlayacaqdı. Naza tələsik mətbəxə keçdi, Zakir yemək yeyirdi, ona yaxınlaşdı:

– Zəhər tuluğusan e, vallah. Dilin qopardı desəydin ki, gözəl görünürsən?

Zakir tərs şillə yemiş kimi ağzına aparmaq istədiyi qaşığı havada saxlayıb yenidən boşqaba qaytardı:

– Dedim də. Daha nə deməliydim ki?

– Gördüm necə dedin. Nə quru adamsan e, vallah. Gör hə hala düşdü yazıq.

– Onun halından mənə nə?! Sən canın, ona ağıl ver, getsin tayını tapsın. Mənim uşaq-muşağnan oynamağa vaxtım yoxdu.

– Minnətin olsun. Xalq deyir, qız gözün açsın, məni tanısın, bunun dediyinə bax.

Zakir sanki bu sözlər ona deyilmirmiş kimi yeməyinə davam elədi. Naza incik halda Səbinənin yanına gəldi:

– Hə, Səbiş, dur, gedək. Qonaq-zad deyilik ki, deyilən vaxtda orda olaq, bir az qıza əl də yetirək.

Səbinə, yerindən qalxıb dabanlı ayaqqılarını geyindi, plaşını çiyninə atıb çantasını və səbəti götürdü.

Naza onu süzdü:

– Əlindəkiləri ver, əynini əməlli geyin, yaxanı da bağla.

Səbinə sifətini turşutdu:

– Lazım deyil, onsuzda taksiynən gedirik. Hazırsansa, çıxaq?

– Hə, gedək. Zakir, biz getdik.

Zakir, mətbəxin qapısından boylandı:

– Salamat.

* * *

Dan yeri sökülürdü. Hava yavaş-yavaş işıqlanırdı. Ulduzlar sönmüşdü, dan ulduzu isə hələ də parlayırdı. Ulduzların içində ən çox sevdiyim və uşaqlıqdan bəri onu öz ulduzum seçdyiyim ulduz – Dan ulduzu. Ulduzları seyr eliyəndə babamı xatırlayıram. Nəvələrdən ən kiçiyi olduğum üçün onu çox yaşlı biri kimi xatırlayıram. Qırmızı yanaq, hündür, dolu bədənli, burma bığlı, çox mehriban, səbrli, bəzən də nəvələrini əyləndirmək üçün gilə saman, su qatır, palçıq yoğurub və kərpiç kəsməyə tənbəllik etməyən bir insan idi. Sonra qurumuş kərpiçlərlə nənəmin təndirini təzəliyər, nənəm də ona baxıb deyirdi: “Bekar qalmısan, Allah haqqı”. Yay gecələrini babamgildə keçirmək mənim üçün xüsusi zövq idi. Hər gecə pilləkanlarda oturub tut ağacının budaqları arasından ulduzları seyr edərdik. Bəzən isə səmanı daha yaxşı görmək üçün bağçada qızılgüllər əkilmiş təpəçiyin üstünə çıxırdıq. O mənə “Böyük ayı” , “Dolça”, “Kiçik ayı”, “Cənub Tacı”, “Qartal” bürclərinin harda yerləşməsini danışır, sonra barmağımı tutub göstərdiyi bürclərin ulduzlarını havada xəttlər çəkərək birləşdirərdi.

Babam cavanlıqda hərbçiydi, bəlkə elə buna görə də hər şey haqqında məlumatlı idi. Onun əlləri də qızıl idi, hərdən gizlincə onun emalatxanasına girər və onu izləyərdim. Evimizdəki əşyalarının çoxunu özü düzəltmişdi; asılqan, masa, oturacaq, nənəm üçün yuxayayan, oxlov və sairə. O, ağac rəndəliyəndə rəndənin bıçağından çıxan buruq– buruq ağac qabıqlarının xoş ətri emalatxananı bürüyürdü, bu ətri çox sevirdim. Babama baxdıqca mənə elə gəlirdi ki, onun bacarmadığı iş yoxdur. Asılqanı düzəltməyi indi də yadımdadır. O, enli taxtanın üzərində dəliklər açdı, sonra odun parçalarından yonduğu qarmağa bənzər fiqurları həmin dəliklərə yerləşdirdi. Mənim: “Bu nədi?” – sualıma o:

“Asılqan düzəldirəm, bizə gələndə plaşını, yaylığını səliqəylə asar-san” – deyib başımı tumarlamışdı. Mən də balaca, özündən razı qızcığaz gəlib-gedənlərə elan eləmişdim ki, bu asılqan mənim şərəfimə hazırlanıb və kim xoşuma gəlməsə, ora paltarını asamağa icazə verməyəcəm. Çox ədabaz və şıltaq idim. O zamanlar mən lap balacaydım, həyat mənim üçün əzizlənməkdən, əylənməkdən ibarət idi. Bəlkə də o vaxt böyüdükdə nələrlə üzləşəcəyimi bilsəydim, yəqin ki, heç böyümək istəməzdim. Elə ərköyün, şıltaq çağlarımda qalmağa üstünlük verərdim. Yəqin ki, dedim, deməli, şübhəm var, təbii ki, gələcəyim haqqında hər nə bilsəydim də, yenə böyümək istəyəcəkdim, bu hər bir uşağın arzusudur. Qızlar tez böyüyüb gözəl görünməyə, anaları kimi dabanlı ayaqqabı geyinib bəzək əşyalarından; ətirlərdən, ənlik-kirşandan istıfadə etməyə can atırlar. Qonaqlıqda, bayramda qadınları görəndə heyrət və hardasa qibtə hissi ilə onları izləyirdim. Hamı mənim üçün gözəl idi. Ələlxüsus bir qohum xanım var idi, o məni qucaqlayıb öpəndə onun ətrinin qoxusu günlərlə mənim üzərimdə qalırdı. Növbəti günlər əl-üzümü yumaq istəmirdim, ətrin gedəcəyindən qorxurdum. Anamı o həddə çatdır-mışdım ki, yazıq qadın mənim əlimdən öz ətirlərini gizlətmişdi. Anam ətir qabını unutdusa, vəssalam, fürsət mənim idi, bitənə kimi ətiri üstümə boşaldırdım. Anam çox desə də: “Bu çox bahalı ətirdir, bundan azca qulaqlarının dalına vursan kifayətdir”, – xeyri yox idi, mən ətirlə çimirdim və təbii ki, daha sonra atam işdən gəlincə küncdə durmaqla cəzalandırılırdım. Ən pisi isə küncütlü konfetimdən məhrum olunurdum. Bütün bu cəzalara baxmayaraq, uşaqlıq həvəsinin qarşını almaq olmurdu. Növbəti dəfə anamın qarşısında durub yazıq baxışlarla ona baxmaq kifayət idi ki, burnumdan tutmuş ayaq barmaqlarıma kimi ətirlənim. Bununla da həm cəzadan qaçmış olurdum, həm də istədiyimi əldə edirdim. Bunları düşünüb xatırladığım an dodağım qaçdı. Qonağım qaşlarını çatıb dedi: