Текст книги "Жавдарзордаги халоскор"

6

Баъзан бирор нарсани эслаш жуда қийин бўлиб кетади. Ҳозир Стредлейтер Жейн билан учрашувдан қачон қайтгани ҳақида ўйлаб ўтирибман. Гап шундаки, йўлак томондан унинг қурғур қадам товушлари эшитилганда мен хонада нима қилиб ўтирганимни ҳозиргача аниқ эслолмайман. Эҳтимол, ўшанда ҳам ойнадан ташқарига қараб ўтиргандирман, лекин қасам ичаманки, буни эслолмайман. Негаки, ўшанда ҳаддан ташқари безовталанаётган эдим. Ўзи бирор нарсадан ташвишлансам тинч ўтира олмайман. Бундай пайтларда ҳаттоки ҳожатхонага боргим келиб қолади. Лекин бормайман. Шунчалик ташвишланганимдан боришга ҳафсала қолмайди. Буни деб хавотиримга халақит бериб қўйгим келмайди. Стредлейтерни билганингизда сиз ҳам мендек ташвишланган бўлардингиз. Бу ифлос билан икки марта учрашувга бирга борганман, шунинг учун нима деяётганимни жуда яхши биламан. У фақат ўзини ўйлайдиган аблаҳ эди.

Хуллас, йўлак линолеум билан қоплангани учун у ярамаснинг хона томон яқинлашаётганини бемалол эшитиш мумкин эди. Стредлейтер хонага кирганида ҳаттоки қаерда ўтирганимни ҳам эслолмайман; токчада, стулимда, балки, унинг стулидами, ишқилиб-да. Худо ҳақи, эслолмайман.

У ташқари жуда совуқлигидан зорланиб қунишганча кириб келди. Кейин “Ҳамма қай гўрга даф бўлди?” – деб сўради. – Ўликхонанинг ўзгинаси-ку. Унга жавоб бераман деб овора бўлиб ўтирмадим. Агар Стредлейтер бугун шанба эканлигини, шунинг учун ҳамма айлангани чиққан, ухлаётган ёки дам олиш кунини уйида ўтказиш учун кетган бўлиши мумкинлигини билмайдиган даражада овсар бўлса, унга жавоб беришнинг фойдаси ҳам йўқ. Стредлейтер ечина бошлади. У Жейн ҳақида ҳеч нима демади. Бир оғиз ҳам. Мен эса шунчаки унга қараб ўтиргандим. Унинг бор-йўқ гапи катак-катак жакетимни бериб турганим учун айтган раҳмати бўлди, холос. Жакетимни илгичга осиб, шкафга солиб қўйди.

Шундан сўнг бўйинбоғини ечаётганда у ўша жин ургур иншони ёзган-ёзмаганим ҳақида сўради. Иншо каравотининг устида турганини айтдим. У каравот тепасига бориб кўйлаги тугмаларини бўшатганча иншони ўқий бошлади. У башарасини аҳмоқона кўйга солиб яланғоч кўксини силаганча каравот ёнида туриб ўқирди. Стредлейтер нуқул кўксини ёки қорнини сийпалагани сийпалаган, ўзини ўлгудай севарди.

Шу пайт тўсатдан “Жин урсин сени, Ҳолден. Иншо бейсбол қўлқопи ҳақида-ку!” – деди Стредлейтер.

– Хўш, нима бўпти? – дедим совуққина қилиб.

– Нима бўпти деганинг нимаси? Сенга айтгандим-ку, иншо хона, уй ёки шунга ўхшаш бирор нарса ҳақида бўлиши керак деб.

– Сен тасвирий иншо бўлиши керак дегандинг. Нима фарқи бор, бейсбол қўлқопи бўлса?

– Жин урсин!

Стредлейтернинг фиғони фалакка чиққанди.

– Ўзи нуқул айтилган ишни тескари қиласан, – менга қаради у. – Бу ердан ҳайдалганинг ҳам бежизгамас. Ҳеч бир ишни айтилганидек қилмайсан. Тушуняпсанми, ҳеч бир ишни.

– Жуда соз, унда қайтариб бер уни, – дедим мен. Ёнига бориб иншони қўлидан юлқиб олдим ва йиртиб ташладим.

– Жин урсин, бу нима қилганинг!

Унга ҳатто жавоб ҳам бермадим. Шунчаки, иншо бўлакларини ахлат қутисига ташладим. Кейин ўрнимга чўзилдим. Анча пайтгача бир-биримизга чурқ этмадик. У бутунлай ечиниб иштончан бўлиб олди. Мен эса каравотда чўзилганча сигарет тутатдим. Ётоқхонада чекиш тақиқланганди. Аммо кеч тушганда, ҳамма ухлаган, айлангани чиқиб кетган ёки сигарет исини сезиб қоладиган ҳеч зоғ қолмаган пайти чекса бўларди. Камига, мен Стредлейтерни асабини бузгим келаётганди. Бирор тартиб-қоида бузилгудек бўлса, унинг жини қўзиб кетарди. Мендан фарқли равишда, у ётоқхонада чекмасди.

У Жейн ҳақида бир оғиз ҳам гапирмади. Ниҳоят ўзим гап очдим.

– Жейн тўққиз яримгача рухсат олган бўлса ҳам анча кеч қайтдинг. Сени деб кечга қолиб кетибди-да?

Мен буларни сўраганимда Стредлейтер каравотининг четига ўтирволиб оёғининг тирноғини олаётганди.

– Яна бир неча дақиқага кўпроқ, холос, – деди у. – Қайси қовоқкалла шанба куни ҳам тўққиз яримгача жавоб олади?

Эй Худо, Стредлейтерни кўргани кўзим йўқ.

– Нью-Йоркка бордингларми? – сўрадим мен.

– Жиннимисан? У атиги тўққиз яримгача жавоб олган бўлса, қанақасига Нью-Йоркка бора олардик?

– Ҳа, қийин масала.

У менга қаради ва “Менга қара, агар чекмоқчи бўлсанг, ваннахонага чиқсанг бўлмайдими? Сен бу лаънати ердан ҳайдалаётган бўлишинг мумкин, лекин мен ҳали битиргунимча сабр қилишим керак” деди.

Пинагимни ҳам бузмадим. Ростакамига. Томи кетган одамдек чекишни давом эттирдим. Биргина қилган ишим ўгирилиб унинг тирноқ олишини кузатиш бўлди. Мана! Мактабмисан мактаб! Бу ерда нуқул кимнингдир тирноқ олишини ёки ҳуснбузарини сиқиб ўтиришини томоша қиласан.

– Унга мендан салом айтдингми?

– Ҳа

Жуда айтади-да, ифлос.

– У-чи, нима деди? – сўрадим. – “Қиролича”ларини орқа қаторга териб қўйиш одати ҳалиям бормикан, сўраб кўрдингми?

– Йўқ, бу ҳақида сўрамадим. Нима, бутун оқшом шашка ўйнаб чиқишди деб ўйлаяпсанми, Худо ҳақи?

Худойим, ундан қанчалар нафратланаман. Ҳатто унга жавоб ҳам бермадим.

– Нью-Йоркка бормаган бўлсангиз, хўш, уни қаерга олиб бординг? – сўрадим бироз ўтиб. Гапирганимда овозимни титраб чиқишидан базўр сақлаб тургандим. Уҳ-ҳ, асабим бузилиб кетаётганди, менинг. Бир нарса бўлганини кўнглим сезаётганди.

Стредлейтер лаънати тирноқларини олишни тугатди. Каравотидан туриб иштончан ҳолда жиғимга тегишни бошлади. У каравотим ёнига келиб устимга энгашди ва ер юткур лаънати муштини елкамга туширди.

– Йиғиштир, – дедим мен. – Нью-Йорк бўлмаса, у билан қаёққа бординг?

– Ҳеч қаёққа. Биз фақат лаънати машинада ўтирдик.

Стредлейтер яна ўша ифлос қилиғини такрорлаб елкамга мушт туширди.

– Йиғиштир бу қилиғингни, – дедим. – Кимнинг машинасида?

– Эд Бенкининг машинасида.

Эд Бенки Пенсининг баскетбол ўқитувчиси эди. Бизнинг Стредлейтер эса унинг эркатойларидан бири, чунки у жамоанинг юлдузи эди. Эд Бенки доим Стредлейтер хоҳлаган пайтда унга машинасини бериб турарди. Аслида, ўқувчиларга устозларнинг машинасидан фойдаланиш тақиқланган. Лекин бу ўйнашдан бўлган спортчилар доимо бир-бирини қўллайди.

Стредлейтер эса ҳамон елкамни муштлар эди. У бир қўлидаги тиш чўткасини оғзига солиб, икки қўллаб тушираётганди.

– Машинада нима қилдинглар? Хўш, дон олишдингларми? – овозим қалтираб кетди.

– Қандай хунук гап бўлди-я. Кел, манави совун билан оғизчангни тозалаб қўяй.

– Жавоб бер.

– Буёғи энди сир, ошна.

Мана шундан кейин нима бўлгани деярли эсимда йўқ. Каравотимдан туриб ювиниш хонасига кетаётгандек бўлдим. Лаънати томоғи йиртилиб кетсин деб қўлидаги тиш чўткасини мўлжаллаб бор кучим билан мушт туширишга ҳаракат қилганим ёдимда. Фақат теккизолмадим. Нишонда адашдим. Бошининг қаеригадир тегибди, холос. Бу унга бироз бўлса ҳам оғриқ бергандир, лекин мен хоҳлаганимчалик эмас. Яхшигина оғриқ бериши мумкин эди, лекин мен ўнг қўлимда зарба бергандим. Бу қўлимни эса мушт қилиб туга олмайман. Қўлимга нима бўлганини сизга сўзлаб бергандим.

Хуллас, шундан кейин билганларим ўзимни полда кўрганим, у эса кўкрагимга ўтириб олганини, юзлари эса қип-қизариб кетганини эслайман. Шундай, унинг тиззалари кўксимда турар, оғирлиги нақ тонна келар эди. У билакларимни қаттиқ ушлаб олган, шунинг учун яна мушт туширишнинг иложи йўқ эди. Уни жон деб ўлдирган бўлардим.

– Сени нима жин урди? – у гапиргани сари баттар қизариб кетаётганди.

– Лаънати оёғингни кўксимдан ол, – дедим унга. Йиғлаб юборишимга сал қолганди. Ишонаверинг. – Устимдан туш, лаънати ҳароми.

У бундай қилмасди, албатта. У билакларимни сиқиб тураверди, мен эса тинмай итдан тарқаган дейишдан чарчамадим. Ўша пайт унга нималар деганимни эслай олмаяпман ҳам.

Сен ўзингча кўнглим тусагани билан дон олишиб юришим мумкин деб ўйлайсан. Қиз бола “қиролича”ларини орқа қаторга тизиб қўйишга одатланганмиди йўқми, бу билан бир чақалик ишинг йўқ. Бунинг сабаби, сен ғирт овсарсан дедим. Стредлейтер биров унга овсарсан дейишини ўлгудай ёмон кўрарди. Ҳамма овсарлар ўзларининг овсар эканлигини эшитишни ёмон кўради ўзи.

– Ўчир овозингни, Ҳолден, – деди. Унинг баркашдек юзлари қип-қизариб кетганди. – Ҳозироқ бас қил.

– Сен лаънати овсар ҳаттоки унинг исми Жейнми ёки Жинми, шуни ҳам билмайсан.

– Бўлди, ўчир дедим, Ҳолден. Жин урсин сени. Огоҳлантиряпман, – деди у. Стредлейтерни қуйишқондан чиқара бошлагандим. Оғзингни ёполмаётган бўлсанг, ўзим ёпиб қўяман.

– Лаънати оёқларингни ол устимдан.

– Агар қўйиб юборсам, оғзингни юмиб ўтирасанми?

Унга жавоб ҳам бермадим. У яна бир марта такрорлади.

– Ҳолден, қўйиб юборсам овозингни ўчирасанми?

– Ҳа.

У нари кетди, мен эса ўрнимдан турдим. Акашак бўлгур оёғини деб бутун кўксим қаттиқ оғриётганди.

– Билиб қўй, сен ифлос, итдан тарқаган овсар аҳмоқкалласан, – дедим.

Бу гапимдан кейин у қутуриб кетди. У лаънати семиз бармоғини юзимга бигиз қилиб, – Ҳолден, жин урсин сени. Охирги марта огоҳлантиряпман. Агар ҳозироқ бас қилмасанг, мен сени…

– Нега энди жим бўлишим керак-а? – Мен салкам бақираётган эдим. – Сен овсарлардаги ҳамма муаммо мана шунда. Ҳеч қачон одамга ўхшаб гапиришни хоҳламайсанлар. Шунинг учун ҳам овсарсанлар. Овсарлар ҳеч қачон баҳслашишни ёқтиришмайди, чунки бирор бир ақлли…

Шунда у яна боягидек устимга чиқиб олди. Ўзимни яна полда кўрдим. Ўшанда ҳушимдан кетганмидим, эслолмайман. Менимча, ҳушим жойида эди. Одамни ҳушидан кетказиш кинолардагидек жа унчалик ҳам осон иш эмас. Шундай бўлишига қарамай, бурнимдан шашқатор қон оқаётганди. Бошимни кўтарганимда Стредлейтернинг нақ пешонамда турганини кўрдим. У қўлтиғига ювиниш учун ишлатадиган ашқол-дашқолларини қистириб олганча турарди.

– Йиғиштир деганимда овозингни ўчиришинг керак эди, – деди у.

Овозидан яхшигина безовталик сезилиб турарди. Ҳойнаҳой, полга йиқитганимда суяк-пуягини синдириб қўймадиммикан деб қўрққан бўлса керак. Эҳ, шундай бўлмагани чакки бўлди-да.

– Жин урсин сени, барини ўзинг тилаб олдинг, – деди у. Қаранглар-а, у чинакамига ташвиш чекаётганди.

Мен эса ўрнимдан туришга шошмадим. Уни итдан тарқаган овсар деб сўкиб ётавердим. Томим кетиб қолаёзганди. Йиғлаб юборишдан аранг ўзимни тийиб турардим.

– Бор, юзингни ювиб кел, – деди Стредлейтер. – Эшитяпсанми гапимни?

– Керак бўлса ўзинг юв, овсар башарангни, – дедим. Биламан бу ёш боланинг гапи, лекин нима қилай, ўшанда ақлдан озаётгандим. – Ювинишга кетаётиб йўл-йўлакай Шмид хонимнинг кайфини чоғлагин хўпми дедим.

Шмид хоним мактаб қоровулининг хотини бўлиб, олтмиш беш ёшлардаги кампир эди.

Стредлейтер эшикни ёпиб ювиниш хонасига қараб кетгани эшитилгунча полда ўтиравердим. Сўнг ўрнимдан турдим. Қалпоғимни қидириб ҳеч қаердан топа олмадим. Ниҳоят, уни топдим, каравотимнинг тагида экан. Қалпоғимни кийдим ва ўзимга ёқадигандек қилиб, учини орқа томонга буриб олдим. Кейин кўзгу қаршисига бориб афтимга бир қараб олдим. Ҳеч қачон бунчалик башараси бузилиб кетган одамни кўрмаган бўлсангиз керак. Оғзи-бурним бежалган, пижамам ва ванна халатимга ҳам қон теккан эди. Ҳозирги аҳволим бир томондан ташвишга солса, бошқа томондан қизиқарли эди. Мана бу қонлар ва ҳаммаси бир бўлиб мени ишкалчи қилиб кўрсатаётганди. Умрим бино бўлиб атиги икки марта урушганман ва иккаласида ҳам ютқазганман. Мен унчалик ҳам уришқоқ бола эмасман, тинчликсеварман, ростини айтсам.

Ҳойнаҳой, Экли жанжални эшитиб уйғониб кетгандир деган ўй ўтди хаёлимдан. Шунинг учун душхона пардалари орқали ўтиб унинг хонасига кирдим. Шунчаки у нима балолар қилиб ўтирганини билиш учун. Одатда унинг хонасига деярли кирмасдим. Шахсий озодаликка тупуриб қўйган Эклининг хонасидан доимо алламбало сассиқ ҳид анқирди.

7

Бизнинг хонадан ваннахона орқали бу ерга милтираб ёруғлик тушиб турарди. Эклини ўз каравотида ётганини кўрдим. Лекин унинг уйғоқлигини жуда яхши билиб турардим.

– Экли? Уйғоқмисан?

– Ҳа.

Хона анчагина қоронғи эди. Мен бехос кимнингдир полда ётган оёқ кийимига қоқилиб кетиб, юзтубан йиқилишимга бир баҳя қолди. Бу орада Экли қўлига таянганча ётоғида қаққайиб ўтириб олганди. Юзига ҳуснбузарга қарши оппоқ нимадир суриб олган экан. Қоронғида арвоҳдек кўриниб кетди кўзимга.

– Нима қиляпсан-а? – дедим.

– Нима қиляпсан деб сўраганинг нимаси? Сен иккаланг ётоқхонани бошингга кўтаргунча ухлайман деб ётувдим. Ўзи нимага жиқиллашдиларинг?

– Чироқ қаердан ёқиларди? – Чироқ ёқадиган тугмани тополмай, бутун деворни пайпаслаб чиқдим.

– Нега чироқ керак бўлиб қолди сенга? Шундоққина қўлинг ёнида турибди.

Ниҳоят чироқни ёқдим. Экли кўзини қўли билан чироқ нуридан пана қилди.

– Ана холос! Нима бало бўлди сенга? – У қонга беланган кийимимга ишора қилди.

– Стредлейтер билан озгина айтишиб қолдик, – дедим мен. Кейин полга ўтирдим. Бу хонада стул деган нарса бўлмаган. Берилган стулни қай гўрга тиқишганини эса билмайман. – Гап бундай, – дедим, – бироз канаста ўйнагани тобинг қалай?

У канаста жинниси эди.

– Башаранг ҳалиям қонаб ётибди-ку, Худо ҳақи. Устига нимадир боссанг бўлармиди?

– Ўзи тўхтайди. Эътибор берма. Канаста ўйнаш ниятинг борми ўзи?

– Канаста дейсанми, қўйсанг-чи. Соат неччи бўлганидан хабаринг йўқми дейман?

– Ҳали унча кеч эмас. Соат эндигина ўн бир-ўн бир ярим бўлди.

– Эндигина! – Экли қизишди. – Менга қара, эртага саҳарлаб Мессага боришим керак, тушуняпсанми? Сенлар бўлса ярим тунда бақир-чақир қилишдан… Ҳа майли, хуллас, ўзи нега уришдиларинг-а?

– Тарихи узун. Айтиб бошингни қотирмайин, Экли. Сенинг фойдангни кўзлаб айтяпман буни, – деб жавоб бердим унга. У билан ҳеч қачон шахсий ишларим тўғрисида гаплашмаганман. Сабаби, у Стредлейтердан ҳам ўтиб тушган аҳмоқ эди. Эклининг олдида Стредлейтер даҳонинг ўзгинаси. – Ҳой, шу бугун Элнинг каравотида ухласам майлими? Эртага кечқурунгача қайтиб келмайдику-а?

Шундайлигини жуда яхши билардим. Деярли ҳар дам олиш куни Эл уйига чопарди.

– Унинг қачон қайтиб келишини мен қаердан билай? – деди Экли.

Буни эшитиб, аччиғим келди.

– Унинг қачон қайтишини билмайман деганинг нимаси? У доим якшанба куни кечқурунлари қайтади-ку, шундай эмасми?

– Шундайку-я, аммо Худо ҳақи, сен ҳам тушун, мен бировга агар хоҳласанг, унинг каравотида ухлайверишинг мумкин, деёлмайман-да.

Боплади-ку бола пақир. Полда ўтирган жойимдан турдим-да, унинг ёнига бордим ва елкасига қоқиб қўйдим.

– Сен шаҳзодасан, Экли, биласанми шуни ўзинг, бола пақир? – дедим.

– Тўғрисиям-да… Бегонага қандай қилиб хонадошимнинг каравотида ухлашга рухсат…

– Айтяпман-ку, сен ҳақиқий шаҳзодасан. Сен олийжаноб ва олимнинг ўзгинасисан, оғайни, – дедим мен. Чиндан ҳам шундай эди. – Мабодо, сенда сигарет топилмайдими? Йўқ десанг, тамом бўламан.

– Йўқ, ҳеч қанақа сигарет-пигарет йўқ менда, рости. Уни-буни қўй, нимага уруш қилдиларинг, шуни айт.

Мен индамадим. Ўрнимдан турдим-да, дераза ёнига бориб, кўчага қарадим. Туриб-туриб, ўзимни жуда ёлғиз ҳис қилиб кетдим. Бундан кўра ўлганим яхшийди, деган хаёл ҳам келди.

– Айтақолсанг-чи, нега жанжаллашдиларинг? – яна сўради у. Ўзиям юз марта қайта-қайта сўради шуни. Бу борада у тавбангга таянтириб юборарди.

– Сени деб, – жавоб бердим мен.

– Мени деб? Қанақасига?

– Шунақасига. Мен сенинг ёнингни олдим. Стредлейтер сени одамгарчилиги йўқ деб айтди. Бунга чидаб туролмасдим.

Экли бирдан жонланди.

– У шундай дедими? Ростданми? Алдамаяпсанми?

Шунчаки ҳазиллашганимни айтдим-да, Элнинг жойига бориб ёнбошладим. Ўзимни бирам ёмон ҳис қилардим. Ўлгудай ёлғиз сезардим ўзимни.

– Хона бунча сасимаса? – дедим ирганиб. Пайпоғингнинг иси ўша ердан бурнимга келиб уриляпти. Ювасанми ўзи уларни?

– Агар ёқмаса, нима қилишни ўзинг яхши биласан, – деди Экли. Бунча гапга уста бўлмаса бу бола! – Жин урсин, чироқни ўчириб қўйсанг нима қилади?

Лекин мен ҳам пайсалга солдим. Элнинг жойида чўзилиб ётганча, Жейн ҳақида хаёл сураётгандим. Жейн билан Стредлейтернинг ўша думбадор Эд Бенкининг машинасида бирга ўтирганини ўйласам жинни бўлиб қолай дердим. Шу ҳақидаги ўй хаёлимга келса, ўзимни деразадан кўчага отгим келарди. Гап шундаки, сиз Стредлейтернинг қандайлигини билмайсиз-да. Мен эса билардим. Кўп бола пақирлар қизлар билан ўша ишни қилгани ҳақида қуруқ гап сотарди, худди Эклига ўхшаб. Лекин Стредлейтер чиндан ҳам бу ишни қилганди. У бошини айлантирган қизларнинг камида иккитасини шахсан танир эдим. Бу бор гап эди.

– Ажойиб ҳаётинг ҳақида менга бир ҳикоя қилиб бермайсанми, ошнам Экли? – дедим мен.

– Яхшиси, чироқни ўчир. Мессага боргани эрта туришим керак.

Кўнгли тўлсин, майли, деб жойимдан турдим-да, чироқни ўчирдим. Кейин яна бориб Элнинг каравотига ётдим.

– Нима сен ростдан ҳам Элнинг жойида тунамоқчимисан? – сўради Экли. Нима ҳам дердим, жуда очиқкўнгил мезбон-да у.

– Балки тунарман, балки йўқ. Сен ташвиш тортма.

– Ташвишланаётганим йўқ. Лекин, тўсатдан Эл қайтиб келиб қолса ва каравотида бошқа биров ётганини кўриб…

– Ўзингни бос. Бу ерда ухламоқчи эмасман. Сенинг меҳмондўстлигинг юзига оёқ қўймайман.

Бир неча дақиқа ўтар-ўтмас у чўчқадек хуррак ота бошлади. Мен эса жин ургур Эд Бенкининг машинасида ўтирган Жейн ва Стредлейтер ҳақида ўйламасликка тиришиб қоронғида ётавердим. Аммо бу деярли иложсиз эди. Муаммо шундаки, мен Стредлейтернинг қизларни қандай аврашини яхши билардим. Бу эса мени баттар қийнарди. Бир гал иккаламиз қизлар билан учрашгани чиққандик. Эд Бенкининг машинасида. Мен қизим билан олд ўриндиқда, у эса ўз қизи билан орқада ўтирганди. Стреднинг нақадар хушомадгўйлигини бир кўрсангиз эди. У жуда паст ва самимий овозда қизни аврашни бошлади, гўёки у нафақат келишган, балки софдил йигит ҳам эди. Унинг гап-сўзини эшитиб кўнглим ағдарилаёзди. Қиз эса “Илтимос, керакмас. Бўлди қилсанг-чи, ёлвораман”, дейишдан нарига ўтмасди. Аммо Стредлейтер ўзининг Авраам Линкольнникидақа юмшоқ товушида қизни алдаб-сулдашини бас қилмади. Ахийри, машинанинг орқа ўриндиғи сув қуйгандек жимиб қолди. Жуда ноқулай ҳолга тушдим. У айнан ўша ишни қилган деб ўйламайман, лекин шунга жуда яқин келганди. Ҳа, жуда яқин.

Шуларни ўйлаб ётган эдим, Стредлейтер ваннахонадан қайтиб хонамизга киргани эшитилди. Унинг нарсаларини жойига қўяётгани ва бориб деразани очгани шундай эшитилиб турарди. У тоза ҳаводан нафас олмаса туролмасди. Бироз ўтиб, у чироқни ўчирди. Мени қаерда экан деб, у ёқ-бу ёқни қидириб ҳам кўрмади.

Ҳатто кўчада ҳам юракни эзадиган муҳит ҳукмрон эди. Машиналарнинг овози ҳам эшитилмай қўйганди. Ўзимни шунчалик ёлғиз, шунчалик ёмон ҳис қила бошладимки, ҳаттоки Эклини уйғотишгача бориб етдим.

– Ҳой, Экли, – дедим мен, овозим ваннахона орқали Стредлейтерга эшитилиб қолмасин деб пичирлаганча.

Лекин Экли мени эшитгани йўқ.

– Ҳой, Экли!

Бу сафар ҳам эшитмади. Экли тошдек донг қотиб ухларди.

– Ҳой, Экли!

Ниҳоят у мени эшитди.

– Нима жин урган сени? – қопиб берди у. – Уйқуни буздинг, жин урсин.

– Менга қара. Монастирга қўшилишнинг шартлари қандай? – сўрадим ундан. Бирданига шу нарса хаёлимга келиб қолганди. – Католик бўлишинг шартми?

– Албатта, католик бўлишинг керак. Сен ҳароми ҳали шуни сўрагани уйғотдингми мени…

– Ҳа майли, ухлайвер. Барибир монастирга бормоқчи эмасман. Мен бу пешонам билан, роҳиблари менга тўғри келмайдиганига бориб қолардим ҳойнаҳой, агар қўшилганимда ҳам. У ердаги роҳибларнинг бари аҳмоқ, ўйнашдан бўлган. Ёки фақат ўйнашдан бўлган.

Бу гапни эшитиши билан Экли дик этиб турди-да, жойига ўтирди.

– Менга қара, – деди у, – Мен ҳақимда ёки исталган бошқа нарса ҳақида нимани гапирсанг гапиравер, ишим йўқ, лекин динимга тил теккизсанг, Худо ҳақи, мен…

– Ўзингни бос, – дедим. – Ер юткур динингга ҳеч ким тил теккизгани йўқ.

Элнинг ётоғидан туриб, эшикка йўналдим. Бу аҳмоқона муҳитда ортиқ қолгим келмади. Аммо кетаётганимда тўхтаб, Эклининг қўлидан тутдим-да, ёлғондан уни маҳкам сиқдим. У қўлини тортиб олди.

– Бу яна нимаси бўлди?

– Ҳеч нима. Шунчаки мен ажойиб шаҳзода эканлигинг учун сенга миннатдорлик билдирмоқчи эдим, шу холос. – Мен бу гапни жуда самимий оҳангда айтдим. – Сенга гап бўлиши мумкин эмас, ошна. Шуни ўзинг биласанми?

– Сендақа билағондан ўргилдим. Бир куни шу қилиғинг учун кимдир бошингни ёр…

Унинг гапини охиригача эшитиб ҳам ўтирганим йўқ. Палакат, эшикни ёпдим-да, йўлакка чиқдим.

Ҳафта охири бўлгани учун ҳамма уйқуда ёки уйига кетган ё кўчага санғигани чиққан, йўлак ҳам ҳувиллаб ётарди. Леги ва Ҳофманнинг хонаси ёнида “Колинос” тиш пастасининг бўш қутиси ётган экан, зинага етиб боргунимча ўшани ичи жунли шиппагим билан эрмакка тепиб кетдим. Пастга тушиб ошнам Мел Броссардан хабар олсаммикан, деган ўй келди. Лекин бирдан фикрим ўзгариб қолди. Томдан тараша тушгандай ўша тундаёқ Пенсидан қуённинг расмини чизишга қарор қилдим. Чоршанбани кутишга бало борми?! Шунчаки бу ерда ортиқ қолгим келмасди. Пенсида ўзимни жуда ёлғиз ва ғамгин ҳис қилаётгандим. Шу билан нима қиладиган бўлдим денг: Нью-Йоркка бориб, бирор арзонроқ меҳмонхонадан бўлма оладиган бўлдим. Чоршанбагача ўша ерда яшаб тураман. Чоршанба куни эса уйга кучга тўлиб, кайфим чоғ ҳолда кириб бораман. Сешанба ё узоғи билан чоршанбагача қария Турмернинг ҳайдалганим тўғрисидаги хати ота-онамнинг қўлига бориб тушади. Унгача уйга қайтолмасдим. Улар хатни олган пайт уйда бўлишни хоҳламасдим-да. Ойим жазавага тушиши тайин. Лекин бу хабарни “ҳазм қилиб бўлгач”, ўзига келиб қолади. Қолаверса, ўзим ҳам бироз ҳордиқ чиқармасам бўлмасди. Асабларим жуда таранг тортилган эди. Эҳ, нимасини айтай.

Қисқаси, мен ана шу қарорга келгандим. Хонага қайтиб бордим ва чироқни ёқдим-да, нарсаларимни йиғишга тушдим. Ўзи унча-мунча нарсамни аллақачон саранжомлаб қўйгандим. Стредлейтер ҳатто кўзини очиб ҳам қўймади. Папиросимни тутаттим-да, кийиниб, иккита чарм чамадонимни тайёрладим. Бунга бор-йўғи икки дақиқа вақт кетди. Бу борада устаси фаранг бўлиб кетгандим.

Аммо буюмларимни йиғаётган пайтим бир нарса кўнглимни чўктирди. Ойим менга атиги икки-уч кун олдин юборган яп-янги конькиларни ҳам жойлашга тўғри келганди. Шуниси юрагимни эзиб юборди. Ойимни қандай қилиб “Сполдинг” спорт дўконига боргани, сотувчини тинмай саволлар беравериб безор қилиб юборгани кўз олдимда жонланди. Бу ерда эса мен яна ўқишдан ҳайдалиб ўтирибман. Жуда хафа бўлиб кетдим. Аслида-ку ойим адашганди. Менга пойга конькилари керак эди, ойим бўлса хоккей конкисини сотиб олиб юборибди. Шундай бўлса-да, бундан юрагим увишди. Деярли ҳар доим шу аҳвол: кимдир менга совға берса, охири барибир дилим хира бўлади.

Нарсаларимни жойлаб бўлгач, соққамни чамалаб кўрдим. Қанча пулим борлигини аниқ билмасдим, лекин талайгина эди. Бир ҳафтача олдин бувим бир даста пул жўнатганди. Бувим ўзи шунақа: соққа масаласида қўли жуда очиқ эди. Тўғри, сал эси оғишни бошлаганди, ўзиям қариб-чуриб қолганди-да. Туғилган кунингга деб йилига тўрт мартадан пул жўнатишни канда қилмасди. Хуллас, ақчам кўп бўлса-да, ортиқча бир неча доллар зарар қилмайди, деган хулосага келдим. Нима бўлишини олдиндан айтиб бўлармиди? Шунинг учун йўлак охирига бордим-да, ёзув машинкамни бериб турган бола Фредерик Вудрофни уйғотдим. Машинка учун қанча берасан, деб сўрадим. У бойвачча эди. Билмайман деди. Унчалик ҳам сотиб олгиси йўқлигини айтди. Охири барибир сотиб олишга кўнди. Машинканинг нархи аслида тўқсон доллардан кам эмасди, у эса бор-йўғи йигирма доллар берди. Ярим тунда уйқусининг белига тепганим ёқмаган эди-да.

Юкларим қўлимда, кетишга тайёр бўлиб зина ёнида турар эканман, лаънати йўлакка охирги марта назар ташладим. Кўзимга ёш келганди. Негалигини ўзим ҳам билмайман. Қизил ов қалпоғимни кийдим-да, олдини доимгидек орқага қаратиб қўйдим, кейин овозим борича: “Тунингиз хайрли бўлсин, телбалар!” деб бақирдим. Гаров боғлашим мумкинки, ўша қаватдаги ҳамма ярамасни уйғотворгандим. Кейин зинадан пастга тушиб кетдим. Қайсидир эсини еган аҳмоқ зина бўйлаб ерёнғоқ пўчоғини сочиб кетган экан, сал қолса йиқилиб бўйнигинамни синдириб олаёздим, жин урсин.