Электронная библиотека » Коллектив авторов » » онлайн чтение - страница 4

Текст книги "«ФАУСТ» ОЛАМИ"


  • Текст добавлен: 26 июня 2023, 10:00


Автор книги: Коллектив авторов


Жанр: Поэзия, Поэзия и Драматургия


сообщить о неприемлемом содержимом

Текущая страница: 4 (всего у книги 16 страниц) [доступный отрывок для чтения: 5 страниц]

Шрифт:
- 100% +

Барча даражани бошдан кечирган.

Алвасти ирим-сиримларни жойига келтириб, косага шароб їуяди. Фауст косани лабига яїинлаштирганда ундан олов чиїади.

(Фаустга)

Ича бер, бир томчи їолдирмай сипїор,

Руіингга шавї етур, ором топур жон.

Сен учун оловдан їєрїмоїїа не бор,

Шайтоннинг єзига бєлгач їадрдон.

Алвасти доирани очади ва Фаустни

чиїаради.

Энди йєлга! Турма! Олўа юр фаїат!

Алвасти

Сизга саломатлик келтирсин шароб!

Мефистофель

Яхшилигинг менда їолмагай албат,

Вальпургия туни їилурмиз іисоб.

Алвасти (Фаустга їоўоз беради)

Битта їєшиўим бор яна сиз учун,

Бу їєшиї орттирар шаробнинг кучин.

Мефистофель

Їани кетдик! Энди тєхтамої зарар,

Терлаб ўуборингни чиїармоўинг шарт.

Шароб єз їудратин кєрсатгай агар

Бутун борлиўингни їучса іарорат.

Сайр этгач, навїирон ёшликнинг іисси

Їалбу вужудингга бєлар іукмрон.

Шунда муіаббатнинг гєзал Тангриси

Юз жилвалар билан бєлгай намоён.

Фауст

Шоширма, бу іурнинг тенгсиз жамолин

Яна бир зум кєриб, їувонсин кєзим.

Мефистофель

Юр, тез, хушрєйларнинг энг баркамолин —

Тиригини сенга кєрсатай єзим.

(секин)

Бу шаробни ичгач, унга іар аёл

Бєлгай Еленадек соіиби жамол.


КЄЧА

Фауст, Маргарита єтади.

Фауст

Салом, гєзал хоним, хєп денг, бир нафас —

Сизга іамроі бєлиб, кузатиб їєйсам.

Маргарита

Мен хоним эмасман, гєзал іам эмас,

Уйга етоламан кузатувсиз іам.

(Бурилиб жєнайди)

Фауст

О, їандай латофат! Ичурман їасам,

Бундайин умримда кєрмадим асло.

Наїадар покиза, маъсум бу санам,

Андак тикони іам йєї эмас, аммо.

Їип-їизил лаблару їонталаш юзлар,

Ерга їараб турган уятчан кєзлар

Кєзларимдан нари кетмагай асло,

Бир умр ёнимда їолгай бу сиймо.

Їандай оіанг берди у їисїа сєзга,

Илож йєї їойилман демакдан єзга.

Мефистофель киради.

Анов їизни менга кєндириб бер тез.

Мефистофель

Їайси їиз?

Фауст

Ёнингдан єтиб кетди-ку.

Мефистофель

Гуноіларин тєкиб, пок бєлиб бу кез

Кашишнинг ёнидан келаётир у.

Єша пайт мен эдим унинг їошида,

Иїрору тавбасин эшитдим андак.

Ишон, гуноі йєїдир зарра бошида,

Кєнгли беўубордир мисоли гєдак.

Унга іукмим єтмас, їилолмам таъсир.

Фауст

У ёшмас, єн тєртдан ошган-ку ахир.

Мефистофель

Гапинг єтакетган суюїнинг гапи,

Шундай одамлар бор, улар талаби —

Кєринган ўунчани албатта узмої.

Гєё улар учун яралган олам,

Улар учун ишї іам, бор гєзаллик іам.

Муїаддас туйўу йєї уларда, бирої —

Сен іам єшаларга єхшама, єртої.

Фауст

Насиіатингни їєй, муітарам іомий,

Усиз іам яшамої мумкин дунёда.

Бугун сипїорилсин муіаббат жоми,

Кечам шу їиз билан єтсин сафода.

Шуни бажарурсан, йєїса тамомий

Шартномалар бекор бєлгай албатта.

Мефистофель

Нима їилмої мумкин шу оз муілатда?

Учрашувга сабаб їидирмоїїа іам

Икки іафта фурсат керакдур, ошнам.

Фауст

Ихтиёрим бєлса етти соатда

Етишардим сєзсиз єша жононга,

Ялиниб єлтирмас эдим шайтонга.

Мефистофель

Учар фарангининг гапидир бу гап,

Аммо сен бєлмагин бундої беїарор.

Єйлаб кєр, биринчи кєришдан бошлаб

Маїсадга етмоїнинг не їизиўи бор?

Шириндир висолга уриниб етмої,

Тезда їєлга кирган ишї іам беїадр.

Їандай соз илк дамлар, кєз ёшу оі-воі…

Китоблар іам шусиз бєлмайди ахир.

Фауст

Їєй, шундої іам менинг иштаіам дуруст.

Мефистофель

Їизиїїонлик билан бу иш битмайди,

Севгида таваккал сира кетмайди.

Мумкинмас зєр билан висол ундириш,

Керак тадбир ила ишни дєндириш.

Фауст

Топиб бер у їизнинг бирор нарсасин,

Майли тєўноўичми ва ёки сочбоў.

Сєнг мени уйига олиб кир тезрої,

Іеч кимса билмасин одам шарпасин.

Мефистофель

Агар чин бєлса бу шавїу іарорат,

Майли, истагингни бажо їилурман.

У їиз хонасига єткизмай фурсат,

Шу бугуної сени олиб кирурман.

Фауст

Оі, уни кєраман, їучаман!

Мефистофель

Асло!

Їєшнисин кєргани чиїиб кетар у,

Сен эса хонада їолурсан таніо

Іамда бахт онларин їилурсан орзу.

Фауст

Совўа іам топиб їєй унга ярашиї.

Мефистофель

Совўа! Ишни шундан бошлаш шарт, балли,

Хотиржам бєл, іадя топурман, аниї.

Ер остида кєпдир хазина, бугун —

Бир титиб кєрурман жононинг учун.


ОЇШОМ

Кичкина шинам хона. Маргарита сочини єрмоїда.

Маргарита

Мен боримни берардим агар

Билмої менга бєлса муяссар,

Кимдир єша йєлда сєз їотган,

Оромимни тамом йєїотган.

У албатта бирор зодагон.

Йєїса йєлда учраб ногиіон

Нотаниш бир їизга у дадил

Їилмас эди бу тахлит іазил.

(Чиїади)

Мефистофель ва Фауст кирадилар.

Мефистофель

Мана келдик. Кир, їєрїма асло.

Фауст

(Жимликдан сєнг)

Мени їолдир бу ерда таніо.

Мефистофель

(Хонани кєздан кечириб)

Їандай тоза! Шинам ва сулув.

(Чиїади)

Фауст

Дилбаримнинг оромгоіи бу,

Менинг учун энг їутлуў макон.

Бу осуда, бу ним їоронўу

Хона ичра бир сеір пиніон.

Эй севги деб аталган туйўу,

Борлиўимга бєл сен іукмрон.

Не бор бунда, ёр илки барин

Тартиб этмиш, озода, кєркам.

Іамма нарса бунда камтарин,

Іамма нарса оддий ва шинам.

(Чарм курсига єзини ташлайди)

Кєіна хонадоннинг сарбаланд тахти,

Їутлуў оўушингга ол мени бир он.

Сенда илк соіибинг єлтирган ваїти

Кєзларим олдида бєлди намоён.

Ул кєіна бобонинг осуда бахти —

Нурсиз нигоіида бєлганда аён,

Унинг теграсида гєдаклар аіли

Жаранг кулгу ила кєтарган сурон.

Менинг дилбарим іам шу гурунг аро

Халоскор іаїига айтиб ташаккур

Бобо їєлларидан олгандир совўо.

Іам єша їєллардан єпгандир масрур.

Їандай озодалик! Їандай тартибот!

Оёї остида йєї, іаттоки ўубор.

Бунда неки бєлса барида іайіот,

Сенинг фариштадек руіинг устивор.

Нозик бармоїларинг сенинг баногоі

Шу оддий кулбани їилмиш саждагоі.

Бунда эса…


(Каравот пардасини кєтаради)

Э, воі, ташласам назар,

Бутун вужудимни чулўар бир титрої.

Мен бу кєшк їошида насиб бєлса гар,

Соатлаб турардим сезмайин чарчої

Шу кєшк оўушида соіиби жамол

Ширин тушлар кєрган, гєдак хаёли —

Шунда улўайгану тополган камол,

Букун – гєзалликнинг нурли тимсоли.

Сен-чи? Сен бу ерга келдинг не учун?

Іеч єзинг эмассан, бошїасан бугун.

Нечун юрагингда іаяжон, іайрат?

Фауст, сен ростдан іам єзингмисан, айт!

Излаб келган эдинг бир оний лаззат —

Мана юрагингда севги баркамол.

Шунчалар єткинчи наіот кайфият,

Наіот єйнар уни эсгувчи шамол.

Тасодиф бєлса-ю шу онда дилдор

Ногоі кириб їолса не їилар эдим?

Мен єз хаёлимдан бєлиб шармисор,

Оёўи остига йиїилар эдим.

Мефистофель

Келаётир! Тез бєл, тугади фурсат.

Фауст

Бєпти, сєнгги марта бир їарай фаїат.

Мефистофель

Їара їутичамиз оўир іарїалай,

Манови жавонга солиб їєямиз.

Бунда марвариду зеб-зийнат талай,

Эс-іушин йєїотар кєргач шєрлик їиз.

Булар овунчоїдир – эрмак бєлгудак,

Єйинчоїїа эса єч бєлар гєдак.

Фауст

Їандої бєлар экан?

Мефистофель

Шундайми іали!

Балки їутичани олиб їолгали

Жазм этдилар жаноб! Билмабман аввал.

Сенинг бу іолингдан іайронман мен іам.

Шундай хасисмисан? У тобда, ишкал —

Бу ишлардан мени озод їил, ошнам.

(Їутичани жавонга їєяди ва їулфлайди)

Энди кетиш керак бу ердан тезрої,

Токи сен оўушта бєлган їизалої

Таніоликда топиб бу армуўонни,

Тайёр бєлсин сенга бермоїїа жонни.

Киши кєргуликмас іозирги чеіранг,

Аттанг!

Мен сени деб їилдим єзимни гаранг.

Сен эсанг,

Турибсан хомушликда танг.

Юзингда йєї ранг,

Худди одина кун єтган каби дарс,

Метафизикадан їилган каби баіс.

Юр, кетдик!

(Чиїишади)

Чирої кєтарган Маргарита киради.

Маргарита

Нечук іаво уйда бєўиї, дим,

(Деразани очади)

Ташїарида кезар салїин тун.

Бир ваіима чулўар хаёлим.

Тезрої кела їолсайди ойим,

Воі, мен бунча їєрїоїман нечун?

(їєшиї айтиб ечина бошлайди)

Бир їирол бєлган экан

Їадим шавкатдор.

Їолган экан ёридан

Олтин жом ёдгор.

Шу їадаіда гулгун май

Ичганда іар кун

Їирол єзин тутолмай

Йиўлар экан хун.

Ваїт келиб у бойлигин

Їилди-ю таїсим,

Ололмади бу олтин

Їадаіни іеч ким.

У сєнгги бор ибодат

Этмої єйида —

Берди катта зиёфат

Денгиз бєйида.

Май їуйди – порлаб турган

Жомни бєшатди.

Сєнгра уни мавж урган

Денгизга отди.

Олтин їадаі тєлїинда

Бєлдию ниіон,

Шєрлик їирол іам шунда

Аста берди жон.

(Кийимларини їєймоїчи бєлиб жавонни

очади ва їутичани кєради)

Бу нечук сеірдир, нечук іикмат бу,

Їутича їаёїдан келди, ажабо!

Жавонни їулфлаб кетган эдим-ку.

Балки онам буни олган омонат,

Бировга їарз берган бєлса мабодо.

Мана калит. Їизиї, унда нима бор?

Бир бор очиб кєрсам бєлмас-ку гуноі.

О, Тангрим! Мен бунча бойликни зиніор —

Умрим бино бєлиб кєрмаганман, оі.

Бундай безакларни энг бой хонимлар

Олий йиўинларда таїсалар арзир.

Эі, кимники экан бу зару сиймлар,

Кимники бєлса іам таїиб кєрай бир.

(Їимматбаіо безакларни таїиб, кєзгу

олдига келади)

Оі, їани меники бєлса шу зирак,

Іусн іам єзгача – уларни таїсам.

Табиий гєзаллик нимага керак —

Їачонки, йєї бизда тузук либос іам.

Ачингандан кєплар маїтар, маїбул дер,

Асли, барча пул дер,

Бойлик дер барча.

Дунёда шєрлик зот йєїдир бизларча.


САЙРДА

Фауст хаёлга чємганча кезиб юради.

Мефистофель унга яїинлашади.

Мефистофель

Лаънат бєлсин сенга, дєзахий гумроі,

Афсуски, сєкиш йєї бундан баттаррої.

Фауст

Сенга нима бєлди? Сєкиниш нега?

Сен шєрлик шайтонни хафа їилган ким?

Мефистофель

Єзни ташлар эдим дєзах єтига

Агарда дєзахий бєлмасам єзим.

Фауст

Аїлдан озганинг йєїми мабодо?

Жазава ярашмас сенга мутлаїо.

Мефистофель

Бир гап айтсам, сен іам бєлурсан іайрон,

Кашишнинг їєлида бизнинг армуўон.

Бунга Маргарита онаси сабаб,

«Воі» деб іушдан кетди бойликка їараб.

Унинг иши доим тоат-ибодат,

Черковга жон ила їилур итоат.

Доим ажратади бечора аёл

Їай нарса іарому їай нарса іалол.

Бизнинг совўамиздан бєлдию огоі,

Нопок эканини сезди баногоі,

Деди: болажоним, їєлингни урма,

Бировнинг мулки бу, кєз сола кєрма.

Албатта, бахтсизлик келтирар ишон,

Кел, буни Тангрига їилайлик эісон.

Їовоўи уюлди бечора їизнинг:

«Ўамимизни ебди аллаким бизнинг,

Іадясини олсак не гуноі экан?

Берганнинг бетига їарама, деган».

Лекин хабар берди черковга аёл,

Маслаіатга келди кашиш іам даріол.

Она їарорини у маїбул деди,

«Балли сизга, іаї йєл асли шул, деди.

Єз нафси балосин енга олса ким,

Мурод-маїсадига етади доим.

Черковнинг даргоіи кенг, ичи азим,

Іатто шаіарларни їилолур іазм.

Давлатларни сєриб ётар эрта-кеч,

Сизнинг совўа бєлмас їопчиўига юї,

Ким нима бахш этса ютар – танлаш йєї,

Іалолми, іаромми суриштирмас іеч».

Фауст

Іа, худди дєкондор яіудий мисол,

Ё їирол – уларга берганинг іалол.

Мефистофель

Сєнг у жавоіирни їєлига олди,

Йиўиштириб яна їутига солди.

Гєё булар эмас олтин таїинчої,

Балки їєзиїорин ва ёки ёнўої —

Олди-ю айтмади, іаттоки раімат,

Жєнади Тангридан тилаб саодат.

Фауст

Гретхен-чи?

Мефистофель

            Сира єрнидан турмас,

Таїинчої хаёли іеч тинчлик бермас.

Ким бєлди экан деб совўа їилган зот,

Єйлашдан тєхтамас шєрлик бир нафас.

Уни олиб їочар сєнгсиз хаёлот.

Фауст

Оі, бечора їизча! Чекибди азоб!

Энди сен тузукрої бошїа нарса топ.

Биринчиси эди ахир овунчої.

Мефистофель

Сенга іамма нарса оддий єйинчої.

Фауст

Менинг истагим шу – їилурсан бажо,

Їєшниси орїали топажаксан йєл.

Шалпайма, шайтонсан – демак, шайтон бєл.

Їаердан бєлса іам топ янги совўо.

Мефистофель

Жоним билан хизмат їилурман, жаноб!

(Фауст кетади)

Ажаб, совўа їилиш – ошиїнинг дарди!

Мумкин бєлса, іатто кєкдан моіитоб —

Юлдузларни олиб, ёрга берарди.


ЇЄШНИНИНГ УЙИ

Марта

(Ёлўиз)

Э, воі, эрим менга їилмади шафїат,

Аммо, Тангрим, уни асра саломат.

Тирик бева їилиб, ташлаб фироїїа,

Єзи сузиб кетди йирої-йироїїа.

Мен уни севардим фидо їилиб жон,

Садоїатим ёлўиз Тангримга аён.

( Йиўлайди )

Єлиб кетган бєлса йироїда агар,

Їани, іатто шундан тополсам хабар.

(Маргарита киради)

Маргарита

Оі, Марта!

Марта

Гретхен, не бєлди сенга?

Маргарита

Їаранг, титрамоїда вужудим бутун,

Єша сирли одам жавонда менга

Їолдирибди яна їутича бу тун.

Антиїа безаклар – іеч йєї дунёда,

Аввалгисидан бу юз бор зиёда.

Марта

Асло айта кєрма онангга фаїат,

Буни іам черковга беради албат.

Маргарита

Мана, їаранг буни – їандай аломат.

Марта

(Ясантиради)

Болажон, кулибди сенга саодат.

Маргарита

Афсуски, на черков ва на сайрда

Таїиб юролмасман уни іеч їачон.

Марта

Менинг уйимга чиї, єзим шу ерда —

Сени ясатаман іар кун, болажон.

Чиройингни очар марварид, инжу,

Бунга шоіид бєлур: сену мен, кєзгу.

Эрта бир кун байрам, шунда бир дона

Узукни таїасан… сєнг балдої, маржон…

Онанг іам сезмасдан їолади, ишон.

Сезса топилади бирор баіона.

Маргарита

Ким ташлаб кетмоўи мумкин совўони?

Бошлаб келмасин-да бирор балони.

(Эшик таїиллайди)

Балки мени излаб келгандир онам.

Марта

Їараб кєрайин-чи…

(Эшик тирїишидан їарайди)

Йєї, бошїа одам.

Аллаїандай жаноб.

(Эшикни очади)

Їани маріамат.

Мефистофель киради.

Мефистофель

Бостириб кирганим учун бефурсат

Сиз мени, хонимлар, тутгайсиз маъзур.

(Маргарита олдида тавозе билан чекинади)

Менга Марта Швердтлейн керак.

Марта

Марта – мен.

Биздан нима хизмат, жаноб?

Мефистофель

Ташаккур,

Кєп хурсандман, лекин боз бир марта мен

Узр сєрамоўим керак, бемаіал —

Кирдим чоўи, бердим суібатга халал.

Мартабалик хоним олдида ўоят

Ушбу їилмишимдан чекдим хижолат.

Мен кетдим, келарман эртами-индин.

Марта

Безакларинг билан, їара, їизалої,

Мартабалик хоним бєлиб кєриндинг.

Маргарита

Узр жаноб, хоним эмасман мутлаї.

Оддий оиланинг оддий їизиман.

Меники эмасдир таїинчоїлар іам.

Мефистофель

Хонимларни безак эмас – юзидан,

Їоматидан, маўрур боїїан кєзидан,

Хатти-іаракати, айтган сєзидан

Ажратиб олади эси бор одам.

Демак, їолсам бєлар. Шодман баўоят!

Марта

Менга їандай хабар олиб келдингиз?

Мефистофель

Мени кечиргайсиз бєлсам бешафїат,

Яхши мужда эмас хабарим, эсиз.

Эрингиз олисда юмди кєзини,

Олиб келдим унинг видо сєзини.

Марта

Э, воі, не кєргулик юбординг Худо!

Ёлўизим, баўримдан бєлдимми жудо?

Маргарита

Їєйинг, кєп їайўурманг, йиўлашдан не наф?

Мефистофель

Эрингиз іаїида сєйлай, эшитинг.

Маргарита

Єтмої минг бор афзал севгисиз яшаб,

Бундої кун мен учун єлим билан тенг.

Мефистофель

Ўамдан їєрїїан кулмас шодлик боўида.

Марта

Айтинг, їандай єлди, їаерда, їачон?

Мефистофель

Падуя шаірида у топширди жон,

Муїаддас Антоний саждагоіида.

У їутлуў даргоіда – іаї паноіида

Тош їабрни этмиш мангулик макон.

Марта

Бирор нарса ундан їолдими ёдгор?

Мефистофель

У їолдирди сизга ёлўиз васият —

Топширайин уни – їарздир омонат.

Арвоіини йєїлаб унинг уч юз бор —

Маърака їилмоїни сєради сиздан,

Лекин юбормади іеч нарса биздан.

Марта

Наіот, на бир узук ва на бир тумор

Бериб юбормади хотира учун.

Іар бошда бор экан яхши-ёмон кун,

Іатто іунарманд іам, їашшої ва ночор,

Ойлаб оч юради ва йиллаб юпун,

Аммо їолдиради бирорта ёдгор.

Мефистофель

Хоним, сизга жуда їийин албатта,

Исрофгар эмасди эрингиз, аммо.

Унга іужум їилди юз дарду бало

Тазарру этди у кєз юмар ваїтда.

Маргарита

Инсон їандай бахтсиз! Сажда їилган пайт

Унинг арвоіини йєїлайман албат.

Мефистофель

Мушфиї іисларингиз эвази учун

Турмушга лойиїсиз худди шу бугун.

Маргарита

Іали ёшман, іали анча фурсат бор,

Эрта турмуш їуриш урф эмас бизда.

Мефистофель

Ундої бєлса топинг єзингизга ёр.

Бу іусну жозиба бор экан сизда,

Лутфингиз кимларни їилмас бахтиёр!

Маргарита

Бизда йєл їєйилмас бу ишга асло.

Мефистофель

О, бу иш олдида бир хилдир дунё.

Марта

У їандай жон берди?

Мефистофель

Сєраманг, э воі!

Кєз юмди оламдан ёлўиз, бепаноі,

Эгнида увада, тагида похол, —

Жон берди ва лекин сєнгги дам іалол

Гуноіларин бир-бир сєйлади бутун,

Юз минг тавба їилди, йиўлади беун.

Деди, лаънат бєлсин мен беватанга!

Хотиним, уй-жойим, іунарим ташлаб —

Нега келдим бу ён, минг лаънат менга!

Олиб келмиш мени ажалим бошлаб,

Кечир хотин, деди, сєнг кєзин ёшлаб.

Марта

(Йиўлаб)

Кечирдим, руіини эслай доимо.

Мефистофель

Барча айбни сизга тєнкади, аммо.

Марта

У ёлўон сєзлаган, баттол, беимон!

Єлим олдида іам сєзлабди ёлўон!

Мефистофель

Балки алаілашдир, ким билади, у

Сизни кєп гуноіга їилди рєбару.

Ялїовлик їилмадим, деди, іеч їачон,

Іеч їачон билмадим меінатда тиним.

Бола іам туўдирдим, топиб бердим нон,

Іеч рози бєлмади, аммо хотиним.

Тинчлик бергани йєї у менга бир дам

Ичмадим бир їошиї ёвўон хотиржам.

Марта

Наіот унут бєлмиш уни эрта-кеч

Севиб їучганларим… Айтмадими іеч?

Мефистофель

Барини эслади, бєлди миннатдор.

Деди у: «Малтадан чиїїач кемамиз,

Оиламни эслаб чєкиндим такрор,

Тангри їолдирмади саждамни беиз —

Турклар кемасига учраб їолдик биз.

Бизга єлжа бєлди, єлжа эмас бахт,

Султон хазинасин элтгувчи кема!

Олтин, кумушларнинг іисобин дема.

Бойликни єртада таїсим їилган ваїт,

Жанг пайтида мардлик їилганим учун,

Катта улуш тегди менга єша кун».

Марта

Їани єша улуш – кємиб їєйгандир?

Мефистофель

Уни изламоїдан фойда йєї асло.

Шєрлик эрингизни беомон таїдир

Таніо їолдирганда Неаполь аро,

Бойликни їандай сарф этишни билмай

Бегона шаіарда бєлганда сарсон,

Эрингизни ортиї мунтазир їилмай

Мушфиїлик кєрсатди бир гєзал жонон.

Эрта-кеч їошида бєлди парвона.

Іамдам, іамдард бєлди унга ягона.

Бечора эрингиз єлгунича то

Єша ёр хаёлин їєймади асло.

Марта

Аблаі, уяти йєї, ифлос, муттаіам,

Одатин їєймабди хор-зор бєлса іам.

Їутулмабди, гумроі, наіс-балодан.

Мефистофель

Мана, яхши бєлди, кетди дунёдан.

Сизнинг єрнингизда мен бєлсам агар —

Бир йилгина їора кийгач муїаррар

Дарров бошїа эрга тегиб олардим.

Марта

Унаїасин энди їайдан топардим.

Їандої танти эди, їандої содда, гул,

Ундайлар топилмас бу оламда мєл.

Айби фаїат кєпрої ичар эди май,

Бузуї хотинларга эди ишїибоз.

Яна їєйса эди їарта єйнамай,

Дунёда бєлмасди унингдек мумтоз.

Мефистофель

У єзи нимага бєлса ишїибоз,

Йєл очиб їєйгандир сизга іам бир оз.

Эр шунаїа бєлса – лаззат бєлади.

Шундай тенг іуїуїлик кєрилса баіам,

Їєлингиз сєрашга тайёрман мен іам.

Марта

Іазилингиз їалтис – уят бєлади.

Мефистофель (єзича)

Дарс беради чоўи бу шайтонга іам,

Энди бєлмас тезрої їочиб їолмасам!

Илиниб їолмайин яна сєзимдан.

(Маргаритага)

Іеч кимга банд эмас кєнглингиз, демак?

Маргарита

Нима деганингиз?

Мефистофель (єзича)

Бегуноі гєдак!

(Ошкор)

Кетдим, хайр!

Маргарита

Хайр!

Марта

Тєхтанг, мен кимдан

Эрим єлганига олурман іужжат?

Менга керак эди икки энлик хат,

Їаерда ва їачон кєз юмди – билсам,

Элга рєзномадан ошкора їилсам.

Мефистофель

Іужжат керак эмас, икки кишининг

Далолати єзи бєлгай кифоя.

Менинг бир дєстим бор – ундан эшитинг,

Тасдиїлар, не їилган бєлсам іикоя.

Марта

Майли, келсин.

Мефистофель

Балки келар хоним іам.

Дєстим дилкаш йигит, доно ва єктам.

У кєп нарса кєрган кезиб дунёни,

Їизу жувонларнинг офати жони.

Маргарита

Не бєлур жанобдан уялиб їолсам…

Мефистофель

Уялиб їолмассиз шоі олдида іам.

Марта

Бєпти, иккингизни демак, шу бугун

Боўда кутажакмиз икков кечїурун.


КЄЧА

Фауст ва Мефистофель

Фауст

Иш їалай? Маїсудга етамиз їачон?

Мефистофель

Вужудингда оташ. Іаяжон нечун?

Баўрингда бєлади албатта жонон,

Мартанинг боўида кєрамиз бугун.

Сенга айтсам, асли у бева жувон

Яралган їєшмачи іунари учун.

Фауст

Жуда соз, хурсандман.

Мефистофель

Бизлардан фаїат

Талаб этилади кичкина хизмат.

Фауст

Хизматга хизмат-да, майли, мен тайёр.

Мефистофель

Биз єша жувонга эринг єлди, деб,

Падуя шаірида нобуд бєлди, деб —

Гувоілик берурмиз, унга шу даркор.

Фауст

Аввал у томонга борурмиз, демак.

Мефистофель

Santa simplicutas!13 Нимага керак —

Арзимас бир ишга шунча їайўурмої?

Бир вараї їоўозга имзо чексанг бас.

Фауст

Бошїа бир режа топ бундан дурустрої,

Єйлаган бу ишинг іеч тєўри келмас.

Мефистофель

Їандай мєътабар зот! Фариштадек соф!

Єйлаб кєр, ахир сен шу кунга їадар

Їанча ёлўон сєзлар айтдинг ноинсоф,

Їанча-їанча ичдинг ёлўон їасамлар.

Тангри-ю тириклик, олам іаїида

Сен тарїатдинг їанча эртак аїида.

Яна ишонч билан билониіоя

Єзинг кєрган каби їилдинг іикоя.

Їанча билсанг єлган эрин Мартанинг,

Шунчадир оламдан сенинг билганинг.

Фауст

Бу – мантиї єйини, одатий найранг.

Мефистофель

Эй, покиза одам, менга бир їаранг,

Кєзингизда ёнар эітирос – учїун.

Кєрайлик, бугун ё эрта кечїурун

Тєшга тортиб гєзал Маргаритани

Їасам ичмасмилар єзлари, їани?

Фауст

Ёлўонмас, чин дилдан ичаман їасам.

Мефистофель

Іа, яна чин дилдан їилурсиз изіор,

Муіаббатим дея мангу барїарор.

Фауст

Іа, севгим оташи мангу деб айтсам,

Виждоним кафилки, тєла іаїим бор.

Ахир борлиўимни їучган аланга

Ифодаси учун сєз тополмасам,

Іислар їанотида учсам баландга —

Ёниї кєкрагимга тор келса олам,

Мени асир этган ул сиймин танга

Ишїим боїий дея ичурман їасам.

Биламан, боїиймас тириклик єзи.

Биламан, жоизмас мангулик сєзи.

Аммо юрак сєзим изіор айласам,

Наіот бу иблислик, наіот бу алдої?

Мефистофель

Іарїалай мен іаїман.

Фауст

О, іаїсан мутлаї!

Таслим бєлдим, сени енгмоїлик душвор,

Сенда шайтонлик іам, чечан тил іам бор.

Баісдан фойда недир, кєнаман, нетай,

Сен менга кераксан, хєп дейман атай.

БОЎ

Маргарита Фауст билан, Марта эса

Мефистофель билан їєл ушлашиб боўда

сайр їилиб юришади.

Маргарита

Жуда іам раімдил, мунис экансиз —

Илтифот їилдингиз менга жуда іам.

Кєп юртлар кезгансиз, кєпни кєргансиз,

Сизга одат бєлмиш такаллуф, карам.

Бу – менга шафїату лутфингиз фаїат,

Суібатимдан зарра топмайсиз лаззат.

Фауст

Сенинг бир нигоіинг, бир сєзинг бирої

Оламча донишдан менга азизрої.

(Їєлини єпади)

Маргарита

Їєлларимни єпманг, бєсангиз увол,

Меінатда їабарган, даўал ва їєпол,

Уйда бу їєлларга тиним йєї бир дам,

Жуда їаттиї тутар тартибни онам.

(Нари кетадилар)

Марта

Йєлда єтар бутун умрингиз, демак?

Мефистофель

Не їилай, касбим шу, шу менга аъмол.

Бизга насиб бєлмиш оламни кезмак,

Бир ерда їолмої йєї ёзмишда аммо.

Марта

Ёшликка ярашар изламої, кезмої,

Іаёт нима – йєїдир заррача парво.

Лекин їариликда таніо ва бєйдої

Їора ерга бормої кєп оўир савдо.

Мефистофель

Шуни хаёл їилсам увишар юрак.

Марта

Ваїт єтмай бу іаїда єйламої керак.

(Нари кетишади)

Маргарита

Кєздан нари кетгач унутади дил,

Бу сєзлар одатий илтифот холос.

Дєстларингиз кєпдир єзингизга мос,

Улар оїил, доно, мен битта ўофил…

Фауст

Ишон, инсондаги дониш ва іикмат

Бемаъни кибрнинг белгиси фаїат.

Маргарита

Наіот!

Фауст

Э, воі, нечун поклик, соддалик

Билмас бу дунёда єз баіосини.

Фаїат маъсумликдир шарафга молик,

Инсон шундан топар муддаосини.

Маргарита

Йєїласангиз эди сиз мени бир бор,

Эслаб юрар эдим сизни умрбод.

Фауст

Доим уйдамисан?

Маргарита

Кєпинча ёлўиз.

Хєжалик эмас-ку унчалар катта,

Лекин юмуши кєп уйнинг албатта.

Бари менга, йєїдир хизматкоримиз.

Уйин тозалаш іам, овїат їилиш іам

Тикиш, чатиш, ювиш – бари єзимга.

Тартиб-интизомга їаттиїїєл онам,

Гоі їоронўу бєлар дунё кєзимга.

Оиламиз унча їашшої эмас, йєї,

Яшаймиз іарїалай єзимизга тєї.

Бизга мерос їилиб їолдирган отам

Озрої мол-мулк, яна уй-жой, боўча іам.

Менга анча енгил – бир йилдан буён

Акам саллотликда, синглим берди жон.

Эрта-кеч у билан эдим овора,

Эсласам юрагим бєлади пора.

Аммо у тирилиб келсайди їани —

Тайёр эдим їайта азоб тортгани.

Фауст

Бєлгандир албатта бамисли малак,

Сенга єхшар бєлса агар у гєдак.

Маргарита

У дунёга келди отам єлган йил.

Мен энага бєлдим, бечора онам

Оўир жудоликдан бєлиб хаста дил

Іушсиз ётар эди, бизлар ундан іам

Тирик їолмас дея узгандик кєнгил.

У шєрлик шунчалар эдики беіол,

Бола эмизмакни їилмасди хаёл.

Синглимни мен боїдим, сут бердим ва сув,

Кєтариб юрардим уни эрта-кеч.

Менсиз туролмасди бир нафас іам у —

Яйрай олмас эдим мен іам усиз іеч.

Фауст

Бахтли санармидинг єзингни у ваїт?

Маргарита

Іолдан тояр эдим баъзида фаїат,

Ёнимда турарди тунлар беланчак.

Уйўонардим даріол йиўласа гєдак.

Унга сут берардим, алла айтардим,

Єрнимга олардим, іеч бєлмаса жим —

Олиб чиїар эдим єроўлаб боїїа.

Тонгда эса яна саіар турмоїїа

Мажбур эдим – яна кир-чир ва бозор…

Шунча азобларнинг іаїига фаїат

Уйїу – роіат эди, луїма ош – лаззат.

(Нари кетадилар)

Марта

Сиздек бєйдоїларни іаї йєлга солмої

Шєрлик хотинларга жуда іам їийин.

Мефистофель

Мен жон деб єїувчи бєлишим мумкин,

Сиздек муаллима берса гар сабої.

Марта

Ундої бєлса менга айтинг-чи їани,

Кєнглингиз истарми бирор кимсани?

Мефистофель

Гап борки, єз уйинг, жуфти іалолинг

Дунёча бойликдан кєра афзалрої.

Марта

Сизни банд этганми севги хаёли?

Мефистофель

Мен іар ваїт бєлганман севикли їєної.

Марта

Йєї, мени тушунинг. Сиз астойидил

Сира їєйганмисиз бировга кєнгил?

Мефистофель

Мен хотинлар билан їилмайман іазил.

Марта

Нега тушунмайсиз?

Мефистофель

Нетай – мен ўофил,

Фаімим йєї ва лекин тушуниб олдим.

Юрагингиз экан ишїїа лиммо-лим.

(Нари кетадилар)

Фауст

Оі, жонгинам, букун кєришган чоўда

Мени танидингми бир боїишдаёї?

Маргарита

Албатта танидим кєрибої боўда,

Сєнг уялиб ерга їарадим шу чої.

Фауст

У кун йєл устида ранжитдим сени,

Узр энди, жоним, кечиргин мени

Іаддан зиёд їєпол іазилим учун.

Маргарита

Єзимни йєїотиб їєйгандим у кун,

Іали сєз отмаган іеч кимса менга,

Мен іаїимда іеч ким сєйламас ёмон.

Єйладим сєз їотди у йигит нега,

Мени аллаким деб їилгандир гумон.

Балки бунинг учун єзим айбдор,

Ножєя бир їилиї їилгандирман ё?

Йєїса йєл устида учратиб илк бор

Їиз болага бундої їилмаслар асло.

Сиздан ранжимадим сира єша кун,

Гапим рост, єзимни койидим бутун.

Фауст

Жонгинам!

Маргарита

Шошманг-чи…

(Мойчечакни узиб, япроїларини бир-бир

уза бошлайди)

Фауст

Нима іаракат?

Гулдаста учунми?

Маргарита

Шунчаки іавас…

Фауст

Нима бу, тушунтир.

Маргарита

Кулмангиз фаїат.

(Єзича пичирлайди)

Фауст

Нега пичирлайсан?

Маргарита

Севади… севмас…

Фауст

Гєзалим!

Маргарита

Севади. Севмас. Севади.

Севмас.

(Сєнгги гулбаргни узиб, севинч билан їаттиї)

Севади, іа!

Фауст

Севганда їандої!

Ишон, у сен учун жонин беради,

Гул билан фол очдинг, бу фол, їизалої,

Тангри башорати бєлгай бегумон.

Маргарита

Титраяпман.

Фауст

Їєрїма, жоним, іеч їачон.

Шу їєл іарорати,

Шу кєз оташи

Буюк чексизликни айласин баён.

Бу бир чексизликки,

Унинг таърифи,

Тавсифига йєїдир сира ифода.

Оламда шодлик бор —

Икки юракни

Боўлагувчи шодлик фаїат дунёда.

Бу шодлик, бу бахтнинг

Ниіояси йєї.

Ниіоя нимадир?

Не тушунча у?

Севгининг сєнги бу – оламнинг сєнги.

Йєї, севги мангудир,

Муіаббат мангу.

Маргарита унинг їєлини їаттиї їисади

ва юлїиниб боў ичига їочади. Фауст бир

даїиїа саросимада їолади, сєнг їизнинг

кетидан кетади.

Марта

(Ичкаридан чиїаркан)

Їоронўу чєкмоїда.

Мефистофель

Іа, їайтиш керак.

Марта

Мен сизга бунча тез бермасдим жавоб,

Бизнинг шаіарчада одамлар сергак,

Ётга тикилган кєз бунда беіисоб.

Іар кимнинг їадамин кузатиб турмак

Уларнинг іунари – иши йєї бєлак.

Бизни боў ичида кєрсалар шу тоб

Эртага їилурлар каттакон китоб.

Дєстларимиз їани?

Мефистофель

Улар боў аро

Бир жуфт парвонадек єйнашар іамдам.

Марта

Їизча севиб їолди уни жуда іам.

Мефистофель

У эса їизчани. Шунаїа дунё!


СУІБАТГОІ

Маргарита чопиб киради ва эшик орїасига яшириниб, бармоўини лабига босганча эшик тирїишидан їарайди.

Маргарита

Келаяпти.

Фауст

(Кириб)

Мендан їочолмайсан, їиз!

Маргарита

(Єпади)

Борлиўимга іоким фаїат єзингиз.

(Мефистофель эшик їоїади)

Фауст

(Тепиниб)

Кимсан?

Мефистофель

Єз оўайнинг!

Фауст      

Бефаім іайвон!

Мефистофель

Кетиш керак.

Марта

(Киради)

Тєўри, кеч бєлди, жаноб.

Фауст

Бормикин кузатиб їєймоїїа имкон?

Маргарита

Йєї, йєї. Кєриб їолса онам ногиіон,

Бу їилмишим учун тортаман азоб.

Фауст

Афсус. Демак менга бергайсиз жавоб.

Хайр.

Марта

Омон бєлинг.

Маргарита

Кєришгунча хайр.

(Фауст ва Мефистофель кетишади)

Унинг фикри їилар оламни сайр,

Мен-чи, їаршисида бир гєдак мисол

Тураман уятдан їизарганча лол.

Лол тураман ёки «іа» дейман фаїат.

Аммо бир нарсага тушунмам іамон:

Унинг-ку бошида бир олам іикмат —

Їандай ёїиб їолдим унга – мен іайрон.

(Кетади)

ЄРМОНДАГИ ЎОР

Фауст

(Ёлўиз)

Эй сен илоіий руі, неки тиласам,

Барча тилагимни айладинг бажо.

Сен олов ичида кєриндинг менга,

Табиат кєркини їилдинг армуўон.

Менга бердинг сєнгсиз шавї туйўусини.

Энди мен эмасман олам кєркига

Іайрат нигоіини тиккан бир меімон.

Унинг замирини очиб їарайман

Дєстнинг юрагига боїїандек гєё.

Неки жонли бєлса бу олам аро

Сен бир-бир єтказдинг кєзим олдидан

Іам єргатдинг менга улар барини —

Барча жонивору їуш, єт-єланни

Оўа биродар деб билиш фунунин.

Єрмонни їучганда даішатли бєрон

Ерга їулар экан асрий їараўай,

Єзга дарахтларни їилганда поймол,

Акс садо берганда унга уфїлар —

Єрмондаги ўорга етаклаб мени,

Бунда таніоликда єлтириб сокин,

Єїитдинг єзимга їалбим китобин,

Мени ошно їилдинг ажиб сирларга.

Мен ойга їарайман ва шабнам инган

Япроїїа, їояга солурман нигоі.

Аста сузаётган булут сояси

Єтмиш шарпаларин эслатур менга.

Їарайман ва менга юксак камолот

Насиб бєлмаганин сезаман шунда.

Мени тангриларга тенг їилгувчи куч —

Юксак хаёлларга айлаб іамнафас

Яна іамроі бердинг тубан ва шаккок,

Усиз іаётим йєї, гарчи у сенинг

Менга баўишлаган барча неъматинг —

Їилган бєлса іамки тупрої билан тенг,

У менга кєрсатди гєзаллик сеірин,

Ёїди юрагимга сирли аланга.

Совутмої бєламан єзимни, аммо

Яна єртар мени сєнгсиз эітирос.

(Мефистофель келади)

Мефистофель

Эі, дарвеш! Жонингга тегмади наіот,

Кимсасиз єрмонда єй сурмої таніо.

Бу їандай кєргилик, бу нима іаёт,

Єйлаб топмадингми єзга бир савдо?

Фауст

Топсанг бєлар эди сен іам бирор иш

Айўоїчилик їилиб юришдан бєлак.

Мефистофель

Іазиллашдим. Іадеб арра тортишиш

Єзинг іам єйлаб кєр, нимага керак?

Бадфеъл, одамови экансан жуда,

Сенга дучор їилди не учун таїдир?

Эрта-кеч сен учун їайўурсам ахир,

Нимаки истасанг, олам бурчида

Бєлса іамки, сенга їилсам муіайё —

Яна айбдорман, бошимда бало.

Фауст

Таажжуб, айтмоўим керакми раімат

Эрта-ю кеч хира бєлганинг учун?

Мефистофель

Эй инсон, сєрашга їилурман журъат,

Мен бєлмасам їандай яшардинг букун?

Ким сени таніолик уїубатидан

Диїїинафасликдан їутїарди мудом?

Мен бєлмасам жисминг, эй доно одам,

Замин саіфасидан єчарди тамом.

Бу тоў єрмонига келдинг не сабаб?

Ўамларинг ёзмоїчи бєлдингми таніо —

Ёлўиз хониш їилган баїага єхшаб,

Вайронага їєнган бойїушдек гєё?

Бир карра ишондим, кєксингда іамон

Єша яккаш олим яшар бегумон.

Фауст

Їани билсанг эди мен бу маснаддан

Топурман їанчалар їувонч ва ёўду.

Билганингда эди, сєзсиз, іасаддан

Єшал їувончимга солардинг оўу.

Мефистофель

Мана бу іаїиїий самовий лаззат!

Тун бєйи єй сурмої тоўли єрмонда!

Илоіий іисларни асрамої жонда

Ва таніо изламої роіи іидоят.

Олам яратилган їутлуў олти кун —

Іикматин жам этмої кєнгилда бутун.

Бу ёруў дунёда бєлса не дониш,

Неки асрор бєлса барини олиш —

Сєнг тафаккур элтган єша юксакдан

Алланарса їадар йиїилмої тубан.

(Хунук їилиї їилади)

У нарса нимадир айтардим, фаїат

Тилга олмої учун йєл їєймас уят.

Фауст

Наїадар разолат!

Мефистофель

Разолат? Ажаб!

Нечун кєзларингда бунчалар ўазаб?

Номусдан їизардинг, вужудинг – їаір

Оўзимдан чиїмаёї іаїиїат сєзи.

Тириклик ичра бу бор гап-ку ахир.

Ахир усиз йєї-ку номуснинг єзи.

Майли алдамоїни їєймагин сира,

Мунофиї юзингга тута бер ниїоб.

Аммо билиб їєйгин, тор кулба ичра

Гретхен сен учун чекмоїда азоб.

У ёлўиз, у сени єйлайди фаїат,

Висол иштиёїи эзмоїда уни.

Емої, ичмагида йєїдир іаловат,

Тамом унутган у ором, уйїуни.

Унинг муіаббати тошїин беїирўої,

Унинг муіаббати билмас интиіо.

Сен эса шєрликни унутдинг, їочїої,

Изтироб ичида їолдирдинг таніо.

Тинч єрмон їєйнида юлдузлар билан

Суібат їуриб бунда ётгандан кєра,

Хабар ол єртанган їизнинг іолидан,

Сен деб хароб бєлган кєнглини сєра.

У шєрлик дарчадан термулиб букун

Карвон булутлардан сєрмоїда нажот,

Їєшиї айтмоїда у оіиста, маізун:

«Э, воі, їани энди їуш бєлсам озод».

Гоі кулади шєрлик, гоі чимирар їош,

Гоі маъсум хаёлин чулўайди туман.

Ва лекин іамиша кєзларида ёш,


Страницы книги >> Предыдущая | 1 2 3 4 5 | Следующая
  • 0 Оценок: 0

Правообладателям!

Данное произведение размещено по согласованию с ООО "ЛитРес" (20% исходного текста). Если размещение книги нарушает чьи-либо права, то сообщите об этом.

Читателям!

Оплатили, но не знаете что делать дальше?


Популярные книги за неделю


Рекомендации