Текст книги "АСАРЛАР (I жилд)"

 
Юрагимнинг зиндонларида
Айбдор гуноҳлар бор,
Гуноҳкор айблар.
Улар ўғирлашди мендан софликни,
Сўймоқчи бўлдилар ростликни,
Аммо…
Жабрланувчига айланмадим мен:
Ёвуз ниятлари амалга ошмай,
Уларни мен
Жиноят устида қўлга туширдим.
Улар мангу тутқунлардай
       ётибди энди
Юрагимнинг зиндонларида.
 

1982

 
Бунда на театр ва на кино бор,
Томоша кўрсатар ёввойи селлар.
Зим-зиё саҳнида тоғ этагининг
Бўрилар увлайди,
Увлайди еллар.
Ёлғиз рўзғорингнинг тимсоли бўлиб
Тунлари ўчмасдан ёнади гулхан.
Гулгун юзларингнинг гул кулгулари
Шу тоғларда сўлган.
Қайдадир топ-тоза, оппоқ уйлар бор,
Ёруғ хоналарда – ёруғ чеҳралар
Кулишиб, тўлишиб, сочларин ёйиб
Кўзгуга қарашар шому саҳарлар.
Дарду ҳасратинг ҳам,
Қисматинг ҳам – Дашт.
Чакмон кийган ғарам – сенинг эрингдир.
…Серёмғир шаҳарнинг аэропортида
Кўз олдимга келдинг, кўчманчи тақдир:
Ўтов. Қуриётган чориқлар. Чўпон
Чарчаган. Ухлайди – кўксида таёқ.
Сурув ичра кезар тўлғоқ сезгиси,
Тун бўйи кўзини юммайди ўчоқ.
 

1983

 
Мен сизни эсласам – соғинчларимда
Бошланади иссиқ паллалар.
Ям-яшил маъвога айланар бирдан
Руҳимдаги дашту далалар.
Ёруғ дунё янглиғ ёришар кўнглим,
Йиллар айланади,
Гуллар чайқалар.
Мен сизни эсласам –
Хас ҳам азиз кўринади,
Ватанга айланар олис чайлалар.
Қанча нурсиз дардлар мунаввар бўлгай,
Не сўнгсиз ҳасратлар кетгайлар тиниб.
Мен сизни эсласам – англайман
Юрагимнинг моҳиятини:
Ёнмоқ, бировларни иситмоқ бахти!
Умримни шу бахтга бағишлайман мен.
Сиз берган нурафшон туйғуни эса
Сомон йўлларига алишмайман мен.
 

1983

 
Ўша кун сўрида ўтиргандим мен,
“Алпомиш”,
       “Гўрўғли”,
             “Авазхон” тинглаб.
Сен менинг ям-яшил болалигимга
Кирдинг ёлғизгина зангор кўз билан.
Кирдинг,
       эгалладинг дарс столимни.
Дўмбиралар тинди.
             Тинди замонлар.
Саллалар қаршингда лол қотди.
                   Боқди.
Соқолларда – чала достонлар!
Мени достонлардан жудо айладинг,
Бийрон сўйлар эди ўша кун тилинг:
Бола, тулпорларни нима қиласан,
Бола, ёнимга кел, мана мултфилм!..
Отини кишнатиб Авазхон кетди,
Ёлларида шамол – менинг кунларим.
Саллалар бирма-бир ғойиб бўлдилар,
Сен ҳамон тириксан –
       порлар нурларинг.
Умрлар емрилар.
       Қисматлар сўнар.
Хазон, хазон, хазон бўлади диллар!..
Сенинг ёлғиз кўзинг
       сўнмас ҳеч қачон,
Сен тирик яшайсан ҳали минг йиллар!
Дарсларим чинқирди дафтарларимда,
Мени китоблардан айладинг жудо.
Мени тортиб олдинг осмонларимдан,
Бугун осмон бўлдинг,
Бугун сен – Худо!
Сенга термулади ҳиссиз гавдалар,
Сенга маҳлиёдир жонли халталар.
Болалар юзингга тупургай баъзан,
Мултфилм кўради катталар.
Бугун жаҳонларни айладинг ишғол,
Жаҳонгир!
       Нурларинг бунча турланар.
…Ажаб одамлари бордир дунёнинг –
Хотинини қўйиб, сенга уйланар.
 

1983

Талабаларга

 
Сен ўқийсан жиддий, берилиб,
Нурланади, порлайди зеҳнинг.
Сен албатта одам бўласан,
Келажагинг порлоқдир сенинг.
 
 
Сени кутар энг ёруғ йиллар,
Тиззангдаги яхши китобдир.
Сени кўриб нега тўхтадим?
Менинг умрим энди шитобдир.
 
 
Ҳаётимда исмлар, дардлар,
Ҳижронларга шерик тунларим.
Ўқилмаган, сара, энг яхши
Китоблардир сенинг кунларинг.
 
 
Довонларинг нурдан ярқирар,
Осмонларинг бунчалар мовий.
Юрагингга уммон бўлиб ҳам
Осмон бўлиб кирар Навоий.
 
 
“Бобурнома” узра кечалар
Юракларинг шердай тўлғонар.
Бобур бўлиб, шоҳ шоир бўлиб
Ўсмир қалбинг қайта уйғонар.
 
 
Китоб сенга бир умрлик ёр,
Аро йўлда ташлаб кетмагай.
Кетар қанча боболаринг, лек
Бобораҳим Машраб кетмагай!
 
 
Усмон Носир қисматин ўқиб,
Армонларин чорлашларинг бор.
Чўлпон билан тонглар кўксида
Чўлпон бўлиб порлашларинг бор.
 
 
Менинг “Ўткан кунларим” ўтган,
Жумлалардай жимдир хотирим.
Ёш идрокинг дарсхонасига
Қуёш бўлиб кирар Қодирий.
 
 
“Аввал ўқи!” Бу – Ғафур Ғулом,
Билим балқир боқишларидан.
Шеърлар кирар қалбингга энди
Тўполондарё тошқинларидай.
 
 
Эзгуликнинг йўллари оғир,
Боғларига найсон бўлгайсан.
Китоб ўқиб – ҳақиқий фарзанд,
Китоб ўқиб инсон бўлгайсан.
 
 
Ҳаёт ўзи мушкул китобдир,
Ҳаёт ўзи бергайдир таълим.
Ҳушёр бўл деб, билимдон бўл деб,
Боқиб турар Ойбек муаллим.
 
 
Бу дўст сени сотмас ҳеч қачон,
Ёнингдадир шом ва ё наҳор.
Бутун умр бошингда турар
Оқ булутдай Абдулла Қаҳҳор.
 
 
Улуғликка чорлагай доим
Улуғларнинг абадий ёди.
Юксалтиргай сени ҳам бир кун
Улуғ Ватан Адабиёти.
 

1983, 2007

Исматулла Комилов хотирасига

 
Хайр, Исмат ака!
Ўйин тугади.
Йиллар ўлим билан тугади.
Бу майдон ҳеч қачон энди тўлмайди,
Синфдошлар футбол деб келмайди.
Мактаб.
Сўнгги қўнғироқлар чинқирар,
Ойналар ҳеч қачон энди синмайди!
Энди умр бўйи кўз ўнгимдан кетмай
Оёқсиз кеталар мени қийнайди.
Хайр, Исмат ака!
Югурар ойлар,
Коптокларни олиб кунлар югурар.
Коптоклар.
Коптоклар.
Коптоклар қолар,
Коптоклардан юлқиб олар мени орзулар.
Сўнг бир кун,
Ғам билан кўкка қарайман:
Узуқ-юлуқ юзиб юрган оёқлар – надир?
Англайман:
Самода булутлар эмас,
“Пахтакор”нинг портлаб кетган коптокларидир!
Теграмда нидолар, фарёдлар, ёдлар,
Видоларга тўлди ўсмир жаҳоним.
Мен ҳам коптогимни кўкларга тепдим,
Қайтариб бермади уни осмоним.
Сизни излаб юрар кўклам еллари,
Сизни кўрмоқ истаб гуллар бутоқлар.
Мени қалбда қолган сўзлардек қийнар
Йилларнинг тўрида қолган коптоклар.
 

1983

 
Мен – кичик мамлакат,
Йиллар – шаҳарларим,
Ойлар – аҳолиси шаҳарларимнинг,
Кунлар – ойларимнинг болалигидир.
 
 
Мен – кичик мамлакат,
Пойтахтим – умрим.
Бу пойтахтнинг ёлғиз ҳомийси,
Ёлғиз аҳолиси – мен бўламан.
Қолгани сайёҳлар.
 
 
Мен – кичик мамлакат,
Хотирам – музей,
Туман ойналари остида унда
Сақланади менинг ўтмишим –
Менинг тарихимнинг алифболари.
 
 
Мен – кичик мамлакат,
Туғилиш, ўлим –
Географик майдоним шулдир.
 
 
Вақтнинг чигал харитасидан
Ўчирилар пойтахтим – умрим.
Сизларга қолади пойтахтсиз,
Руҳим харитаси – шеърларим.
 

1983

СЕВГИ МАМЛАКАТИ

 
Фақат ёзиш керак!
Фақат ёниш керак!
Майда-чуйда савдолар эмас,
Ёзиш керак,
Ёниш керак
       катта дард, ғамлар билан!
Фоний ўкинчларга қўл силташ керак,
Ёниш керак фақат улкан аламлар билан!
Майдонларда кезиб юраркан
Ёзиб бориш керак қадамлар билан!
Одамларни тишламасдан нигоҳлар билан
Кўзлардан шеър яратиш керак!
Юзлардан шеър яратиш керак!
Фақат ёзиш керак!
Фақат ёниш керак!
Шахсий бахтсизликлардан
Устун туриш керак ҳамиша,
Шеърий оҳлар тортмаслик керак!
Касалманд мисралар битмаслик керак!
Ҳайиқмаслик керак
Хато қилиб қўйишдан асло!
Заҳириддин Бобурдек ёки
Абдулҳамид Чўлпон мисоли
Севгини ҳам,
       нафратни ҳам
Енгиб бориш керак!
Енгиб бориш керак!
Улар етолмаган баҳорга аммо
Сўзсиз
Етиб бориш керак!
Етиб бориш керак!
Фақат ёзиш керак!
Фақат ёниш керак!
Гуллар сўлса сўлар,
Йиллар ўтса ўтар.
Ўтмаслиги керак фақат бесамар!
Япроқлар устида мотам тутмасдан,
Бир гулнинг ҳажрида қонлар ютмасдан,
Саратон остида куйиб ўтаётган,
Ерни суйиб ўтаётган бир халқ ҳурмати,
Бир Ватан ҳурмати,
Ҳар битта сатрда
Ёниш керак!
Ёниш керак!
Фақат ёниш керак!
Ёниш керак!
 

1983

 
Мен дунё овозиман.
       Мангу дард зурёдиман,
Юракнинг парвозиман,
       тилакнинг муродиман.
Борим-йўқлигим бирлан
       тирикликнинг ёдиман.
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 
 
Умрим менинг минг битта
       аламларда турланди,
Қалбимнинг зиёсидан
       не зулматлар нурланди,
Шеърлар айтдим – виждонлар
       тозаланди, ҳурланди,
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 
 
Кўз олдимда судралди
       неча тиллар, элатлар,
Ўзлигини тополмай
       сарсон юрган миллатлар,
Одамзод ичра юрган
       одамсифат иллатлар,
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 
 
Бу нокаслар – бу хаслар
       ўз жонини ўйлайди,
Сени хор кўрмагунча
       тубан кўнгли тўлмайди,
Алар бор ерда яшаб,
       ҳатто ўлиб бўлмайди,
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 
 
Арабистоним менинг –
       харобистоним менинг,
Булбулидан абадий
       айро бўстоним менинг,
Сени қутқаролмадим шеъру
       достоним менинг,
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 
 
Бу Замин – менинг элим,
       бу Замин – менинг дилим,
Бу Замин – менинг онам,
       бу Замин – менинг синглим,
Оғир тушмасин унга
       ҳатто сўзсиз ўлимим…
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
Мен Замин фарёдиман –
       самоларда жон бердим.
 

1983

 
Сенинг ҳасратларинг узун,
       Шеърларинг қисқа.
Не-не гадо кўрдинг,
       Не султон кўрдинг.
Нуҳ минг йил яшади –
       Кўрди бир тўфон.
Сен Нуҳ бўлмасанг ҳам
       Минг тўфон кўрдинг.
Бировдан тахт қолди,
       Бировдан – дарахт.
Сендан мерос қолмиш байтлар – туғёнинг.
…Гар кўйлак тиксалар армонларингдан,
Эгни бут бўларди юпун дунёнинг.
 

1983

 
Унутиб асримнинг талвасаларин
Шошилмай кезаман мадрасаларни.
Сукунатни тинглаб турарлар
Ҳужралар.
       Ҳужралар.
             Ҳужралар.
Эшиклар.
       Эшиклар.
             Эшиклар.
Эшиклар тарихдай очилар.
Дарчалардан Самарқандга қарайман:
Минорлар турибди – мангу соқчилар.
Лол қотган Улуғбек,
       Жим турган Шердор.
Регистонни кезаман мен –
       Қадим хаёлларга ғарқ.
Шу асрий ғиштлардами,
Мангу нақшлардами,
Мақбаралардами ёки
       Қабрлардамисан, Шарқ?
Мени қўйвормайди тарихий сукут,
Барча валийларинг йиғлар кўксимда.
Оқшом.
Соҳибқирон бобо номини
Пичирлаб кетаман таксида.
 

1983

 
Қоғоз, қоғоз, ҳаммаси қоғоз!
Мана бу одамнинг юзи – газета.
Мана бу сулувнинг чеҳраси – журнал.
Мана бу кўзойнак, олтмиш йил яшаб
Ўн жилд қоғоз ёзди,
Эҳ, носоз ёзди.
Бу қилмиши учун уни бир куни
Муқаддас Сўз ҳаққи,
Ҳақиқат ҳаққи
Абдулла Қаҳҳорнинг руҳи уради!
Мени афишалар ўрайди.
Ботир Зокиров ҳам энди йўқ.
Эълонлар қуршовга олар дунёни,
Дунёда қоғозлар бўрони.
Сиз ҳали уйқудан уйғонмай, тонгда
Эшикларни тақиллатар қоғоз.
Режалар инграйди қоғозлар аро,
Нутқлар қоғоздир,
Ютуқлар – қоғоз.
Архивлар –
тахланган, чанг босган асрлар –
Қоғоз қасрлар.
Қайлардадир шовуллайди яшил ўрмонлар –
Бўлажак қиссалар, рўмонлар!
Сизни –
(Умрингизда гуллар ўрнига
Пуллар очилади,
Наслингиз қоғоз).
Қандай қайтарайин одамийликка?
Мен нима қилайин –
Аслингиз қоғоз?!
 

1983

А.В.Эркин таржима

 
Менинг сирларим бор сенинг итингда.
Бу ҳовли,
       бу эшик,
             бу йўл – қарийди.
Йилларни оралаб келган пайтимда
Сен таний олмасанг…
Итинг танийди!
 
 
Сезаман: Дордаги кўйлаклар ўзга,
Ўзгадир ҳовлида гулларнинг ҳиди.
Мен жойлаб кетганман итнинг кўзига
Махфий тунларимни –
Танийди итинг.
 
 
Мен сенинг умрингга ою осмонни
Олиб кирганимдан –
ўшандан бошлаб
Итингга, махфий бир қадрдонликдай
Махфий бир дўстликни кетганман ташлаб.
 
 
Кетганман, ўзимга, сенга-да аён,
Махфий бир даврни қолдириб итга.
Ит сўзлаб беролмас ахир ҳеч қачон!
Ит айтиб бермайди бизни ҳеч кимга!
 
 
Бу сирли учликнинг сирли мактаби
Итнинг кўзларида қолар қасамдай.
Қолар энг ишончли эсдалик каби,
Итда – энг ишончли, содиқ қафасда.
 
 
Сен вафо ҳақида куюнганингда…
Итинг яқинлашиб келаркан аста
Ва ногоҳ эрингга термулганида
Қўрқасан:
Наҳотки барчасин айтса?!
 
 
Аммо…
У айтмайди!
У айтмай яшар,
Сенинг таҳликангни тушуниб, билиб.
У айтмай яшайди – рўзғоринг ичра
Якка, садоқатли сирдошинг бўлиб.
 
 
Бу ҳовли, бу эшик, бу йўл – қарийди,
Бу ит ҳам қарийди бир кун дафъатан.
Сезмайсан:
Дафъатан, ярим тун пайти
Итинг жон беради хайрлашмасдан.
 
 
Сен эса
шундай бир ҳаёт бошлайсан.
Унда бўлмас асло қўрқув, таҳлика.
Унда сен бемалол кўзинг ёшлайсан,
Қўрқмай куюнасан вафо ҳақида!
 

1983

 
Бинафшалар кетди,
Лолалар кетди.
Булутлар Помирга кетди,
Бургутлар кетди.
Ўт олгани келган шамоллар
Қирларнинг қорнини эркалаб кетди.
Майин рўмолчадай бир ел еларди,
У ҳам эрталаб кетди.
Саҳро кетолмади,
Саҳро доғ қолди.
Марҳум салтанат бор қумлар қаърида,
Майсалар армондай қовжираб борар
Қадим Бақтрия тепаларида.
Менинг дардларимга ҳарорат берди,
Айт, нечун севмайин ушбу диёрни?
Айниқса, ҳансираб ётганда Термиз
Лабларига босиб Амударёни.
 

1984

 
Менинг оппоқ тушларимда
       шовуллар Қора денгиз,
Гўё шундай биқинимда –
       юртимнинг боғларида.
Тўлқинлардай урилади
       қирғоқларга бир қўшиқ:
Ў, Болгария!..
Ў, Болгария!..
 
 
Баланд бўйли қизнинг исми,
Ў, Болгария!..
Айтсам, бағрим тўлиб кетар
       муаттар армонларга.
Сочларининг шамоллари
       димоғимни чоғ этар,
Чорлар мени мен кўрмаган
       манзилу маконларга.
Сарв янглиғ солланади
       сарвиқомат бир қўшиқ
Хўрсиниқдай чуқур-чуқур
       тунларимнинг қаърида.
Тепалардан нарида эса…
Тепаларнинг қаърида эса…
Қайлардадир жанубларда,
       оғзи очиқ ғорларда
Бақирар Бақтрия!..
 

1984

 
На дўстлик, на севги, на орзу, на бахт –
Мен ором йўқотганман.
Қандай қиёфанг бор эди, ҳаловат,
Роҳат, қандай эди сенинг жамолинг?
…Майин шамолларнинг елпинишидан
Замин тинчланади, мизғийди.
Йироқ-йироқларда сарсон бир дарё
Менинг оромимни излайди.
 

1984

 
Мен ухлаб қолибман.
Йилларим куйди –
Бировнинг додига етмаган сўзим.
Фаслим ўтаверди.
       Асрим ўтаверди.
Мен ухлаб қолибман, дунёйи азим.
Қоялар қулади Тўполондарёга,
Балиқлар кўзида даҳшат, алвидо.
Фалаклар қаърида Замин фарёди.
Мен эса – бесадо, бесадо…
Кимнинг тушларига нур сочдинг, осмон,
Шабнамларга чайиб овозларини?
Йилларим куйди,
Мен ухлаб қолибман,
Қўйвориб асримнинг тормозларини.
Адирлар сарғайди.
       Абадий сувлар
Оқиб кетаверди,
       кетаверди.
Мени уйқу отлиғ тинч оқар дарё
Олиб кетаверди,
       кетаверди.
Қаро қирғоқларда қолди тушларим.
Ўйладим:
Мен энди бошқа қайтмайман.
Бу хобу хаёлнинг мавҳум қиссасин
Ҳеч кимга айтмайман.
       Айтмайман!
Олис чинқириқдан уйғондим ногоҳ,
Қарадим:
Теграмда бирор одам йўқ.
“Увв-увв” йиғи келди Сурхондарёдан:
“Отам йўқ, акажон, энди отам йўқ!”
Ғафлатда қолгандим илк бор умримда,
Энди кечалари уйқу келмайди.
Энди тўполонсиз оқар Тўполон,
Отамни ўйлайман, у-ку, келмайди.
Бироқ тунларимнинг туби-тубида
Чўккан кўзлардайин бедор унлар бор.
Дўстим, яшамоқ бор ҳали дунёда,
Дўстим, бу дунёда ҳали кунлар бор.
Ва сиз, оталари тирик юрганлар,
Меҳру оқибатни ўйлаб тўлғонинг.
Севги бор.
Ҳаёт бор.
Ҳамма нарса бор.
Сиз фақат уйғонинг, уйғонинг!
 

1984

Фарҳод Аъзамга

 
Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
Бу доғларим мени букун доғлар-ей.
Мен бахт эдим, мен бахт эдим, бахт эдим,
Само айтгил, қани ўшал чоғлар-ей?
Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
 
 
Кимгаки ёр бўлдим – дилим оғриди,
Орзулар хор бўлди – дилим оғриди.
Кафтларимга қадалмоқда юлдузлар,
Дўстлар, менинг қизил гулим бор эди.
Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
 
 
Ошиқ бўлдим, қўшиқ бўлдим, ишқ бўлдим,
Ишқим бирлан осмонларга хеш бўлдим.
Нима бўлди бу дунёйи бечора,
Мен минг бор ёз, минг боралар қиш бўлдим.
Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
 
 
Кўзларми ё қаро қошлар азизроқ?
Кулгуларми ё кўзёшлар азизроқ?
Бу кўнглимни буюк тоғлар тушунгай,
Менга букун тоғу тошлар азизроқ.
Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
 

1984

 
Мен дунёга номимни
Бунёд этгали келдим.
Аввал ўзни йўқотиб,
Сўнг ёд этгали келдим.
Куйган саҳро ҳам ўзим,
Тошқин дарё ҳам ўзим,
Ишқдин адо ҳам ўзим,
Фарёд этгали келдим.
 
 
Саболар билан келдим,
Садолар билан келдим.
Бир жонимда минг битта
Савдолар билан келдим.
Қатъий ниятлар билан,
Даъволар билан келдим:
Ҳар бир вайрона дилни
Обод этгали келдим.
 
 
Бу соҳибжамолларни,
Бўйнидаги холларни,
Холларига термулиб
Ўтган неча онларни,
Мана бу осмонларни,
Бу шомларни, тонгларни,
Ошиқнинг дилидай соф
Покиза замонларни
Баёт этгали келдим.
 
 
Ҳар неким хатолиғдир,
Разиллиғ, расволиғдир,
Ҳар неким ёмонлиғдир,
Риёлиғ, ёлғонлиғдир,
Барбод этгали келдим.
 
 
Дунё ҳали шод бўлгай,
Тушлари новвот бўлгай.
Мен шеър айтсам, бу ҳаёт
Яна шаън ҳаёт бўлгай.
Шу ҳаётни абадий
Ҳаёт этгали келдим.
 

1984

I

 
Шон-шуҳратдан кечдим мен,
       Орзулардан кетдим мен.
Ҳижронларни йиртдим мен.
       Исёнларни ютдим мен.
Суронлардан ўтдим мен.
       Тўфонларни титдим мен.
Айро кўнгиллар аро
       дил дардига етдим мен.
Айтдилар: Бундай кетсанг
       ким топгай нишонингни?
Ўзингни куйдиргайдир –
       унутгил имонингни.
Рост йўлга буролмайсан
       бу ёлғон жаҳонингни.
Шул сабаб жонни ўйла,
       ўйлама зиёнингни.
Боз айтдилар: Тириклик
       кўйида сенким адо.
Фарёдким чекдинг неча
       бердими биров садо.
Билиб бўлмас қайдасан –
       – ниҳонимсан ё пайдо?!
Сирожиддин, алвидо!
Сирожиддин, алвидо!
Мен шундай гап-сўзларнинг
       орасиндан ўтганман,
Уларнинг назарида
       норасида ўтганман.
Лекин аслида қалблар
       ёрасиндан ўтганман,
Ҳар қаерда ҳамдардлик
       чорасинда ўтганман.
Сўзларнинг кўзида ёш –
       девонларда куйдим мен.
Навоий бирлан тунлар
       туғёнларда куйдим мен,
Шул диёрнинг хор ила
       хасин бирдек суйдим мен.
Дардин ўзимга олдим,
       гардин кўзга суртдим мен.
Ўн йилларким мен шундай
       дунёни ёд айладим.
Ҳаёт парвозларига
       дилни қанот айладим.
Кейин… Сен бўлдинг пайдо,
       ажиб ижод айладим –
Ўзимни қайта бошдан,
       ишқдин бунёд айладим.
 

II

 
Куртаклар кўксимда гул каби битди,
Ўн йил ўтиб кетди. Ўн йилим ўтди.
 
 
Кўзим васлу фироқ фаҳмига етди.
Сўзим юракларнинг заҳмига етди.
 
 
Англадим: Бу дунё қўшиқлик экан,
Унда олий мансаб – ошиқлик экан.
 
 
Кўрдим: шоҳу гадо ёнма-ён келур.
Кимки беишқ бўлса бенишон келур.
 
 
Биров булутларга дилни ўрайди.
Биров ўз кўнглини мендан сўрайди.
 
 
Бундай савдоларнинг айтай несини?
Мен сени, мен сени, мен сени.
 
 
Мен сени яратдим дуоларимдан.
Оҳулар чўмилган дарёларимдан.
 
 
Шабнамларнинг жилосидан яратдим сени.
Шамолларнинг қиёсида яратдим сени.
 
 
Ҳеч ким илғамаган нурлардан сени
Мен яратдим ҳурлардай, сени…
 

III

 
Ҳеч ким тушунмагай мени сенчалик.
Мени ўзимдан ҳам яхшироқ билдинг.
Ҳаётим саҳродай қовжираганда
Шамол бўлиб келдинг!
Шамол бўлиб келдинг!
 
 
Мени телефонлар чинқириб излаб
Нурсиз хоналарда минг карра ўлди.
Қароғсиз қолганда тунларим. Сокин
Нигоҳ бўлиб келдинг.
Огоҳ бўлиб келдинг.
 
 
Бир юлдуз юзингдан кўксингга томди.
Кўзларинг ёшланди нега, шоҳи жон?
Бу ёшлар.
       бу сочлар,
             бу қўлларчалик
Ҳеч ким тушунмагай мени ҳеч қачон!
 
 
Қарашлар шунчалик раҳмдил, азиз.
Фидо бўлиб турар юзлар бунчалик!
Булутлар устида учиб боряпман,
Ҳеч ким тушунмагай мени сенчалик!
 
 
Осмон оёғимга йиқилар шодмон,
Тириклик муқаддас эрур қанчалик.
Кўксимга дунёни сиғдирган севинч.
Ҳеч ким кутган эмас сени менчалик.
 
 
Ҳеч ким сенингчалик қонлар ютмаган
Ғамнинг тиғларига унсиз санчилиб.
Сенинг ҳасратингда менинг қисматим,
Ҳеч ким ўйламаган мени сенчалик!
 

IV

 
Сенинг нигоҳинг бор ҳар бир гиёҳда.
Сенинг нигоҳинг бор сувда, зиёда.
Сенинг нигоҳингни сезмай, бехабар
Қандай яшар эдим мен бу дунёда?
 
 
Қандай яшар эдим?
Наҳот, яшардим
Сен туғилган кунни билмай абадий,
Нима бўлар эди сен бўлмаганда?
Ҳаётим музлайди қаҳратон каби!
Нима бўлар эди? Руҳимда менинг
Чақинлар чақнайди.
Соҳил. Оқ отлар.
Бир бола кезарди тоғу тошларда.
Унга нима бўлди, самолётлар?!
 
 
Барча яхши кунлар.
Барча қувончлар
Сенинг кўзларингда –
Бунчалар тиниқ!
Мен қандай яшардим улар бўлмаса?
Сокин сувлар янглиғ кетардим тиниб.
 
 
Бу йиллар, бу гуллар
       бунчалар тоза!
Ёруғ йўлаклардан елиб келяпсан.
Сен ўз лабларингда кулгулар эмас,
Менинг тонгларимни олиб келяпсан.
Юрак осмон бўлиб боқади сенга!
Бугун кийиб келган кўйлагинг оқдир.
Боқдим.
Тошқинларнинг севинчи билан
Тоғларим севгимга севиниб боқди.
 
 
Боқдинг.
Нигоҳингда жамийки қувонч.
Покликка элтгувчи барча армонлар.
Боқдинг, шамолларнинг сочлари аро
Киприклар умримга битди достонлар.
Дунё!
Сен ҳам боққин. Ҳаваслар қилгин!
Биркам дунёликнинг ташвишларидан
Дунё, сен бизларни халос айлагин.
Фақат Севинч қолар севишганлардан.
 

V

 
Сенинг борлигингни ўйлашнинг ўзи
Шубҳасиз мен учун энг олий тақдир.
Сенинг нафасингсиз ва лекин менга
Энди тирикликнинг маъниси йўқдир.
 
 
Кеча тонготарда туш кўрдим:
Даҳлсиз…
Нурларга чулғанган ҳали йўқ уйим.
Баҳор тошиб турмиш деразаларда,
Сен эса йиғладинг, йиғладинг юм-юм.
 
 
Мени табрик этди дўстларим шодон,
Тилаклар янгради уйимда илк бор.
Бир маҳбуб қўшиқлар!
Сен эса
Йиғладинг, йиғладинг зору зор.
 
 
Кўнглингдан не алам кечди, оҳужон?
Гоҳи жон ўртанур – чун илғамадим?
Менга нима бўлса, майлига, лекин
Фақат сен йиғлама!
Сен йиғламагин!
 
 
Энди мен воқеа, ҳодисаларга
Хавотир, таҳлика билан қарайман.
Ердаги жамийки тасодифлардан
Сенинг ҳаётингни сўрайман.
 
 
Фақат сен йиғлама.
Ҳаёт – улуғ куй!
У ҳам такрорланмас мену сендайин.
Мен учун ҳар недин муҳимроқ энди
Сени аламлардан асраш, сиймтаним.
 
 
Кўрганда ҳар оқшом,
Ҳар тонг даҳлизда
Бир жуфт кабутардай туфлиларингни.
Ўйлайман: Рўзгорим ўтгучи.
Асра
Ки, ҳазин кўрмайин кулгуларини!
 

VI

 
Ҳижронларим билагида сенинг соатинг.
Тунларимнинг соясида сенинг ҳолатинг.
Ҳар тонг туриб қарайман:
Кўзгуларим қирғоғида сенинг узугинг.
Сўнгра бир юз юзиб чиқар кўзгудан,
Бу – ўзинг.
 
 
Бу ўзинг.
Муз сувни куйдирар юзим.
Ҳар тонг ювинганда шуни ўйлайман.
Сенинг борлигингга ишонмай, ҳар тонг
Кўриб севинганда шуни ўйлайман.
 
 
Бу ўзинг.
Мен – беруҳ Сурхондарёда
Ғамдан ҳам ғамгинроқ кезган пайтларим.
Йиғлатиб симларни, телефонларни
Чорлаган соғиндим, деб айтганларинг!
 
 
Ўтмади роз айтган абри найсонлар.
Тинган оқ ёмғирлар ҳали тинмади.
Бу ўзинг.
       Шу замин. Мана шу осмон,
Учган ҳар бир юлдуз қалбни тирнайди.
 
 
Ҳарир пардаларнинг ҳарир хаёли,
Бу ёруғ, ораста, тоза уй ҳам сен.
Ювилган бу нафис чинни идишлар,
Сўзана, дераза, кўзгу – бу ҳам сен.
 
 
Менинг йилларимни дазмоллаяпсан.
Тугмам қадаяпсан. Чой тутяпсан.
Менинг кўз ўнгимда эса лаҳзалар.
Ўшал оқ ёмғирлар. Сен. Кутяпсан.
 

VII

 
Сен – менинг саратоним,
       Сенгадир сара тонгим.
Жоним сенинг кафтингда,
       Кафтингдаги тафтингда.
 
 
Сочларнинг қўзғолони,
       Ёнғиндайин исёни
Сескантиради тунни,
       Сескантиради мени.
 
 
Лаблар ўтли сўз айтар.
       Қолганини кўз айтар,
Оташингга сингдим мен.
       Оташингда ундим мен.
 
 
Қўлларнинг алангаси
       Ҳали кўп ялингуси.
Токим ҳарорат бўлгай
       Ҳаёт саломат бўлгай!
 
 
Сен – менинг саратоним,
       Сенгадир сара тонгим.
Исмингдан жон топдим мен,
       Жонимга ном топдим мен.
 
 
Сен – олов. Йиллар – олов.
       Кўксингда гуллар олов.
Оловга ошиқ бўлдим,
       Оловли қўшиқ бўлгум.
 

VIII

 
Дарёларинг бир умр
       соф қолсин, зангор қолсин.
Дунёларинг чеҳрангдай
       ёруғ, беғубор қолсин.
Таманнолар, иболар
       тиниқ бўлсин, безавол,
Лабларингда кулгулар
       шундай беозор қолсин.
Елкаларинг даврида
       даврон сурсин саболар.
Сочларингнинг баҳсида
       шамоллар нисор қолсин.
Ҳар ғамким сенга боқса
       барбод ўлсин оқибат.
Ҳар қисматким, қасд қилди
       сенга, хору зор қолсин.
Хазон бўлмасин ҳеч вақт
       кўнглингдаги кўкламлар.
Руҳингдаги юлдузлар
       сўнмасин, бедор қолсин.
Ораста хаёлсан сен,
       шундай пок қолгил, токи
Менинг тириклигимда
       шеър қолсин, баҳор қолсин.
 

IX

 
Мен сени асрайман қароғларимда.
Дил билар. Дийдоринг билади.
Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
Бизнинг ўртамизда қолади.
 
 
Қарайсан. Йиллармас, қанотлар ўтар.
Сенинг юзларингдан бахт ранг олади.
Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
Бизнинг ўртамизда қолади.
 
 
Лаблар, нафасларнинг минг бир шивири
Минг бир кечаларим ўтга солади.
Бизнинг ўртамизда неки рўй берди
Бизнинг ўртамизда қолади.
 
 
Шундоқ оқаверар сувлар бехабар.
Билмайди соҳилнинг соҳир толлари.
Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
Бизнинг ўртамизда қолади.
 
 
Давронлар, армонлар, шонлар ўткинчи,
Вақт ёнғинида бари ёнади.
Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
Бизнинг ўртамизда қолади.
 
 
Бизнинг ўртамизда шаҳарлар қолмас,
Манзиллар қолмагай ўртаниб, куйиб.
Бизнинг ўртамизда қошлардай пайваст
Бир меҳр қолади – дунёдай буюк.
 

Х

 
Сен бу муҳаббатни тонгингда асра.
Энг ожиз, энг ёлғиз онингда асра.
 
 
Бергил шомларингнинг жозибасини,
Юзингда порлаган ёнғинда асра.
 
 
Не ойлар, қуёшлар йироқ тушмишлар,
Сен ўз қуёшингни ёнингда асра.
 
 
Бағир лолаларим менинг куй бўлди,
Бу куйни сен бағир қонингда асра.
 
 
Муҳаббат ҳеч қачон жонсиз кечмагай,
Сен уни жонингда, жонингда асра.
 

1985