Текст книги "Պատմութիւն Հայոց"

Վարդապետութիւն սրբոյն Գրիգորի

ԻԳ

*ԻԳ. Տէր Աստուած որ նա միայն *ինքնութեամբ *եւ *ոչ ոք յառաջ քան զնա *չիք ոք այլ Արարիչ ամենայնի՝ որ երեւի եւ որ ոչն երեւի բայց *Որդին միածին որ ի Հաւրէ ծնեալ եւ Հոգի *նորուն որ ի նորին յէութենէ որով եղեւ աշխարհս ի սկզբանց անդ արարեալ միասնական Երրորդութեանն միով զաւրութեամբ կամացն *ամենազաւրաց միախորհ միակամ միաբուն *ինքնութեամբ *եւ ամենայն ի նմանէ եղեալ երկինք եւ երկիր։ 2 Արարեալ զերկինս խորանարդ հաստայարկ եւ զերկիր թանձրայատակ *աղխեալ սեղմեալ եւ զերկինս կախեալ զոչնչէ եւ զերկիրս ի վերայ ոչնչի կացուցեալ եւ ի նմին զանդունդս համատարածս *խաւարազգածս աներեւոյթս անկազմս *անարարս եւ անյարդարս անպատրաստս ստուերամածս։

3 Եւ անդէն իսկ ընդ ասելն Հաւրն արարչութեան ցարարչակից *Որդին եւ ցհամագործ *Հոգին որ ի վերայ ջուրցն շրջէր անդ ի ներքոյ ջուրցն *հրամայեաց լինել կազմածոյն *յաւրինուածոց արարածոց։ 4 Ասացեալ *ի Հաւրէ *առ խորհրդակալսն խորհրդակատարսն համագործսն՝ լինել լոյս եւ անդէն եղեալ լոյսն համասփիւռ՝ խաւարակուլ աւրաբեր։ 5 Եւ յետ այսորիկ հաստատութիւն ջրամած սառնեղէն ծովահերձ ջրաբաժին որով երեւեալ *ցամաքն ամենածին ծաղկաբուղխ տնկաբեր ։ 6 Եւ յետ այսորիկ ասացեալ միասնական Երրորդութեանն զաւրութեան՝ լինել *լուսաւորացդ առ ի ջրեղէն խորանանման հաստատութեան երկնին ճառագայթաձիգք աշխարհագունդք նշանացոյցք ժամանակաչափք *եւ ապա *զազգն շնչակեաց թռչնոց եւ զեռնոց եւ ջրածին կայտառաց ։

7 Յետոյ բղխեալ եռացեալ յերկրէ *ամենայն չորքոտանեաց ազգ իւրաքանչիւր ըստ իւրում կարգի վայելելիս հաստատեալ յառաջակամ պատրաստութեամբ *կամացն Աստուածութեան առ ի պատիւ մարդոյն։ 8 Որ զվայելչականն *հանդերձեալ առնել Արարչին որ կամարար կամացն առեալ անդէն զբարերարութիւն իւր ցուցանել *առնել *զբանաւոր զիմաստուն զխաւսուն արարածն ի մէջ *անխաւս անբան անիմաստ արարածոցն։ 9 Զի իմաստունն գիտասցէ *զպատիւ Արարչին *իմացեալ զԱրարչին *սքանչելութեան շնորհս փառաւորութեան՝ գիտասցէ դարձուցանել ի նմանէ *զփառաւորութիւն փոխարէն *եւ ընդ նմին եւ ի ձեռն նորին՝ ամենայն արարածք երեւեալ գործքն մատուսցեն զփառաւորութիւն։

ԻԴ

ԻԴ. Իսկ ի մէջ *աներեւութիցն արարեալ աներեւոյթ *փառաւորիչս – զաւրս հրեշտակաց *հոգեղէնս, հրեղէնս, բազմութիւնք զուարթնոց։ 2 Սոքա յաւդս վերինս բնակեալ են, ի վերայ հաստատութեան ջրայարկի. իսկ մարդկանս ի ներքոյ, ի հողեղէն բնակութեան երկրիս, տուան վիճակք։ 3 Զի Աստուծոյ բարերարի զամենայն արարեալ, կարգս լինելութեան *հաստատեալ. իսկ չարն յանձնիշխան կամաց մտեալ՝ *կործանէ զիւրաքանչիւր ոք առանձինն. այլ յԱրարչէն բարի եղեալ *ամենայնն հաստատեցաւ։

4 Որ յառնելն զմարդն՝ սքանչելագոյն *կարգաւ զիշխանն *ի մէջ անցուցեալ, եւ անդ է տեսանել սքանչելիս եւ զարմանալիս եւ անհասական հրեշտակակերպս։ 5 Արասցո՛ւք, ասէ, մարդ ըստ պատկերի մերում եւ ըստ նմանութեան։ 6 Իսկ արդ՝ ըստ որո՞ւմ պատկերի արդեաւք ասիցէ, եւ կամ ըստ որո՞ւմ նմանութեան զմարդն առնել. քանզի անեղծական, անստեղծական, անտարրական, իսկական Աստուածութիւնն ճանաչի։ 7 Ո՞րպէս լինելոցն արդեաւք էականին հանգոյն առնոյր լինել, կամ հողն սակաւիկ՝ ինքնաբուն զաւրութեանն Աստուծոյ. որ եւ անտեղեաւք եւ անչափակալ վայրաւքն, անսկզբնական լիութիւնն անմատոյց յումեքէ ունի մշտընջենաւոր նոյն պարզական եւ * անշարժական միապէս։

8 Իսկ արդ՝ ո՞րպէս ստեղծականին զինքն աւրինակ դնիցէ, եւ կամ զկաւն դրաւշեալ՝ Աստուծոյ պատկերաւն ձեւիցէ. զոր եւ ասէն իսկ, թէ Ըստ պատկերի Աստուծոյ արար զնա։ 9 Նախ ասաց բանս յառաջասաց պատմութեան հանդերձելոցն, ապա անց յառաջակայսն, եւ *ի լինելոցսն նշմարեցուցանէ։ 10 Եւ են որ անդէն իսկ մաւտալուտ առաջոյ՝ *ի նոյն ի նմին ժամանակի դէմ յանդիման ցուցանէ. զի * տէր ըստ պատկերի Աստուծոյ արար զնա։ 11 Մի՝ վասն *իմաստութեան, բանաւորութեան, խելամտութեան, կենդանութեան, հոգեւոր շնչոյն, զոր շնորհեաց առաւելութիւն՝ գիտել ճանաչել իմանալ եւ ի միտ առնուլ զամենայն շնորհաց զաստուածակիր զաստուածատուր իմաստութիւնն *եւ զբանաւորութիւնն, զաստուածածանաւթութիւնն եւ զպետութիւնն, եւ իշխել ի վերայ ամենայն երկրաբուղխ երկրածին ստեղծուածոցն, եւ զգիտութիւն յառաջգիտութեանն, եւ կացոյց զնա տէր ամենայնի։ 12 Եւ ասաց Աստուած, թէ Ամենայն քաղցրաբուղխ սերմանիք երկրի՝ *ձեզ լիցի ի կերակուր։ 13 Եւ ապա զամենայն *գազանս եւ *զանասունս եւ զթռչունս ածեալ առաջի մարդոյն հնազանդէր։ 14 Իսկ ապա աստուածակիր իմաստութեամբն խելամտեալ՝ ճանաչել *ըստ իւրաքանչիւր ըստ առանձնային կերպարանաց զանունն նշմարեցուցանել. զի զգիտութիւն Տեառն ի մէջ անցուցեալ, նորա գիտութեամբ զնորա արարածս ճանաչել՝ *նորա նմա անուանեցաւ։

15 Եւ մի՝ վասն այսորիկ *ասէ նման, վասն անձնիշխանական կամացն իշխանութեան։ 16 Զի *յԱստուծոյ յամենագործութեանն եւ ամենարարութեանն երկու արարածք պատուականք եւ արգոյք եղեալք *ի բարերարէն հաստատեցան, մարդիկ եւ հրեշտակք։ 17 Արդ՝ *զմարդիկ թողեալ ի կամս անձնիշխան կամաց, վասն զի իւրովք կամաւք անձնիշխանութեանն գիտասցէ ընդ բարեացն գործոց՝ շնորհս գտանել *ի բարերար Տեառնէն եւ յԱրարչէն. եւ եդեալ *առաջի նորա զգիտութիւն պատուիրանաց հաճոյիցն Աստուծոյ, զի գիտասցէ խոյս տալ ի չարէն, եւ զբարին ընտրել իւրոց կամացն *լաւութեամբ, իբրեւ յինքեան քաջութենէ, իւրով անձնիշխան կամաւք՝ յԱրարչէ անտի զիւրոց վաստակոց առեալ զփոխարէնս պատուեսցէ։

18 Իսկ վասն նմանութեանն իմանալի է այսպէս. զի ամենայն արարածք ընդ հնազանդութեամբ ծառայութեան են հարկեալք. զի մի՛ այլ աւելիս ինչ իշխեսցեն գործել քան զայն, որչափ ինչ նոցայն հրամայեցաւ՝ հարկք եդան ի վերայ իւրաքանչիւր՝ *կատարել զհրամանս։ 19 Բայց Աստուած զմարդն միայն բազմապատիկ փառաւորեաց եւ մտաւք մեծացոյց, հոգեխառն *հրեշտակակիցս խոնարհագոյնս արար։ 20 Տե՛ս զարեգակն *եւ զլուսին եւ զաստեղս՝ *մեծամեծս ո՞րչափ քան զմարդն իցեն, եւ նորա կամացն կան, հարկեալք ընդ հրամանաւ պատուիրանադրին։ 21 Ո՛չ արեգակն յընթացից դադարէ, եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, ո՛չ աստեղք *զկարգաւք իւրեանց անցանեն, եւ ոչ լերինք ետեղափոխ լինին. ո՛չ աւդք ի շշնջելոյ դադարեն, եւ ոչ ծով *ի սահանս ծփանաց անդնդային մոլեգին ալեացն խռովելոց յուզելոցն սաստկութեամբ անդադար կուտակելոցն՝ *զեդեալ սահմանն ոչ կարացեալ անցանել *եւ ապականել զերկիր. եւ ոչ երկիր բառնալ կրել դանդաղի զամենայն։ 22 Որոյ հրամանաւ յաւրինեալ է ամենայն, որոյ *սուրբ եւ երկնաւոր զուարթունքն կան յանդադար փառաբանութեան։ 23 Որ արար զբարձրութիւն *երկնից եւ զթիւս աստեղաց, զջուրս ծովու եւ զաւազ երկրի, զկշիռս լերանց։ 24 Որ հանէ զամպս եւ արգելու զհողմս, եւ դարձուցանէ զերեկ, եւ դալարեցուցանէ զչոր գաւսացեալս, եւ ժողովէ զանձրեւաշիթս։ 25 Վասն որոյ մարգարէութեան հոգին պատմէ, թէ Ո՞ չափեաց ափով իւրով զջուրս ամենայն, եւ թզաւ *զերկինս, եւ զերկիր ամենայն քլաւ իւրով. ո՞վ եդ զլերինս *ի կշիռս, եւ զդաշտս կշռորդաւք եբարձ *։ 26 Ո՞ր իցէ տեղին, որ զնա բարձեալ ունիցի, որոյ բանիւ արարածք ամենայն կախեալ կան։ 27 Որ գիտէ զանցս գնացից երկնաւոր գնտոցն, որ ի վերայ աւդոց շրջին, եւ ոչ թիւրին. տարածին, եւ ոչ ըստ արտուղի անկանին. ելանեն եւ մնան վարձկանք պարտաւորք տարւոյ. կասեն՝ արծարծին *ի տունջենէ ի գիշեր եւ ի գիշերոյ ի տիւ. փոխարէնս արկեալ միմեանց փոխարինին՝ աննախանձ տան, անարգել դարձուցանեն ի չափ ժամանակաց, ի չորս որոշմունս փոփոխել տարւոյն, որպէս եւ Աստուած կարգեաց։

28 Եւ զիա՞րդ գնայցեն զաւրութիւնք աստեղաց երկնից *հաստատութեան՝ կշիռ կարգեալ ի գնացս իւրեանց անդադար, եւ ոչ անցանեն զչափով։ 29 Կամ ուստի՞ ելանիցեն աւդաշունչ սիք հողմոցն բռնութեան, եւ ո՞ւր երթեալ դադարիցեն. եւ *զի՞նչ որոշմունք իցեն միոյ միոյ ի նոցանէ. մինն քաղցրաշունչ՝ սնուցանէ *զբոյսս, մինն սաստկացեալ՝ զպտուկսն բանայ. մինն *զգեստս կկէ, գունակ գունակ ծաղկաւք զերկիր զարդարէ ի գունագոյն երանգս. զմերկ ծառս ագուցանէ, զվարսաւոր գագաթունս զարդարէ։

30 Ուստի՞ ծնանիցին *աւդք *ամպածինք, որ եւ ի նոսին սպառին ի փայլատակմանց հողմոյ. ի ձայնէ որոտման ծնանին անձրեւք. եւ ուր Տէր հրամայէ երթալ՝ երթեալ իջուցանեն եւ ոռոգանեն զերկիր. սնուցանեն զբոյսս, պարարեն զպտուղս մարմնապարարս. յո՞յր յորովայնէ ելանիցեն գետք աղբերաւքն հանդերձ, եւ ոչ դադարեն յելիցն եւ ոչ լնուլ ի մտանելն։

31 Երկինք եւ երկիր, արեգակն եւ լուսին եւ բազմութիւնք աստեղաց, եւ ծովք, գետք, գազան եւ անասուն, սողուն եւ թռչուն, ձկունք լուղականք, լեալք, լինելոցք՝ զիւրաքանչիւր կարգեալսն *ըստ իւրաքանչիւր հրամանացն մատուցանեն։ 32 Բայց միայն մարդոյն անձնիշխան թողան կամքն՝ զինչ եւ կամեսցի. եւ այլ աւելի ինչ ոչ բռնադատեցաւ *քան զայն *որ ազդեալ ասացաւ – չճաշակել նմա ի ծառոյ անտի. զի այնու արժանի *արասցէ զնա փոխանակ ընդ փոքուն մեծամեծս ընդունել. վասն *իւր շնորհ ունելոյն վաստակոց՝ լիցի առնուլ նմա *յԱրարչէն զփոքունց փոխարէն *զմեծամեծ շնորհսն։ 33 Վասն այնորիկ եւ զանձնիշխան *կամաց նմա հրամայեաց կամակար իշխանութիւն։

34 Կամ ո՞րպէս *մարդ հողաբեր՝ աւրինակաւ Արարչին յաշխարհ գայցէ, առժամագիւտ մատուցականն անմատոյց էականին նմանութեամբ առնուցու լինել զլինելն։ 35 Քանզի անսահմանական եւ անվայրափակ եւ առանձնական զաւրութեամբ, աստուածական անուա՞մբն միայն արդեաւք մեծարեաց՝ *ըստ պատկերին ասելով. այն չէ ինչ ի դէպ։ 36 Քանզի ասէ Գիրն, թէ Ըստ պատկերի Աստուծոյ արար զնա. եւ այլուր ասէ, եթէ Աստուած հաստատեաց զմարդն յանեղծութիւն, եւ ըստ պատկերի իւրոյ բարերարութեանն արար զնա. եւ միւս եւս աստուածածանաւթ իմաստութիւնն ասաց, թէ Մարդ *պատկեր Աստուծոյ է *։ 37 Այլ անդէն ի սկզբանն կարգեաց Աստուած մարդոյն՝ մերձաւոր եւ ծանաւթ *կերպարանաց Աստուծոյ լինել, քանզի ոչ ի հաստատելն միայն , այլ առաւել *ի ծանաւթն առնել փութայ։ 38 Քանզի նմանութեամբ *մարդոյ երեւեալ Աստուծոյ ի ստեղծանել զմարդն հող *յերկրէ, եւ փչեաց յերեսս նորա շունչ կենդանի, եւ եղեւ մարդն յոգի կենդանի։ 39 Ստեղծեալ զմարդն ձեռաւք իւրովք՝ եւ արկ ի նա *զկենդանութիւն ի փչել բերանոյ իւրոյ զկենդանական շունչն *իմաստակիր մտաւորութեան բանաւորութեան ազդեցութեան. զի *անդէն *զաչս բացեալ արարածոյն՝ զԱրարիչն ծանիցէ, եւ անդէն Աստուծոյ բարերարութեան արարչութեանն ընտանի եւ մերձաւոր, գիտակ եւ պատմիչ լինիցի։

40 Եւ թէ զիա՛րդ ամենայն *արարածոց առեալ հրաման լինել յաննիւթոյ, ի *չքաւոր յանկերպարան նիւթոյ, որպէս ընդելական *կերպարանացն ի ձայնի հրամանացն՝ *առանց յապաղանաց՝ ամենայն արարածք սպասաւորականք զհրամանսն կատարիցեն։ 41 Իսկ իսկական Աստուածութիւնն *ի ծածկութեանն ի վերոյ քան զտարրական նմանութիւնս եւ զձայնել զազդեցութիւնս, յիւրում յառանձնական *յէութեանն զիւրն ունի։ 42 Այլ վասն երեւելի արարածոցս առեալ նմանութիւն, վասն ժուժկալութեան արարածոցս խոնարհեսցի։ 43 Զի թէ ոչ այնպէս էր, ոչ ոք էր որ տեսլեանն բնութեան կամ *ինքեան ձայնին բարբառոյ *ժուժալ կարէր. այլ *որպէս զի կարասցեն զնա տեսանել՝ վասն այսորիկ առեալ *նմանութիւն երեւելի, բարբառոյ ազդեցութիւն։

44 Արդ՝ եղեալ մարդն ըստ պատկերի Աստուծոյ, հանդերձ *ազատութեամբ, իմաստութեամբ, բանաւորութեամբ եւ իշխանական պատուով ըստ ազդեցութեան արարչութեանն , ոչ եթէ ըստ աստուածաբուն զաւրութեանն, զոր միայն միածինն ունի *զնկարագիր Էութեանն Հաւր։ 45 Ապա ածեալ Աստուծոյ *զամենայն արարածս *արարչութեան իւրոյ առ Ադամ, տեսանել զի՛նչ կոչեսցէ անուանս նոցա։ 46 Որով *յայտ իսկ է, թէ զԱրարչին անուն յառաջ քան զայս ծանուցեալ Ադամայ. զի նախ այն էր կարեւորագոյն։ 47 Քանզի եւ միածին Որդին Աստուծոյ զայս ասէր *առ Հայր, թէ Այս են կամք իմ, զի ծանիցեն զքեզ միայն ճշմարիտդ Աստուած։ 48 Նա եւ ի հարկէ իսկ նախ զԱրարիչն անուանէր Ադամ, զի յորոյ երեսաց զկենդանութիւնն ընկալեալ էր՝ նախ քան զամենայն զնա ետես. քանզի եւ *արարածք իսկ առ ի ծանաւթ առնելոյ նմա զԱրարիչն հաստեցան։

49 Արդ՝ անուանէ զառաջի *ածեալսն յանդիման Արարչին. եւ զկնի *եկեալն յառաջագունիցն ծանաւթական *լինի, որոց ոչ միայն անուանելովն, այլ եւ իմաստութեամբ եւ իշխանութեամբ առ հասարակ տիրէ։ 50 Ապա մինչդեռ միայն սկիզբն *եւ կատար է ինքն միանգամայն, յամենայն արարածս ինքն ինքեան միայն էր, եւ *ոչ ոք էր զաւրավիգն, եւ ոչ *ընկեր ոք, եւ ոչ նման նմա։

51 Արդ՝ Հաւր արարչի *խորհուրդ ի մէջ եդեալ *ընդ արարչակից *Որդւոյ եւ ընդ արարչակից Հոգւոյ, իբրեւ զխորհուրդն զառաջին նախաստեղծ *մարդոյն. զի որպէս անդն ասաց, թէ Եկա՛յք արասցուք մարդ *ի նմանութիւն պատկերի կերպարանաց մերոց, եւ անդէն ստեղծեալ Ադամ ի կենդանութիւն ի չգոյէն հաստատեցաւ՝ *նոյն աւրինակ *եւ աստ ասացեալ Հաւր *առ Որդին եւ առ Հոգին, ասէ. Եկա՛յք արասցուք Ադամայ աւգնական նման նմա, ըստ նմանութեան պատկերի *իւրոյ եւ *ըստ նմանութեան կերպարանաց իւրոց *։ 52 Եւ անդէն արկեալ նմա քուն զարմանալի, եւ հանեալ ոսկր *ի կողմից նորա՝ եւ շինեաց զայն ի պատկեր կնոջ եւ կացոյց առաջի նորա։ 53 Եւ անդէն ծանուցեալ Ադամայ աստուածազգեաց իմաստութեամբ, թէ Այս այժմ ոսկր յոսկերաց իմոց *եւ մարմին ի մարմնոյ իմմէ. սա կոչեսցի կին, զի յառնէ իւրմէ առաւ. Վասն այսորիկ թողցէ այր *զհայր իւր եւ *զմայր իւր, եւ յարեսցի ի կին իւր, եւ եղիցին երկոքին ի մարմին մի։

54 Ո՞չ ապաքէն յանդիման Աստուծոյ ասիցէ զայս, անդ՝ ուր ամենայն զաւրք հոգեղինացն զփառս Տեառն բարձրացուցանէին, եւ մարդն ի հանդիսի անցեալ։ 55 Եւ զոր ասէն՝ ամենահաս գիտութեամբ մարգարէանայ, եւ քնով *գործեալն զարթնականին ի մէջ բերէ զգործն. զի որ յառնէն առեալ *գիտաց՝ նա եւ զայր յերկրէ գիտէ, եւ զերկիր՝ յոչնչէ, եւ զԱստուած՝ էական։ 56 Եւ ասելով, եթէ «Թողեալ զհայր եւ զմայր եւ յարել ի կին իւր, եւ եղիցին *երկոքեան ի մարմին մի»՝ զբոլորովին կարգս աշխարհիս եւ զկատարած զամենայն գիտաց։

ԻԵ

ԻԵ. Յետ *այսորիկ առեալ Աստուծոյ՝ *յԱդին դրախտին փափկութեան *դնէր զմարդն որում յայտ *արարեալ ծառս երկուս *զմինն կենաց եւ զմինն գիտութեան բարւոյ եւ չարի որում եդեալ պատուիրան՝ *չճաշակել նմա ի ծառոյ անտի՝ մահու սպառնալեաւք զի Աստուծոյ պատուիրանապահութեամբն՝ *զնախանձելի զաստուածատուր իմաստութիւն պահեալ զաստուածական իշխանութիւնն պահպանութեամբ պատուիրանին յանտուչական փառս էականին ինքնակալ եդեալ վայելիցէ։ 2 Եւ որպէս վերագոյնն ասացաք եթէ զհրեշտակս եւ զմարդիկ յանձնիշխանութեան թողեալ եւ զիւրաքանչիւր *պատուէրս եդեալ ի վերայ *զի իւրաքանչիւր յաւժարութեամբ կամացն՝ *լիցին Արարչին հրամանացն հնազանդեալ վասն որոյ եւ առաւել *փառաց արժանի լիցին հասանել։ 3 Արդ՝ մարդոյն եդաւ փոքր պատուէր ի ծառոյն չճաշակել զի այնու ի մեծ պատիւ ձգեալ հասցէ *որպէս վերագոյնն ասացաք։ 4 Իսկ զաւրացն բազմութեան հրեշտակաց *եդաւ պատուէր՝ կալ յանդադար փառաւորութեան *իւրեանց Արարչին ի մեծ պատիւ փառաց զնոսա բնակեցուցեալ յաներեւոյթ մեծութեանն վերին երկնաւոր մշտնջենաւոր լուսոյն։

5 Արդ՝ ոմն ի վերին զաւրացն իշխանութեանցն հրեշտակաց իբրեւ տեսանէր զխոստումն *բարեացն բարերարութեան Արարչին որ *առ մարդն եւ *մարդոյն կալ ի բանի Արարչին իւրոյ եւ զգուշացեալ *պահել զպատուիրանն՝ իւրովք կամաւք *չարացեալ չարն՝ չար անուանեցաւ ուստի եւ զՅետս երթալոյ *զհակառակասէրն զսատանայ անուն ժառանգեաց։ 6 Արդ՝ նախանձեալ չարին՝ արկանէ զմարդն ի մահ պատրանաւք ի փառաց անտի քանզի եւ ասէ իսկ իմաստունն թէ Նախանձու բանսարկուին եմուտ մահ յաշխարհ ա խաբէութեամբն ապականեալ։

7 Արդ՝ եկեալ մատուցանէ զխաբէութիւն պատրանաց մարդոյն թշնամին։ 8 Եւ արդ՝ եկեալ մատուցանէ զխաբէութիւն պատրանաց մարդոյն թշնամին։ 9 Եւ արդ՝ դու տե՛ս զոր ասէն Ընդէ՞ր ասէ պատուիրեաց ձեզ Աստուած * չճաշակել ի ծառոյնբ որով յայտ իսկ *է թէ ունէր *ազատութիւն Ադամ եւ անձնիշխան կամս եւ *իմաստութիւն յԱստուծոյ գիտելով զԱստուած՝ պատուիրանադիր եւ զԱդամ՝ պատուիրեալ *թերեւս *յառաջ իսկ սա քան զպատուիրանն նենգութեամբ էր երեւեալ եւ ամենագիտին չէր ի ծածուկ քանզի քննիչ է սրտի եւ երիկամանցգ։

10 Եւ արդ՝ դու տե՛ս զի՛նչ ասէր Թէ ճաշակիցէք՝ ասէ աստուածք լինիքա։ 11 Զպատճառսն *եդ ի նոսա եւ ի ներքոյ յինքն զիշխանութիւնն կորզել ջանայր զի զնա վրիպեցուցեալ հանեալ *ի խոստմանցն՝ թերեւս հնար լիցի նմա զնորա տեղին ժառանգել։ 12 Որպէս եւ առաքեալն Աստուծոյ որ հմուտ եւ տեղեակն էր աստուածաբեր խորհրդոյն *քանզի եւ ասէ իսկ թէ Անաւրէն իշխանն իբրեւ աստուածանալն կամեցաւ՝ ձեռն արկանէր եւ իբրեւ զնոսա զամենայն մարդիկ մեղաւք կապէրբ *զի իբրեւ զնոսա հանեալ *յայնմ բարեաց՝ *ապա նմա հնար լիցի *զխոստացեալսն ըմբռնել։ 13 Իսկ նոքա վասն նորին պատճառանաց խաբեալք՝ ճաշակեցին եւ անցեալ զպատուիրանաւն՝ յաստուածակերպ փառացն մերկացան։

14 Սակայն եւ անդ իբրեւ ի վերայ որդւոց հատուցելոց *հայրաբար *գթացեալ բարեգործէ *զոր եւ ասէ իսկ Գիրն թէ Լուան զձայն տեառն Աստուծոյ զի իջեալ զգնայր *ի դրախտին ընդ երեկս աւուրնգ։ 15 Եւ նոցա փախուցեալ թաքուցեալ ծառախիթ տերեւապատ լինէին զորոյ անցանել *զամենագէտն երեսաւք անհնար է *վասն որոյ եւ ասէ իսկ թէ Տէր Աստուած մերձաւոր եմ ես *ասէ Տէր եւ ոչ Աստուած հեռաւոր *միթէ մա՞րթ ինչ իցէ մարդոյ *փախչել թաքչել յինէն ի ծածկոյթ իւր՝ զի ես ոչ տեսից զնա ո՞չ ինեւ լի են երկինք եւ երկիրդ։ 16 Եւ միւս ոմն հմուտ մեծութեան նորա ի մարգարէիցն սրբոց ասէ *թէ Յո՞ երթայց ես յոգւոյ քումմէ կամ յերեսաց քոց ես *յո՞ *փախեայց թէ ելանեմ յերկինս՝ դու անդ ես թէ իջանեմ ի դժոխս՝ եւ անդր մաւտ եսա *նայեցեալ զնոքաւք թէպէտ եւ թաքչել կարծեցին ։

17 Սակայն բարերարին *ձայն արկեալ թէ Ո՞ւր ես Ադամ եւ նա ասէ Լուայ զձայն քո եւ երկեայ զի գնայիր ի *դրախտի աստ քանզի մերկ էի եւ թաքեայ բ։ 18 Տեսանե՞ս ո՛րչափ մերձաւոր եւ *ծանաւթ էին Աստուծոյ մինչեւ ոտնաձայնին *անգամ չլինել անտեղեակ։ 19 Քանզի բարերարն *յանգէտս պատճառեալ՝ նախ ոտնաձայն առնէ զի յոտսն քաւութիւնաբերս հասեալ մարդոյն ինքնապատում լինելով զյանցանացն՝ փրկութիւն *գտանիցէ։

20 Իսկ իբրեւ *այն չլինէր՝ սակայն *չկամի *ամբաստան լինել եւ ահագինս ի դիմի հարկանել *այլ հաշտականաւն զիջանէ *թէ Ո՞ ասաց զքեզ թէ մերկ ես դուգ քանզի *կամի իմն *ներելով այսրէն յինքն արկանել զի քաղցրութիւնն Աստուծոյ զնոսա յապաշխարութիւն ածիցէ ։ 21 Իսկ իբրեւ *այսու եւս ոչ զգաստացան այլ զմիմեամբք պատճառեալ թշուառացան՝ *ապա զդատաւորութիւնն ի մէջ անցուցեալ՝ *վճիռ հատանէր զոր հատուցեալ եւ ի հող դառնայցեն զի Աստուծոյ դատաստանն ճշմարիտ է ի վերայ այնոցիկ որ զչարն գործիցեն ։

22 Յետ այսորիկ ապա զապստամբութիւնն ի մէջ բերեալ ասելովն թէ Ահա Ադամ եղեւ իբրեւ զմի ի մէնջ՝ *ճանաչել զբարի եւ զչար հանցուք առ ի ծառոյն կենաց զի մի՛ կերեալ կեցցէ յաւիտեանդ։ 23 Բայց իբրեւ զմի ի մէնջ»՝ *ոչ թէ Աստուած *եղեալ քանզի չէ էականն լինելով այլ զկարծեալն *լինելոյ ասէ զոր աւրինակ սուտ աստուածք կարծեալք ի մարդկանէ՝ *որ գործեցան *առ անմտութեան յիմարութեան եւ պղծութեան մարդկան որպէս եւ առ ձեզդ իսկ տեսանէի *զքարապաշտ զփայտապաշտ *մոլորութիւնսդ որ առ տգիտութեան ի ձէնջ նկարեցան որ ոչ լսեն եւ ոչ խաւսին ոչ իմանան եւ ոչ շարժին եւ ոչ գոյ շունչ ի բերանս նոցա եւ թողեալ ձեր զԱստուած կենդանի զԱրարիչն երկնի եւ երկրի՝ անշունչ անմռունչ քարանց պաշտաւն մատուցանէիք որ ոչ ինչ իսկ են։

24 Վասն որոյ եւ աստուածատես սրբոց մարգարէիցն հոգացեալ իբրեւ իմաստուն բժշկաց *զդեղ դարմանոյն ըստ ցաւոց հիւանդին պատրաստել բառնալ ջնջել զգայթակղութիւնն *ի միջոյ *ի բաց կորուսանել ։ 25 Որպէս եւ մի ոմն ի նոցանէ *աստուածային Հոգւոյն զաւրութեամբ լցեալ՝ գոչեաց ասելով թէ Աստուածք որ զերկինս եւ զերկիր ոչ արարին՝ կորիցեն յերկրէ ի ներքոյ երկնից այլ Տէր որ արար զերկիր զաւրութեամբ իւրով եւ ձգեաց զերկինս սքանչելի խորհրդով իւրով եւ պատրաստեաց զտիեզերս ամենայն իմաստութեամբ իւրով եւ որոտայ ձայնիւ եւ լնու ջուրբ բազմութեամբ զերկինս եւ հանէ զամպս ի ծագաց յերկրէ եւ զփայլատակունս իւր *յանձրեւս արար եւ հանէ զհողմս ի շտեմարանաց իւրոցա։

26 Յիմարեցաւ ամենայն մարդ *ի գիտութենէ՝ ի վերայ *անձանց թշուառութիւն յարուցանել. անդէն *անձանց անձամբք իւրեանց ամաւթալից առնեն զերեսս իւրեանց, եւ մեծի բարկութեանն Աստուծոյ *պատրաստեն զանձինս. այլ *այժմիկ կացցէ այս՝ յանդիմանել *զմոլորութիւն ձեր, զի ի կարգի իւրում պատշաճէ։ 27 Բայց այժմ որ ի կարգին սկիզբն արարաք պատմել ձեզ՝ *ըստ իւրաքանչիւր կարգի զայն պատմեսցուք։

28 Հանեալ այնուհետեւ զմարդն ի փափկական *դրախտէ անտի հանգստեան՝ արտաքոյ դրախտին բնակեցուցանէր եւ փակեալ նմա զճանապարհ ծառոյն կենաց զի մի՛ ականատես անգամ լիցի վայելչութեան դրախտին։ 29 Անդ եւ երկիր անիծեալ փուշ եւ տատասկ եւ հաց ցաւոց եւ Ադամայ մահկանացուի մահ եւ այս՝ մարդասիրութեան նշանակ է որպէս եւ ասէն իսկ ի բերանոյ մարգարէին Աստուած թէ Խրատեսցէ զքեզ ապստամբութիւն քո եւ չարիքն քո կշտամբեսցեն զքեզ ապա գիտասցես դու թէ չար եւ *դառն եղեւ քեզ թողուլն զիս ասէ տէր Աստուած քոա։ 30 Եւ միւս ոմն ասէ յԱստուծոյ թէ Յորժամ դարձցիս եւ հեծեծեսցես՝ *յայնժամ կեցցես եւ գիտասցես թէ ո՛ւր իցեսբ։ 31 Քանզի յորժամ դառն ճաշակացն եւ կասկածանաց մահուն պաշարեալ իցէ անսթափ *ի մտացն ուշի յիշեսցէ զյիշատակս ծառոյն կենաց եւ հեծեծելով խնդրեսցէ զմուտս դրախտին վայելչութեան *զի եւ *յանդիման դրախտին *բնակեցուցանելն ասացելոցս վկայէ։

ԻԶ

ԻԶ. Իսկ բարերարն ոչ միայն ի դրախտին, այլ եւ արտաքոյ *նորին չհեռանայր ի նոցանէ, յորժամ յանդիման *դրախտին բնակեցուցանէր։ 2 Եւ վասն իւրոյ բարերարութեանն հրամայեաց սերել յերկիր. ուր եւ անդէն հրամանաւ ակնարկելոյ Արարչին ծնունդ արձակեալ յերկիր՝ սկսան բազմանալ ընդ ասելն. Աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք, եւ լցէ՛ք զերկիր։

3 Որդւոցն Ադամայ անդրանկանն Կահել անուն ճանաչէր, եւ միւսումն Հաբէլ. որք անդէն զիմաստութիւն տուողին ի մէջ անցուցեալ, նորին իմաստութեամբ՝ զնոյն Արարիչ ճանաչել։ 4 Արդ՝ առեալ Կահելի երէց որդւոյն *ընծայս նուիրաց յարմտեաց, որայ կապեալ ցորենոյ՝ *պատարագս նմա մատուցանէր։ 5 Իսկ ընդ այն հայեցեալ Հաբելի՝ *ի հաւտիցն գառանցն ընծայեալ պտուղ՝ ի խաշանցն մատուցանէր։ 6 Իսկ Աստուած իւրով մարդասիրութեամբն խոնարհեալ յընծայս որդւոցն Ադամայ՝ մերձաւոր ճանաչէր։ 7 Քանզի եւ անդէն իսկ ընտրութիւն առնէ. զոմն *ի միամտութեան գտեալ՝ ընդունի *զպատարագն. իսկ զոմն ընդ եղբաւրն յերկմտութեան գտեալ՝ անդրէն դատապարտեալ դարձուցանէ վասն երկմտութեանն. իսկ նա անդէն վասն որոյ մահ խորհեալ՝ սպան զեղբայրն. եւ անդէն *նզովեալ երկիր վասն նորա, եւ նա ինքն անիծաւ զաւակաւն հանդերձ։

8 Արդ՝ Ադամայ ա՛յլ որդի ստացեալ յԱստուծոյ փոխանակ սպանելոյն Հաբելի, որոյ անուն Սէթ ճանաչէր։ 9 Իսկ այն սպանեալն, վասն արդարութեան իւրոյ, կենդանի է առ Աստուած, զի որ յոչնչէն արար՝ *նոյն եւ կենդանացուցանէ զնա յորժամ եւ *կամի, զոր յոյժ պատմել *դիւրին է ձեզ. յորժամ զձեզ ջերմեռանդն ի հաւատսն տեսանիցեմք՝ *ասասցուք զայն, որոյ արդարութիւնն *կայ պահի յաւիտեանս յաւիտենից։ 10 Արդ՝ Կահել նենգաւոր մարդասպանն նզովեալ *անիծաւ. վասն այսորիկ որոշեցաւ հրամանաւ Աստուծոյ. զի աւրհնեաց Աստուած զՍէթ, եւ ետ նմա պատուէր , զի մի՛ զաւակն աւրհնեալ խառնեսցի յանիծեալ զաւակն մարդասպանին Կահելի։ 11 Արդ՝ բազմացան մարդիկն *առ հասարակ ի վերայ երկրի կողմանց ցեղիցն երկոցունց։

12 Արդ՝ սեթեան ցեղին կացին նահապետք *արք արդարք մինչեւ ի դարն ութերորդ. առ որս բարերարութիւնն Աստուծոյ մերձաւոր եդեալ՝ *միանգամայն իսկ առ ամենեքումբք *մերձաւորութեամբն յաճախեալ, զի մի՛ մոռացաւնք ընտանութեանն լինիցին։ 13 Վասն որոյ եւ երկայնակեաց իսկ արարեալ *զհարսն, եւ յերկարակեաց ծնունդ շնորհեաց. զի գոնեայ վասն ցանկութեան որդւոց ելանիցեն ի խնդիր Աստուծոյ. մանաւանդ զի կարեւորագոյն իսկ է գիւտ ծննդոց *ի կեանս երկրածնաց։ 14

Արդ՝ նահապետքն *կարգեալք, Ադամն առաջին աստուածաստեղծ, այսինքն Ադամ, եւ Սէթ, եւ ի նմանէ *Ենովս, եւ ի նմանէ Կայնան, եւ ի նմանէ Մաղաղիէլ, եւ ի նմանէ Յարէդ, եւ ի նմանէ Ենովք։ 15 Եւ եկաց Ենովք ամս հարիւր *վաթսուն եւ հինգ, եւ ծնաւ զՄաթուսաղայ. եւ հաճոյ եղեւ Ենովք Աստուծոյ։

16 Նա եւ ամենայն նահապետացն շատակեաց եղեալ, իբրեւ ի բարերարէ անտի Աստուծոյ սերեալք բազմացան. նոյնպէս եւ յետ ծննդոցն յերկարակեացս արարեալ, զի որք Աստուծովն ստացան՝ պատմեսցեն հարք որդւոց. զի իբրեւ պատուիրանք զգուշացուցիչք լինիցին, առ ի ծանաւթ առնելոյ զնոսա Աստուծոյ. որպէս եւ ասացաւ իսկ, թէ Հարցջի՛ր դու ցհարս քո, եւ պատմեսցեն *քեզ, եւ ցծերս քո, եւ ասասցեն քեզ. որով յայտ իսկ է, թէ վասն այսորիկ երկայնակեացք, եւ ոչ վասն բազմութեան ծննդոց։

17 Զի թէպէտ եւ ասաց Աստուած ցԱդամ, թէ Աճեցէ՛ք եւ բազմացարո՛ւք եւ լցէ՛ք զերկիր՝ *որպէս յառաջագէտ ըստ մարմնական բարուցն զլինելոցն ասաց. իսկ Աստուած ոչ ի բազմացուցանելն միայն, այլ անդէն եւ անդ կամէր. զի ի մշտնջենակեաց անմահութիւնն փոխեսցին։ 18 Որպէս եւ զԵնովք տեսանեմք յետ վարուց երկրակեաց կենացն, յետ ամուսնանալոյ եւ որդիս ծնանելոյ *ուղղութեանն վարուք , վերացուցեալ զնա կենդանւոյն իսկ յանմահութեան վիճակն։ 19 Որ ոչ վասն *առնն միայնոյ, այլ *զի ելք նորա՝ *այլոց ճանապարհ *գործեսցեն. եւ ոչ բռնազբաւսութեամբ առեալ ի կեանսն, այլ զպարտ հաճոյական վարուցն հատուցեալ։ 20 Սոյն աւրինակ կամեցեալ Աստուծոյ զամենեսեան յանմահութիւն փոխել, յետ աստ վայելելոյ ամենեցուն։

21 Ամենայն մարդիկ ութերորդ դարուն հնազանդեալ մահու, մեղաց ծառայեալ՝ մոռացան զԱրարիչն, յուսակորոյսք ի կենաց անտի Աստուծոյ *եւ ապականեալ *զուղղական զիւրեանց ճանապարհն։ 22 Մատնեաց զնոսա Աստուած ի կամս անձանց իւրեանց, առեալ զոգի շնորհաց մարդասիրութեան իւրոյ ի նոցանէ, զորոց եւ զառնելն *ստրջացեալ ասէ *։ 23 Որ եւ ստրջանալն Աստուծոյ՝ ահագին *զգուշութեան նշանակ է. զի թերեւս այնու յուշ առնել մարթասցէ մոռացելոցն զարարչական զաւրութիւնն, որ խառնակեցան յանիծեալ զաւակն Կայենի՝ ի պոռնկութիւնս, յայլանդակ վարս, ուտել մեռելոտի։ 24 Միանգամայն իսկ երկիր զազրացեալ ի վարուց մարդկան *գարշեցեալ, որպէս ասէ իսկ, թէ Միանգամայն ամենեքեան յամբարշտութիւն կործանեցան, եւ ամենայն մարդ պղծեաց զճանապարհս իւր ի վերայ երկրի։