Текст книги "Linkoln"

karl Sendberq
Linkoln

Bəzi insanları həmişə, hamını isə bəzən aldada bilərsiniz, lakin hamını hər zaman aldada bilməzsiniz.

Linkoln

Vəhşi Qərbdə keçən uşaqlıq və gənclik

1776-cı ildə məşhur İstiqlaliyyət Bəyannaməsi qəbul edildi. Bu, Amerika Birləşmiş Ştatlarının yaranmasını, xalqın suverenliyi ideyasını, bütün insanların qanun qarşısında bərabərliyini nəzərdə tutan bir sənəd idi.

Həmin dövrdə xam torpaqlarla zəngin Pokinham qraflığında Avraam Linkoln adlı bir zabit yaşayırdı. Avraam hindularla müharibəyə qoşulan Virciniya xalq könüllü dəstəsinin kapitanı olmuşdu. Ona atası Con Linkolndan 210 akr11
  Akr – gündə bir cüt öküzlə şumlanan sahə. 1akr 4046,86 kv.m-dir (red.).


[Закрыть] torpaq qalmışdı. İngiltərə, Şotlandiya, İrlandiya, Almaniya və Hollandiyadan gələn başqa köçkünlər kimi, Avraam da indi ailəsi ilə birgə qədimdən hindulara məxsus olan xam torpaqları kotanla şumlayırdı. Onun üç oğlu – Mordexay, Coşua, Tomas və iki qızı var idi.

1782-ci ildə Avraam və ailəsi hazırda paytaxtı Frankfort olan Kentukki ştatına köçdü. İki il sonra isə onun başına dəhşətli hadisə gəldi. Avraam uşaqları ilə tarlada işləyirdi. Bu zaman oğlanlar güllə səsləri eşitdilər. Atası «Hindulardır!» deyərək güllələrdən qorunmaq üçün yerə yıxıldı. Mordexay daxmaya cumdu, Coşua kömək çağırmaq üçün meşəyə qaçdı, altı yaşlı Tomas isə qanı axan atasının yanında qaldı. O, başını qaldırıb yanında dayanmış hindunu gördü. Elə bu vaxt hindu əllərini yana açdı və bükülərək yerə sərildi. Ona daxmanın pəncərəsindən atəş açan Mordexayın gülləsi dəymişdi.

Sonralar Tomas dülgərlik və xarratlıq sənətinə yiyələndi. İndi o, az da olsa oxumağı, soyadını yazmağı bacarırdı. On doqquz yaşında Kentukki ştatının könüllüləri sırasına daxil oldu. İyirmi dörd yaşında isə Kamberlend qraflığına konstebl22
  Konstebl – ABŞ-da aşağı çin polis rütbəsi (red.)


[Закрыть] təyin olundu. 1803-cü ildə Mill-Krik ətrafında özünə torpaq aldı.

Tomas Linkoln 1806-cı ildə iyirmi iki yaşlı Nensi Henks ilə evləndi. Bu qızı Nensi Sparrou da çağırırdılar, çünki Tomas və Elizabet Sparrouların evində böyümüşdü, onların ögey qızı idi. Nensinin iki qardaşı vardı: Con və Dennis. Bu qardaşlardan ən kiçik olan Dennis də Sparroular ailəsinin himayəsində böyüyürdü.

1807-ci ildə Nensinin qızı oldu, adını Sara qoydular. Bir il sonra ailə Nolin-Krik çayının sahilinə köçdü. Tomas öz kəsdiyi şalbanlardan daxma tikdi. Daxmanın kiçik pəncərəsindən uzanıb gedən çöllük görünürdü.

Saradan iki il sonra – 1809-cu ildə isə Nensi oğlan uşağı dünyaya gətirdi. Tomas ocağa odun qoyub Nensinin üstünü bərk-bərk örtərək iki mil33
  Mil – əsasən ABŞ və İngiltərədə istifadə olunan məsafə ölçü vahidi. 1 mil 1420 metrə bərabərdir (red.).


[Закрыть] aralıda yaşayan Sparrougilə yollandı. Onu kandarda həmin vaxt doqquz yaşında olan qaynı Dennis qarşıladı. «Nensi oğlan doğdu», – Tomas utana-utana dedi.

Dennis bunu eşidincə Linkolnların evinə tərəf götürüldü. Nensi şüvüllərdən düzəldilmiş yataqda uzanmışdı. O, körpədən gözünü çəkib Dennisin üzünə gülümsədi. «Nensi, ona nə ad qoyacaqsınız?» – Dennis soruşdu. «Avraam, – Nensi cavab verdi, – babasının adını daşıyacaq».

1811-ci ilin yazında Tomas ailəsini təzə yerə köçürdü. O Nob-Krikin sahilində 230 akr torpaq almışdı. Gənc ailənin yeni daxması məşhur Kamberlend yolunun yaxınlığında yerləşirdi. Bu yolda Birləşmiş Ştatların cənubuna üz tutan köçkünlərin furqonlarına, müxtəlif xırdavat mallarla alver edən çərçilərə (xırdavatçılara), kölələri qabaqlarına salıb aparan qul alverçilərinə rast gəlmək olurdu. Kentukkinin ən böyük şəhəri Luisvillə iclasa gedən konqresmenlər, qanunverici məclisin üzvləri də qəşəng faytonlarda buradan keçirdilər.

Balaca Avraam yerimək və danışmağı burada öyrəndi. Bir az böyüyəndə isə ev işlərində valideynlərinin köməyinə çatdı. Məktəb evdən dörd mil aralıda idi. Sara ilə Avraam hər gün bu yolu qət eləyirdilər. Şalbanlardan tikilmiş, döşəməsi torpaq olan həmin daxmada onlar əlifbanı və 10-a kimi saymağı öyrəndilər.

Tomas Linkoln xaraktercə saf və dürüst adam idi. Ancaq 1814-cü ildə sənəddə edilən bir səhv ucbatından Mill-Krikdəki fermasını satmalı oldu.

1816-cı ilin dekabrında Linkolnlar ailəsi dörd at və ən vacib ev əşyaları ilə birlikdə Kentukkidən şimala doğru üz tutdu. Onlar Amerikanın ən böyük çayı olan Missisipinin qolunu – Ohayonu keçərək İndianaya yetişdilər. Burada Tomas xeyirxah qonşularının və hələ səkkiz yaşına çatmayan balaca Avraamın köməyi ilə daxma tikdi. Avraam sonralar xatırlayırdı ki, balaca olmasa da, yaşından çox böyük görünürdü, üstəlik, ilk dəfə əlinə baltanı da həmin vaxt almışdı. Bu ən lazımlı aləti Avraam o vaxtdan etibarən bir də heç vaxt əlindən buraxmadı…

Həmin il ailə üçün ağır keçdi. Əsasən meşədə vurduqları maral, ayı, ördək, qaz əti ilə qidalanırdılar. Gecələr isə daxmanı ocaqda tüstülənən odunlar işıqlandırırdı.

1817-ci ilin sonlarında Linkolnların sahəsinə bir furqon yaxınlaşdı. Gələnlər köhnə dostları Tomas və Elizabet Sparroular idi. Yanlarında isə artıq on yeddi yaşı tamam olan gülərüz Dennis var idi.

Sparroular torpaqsız qalmışdılar, odur ki Linkolnların daxmasına sığındılar. Ancaq bir il keçmədi ki, Tomas və Elizabet Sparrounu «süd xəstəliyi» həyatdan apardı. Bu xəstəlik nəticəsində dildə ağ ləkələr əmələ gəlirdi. Güman edirdilər ki, inəklərin yediyi bəzi otlar onların südünü zəhərləyir. Həmin südü içənlər isə sağalmaz xəstəliyə tutulurdular.

Az sonra belə bir ağ ləkə Nensinin də dilində əmələ gəldi. O, öləcəyini bildiyindən uşaqları yanına çağırıb zəif səslə onlarla vidalaşdı. Bu vaxt tarix 1818-ci il oktyabrın 5-ni göstərirdi.

Nensinin ölümündən sonra evin iş-gücünün ağırlığı on iki yaşlı Saranın çiyinlərinə düşdü. İşi belə görən Tomas çıxış yolu tapdı: o, Kentukkiyə gedib çoxdan tanıdığı dul qadın Sara-Buş Constona evlənmək təklif etdi. Sara-Buş bu təklifə müsbət cavab verdi. Beləliklə, 1819-cu il dekabrın 2-də onlar evləndilər.

Bir səhər daxmalarına yaxınlaşan furqondan Sara-Buş Linkoln və onun ilk nikahdan doğulan üç uşağı – on üç yaşlı Sara, on yaşlı Matilda və doqquz yaşlı Con düşəndə, Sara ilə Avraam öncə mat qaldılar. Lakin çox keçmədi ki, Sara-Buş qəhrəmanımızın – Avraamın xoşuna gəldi. Həmin gündən Linkolnların birotaqlı daxmasında səkkiz nəfər yeyib-yatırdı.

Avraam əlifbanı öyrənən kimi əlinə keçən kitabları oxumağa girişdi. O, sonralar dəfələrlə demişdi: «Bilmək istədiyim hər şey kitablarda yazılıb. Mənim ən yaxşı dostum – hələ oxumadığım kitabı mənə verən adamdır».

Gənc Linkoln məktəb və kitablardan savayı, təhsilini başqa yollarla da alırdı. O bütün ailədəkilər və qonşular üçün məktublar yazırdı. Vəkillərə qulaq asmaqdan və onların işi necə apardığını öyrənməkdən ötrü 30 mil yolu getməyə ərinmirdi. Belə ki, qaynar hadisələrin cərəyan elədiyi şəhərlərə gedib siyasi natiqlərə qulaq asır, onların deklamasiyasını44
  Deklamasiya – hər hansı mətni ruh yüksəkliyi ilə, intonasiya, jest və mimikalarla söyləmək bacarığı (red.)


[Закрыть] yamsılayırdı. Məhz həmin vaxtlarda ilk dəfə viskinin dadına baxdı və onun ağla, sağlamlığa heç nə vermədiyini başa düşdü. Papiros çəkməyi də sınadı və tütünü qətiyyən bəyənmədi.

Zaman keçdikcə Avraamın həyatında analığı böyük yer tuturdu. Dərdli, fikirli vaxtlarında Sara-Buş onun dostuna, sirdaşına çevrilirdi.

Günlərin bir günü Avraam iş axtarışına çıxdı və Ohayo çayının sahilinə yollandı. Orada paroxodlar, kənd təsərrüfatı məhsullarının daşındığı yastıdibli qayıqlar, sənaye mərkəzlərindən mallar gətirən gəmilər gördü. İlk dəfə burada birinci qayığını düzəltdi, sərnişinləri sahildən aralıda dayanan paroxodlara daşımağa başladı.

Bir müddət sonra isə Missisipi çayı ilə Yeni Orleana qayıqla satmağa ərzaq aparan gənc Linkoln ilk dəfə böyük şəhər gördü. İri gəmilər buradan Avropaya pambıq, şəkər, tütün və ərzaq daşıyırdılar. Müxtəlif xalqların dənizçiləri burada vurnuxur, ucadan danışır, bərk hay-küy salırdılar. Eşitdiyi və mənasını anlamadığı yad kəlmələr uzaq İndianadan gələn gənci heyrətləndirmişdi. Şəhərin küçələrində ingilislərə, fransızlara, ispanlara, meksikalılara, azad zəncilərə, eləcə də qolları qandallı qullara rast gəlmək olurdu. Həmin qullar pambıq plantasiyalarına aparılırdı.

1829-cu ildə Avraam bir müddət dükanda işlədi. Bu o vaxt idi ki, qəhrəmanımızın həyatında yenə dəyişikliklər gözlənilirdi. Belə ki, atası Tomas ailə üzvləri ilə birgə İllinoysa köçməyi qərara almışdı. Ailə başçısının bu cür qərar verməsi səbəbsiz deyildi: Toması «süd xəstəliyi»nin ətraf məntəqələrdə yayılmağa başlayan yeni dalğası qorxudurdu. O, mal-mülkü dəyər-dəyməzinə satıb ev əşyalarını yükləyərək 1830-cu il martın 1-də ailəsi ilə yola düzəldi.

Linkolnların qarşısında böyük çöl uzanıb gedirdi. Sıx ot qurşağa çatırdı. Rast gəldikləri köçkünlər deyirdilər ki, bu xam torpağı əkib-becərmək üçün bir xeyli kotan sındırıblar.

Linkolnlar iki yüz mil yol qət edib İllinoysda Meykon qraflığına yetişdilər. Bu da təsadüfi deyildi – Tomasın böyük qaynı Con Henks daha əvvəldən orada yaşayırdı. Con yeni gələnlər üçün seçdiyi torpağı göstərdi. Hətta daxma tikməkdən ötrü şalbanlar da hazır idi. Odur ki tezliklə ev hazır oldu.

Burada keçən yeknəsəq həyatı bir hadisə pozdu. 1830-cu ilin yayında Avraam Linkoln ilk siyasi çıxışını etdi. Buna qədər isə o, xeyli məşq etmiş, ağaclara, qarğıdalılara, kortof ləklərinə üz tutub bəs deyincə nitq söyləmişdi. Haqqında bəhs etdiyimiz hadisəyə gəlincə, bu, seçki vaxtı qanunverici məclisə iki namizədin mitinqi zamanı baş verdi: Avraam söz alıb gəmilərin keçə bilməsi üçün Senqamon çayının yatağının genişləndirilməsini tələb etdi.

Tezliklə Linkolnlar ailəsi Koul qraflığına köçdü. Ancaq Avraam onlarla getmədi. Çünki onun öz planları var idi…

Nyu-Seylemdə keçən qaynar həyat

1831-ci ilin fevralında Con Henks, Avraam Linkoln və Co Conston sözü bir yerə qoyub Denton Offet adlı zirək bir işbazla razılığa gəldilər ki, onun üçün qayıq və yük gətirəcəklər. İyirmi iki yaşlı Avraam bundan sonra Senqamon çayı ilə yeni yaşayış yerinə yola düşdü. Qəhrəmanımız gənc idi, vur-tut 22 yaşı var idi, bununla belə, beynində ideyalar qaynayırdı. Onların həyata keçəcəyinə isə, yəqin, özü belə bir o qədər inanmırdı.

Avraam 1831-ci ilin avqustunda ilk dəfə seçkilərdə iştirak etdi. Səsvermə şifahi keçirilirdi. Hər seçici seçkini keçirən hakimlərə səs verdiyi namizədin adını deyir, klerklər55
  Klerk – yazı-pozu işləri ilə məşğul olan idarə xidmətçisi (red.)


[Закрыть] isə onu siyahıya salırdılar. Avraam bütün günü seçki məntəqəsində oldu, Nyu-Seylem sakinlərinin hamısının adını, sifətini yadında saxlamağa çalışdı.

Bundan bir qədər sonra Offetlə Avraam yeni dükan tikdilər. Sifariş verdikləri mallar gələndə qəhrəmanımız rəflər düzəltməyə başladı. Tezliklə Avraamın dürüst adam olduğu barədə ətrafda söz-söhbət gəzdi. Bu, səbəbsiz deyildi: o, bir dəfə hansısa qadına unutduğu qalığı qaytarmaq üçün altı mil yol getmişdi; başqa bir dəfə isə çəki daşında səhv etdiyini anlayıb müştərinin arxasınca onun evinə yollanmışdı.

Avraam asudə vaxtlarında yerli məktəbin müəllimi Qremdən dərs alırdı. Onunla birlikdə Nyu-Seylemə tibb kollecini bitirmiş Con Allen də gəlmişdi. O, təcrübəli həkim idi və israrla köləliyə qarşı çıxırdı. Hər cür havada çağırışa – xəstə yanına gedir, yalnız imkanlı adamlardan pul götürürdü. Bazar günləri isə çağırışa görə aldığı pulu kasıblara, xəstələrə verir, kilsənin ehtiyaclarına xərcləyirdi. O, Avraamın tanış olduğu ilk yanki66
  Yanki – Şimal ştatlarında doğulub-yaşayan amerikalılara avropalılar tərəfindən verilən ad (red.)


[Закрыть] idi.

Həmin illərdə qəhrəmanımız dostluq etdiyi hakim Boulinq Qrindən hüquq elmini və müxtəlif sənədləri tərtib etməyi öyrənirdi. O, 1832-ci il martın 9-da ən cəsarətli və ən məsuliyyətli sənədini yazdı. Bu, siyasi fəaliyyətə başladığına və İllinoys ştatının qanunverici məclisinə öz namizədliyini verdiyinə dair bəyannamə idi. Sprinqfild şəhərinin «Senqamo cornel» qəzeti həmin bəyannaməni çap etdi. Sənədin yazılma tərzindən görünürdü ki, gənc namizəd bir az utanır, ancaq öz ideyalarını bəyan etməkdən qorxmur və onları müdafiə etməyə hazırdır.

Bəziləri Nyu-Seylemə dəmir yolu çəkilməsini təklif edirdi. Bu iş çox baha başa gələ bilərdi. Paroxod nəqliyyatını təşkil etmək yeganə çıxış yolu idi. Elə Avraam da Senqamon çay yatağının dərinləşdirilməsi ilə bağlı işlərin görülməsinə tərəfdar çıxdı. Üstəlik, əgər seçilərsə, bunun həyata keçməsi üçün əlindən gələni edəcəyinə söz verdi.

1832-ci ilin aprel səhərlərinin birində Nyu-Seylemə bir atlı çapıb gəldi. O, qubernatorun əmrini gətirmişdi. Əmrə əsasən 400 nəfər könüllü aprelin 24-də İllinoys ştatının tabeliyindəki Berdstaunda olmalı idi. Ümumiyyətlə isə, bütün sərhəd ştatları hindularla müharibəyə cəlb edilirdi. Bu, səbəbsiz deyildi: iki hindu qəbiləsinin «Qara Qırğı» adlandırılan 67 yaşlı başçısı Missisipini keçib İllinoysa soxulmuşdu.

Həmin qəbilələr yüz illər ərzində bu çöllərdə balıqçılıqla, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmuşdular. Sonra ağ adamlar gəlib onları müqavilə imzalamağa məcbur etmişdilər ki, Missisipidən qərbə getsinlər. İndi Qara Qırğı deyirdi ki, «torpaq satıla bilməz, yalnız insanın özü ilə daşıya biləcəyi şey satıla bilər». Lakin ağ adamlar fənd işlətmiş və onları keflənənə qədər içirdib, bu torpaqların satıldığına dair razılaşmaya qol çəkdirmişdilər.

Avraam kimdənsə at götürüb dostlarına, qonşularına qoşulmaq üçün doqquz mil aralıda yerləşən Riçland-Krikə getdi. Könüllülərə kapitan seçmək məsələsi gələndə, Avraamla Kirkpatrik adlı adamın namizədliyi irəli sürüldü. Toplaşanların əksəriyyəti qəhrəmanımızın tərəfini tutdu. İşi belə görən Kirkpatrikin tərəfdarları da Avraamın səfinə keçdi. İllər sonra Avraam bu hadisəyə heyrət etdiyini yazmışdı. Həyatında heç bir uğur onu bu qədər məmnun eləməmişdi…

Hər iki tərəfdən çoxlu itkiyə səbəb olan müharibə iki ay yarım sürdü. Axırda Qara Qırğı əsir götürülüb paytaxt Vaşinqtona aparıldı. Orada Birləşmiş Ştatların yeddinci, Demokratlar partiyasının isə ilk prezidenti Endrü Ceksonla (1767–1845) görüşən hindu ona demişdi: «Mən də insanam, siz də… Mən daha dözə bilmədiyim təhqirə görə müharibə baltasını götürməli oldum… Daha sözüm yoxdur, qalanını onsuz da özünüz bilirsiz».

Linkoln səksən gün savaşda oldu. Həmin günlərdə amerikalı könüllülərin qəlbini oxudu, adamların müharibəyə nə üçün getdiklərini, palçıqda necə fədakarcasına addımladıqlarını, yağışlı havalarda soyuq torpağın üstündə nə üçün yatdıqlarını, öz niyyətləri naminə adam öldürməkdən belə çəkinmədiklərini gözləri ilə gördü. Bir sözlə, çox şey öyrəndi. Sonralar isə könüllülərdən söhbət düşəndə Avraamın gözləri yaşarırdı.

***

Yerli qanunverici məclisə seçki 1832-ci il avqustun 6-da baş tutmalı idi. Avraam bütün qraflığı gəzib camaat qarşısında çıxışlar edir, eyni zamanda fermerlərlə birlikdə ot biçib taxıl yığırdı. O həmin seçkilərdə səkkizinci yeri tutsa da, yaşadığı Nyu-Seylemdə 300 səsin 277-ni topladı.

Seçkilərdən sonra Avraam nə ilə məşğul olacağını bilmirdi. Bütün günü kitab oxuyur, bəzən isə saatlarla xəyallara dalırdı. Bu zaman heç kim onu narahat etmir, düşüncələrindən ayırmırdı. Məhz həmin günlərdə qəhrəmanımız bir auksiondan (hərracdan) hüquq elminə aid qiymətli dərslik aldı. Beləcə, daha böyük səylə hüquq öyrənməyə başladı.

1833-cü il mayın 7-də Linkolnun tərcümeyi-halında yeni səhifə açıldı: o, poçtmeyster təyin olundu. Qəhrəmanımızın vəzifəsi poçt vasitəsilə göndərilən qəzetləri alıb abunəçilərə çatdırmaq idi. Ancaq qəzetləri abunəçilərə verməmişdən əvvəl Avraam onları diqqətlə oxuyur, siyasi məsələlərlə bağlı məqalələrlə xüsusilə maraqlanırdı. Asudə vaxtlarında isə dəyirmanda, fermada, dükanda işləyib özünə çörək pulu qazanırdı.

1833-cü ilin sonunda Linkoln daha məsuliyyətli bir işə girişdi. Belə ki, Senqamon qraflığının baş yerölçəni ona yaşadığı yerə yaxın ərazilərlə məşğul olmağı – satışa çıxarılan torpaq sahələrini ölçüb qiymətləndirməyi təklif etmişdi. Avraam bu işə məmnuniyyətlə razılaşdı, nəticədə dolanışığı xeyli yaxşılaşdı.

Linkolnun artıq iyirmi beş yaşı var idi. Bəs onun həyatında qadınlar hansı yeri tuturdu? Analığı Sara-Buş oğlunun qadınlara elə də maraq göstərmədiyini deyib. Ancaq Linkoln bir dəfə öz dostuna ilk məhəbbətindən danışmışdı. Hələ uşaq vaxtı İndianada yaşayarkən evlərinin yanında bir furqonun çarxları sınır. Odur ki furqonun sahibi öz həyat yoldaşı və iki qızı ilə birgə bir müddət Linkolnların daxmasında yaşamalı olur. «Qadının cürbəcür kitabları var idi, – Linkoln dostuna danışmışdı – o həmin kitablardan bizə müxtəlif əhvalatlar oxuyurdu. Furqon sahibinin qızlarından biri yaman xoşuma gəlirdi. Onlar gedəndən sonra həmin qız haqqında çox düşündüm və özümdən qəribə əhvalat uydurdum». Bəs bu əhvalat nədən ibarət idi? Linkolnun dediyinə görə, furqon təmir olunur və sahibi ailəsini də götürərək yola düşür. Elə bu zaman qəhrəmanımız atasının atına minir və çaparaq furqona çatır.

Avraam daha sonra deyibmiş: «Qızla danışdım, onu razı saldım ki, mənə qoşulub qaçsın. Həmin gecə yolçular dincəlmək üçün furqonu saxlayanda qızı atın tərkinə mindirdim və birlikdə çöl-biyabana üz tutduq. Bir neçə saat dolaşdıqdan sonra bir də gördük ki, qaçdığımız yerə qayıtmışıq. Növbəti gecə yenidən qaçdıq. Ancaq at yenə əvvəlki yerə qayıtdı. Həmişə istəmişəm bu hekayəni yazıb çap elətdirəm. Ancaq sonra düşündüm ki, bu heç də hekayə deyil. Yəqin, olsa-olsa mənim ilk məhəbbətimdir».

Gənc qanunverici

1834-cü il aprelin 19-da Linkoln yenidən ştatın qanunverici məclisinin namizədlər siyahısına düşdü. O artıq vəkilliyə başlayan Con T.Stüartın rəhbərlik etdiyi viqlər77
  Viqlər – vaxtilə Amerikada Britaniyadan asılılığı rədd edənlərə verilən ad (red.)


[Закрыть] partiyasının fəal üzvlərindən biri idi.

Elə həmin il avqustun 4-də keçirilən seçkilərdə Senqamon qraflığından irəli sürülən 13 namizəd arasında Linkoln aldığı səslərin sayına görə ikinci yeri tutdu. Beləliklə, o, iyirmi beş yaşında ilk dəfə siyasi vəzifəyə seçilməyə nail oldu. Avraama kəsilən məvacib kifayət qədər yüksək idi – o, indiyə qədər heç vaxt bu qədər maaş almamışdı.

Seçkilərdən sonra Linkoln yenə öz poçt kontorunda oturur, üstəlik, torpaq sahələrini ölçüb qiymətləndirməyə davam edirdi. O, hindularla müharibədə mayor olan Con T.Stüartla daha da yaxınlaşmışdı. Stüart artıq iki il idi ki, qanunverici məclisin üzvü idi və bacarıqlı vəkil kimi tanınmışdı. Bundan başqa, siyasi fırıldaqlığı da əla bacarırdı. Boş yerə ona «Hiyləgər Cerri» demirdilər! Stüart qəhrəmanımızın hüquq elmlərinə yiyələnməsi üçün əlindən gələni edir, oxumaq üçün ona kitablar verirdi.

1834-cü ildə, noyabrın son həftəsində Linkoln qanunverici məclisin başqa üzvləri ilə birlikdə ştatın paytaxtı Vandeyliyaya yola düşdü. Əhalisi 800 nəfərdən ibarət olan şəhərdə iki qəzet çap olunurdu: biri demokratların, o biri – viqlərin. Şəhər böyük yolların kəsişməsində yerləşirdi. Çirkli, tozlu faytonlar bura müxtəlif yerlərdən sərnişinlər gətirirdi.

Linkoln burada Stüartla eyni otaqda qaldı. Stüart viqlərlə eyni cəbhədə dayanmışdı. Elə ona görə də qısa vaxtda həmin otaq viqlərin qərargahına çevrildi. Linkoln burada gələcəyin qubernatoru, konqresmeni, senatoru olacaq nüfuzlu şəxslərlə ilk dəfə görüşdü. Qanunvericilərin çoxu özləri ilə arvadlarını, qızlarını da gətirmişdilər. Nəticədə Linkoln əvvəllər ona məlum olmayan kübar həyatının ab-havasını duydu, hiss elədi.

Dekabrın 1-də ikimərtəbəli köhnə kərpic evin birinci mərtəbəsində qanunverici məclis öz işinə başladı. Linkoln həmin vaxt Sprinqfilddə yeni bankın yaradılması haqqında qanunun hazırlanmasında yaxından iştirak etdi. İllinoys çayını Miçiqan gölü ilə birləşdirən kanalın tikilməsinə səs verdi. O adətən Stüart və qanunverici məclisdə azlıqda qalan viqlərlə birlikdə hərəkət edirdi.

Növbəti il fevralın 13-də qanunverici məclis öz işini başa çatdırdı və Linkoln şaxtalı havada Nyu-Seylemə geri döndü. O, səsli-küylü həyatdan ayrılmış və kimsəsiz kənd yollarında dolaşmağa, ölçməli olduğu ucsuz-bucaqsız çöllərin təmiz havasını ciyərlərinə çəkməyə başlamışdı.

Bəs bu aylar ərzində Avraam necə yaşayırdı? Qəhrəmanımız köhnə vərdişinə aludə idi: hüquq elminə aid dərsliklərdən ayrılmaq bilmirdi. Onun hüququ öyrənmək istəyi elə güclü idi ki, dostları hətta onun sağlamlığına görə narahat olurdular.

Linkoln növbəti dəfə Vandeyliyaya gedəndə təpələri, düzləri qar örtmüşdü. Belə ki, qanunverici məclisin sessiyası 1835-ci il dekabrın əvvəllərinə təsadüf eləmişdi. İkinci mərtəbədə iclas keçirən senatorların işi asan deyildi. Çünki bu mərtəbədəki divarlar çatlamışdı, yarıqlardan içəri qar dolurdu, döşəmə isə az qalırdı çöksün… Bütün çətinliklərə baxmayaraq, altı həftə boyunca davam edən sessiyada ümumilikdə 139 qanun layihəsi müzakirə edildi.

1836-cı il yanvarın 18-də sessiya öz işini başa çatdırdı və Linkoln yenidən evə qayıtdı. Həmin il mayın sonlarında isə Nyu-Seylem sakinlərinə son dəfə poçtu paylayıb elan etdi ki, bundan sonra onların poçt kontoru Sprinqfilddə yerləşəcək.

İyunda yeni seçki kampaniyası başladı və Linkoln ştatın qanunverici məclisinə namizədliyini növbəti dəfə irəli sürdü. Məhz həmin vaxtlarda o, Sprinqfild məhkəməsində vəkil Corc Forkuerlə toqquşası oldu. Məsələ burasındadır ki, Forkuer demokratlar88
  ABŞ-ın ilk siyasi partiyası olan Demokratlar Partiyası nəzərdə tutulur. 1828-ci ildə yaradılıb və hazırda Respublikaçılar Partiyası ilə birlikdə Birləşmiş Ştatların iki aparıcı partiyasından biri olaraq fəaliyyətini davam etdirir (red.)


[Закрыть] hökumətindən məvacibi illik 3 min dollara yüksək vəzifə almışdı. Bundan sonra isə viqlərin partiyasından demokratların partiyasına keçmişdi. O öz qəşəng evinin damında, İllinoysda ilk dəfə ildırımötürən quraşdırmışdı. Adamlar hər yerdən xüsusi olaraq ona baxmağa gəlirdilər.

Məhkəmə iclasında öncə Linkolnun çıxış etdi və Corcu maddi maraq qarşılığında əqidəsini dəyişməkdə, bir növ, siyasi əxlaqsızlıqda günahlandırdı. Ardınca kürsüyə qalxan Forkuer ondan əvvəl çıxış edən gənci yerində oturtmalı olacağını deyərək sözə başladı və təsirli bir nitq söylədi, hərəkətinə haqq qazandırmağa çalışdı. Bu zaman Linkoln təzədən söz alaraq əllərini sinəsində çarpazlayıb rəqibin gətirdiyi dəlillərə sakitcə cavab verdi və sözünü öldürücü zərbə ilə yekunlaşdırdı: «Mən yaşamaq istəyirəm, – deyir, – yüksək mövqe tutmaq, tanınmaq istəyirəm. Ancaq bu centlmen (Forkuer nəzərdə tutulur – red.) kimi yaşamaqdansa, indi ölməyə üstünlük verərdim. O, ildə üç min dollar qarşılığında öz siyasi əqidəsini dəyişib, sonra da evində ildırımötürən quraşdırıb ki, özünü Tanrının qəzəbindən qorusun».

Bu hərarətli çıxışdan sonra dostları Linkolnu məhkəmə zalından çiyinlərində çıxardılar!

1836-cı ildə, avqustun ilk günündə seçkilər baş tutdu. Senqamon qraflığında viqlər qələbə qazandı. Onlar ştatın konqresində yeddi, senatda isə iki yer əldə etdilər.

Bu parlaq qələbədən sonra Linkoln imtahan verib İllinoys ştatının bütün məhkəmələrində vəkil kimi çıxış etmək hüququ qazandı. O həmin il oktyabrın əvvəllərində ilk dəfə Sprinqfild məhkəməsində vəkil olaraq çıxış etdi. Həmin vaxtdan Con T.Stüartla eyni hüquq firmasında çalışmağa başladı.

Senqamon qraflığından məclisə seçilən viqlərin, demək olar, hamısı uzunboylu olduğundan «Uzundraz doqquzluq» adlandırılırdılar. Onlar qarşıdan gələn sessiyada İllinoys ştatının paytaxtını Sprinqfildə köçürməyi planlaşdırmışdılar. «Uzundraz doqquzlar» öz məqsədinə çatmaq üçün xeyli əziyyət çəkməli oldular, digər qanunvericilərlə müəyyən sövdələşmələrə getməyə belə razılaşdılar. Nəticədə özləri üçün ən vacib məsələdə – paytaxtın Sprinqfildə köçürülməsində səs çoxluğu qazanmağı bacardılar. Bununla da Sprinqfild ştatın – İllinoysun yeni paytaxtına çevrildi.

Sessiyanın başa çatmasına üç gün qalmış isə Linkoln mühüm bir bəyanatla çıxış etdi. Söhbət quldarlıq məsələsindən gedirdi.

Həmin dövrdə Amerikanın cənub ştatlarında quldarlığa qarşı çıxmaq qadağan idi. Quldarlıq əleyhinə təbliğatçıları həbs, hətta edam edirdilər. Cənub ştatlarındakı üç milyon qul mal-qaraya bərabər tutulur, onlara qeyri-insani münasibət göstərilirdi. Nəticə etibarilə quldarlıq məsələsi ölkəni ikiyə parçalamışdı. Bununla bağlı nəinki siyasi partiyaların, kilsənin, hətta ailələrin daxilində qızğın mübahisələr yaranır, ikitirəlik ortaya çıxırdı.

Quldarlığa qarşı mübarizə aparanlar üzləşdikləri zülmlərdən qaçıb canını qurtarmağa çalışan zənciləri öz evlərində, zirzəmilərdə, anbarlarda gizlədir, onları gizli yollarla şimala ötürürdülər. Kölə sahibləri qulların arxasınca şimala gedir, bəzən İllinoysa da gəlib çıxırdılar.

Linkoln da quldarlığın əleyhinə idi. Hətta məclisdə quldarlığın ləğvinə qarşı qətnamə qəbul edilərkən Linkoln həmin sənədin əleyhinə səs vermişdi. «Uzundraz doqquzlar»ın üzvlərindən biri olan Robert Uilson bu hadisədən sonra yazırdı: «Linkoln bizi tez-tez təəccübləndirirdi. Biz onun rəhbərliyini qəbul etmişdik, o isə heç kimə tabe olmurdu. Fikri dağınıq olsa da, hamı ona hörmətlə yanaşırdı. O, azad insandır!».

Linkoln apreldə altı il əvvəl gəldiyi Nyu-Seylemi tərk etmək üçün öz əşyalarını topladı. O, indi buradan vəkil kimi, ştatın qanunverici məclisinin üzvü və yerli viqlərin lideri olaraq gedirdi.