Текст книги "Մատեան Ողբերգութեան"

Զ

 
Արդ, որովհետեւ քոնն է շնորհը
Եւ քեզ է վայել գոհաբանութիւն,
Ո՜վ օրհնաբանուած Որդի Աստծու,
Դու յարմարեցրու իմ բարենշմար աղաչանքները`
Իւղաւոր, խնկապատար ու զմռսալիր
Քեզ պատճառ փառքի,
Ինձ` մեղապարտիս, բուժուելու առիթ:
Տէր Յիսուս, աներեւոյթ վէրքիս մօտեցրու
Ձէթն այս լուսանիւթ
Եւ մահացու խոցի այս խարանին դիր
Իւղիդ օրհնեալ կաթիլներ,
Քո սիրոյ անապակ փրկարար գինով,
Արարչական միութեամբդ
Խնամքի պատանքով պատսպարելով,
Որ մաղթական խօսքի մեկնողական շարադրանքս
Մի վայելուչ յարմարութեամբ քո Հոգու թեւերով
Իր կարգը գտնի:
Բարձրեալ, քո հոգին Դաւիթի վրայ իջաւ այն օրը,
Երբ որ օծումով նուիրագործուեց.
Սաւուղն այլ մարդ դարձաւ
Եւ մարգարէների շարքը դասուեց,
Երբ իր գագաթին օծում ստացաւ.
Ասորեստանցոց արքայութիւնը
Օծմամբ գրաւուած` կցորդուեց տանն Իսրայէլի.
Կայսրեր մի քանի`
Նշանաւոր, վեհ ու երեւելի,
Խուժիկ, բարբարոս ազգուցեղերից,
Կենսացնցուղ ցողով անձրեւած այս իւղը
Որսաց, ինչպէս կարթով, ընտանի դարձրեց
Մեծիդ Աստծոյ հպատակութեան:
Երկնային պատուասիրութեան`
Կիւրոսին ուղղուած խօսքից
Օծեալ հորջորջումը մեծ համարուեց
Եւ Սաղմոսողը մարգարէութիւնից նախընտրեց
Օծեալ կոչումը` տարբերակեց ու սահմանազատեց,
"Մի՛ դիպչէք նրանց եւ մի՛ մեղանչէք":
Քորեբում Եղիային Աստծուց առաքելութիւն շնորհուեց`
Օծելու Հեուին ու Ազայելին,
Որ նշանակում էր հրաժարեցնել
Բահաղի պաշտամունքից:
"Փեսայիդ անունը թափուած իւղ է" հոգելից խօսքով
Վերավկայել է իմաստունը,
Նախապէս գրուեց
Հոգին, որ Աստծոյ ճիշտ պատկերն ու նմանակն է,
Քեզնով փոքրի մէջ մեծդ է պատկերուած,
Շնորհդ ստանալով միանանք քեզ հետ:
 

Է

 
Այլեւս ինչու յոյժ երկար ու մանուածապատ,
Հեռու, գծագրական եւ այլաբան շարադրեմ
Վերինիդ ու ահաւորիդ առջեւ
Աղոթական բանաստեղծութիւն:
Տէրդ եւ կենդանարարդ,
Արարիչդ երկնի եւ երկրի,
Օծումից յետոյ սկսեցիր քարոզել արքայութեան Աւետարանը,
Այն օրերից վկայուելով Յովհաննէսի միջոցով
Իբրեւ օծեալ գառն Աստծու
Եւ վերացնող աշխարհի մեղքերի:
Թէպէտ քո օծմանը Հոգին էր բովանդակ էութեամբ,
Խառնուած աստուածութեանը ամբողջապէս,
Այդ [օծեալ] անունը պաշտւում է իբրեւ խորհրդանիշ
Սրբերի մէջ հրաշափառօրէն ազդող շնորհի,
Որպէսզի ադամական մարմինը ստրկացած
Պատրաստ դարձնես այս հորջորջումով
Միանգամայն բարձրանալու:
Բանալով Եսայիի մարգարէութեան այլաբանութիւնը
Դու ինքդ` մարդացած աստուածութիւնդ կարդացիր
Հաւաստելու քո ծառաների խօսքը, Տէր,
Եւ երբ օծութեամբ ճանաչեցիր խօսքը, թէ
"Տիրոջ Հոգին ինձ վրայ է, որով հէնց ինձ օծեց",
Յետոյ փակեցիր
Որոշեցիր երկու հաւասարափառ օծեալների որքանութիւնը,
Խտրոցով նշեցիր սահմանի ընդարձակ հեռաւորութիւնը
Եւ կնքեցիր,
Մերը միայն մի կաթիլով շնորհազարդելով,
Իսկ քոնը բացատրեցիր Հօր եւ Հոգու հետ
Կատարեալ հաւասարութեամբ:
Մեր կերպարանքով երբ յայտնուեցիր`
Օծեալ կոչումով, գովեստով իբրեւ,
Փառաբանիչ հրեշտակները
Երկրային արարածներին ծանուցեցին,
Որ մարգարէն նախապէս գուշակեց
Յորդանանում եւ ընտրեալ լեռ Թաբորում
Հօր ձայնի գալուստը, թէ
"Մարդկանց շրջանում պատմում է իր օծեալի մասին":
Որ եւ Սաղմոսի ձայնն է պատմում կանխաւ.
Հզօրիդ այս փառքն ու պատիւը`
Տրուած ձեռնադրութեամբ ստացածդ մարմնի.
"Օծեց քեզ, Աստուած, քո Աստուածը
Իւղով ուրախութեան":
 

Ը

 
Մարգարէի "Մեր հոգու շունչը" խօսքը,
Տէր Քրիստոս,
Որ իսկական օծեալ կոչումդ է,
Որով կենդանութեան շունչ ներարկեցիր
Լոյս բարերարութեամբդ` ի դէմս մեր.
Մի երջանիկ իմաստուն խոստովանելի մարդասիրութեամբ
Մէկին ասել է, թէ Տիրոջ օծեալի առջեւ վկայեց.
Նորից աւետեց "Անգամ կոշիկ չվերցրի բոլոր մարմնեղէններից":
Երգերի երգը սուրբ եկեղեցի հարսին գովելու համար
Աստծոյ ցոյց տուած խորհուրդը լուսաբանում է
Համեմատելով իւղեփողական գինու հետ`
Զմուռսն առաքինութեան, առաջին իւղով հանդերձ,
Եւ զմուռս ու կնդրուկ մաքուր վարքի`
Ամէն տեսակ անուշաբոյր փոշիներով ու
Իւղով շաղախած,
Առաջ բերեց այնժամ ու աժմ եւս:
Քրիստոս, երկնքի թագաւոր,
Դանիելը կենսատու մահդ յստակ գուշակեց,
Քեզ անուանադրեց գերազանց բառով,
Եւ յորջորջեց քեզ օծեալ առաջնորդ.
"Օծեալը կսպանուի վաթսունինը եօթներեակ յետոյ":
Բարեքի որդի Ադովեան Զաքարիայի ճրագակիր աշտանակին
Իւղի բարեբաշխութեամբ վառուող եօթնմասնեայ գնդերից
Քո լրութեան մասին` յանուն մեր փրկութեան եւ օծութեան
Նախապատմեցիր գերբնականօրէն:
Ըստ հին օրէնքի գուշակելիս,
Տաճարի մէջ, խորանի առջեւ
Ամէնընտելութեամբ սովորոյթ էր մատուցելու
Բաղարջաբլիթներ, իւղով խառնած շարմաղալիւր,
Իւղով օծած մատաղ եզներ,
Որ կոչւում են տիրոջական,
Եւ որոշ հաւքեր` թաթախած Ճարպին ազգակից արեան մէջ:
[Այդ ամէնը] սրա խորհրդի յայտնի նշան են,
Որ յարմար են քեզ,
Մեծ Աստծոյ Միածին ծնունդդ օրհնաբանեալ,
Միայն դու ես օծուած նոր ու զարմանալի`
Ինքնութեամբ, ամբողջ էութեամբ,
Իսկապէս լրմամբ
Եւ ամէն ինչով անպակասելի:
 

Թ

 
Եւ ի՞նչ կարիք կայ բազմապատկելու
Անհասանելի այս մեծ խորհրդի զուգակշիռներ
Եւ չճաշակել քեզ, ո՜վ քաղցրութիւն,
Քեզնով իմանալ, թէ ինչ է իւղն այս,
Որ մեղքի փայտից եկած տխրութիւնը
Նրանով ես բուժում, զուարթացնում, ըստ Սաղմոսողին
Կամ պարարումը, որով մոռանում ենք մահացու կերը,
Կամ օծութիւնը, որով մոխիրի թշուառ տեսքը
Սրա միջով պիտի փոխարկենք
Յաւերժ խնդութեան պայծառութեանը:
Եւ փրկուելով քո անուամբ, զօրութեան Հոգով
Պիտի որդեգրուենք Հօրը:
Եւ մարգարէի հոգեւոր ըղձականութիւնը,
Եւ բաղձանքը ամենատենչ
Իր ծերութիւնը պարուրուի ձէթով,
Կամ գլխի կատարը օծանել իւղով:
Հին խարդախութիւնը սաստիկ սուգի,
Մահի ու կործանման,
Կեանքի այս դեղով չկենագործուի`
Պատսպարելով պիտ օժանդակես.
Եւ ո՞րն է ճրագի լուսաւորելուն շնորհակալիքը,
Եթէ ոչ մեղքի անհասութեան մէգի եւ կռապաշտութեան խաւարի մէջ
Կերպակցելով միաւորեցիր ինձ հետ իբրեւ Էմմանուել:
Եւ կամ ինչո՞ւ մարգարէն, որ աստուածաբանում է
Սփոփիչ ու զուարթարար օրհներգութեամբ,
Յստակ ու վայելուչ աւետում է ոմանց,
Թէ "Կօծուեն իւղով` մրուրից մաքրած":
Կամ իմաստունը հարսի անունից ասում է օրիորդներին.
"Ինձ իւղով զօրացրէք եւ ծածկեցէք
Գեղեցկազարդ խնձորով",
Եւ "Ձիթենեաց պարտէզ տանելով գրկեցէք",
Թէ ահաւասիկ այս ընտիր նիւթով, քո Հոգով լցուած չլինէր,
Այս լոյսով կտեսնէինք, գովեալ, անիմանալի քո բարձրութիւնը,
Եւ այժմ քեզ, միակ խնամակալ,
Բոլոր ստեղծուածների բարի պատճառդ,
Ձեռք եմ կարկառում ես բազկատարած,
Գործակցութեամբ երիկամներիս, սրտիս հեծութեամբ,
Լեզուիս ու շրթունքներիս ձայնարկումով.
Լսի՛ր ողորմութեամբ, տէր,
Քեզ ուղղուած խնդրանքս պաղատական:
Պարգեւներով այս շնորհուած
Իմ գոհութիւնն եմ քեզ վերառաքում,
Հզօր, ահաւոր, բարձրեալ, անքնին,
Եւ միշտ համբուրուած անտակ փափագով,
Սուրբ, սուրբ եւ միակդ միշտ սուրբ,
Մշտապէս օրհնեալ` յաւերժ, անդադար երգեցողութեամբ:
Իսպառ վրիպածիս ընձեռիր առաւել բարերարութիւն,
Քաղցրութեան յոյս տուր, որ քո լոյսից մի մասին
Անարժան եմ եղել,
Քեզնով ընդլայնուել, բարի,
Ծածուկ խորհրդի նրբութիւնը,
Աղերսանքիս գոհութիւն խառնել,
Դաւթի հետ ասել` Աստուած,
Ստացանք ողորմութիւնդ
Եւ գաղտնիքների ծածուկ մասերը
Քո իմաստութեամբ յայտնի դարձրիր:
 

Ժ

 
Արդ, մեծութիւն քեզ, [ով] ամենակալ,
Աննուազելի առատաձեռն,
Գթութեան գործում [միշտ] ամենափոյթ,
Մշտայօժար բժշկութեանը,
Որ միացրիր, մերձաւորին խառնեցիր,
Դիւրագիւտ, ընտանի նիւթիս անճառ հրաշքը
Քո սքանչելիքի ահաւորութեան:
Որովհետեւ ամէն բարձրութեան երկինքը
Երկրի լայնութեամբ եւ ներքին անդունդների խորութեամբ
Ծովերի բազմութեամբ չի կարող տանել,
Այլ իբրեւ չնչինը բարի մեծից
Փոքր գոյիս մէջ տեսակաւորեցիր զօրութեամբ
Սահմանելով ճշմարտօրէն անհրապուրելի,
Որ ինչ-որ նոր երեւալով այլ էութիւնից
Հարեւանցի կասկած յարուցի
Վիրաւորելու, քան բժշկելու,
Առանց խտրութեան մտքի, կարծիքի:
Օրհներգուած Որդի Աստծու,
Ինչպէս մարմինդ ցորենի հացից ես հանդերձում`
Ուղիղ իմաստով եւ ոչ այլաբան,
Եւ խաղողի արիւնը` կայլակ քո կողից,
Իսկ ջրերի առատութիւնը`
Հոգեւոր ծննդի ու կեանքի արգանդ,
Նոյնպէսեւ անմահիդ փչմամբ մեզ տրուած հոգին
Սրանով, սրա մէջ արդիւնատրեցիր կեանքի երկունք,
Որից առաջացած կերպարանքը չի ձեւափոխուի
Անգամ հեթանոսութեամբ,
Ինչպէս չի երկրորդուի տեառնագրութիւնը
Խաչափայտի:
Տէր, խաւար երկրում նստածներիս
Քոյանման լոյս ծագեցրիր:
Որովհետեւ շնորհի այս կերպաւորումով
Աշխարհին ցոյց տուիր
Անհասիդ անպակասելի լրիւութիւնը
Եւ լուսաւորեցիր, որպէսզի տնանկը կարօտ չմնա
Եւ ոչ հարուստը մեծամտանայ,
Ինչպէս որ օդն է հաւասար բաշխւում,
Կամ արեգակի լոյսն է տարածւում,
Եւ կամ հոսում են վտակներ ջրի,
Որ երկրածիններին տալիս ես հաւասարաբար
Մանանայի զուգամասնութեամբ`
Փոքրերին աւելի, քան մեծամեծին:
 

ԺԱ

 
Իսկ այս նիւթի խորին խորհրդի տեսանելութիւնը
Բնականօրէն եւ հրաշապէս է բացատրւում,
Որ ոչ թէ երկմիտ հապշտապութեամբ
Անհաստատապէս իր տեղն է փոխում
Եւ ոչ նենգելով լքում է իր պահարանը,
Քանի որ ոչ օճառով է իսպառ հերքւում,
Եւ ոչ ինչ-որ ընդդիմակցից ողողուելով դուրս է ելնում:
Որովհետեւ ինչպէս պատահած գոյնը
Անհրաժեշտ բան է մարմնի էութեան համար,
Որ լինելով գոյացնում է, չլինելով ապականում,
Այդպիսի մի յարմարութեամբ այս իւղի զօրութիւնը,
Որը իր յատկութեան բերումով
Զբաղեցրած տեղից անբաժան է,
Դու կցորդեցիր մեզ հետ միասնաբար,
Տէր Յիսուս Քրիստոս,
Եղած իրի հետ միաւորեցիր եւ օրինակը`
Որովհետեւ աչքի տեսութեան եւ մտքին, ըղձին անիմանալին
Առաջ բերելով կերպաւորեցիր,
Երկրի պտուղներից ճզմելով ու քամելով,
Զարմանալի հրաշագործութեամբ
Պատրաստեցիր մեզ մատակարարելու:
Մանաւանդ որ ոչ թէ բազում եւ զանազան ծաղկանց
Խառնումով ու խմբակցութիւնով
Եւ բազմաբոյր այլայլումով`
Օծման այս իւղը հրահանգեցիր`
Ըստ հին ու ստուերական օրէնքի,
Այլ դա օրինակ համարելով
Եւ ինքդ խառնուեցիր
Վերնալոյս ձէթի այս մաքրութեանը:
Ու թէպէտ անճառելի են քո անուշ համեղութիւնները,
Եւ համեմատելի չեն այլ օրինակների հետ,
Այլ դաշտի ծաղիկը, հովտի շուշանը,
Ընտիր նարդոսը, եղեգնախունկը`
Հալվեով խառնած,
Քրքումի հաճելի բոյրով,
Փթթած ողկոյզի եւ ազնիւ գինու,
Ոչ սոսկ իւղի միութեամբ,
Պատշաճօրէն պատկերացար,
Փառաւորեալ եւ անքնին անուն,
Որ ամէն ինչ լիացնում ես
Եւ որեւէ բանի բնաւ չես կարօտում:
Ուստի ոչ թէ հակառակ առարկաների
Բռնօրէն խառնում,
Որ օրինակն է բաժան կամքերի,
Այլ յօժար սիրով մեր կողմից պարարւում ես
Դու աստուածապէս.
Մեզ համար ըստ մեզ պատկերանում ես
Կատարեալ վայելչութեամբ,
Եւ բարի լոյս, ջերմացնող հուր
Եւ սիրոյ տապ,
Առանց անգութ ցրտի շնչման,
Տեսնում են մաքուր մտքերը եւ ճանաչում
Ձէթի նիւթեղէն կաթիլների մէջ,
Որով հնարաւոր է իրօք Աստծուն միանալ:
Օծուած եւ Աստծուն որդեգրուած Սողոմոնի հետ
Հարսի բերանով երգում եմ երկնային փեսայիդ
Բարեբան գոհութիւն,
Մտքի ըղձանքով համբուրելով քո իւղերի հոտը,
Աւելի քան բոլոր խունկերը,
Եւ որպէս յաւիտենական կեանքի խօսք ունեցողի
Իմաստուն եւ աստուածաբան Աւետարանչի
Հոգելից խօսքի համաձայն,
Իւղերիդ բոյրով քո հետքով պիտի ընթանանք
Երեսներս լուանալով կեանքի ջրերով,
Որ վեր է քան այս օդի երկինքը,
Եւ գլուխս օծելով երկնային անապական իւղով`
Ուրախութեամբ քեզ ընդառաջ կգամ,
Զուարթօրէն եւ ոչ տխրութեամբ:
 

ԺԲ

 
Խնկելի իւղն այս,
Պաշտելի ու երանելի,
Սոսկ ուղեղի պահանոցը
Կամ գագաթի վարսերը օծելով օգուտ չի տայ,
Եթէ տէրունի կենսատու խաչովդ չտեառնագրուի
Զարմանահրաշ օրհնալոյս իւղն այս
Հրեային ու խուժին, հնդիկին ու բարբարոսին,
Սկիւթացուն ու հելլենին,
Դժնի դուժին ու արհավրատեսիլ
Սոսկավիթխար շնագլխին,
Ազատ տիրոջն ու ծառայածին ստրուկին
Քրիստոսեան դարձնելով`
Քո անուամբ է կնքում, ընծայում Սուրբ Հոգուդ
Եւ երկնային Հօրդ հարազատ որդի հաստատում:
Բազմատեսակ են սրա հրաշալիքները
Նախ` յարմարուած նիւթին, ապա` զօրութեանը:
Որովհետեւ ինչպէս փայտեղէն անօթը
Քանի չի օծուել,
Հեշտութեամբ ջարդւում է ու դառնում անպէտք,
Արժէզրկւում է,
Նոյնպէսեւ մարդը` չօծուած սրանով,
Հեշտութեամբ խորտակւում է
Եւ քեզնից հեռու լինելով` չի լուսաւորւում:
Յիսուս, սա քո մատն է, որով
Զարմանագործում ես հրաշալիքներ,
Որովհետեւ նրա անգծելի կազմութեամբ
Ու կարծր պահպանութեամբ պաշտպանելով
Ամենապատրաստ շրջաբերութեամբ
Ծածկում է այլեւայլ եկամուտ բաներից,
Այնպէս որ սրա մաքրութեամբ օծուածը
Արեամբ չի ներկուի
Եւ չի այլայլուի տխուր գոյներով:
Եւ մանաւանդ իր թափանցել-խառնուելու յատկութեամբ
Հոգեպէս մտնում է մեր թանձր մարմինը,
Ու եթէ Սաղմոսողի անէծքը ձէթի պէս
Չարի բոլոր ոսկորներին է հասնում,
Որչափ առաւել Հոգիդ
Լոյսի սոյն ճարպով կեանք տալով ողջացնում է
Ներքին վէրքերը անտեսանելի,
Եւ այն խորքերից ազդումն է տալիս
Հագագի շունչին,
Ներգործելով ծայրանդամների վերջը,
Մոռացնել տալիս մարմնի մահուան արկածները,
Որովհետեւ, միշտ ահաւոր, տեր Յիսուս Քրիստոս,
Քո կենսարար զօրութիւնը խառնուած է սրան,
Եւ բնակւում է նրա հետ:
 

ԺԳ

 
Այս օծումը բարետեսիլ
Բռնամարտիկ, մերկամրցման ըմբիշները եւս ունեն:
Իբրեւ ճգնական հնարանքների զօրաւոր խթան,
Անբռնելի` հակառակորդի համար
Պաշտւում է օրէնքով,
Հզօր եւ ահարկու է դեւերի եւ հիւանդութեան դէմ:
Զի Եզեկիէլի բազմապաճոյճ պճնած խօսքով,
Որ հեգնում էր իմանալի փարաւոնին այլաբանօրէն,
Ողբական երանգներով.
"Երբ ստեղծուեցիր, ասում է,
Օծեալ քերովբէի դէմ կռուելու պատրաստուեցիր,
Ուր հրեղէն քարեր էին հաստատուած":
Օրհնաբանուած ահաւորութիւն,
Որ ձեռքդ հասնում է ամէն տեղ,
Խօսքով անճառելի եւ քննութիւնից վեր,
Մշտապէս խնկւում ես աւետարանով,
Իբրեւ օծեալ նորածին` Դաւթի քաղաքի մէջ,
Եւ քահանայապետի հարցին` թէ
"Դո՞ւ ես Օծեալը` օրհնեալի Որդին"
Պետրոսի երանելի դաւանութիւնն էր`
"Միակ օծեալը` կենդանի Աստծոյ որդին"
Իսկ թերահաւատ քննողները հարցնում են`
"Դո՞ւ ես օծեալը, ասա համարձակ"
Նաեւ քո կանոններից հաւատում ենք
Օծեալ ուսուցչիդ եւ բոլորի Տիրոջդ:
Սրանից առաջ Հերովդեսը օծեալ անունով
Քեզ էր փնտրում յայտնապէս
"Ի՞նչպէս ես գրում, – ասացիր ինքդ, -
Աստծոյ օծեալը եւ տէրը Դաւիթի, որդին անսկիզբ,
Որդի` ժամանակով":
Այսպէս ըմբռնեցինք վայելչաբար
Այս բացատրութիւնը, որ մեզ տալիս է
Խորհրդաւոր կոչման լրումը,
Որ նախապատիւ է [դարձնում] քրիստոնեաների վիճակը:
 

ԺԴ

 
Այնքան ահաւոր, միաժամանակ այնքան սուրբ է
Իւղի սոսկալի, խնկաւոր "օծութիւն" անունը,
Այնպէս որ, ոչ ոք երկրայիններիցս չի համարձակուի
Աստուած կոչուել, այլ` լոկ աստուածային,
Նոյնպէս չի կարող մարմնաւոր մէկը
Իրեն Քրիստոս համարել, այլ` լոկ քրիստոնեայ,
Դա անհնար էր եւ առաջին մեծ մկրտչին`
Ջրերով Հոգուն հրաւիրողին,
Որովհետեւ, ասում է, ես օծեալը չեմ,
Այլ ուղարկուած եմ նրա առջեւից:
Ինչպէս Մարկոս Աւետարանչի խօսքն է`
Սրանով էին շրջում առաքելական լծակիցները,
Իբրեւ Աստծոյ ձեռք, օգտուելով սրանից,
Քո անուամբ բուժում էին, առանց մարդկային դեղամիջոցի:
Քանի որ ինչպէս խաւարը լոյսից,
Հիւանդութիւնը առողջութիւնից,
Գիշերն օրուանից ու մահը կեանքից,
Այդպէս եւ այս տիրապարգեւ նիւթից
Մերժւում են չարի բոլոր հանգամանքները,
Խափանւում են եւ իսպառ վերանում:
Քանզի ինչպէս որ զազիր ճանճերը,
Սարդեր, զեռունները ականջամուտ,
Իբրեւ թոյնից` սպառւում, պակասում են այս նիւթից,
Այդպէս այս իւղը երբ զօրանում է
Օրհնութեան շնորհիւ` ե՛ւ դեւերին է հալածում,
Ե՛ւ չարքի մուրհակներն է ոչնչացնում,
Եւ մահավճիռն է պատռում:
Աւազանը կատարեալ է լոկ օծման օգնութեամբ:
Թէ՛ աւազակներից մահացու խոցուած
Առաջին մարդուն տրուեց փրկութեան այս դեղը,
Թէ՛ Յակոբոսի եւ Իսրայէլի անբոյժ վէրքերին
[Իբրեւ դեղ] այս պատուական իրը յիշուեց:
Այս իւղն էր փափագում Դաւիթը յարակայ յոյսով
Իբրեւ պտղաւետ ձիթենի Աստծոյ տան մէջ,
Այնժամ մերժելով թլփատութիւնը`
Գուշակեց շնորհը մկրտութեան:
Եւ ինչո՞ւ եմ ես ճառում սրանից,
Կարծելով` կարող եմ սպառել նիւթը,
Մինչդեռ վերիններն իսկ ի զօրու չեն
Մասնակիօրէն բացայայտել այս խորհուրդը,
Եւ կամ` էապէս:
 

ԺԵ

 
Փառք քեզ միշտ եւ ամէն ինչում, անմահ թագաւոր,
Այժմ իմ երգած օրհնաբանութեամբ,
Որ արեցիր, կատարեցիր ինձ համար,
Բարեխնամ, գթած եւ ներողամիտ,
Հարուստ եւ առատ, ամենայաղթող,
Հայրերից սկսած` օրինակ տուիր,
Լրման հասցրիր իսկութիւնը ճշմարտապէս:
Դու` բնութեամբ` լոյս ես եւ արեգակ մշտապայծառ,
Եւ աշակերտներիդ դասը լոյս անուանեցիր,
Որով երկրի բոլոր արարածներին
Նրանց երջանիկ շնորհի շողերով լցրիր:
Մէկից անուշ իւղ ստացար ոտքերիդ`
Նշան, որ ընդունելի են քեզ ուղղուած խնդրանքները,
Եւ մի այլ պոռնկից` գլխիդ,
Նշանակ մեր հանդէպ գթառատ սիրոյդ:
Անսահմանելիդ մշտափափագ բաղձանքով հոտոտեց իւղն այս,
Հաստատուն ուխտով սահմանածդ մշտակայ օրէնք օրհնաբանելի`
Կեանքի պատգամներ քոյահրաման
Քարոզելու աշխարհով մէկ
Արժանաւորութիւնը համեստ իւղի`
Ի զարմանս հրաշքը լսողների,
Ի յուսադրութիւն գալիք սերնդի:
Դուք սրբից ունէք օծութիւնը`
Ասաց երջանիկն առաքեալներից,
Մեկնաբանելով օծման խորհուրդը,
Որ տալիս ես մեզ կենդանարարիդ
Անպակաս էութեան առաւելութիւնից:
Ուստի գերազանցօրէն քեզ նմանատիպ եւ յարմարաւոր
Լոյսիդ եւ Սուրբ Հոգուդ,
Օրհնութեան կաթեցումն այս, որ սրսկւում է մեզ վրայ անսպառ,
Նաեւ Լոյս է կոչւում,
Իբրեւ ստեղծուածներից առաջինը
Եւ արաչութեանդ պատկերակից,
Որով հալածում ես մեղքի խաւարը:
Իսկ Հուր է կոչւում, որովհետեւ
Ամէն տեսակ տարրերի հետ
Հաւասարապէս զուգաւորւում է`
Բաշխուած յայտնապէս, թէ ծածուկ,
Լուռ, թէ հռչակուած,
Ու թէ չբախուի հակառակորդի`
Չի բաղձա բորբոքուել ինքնասաստ կամքով:
Նաեւ` Օծումն, որ արքայաբար
Որդեգրելով, քեզ հետ միասին`
Մատուցես Հօրդ ի ժառանգութիւն,
Ողորմութեանդ [այս] ազգակիցը
Մեր մէջ նկատուի անեղծանելի,
Որպէսզի փայլենք գալիք փառքի մէջ:
Կոչւում է Հոգի,
Որպէսզի խաբեութեան հետքը մաքրելով,
Որ բանսարկուի ներգործութեամբ էր,
Նոր փոփոխուելով
Երկնային Հօրդ երկրպագենք
Հոգով եւ ճշմարտութեամբ
Յոյսի հաւատքով քեզ հետ բեւեռուած,
Ամենապարգեւ:
 

ԺԶ

 
Ահա արդարեւ ճշմարտագունեղ
Այս լուսապատար, խնկալից իւղը
Վերնայնիդ սիրոյ արտացոլումն է,
Որի համար եւ Պօղոսը պատշաճ դատեց
Գոհաբանական ճառի մէջ ասել յայտնապէս.
Ով մեզ օծեց ձեզ հետ միասին ի Քրիստոս Յիսուս`
Աստուած է, որ եւ կնքեց մեզ եւ մեր սրտերին
Հոգու առհաւատչեան տուեց
Ու նաեւ ասաց. Մի՛ տրտմեցնէք
Աստծոյ սուրբ Հոգին,
Որով կնքուելու էք փրկութեան օրը
Պատկառելի եւ անուանելի է
Այս օծութիւն հորջորջումը
Ինչպէս հին օրէնքում,
Առաւել եւ նորում:
Տիրական տնօրինութիւններիդ ու չարչարանքիդ
Անցած խորհուրդն է ակնյայտ դարձնում
Դաւթեան սաղմոսի այն ասոյթը, թէ`
Տիրոջ եւ իր Օծեալին դէմ
Հաւաքուեցին, կուտակուեցին
Իշխանները ժողովուրդների:
Մեծ մարգարէութիւնն էր ակնարկում
Մոլեգնաչար հրեաների խմբի`
Անջնջելի արեանդ մեղքի տակ մտնելը,
Երբ հանդգնեցին տէրութեանդ դէմ.
Ո՞վ է, որ ձեռք պիտի մէկնէ Տիրոջ օծեալին
Եւ քաւութիւն գտնի:
Որովհետեւ թէպէտ Սաւուղը
Իր ազգակցի ձեռքով սպանուեց,
Օտար ազգերի ամօթն ու նախատինքը
Իսպառ չմերժեց [նրանց],
Մինչեւ որ Աստծոյ արեանդ հաղորդուեցին:
Ապագայի մեծ յիշողութեան գրաւական են
Աղօթանուէր աղերսանքներն այն,
Որ ասում էր իր սաղմոսով.
Յանուն քո սիրելի Դաւթի
Երես մի՛ դարձրու քո օծեալից:
Ու դարձեալ. նայիր եւ տես քո օծեալի երեսը,
Եւ Ողորմութիւն արա օծեալիդ:
 

ԺԷ

 
Քրիստոս, երկրպագելի պարգեւն է ձեռքիդ
Լուսակիր հիւթն այս,
Եւ արքայական իր ճոխութեան մէջ
Չի տեսնում ուրիշ բարձրութիւն մի մեծ,
Քան քո անունից ասուած քո խօսքը.
Գտայ իմ ծառա Դաւթին
Եւ իմ սուրբ իւղով օծեցի նրան:
Ըստ սովորութեան յիշելով եւ համբուրելով
Քո լուսեղէն օծութիւնը,
Տէր Յիսուս Քրիստոս,
Քեզ ճանաչում ենք`
Անփոփոխելի մշտնջենութիւն,
Դու ես ամէնը, ամէն ինչի մէջ,
Միակ թագաւոր թագաւորութեանց,
Եւ իւղուածների ճշմարիտ օծեալ,
Երեկ եւ այսօր
Փառաբանուածդ երկրպագութեամբ:
Ինչպէս պատրոյգը ճարպի մէջ թրջուած
Նշողում չունի` մինչեւ չվառուի,
Այդպէս եւ լոյսի այս օծութիւնը` թափուած մեզ վրայ,
Ապագայում է լուսավառուելու:
Սա [օծման] մէկին բացատրութիւնն է`
Նախնիներից մինչեւ օրս,
Բարենշան օրինակով մի յարմարած,
Հրաշապայծառ գոյնով ներկած:
 

ԺԸ

 
Արդ, պատճառը ապրեցուցիչ վեհագոյն մասանց,
Աստուածային արարչութեանդ հարազատների,
Առանց որի հնարաւոր չէ քրիստոնեայ լինել,
Եւ կամ անուանուել Նազովրեցի,
Կամ յիշատակուել Յուդայի որդի,
Խրախոյս կարդալ յանուն Յակոբի Աստծու,
Այս ձէթի հիւթը, որի մէջ
Միաւորւում է սուրբ Երրորդութիւնդ,
Շնորհքի ճառագայթ, շուքը մեր դէմքի,
Նկարագիրը մեր երեսների, բարեձեւութիւնը պատահմունքի,
Աչքերի լոյսը, բիբերի տեառնագրութիւնը,
Այտերի վայելչութիւնը, կերպարանքի զարդը,
Շրթունքների պահպանարանը,
Հանդերձիչը կրօնների,
Վարքի յարմարիչ, հաւաքման շաղկապ,
Անձանց զօրութիւն, ընդդիմացող ուժ,
Հուռութ խափանող, հմայանք քակտող,
Ձեռնածուների հալածիչ, կախարդների խայտառակիչ,
Աղանդները բացայայտող, դեւերին յաղթող,
Ցաւեր փարատող, կնքուածներին սրբագործող,
Նորադարձների տենչանք, անիմանալի` իմաստուններին
Ապշութիւնը հեթանոսների, անհաւատների նախանձը շարժող,
Գաղտնիքները բացայայտող,
Յարգանք` նուաստներին, փառք` ստրուկներին,
Պճնումն կանանց, աճումն մանկանց,
Ծերերի հրճուանք, նուիրուածների ձեռնադրութիւն,
Զգուշացում մաքուրներին, պսակ թագաւորներին,
Ճոխութիւնն արքաների եւ կայսրերի մտադրութիւն,
Քանի որ կնքուած ամանը ցոյց է տալիս
Պարունակութեան մեծագնութիւնը,
Նաեւ մեզ տրուած շնորհի բարձրութիւնը`
Սրանով ծածկուած քո անուամբ,
Աստուած տէր Յիսուս Քրիստոս,
Վայելուչ ինչ-որ համեմատութեամբ
Դառնում է ճանաչ:
Իսկ նրա անունը նոյն հորջորջումով,
Ըստ հոգելից իմաստունների,
Դեռ եգիպտացիներից սկսած
Բացայայտում է իրի պատկերը`
Ահեղ խորհրդի կերպարանքը:
 

ԺԹ

 
Չէ՞ որ միւռոնը այս օրհնաբանուած,
Որ մարգարէն նախապէս աղերսելով
Աչքի լոյս էր խնդրում,
Քերթողական խօսքով բացատրած`
Հոմերոնը թարգմանւում է "իմ մայր",
Այսինքն, որ մեր բնութիւնը ուժգնօրէն ձգող,
Եւ կայունացնող չքնաղ փոփոխմամբ
Հոսուն ջրերը լուսաւոր աւազանի,
Եւ կաթ մածուցող մակարդի նման
Իր մէջ է հաստատել վայրենութիւնս
Եւ հեղեղը աղբիւրների մշտահոս:
Իսկ մառնամուտը նոյնպէս միւռոն է նշանակում,
Մի այլ բառով արտայայտուած,
Այսինքն` մթին, որ խաւարչուտ է
Եւ ծածկուած է, անտեսանելի:
Օտարացեղ չէ այս դիմառնական կոչումը բառիս,
Քանի որ իրօք անուն է դրւում իրին համաձայն
Եւ անքննելի է խորութիւնը այս,
Քան թէ ամէն մի սրբութիւն սրբոց:
Քանի որ ոչ թէ ջրի նման է աղտը լուանում,
Կամ սիրտն ամրացնում հացի բնութեամբ,
Այլ նորոգ ինչ-որ մի յարմարութեամբ
Տնօրինապէս տեառնագրւում է զգայարաններին,
Սակայն վերնական անհասութեամբ
Ունի անուն անքննելի:
Եւ ինչպէս ասւում է` Աստուած անմատոյց
Լոյսերի մէջ է, իսկ անսահման փառաւորութեամբ
Անբաւ խաւարում ծածկուած է անտես:
Արտաքուստ փակուած` հասու չենք նրան:
Նոյն կերպ է եւ այս ծորումը լոյսի
Որոշ ճարտար լեզուներից
Պատշաճ ասութեամբ անուանագրուած`
Մռայլ է կոչւում,
Քանի որ անհնար է
Երկրածին բնութեամբ իսկութիւնն զգալ:
Իսկ իր մէջ հարստաբար ու տիրականապէս
Երկու աստծոյ անուն է կրում:
Եւ բարձրեալի անուանը նմանուելով
Կրկնակի է մեծանում այս իւղը`
Նուիրագործուած ամենաբուրեան ազնիւ կնդրուկով,
Զի Աստուածը մեր սպառիչ կրակ է ըստ Մովսէսի,
Ու նաեւ լոյս է, ըստ Յովհաննէսի,
Ուստի Եսային ճշմարտօրէն է սրան ակնարկում`
Լոյսն Իսրայէլի հուր պիտի դառնա:
 

Ի

 
Դարձեալ նոր ձեւով ներկայացնեմ`
Իրը յայտնելու նոր մի պատկերով,
Չմոռանալով իմ նողկութիւնը,
Որը քաղցրացաւ գթութեամբ մեծիդ`
Նորից ու նորից գովեստով օրհնել:
Մեռայ` դառնութիւն է նշանակում,
Տաժանելի կիրք եւ չարչարանքներ:
Միւռոն` մեր լեզվով թէ ստուգաբանենք,
Պիտի թարգմանենք մահ-մեռելութիւն:
Որովհետեւ այս հոգեւոր օծմամբ
Մենք կտրւում ենք սնոտիասէր,
Մահակերպարան, տաղտուկ ու զազիր
Հեշտութիւններից հակառակուողի,
Որ օդախոնաւ մեղկութիւններով,
Ինչ-որ ջրացիր մի խոնաւութեամբ
Աղաւաղում են հունչը քնարի իմ լսողութեան,
Թմբուկ-թաղանթի ներդաշնութիւնը
Ուժգին հնչումով մի անվայելուչ
Ներքեւ է ձգում, մատնում կորստեան
Հեռանկարը մարդուս գոյութեան:
Դարձեալ, վերստին յուսով ենք կապւում
Քո խաչի անճառ խորհրդին, Քրիստոս,
Դու, որ միշտ ողջ ես` մահով մկրտուած,
Աստուած, եւ հաղորդ քո խրախոյսով`
Սրանով ենք մենք հաղորդւում կեանքիդ,
Եւ` բոլորովին անբաժանելի: