Текст книги "Մատեան Ողբերգութեան"

ԻԱ

 
Յիսուս, չորս կողմից դրոշմած այս իւղը
Բարձրեալիդ խաչի պէս հաստատում է
Կեցուցչիդ զուգափառ եւ նմանատիպ արեան շնորհը,
Եւ մեծարում է`
Նոյն անմերժելի փառքով պսակուած:
Ծառն այդ կոչւում է օրհնեալ իւղի փայտ,
Ըստ մարգարէի կանխասացութեան,
Դա սովորական անտառի տունկից կազմուածը
Հզօր մի ուժով փրկում է չարի նենգ արկածներից
Եւ օտարոտի մտածումներից,
Վերադարձնում է քեզ` ստեղծողիդ,
Հասցնում նրան կեանքի նոյն նիւթին:
Եւ մեր մտքի պատուհանը մշտաբաց ու դիւրաթափանց
Տեառնագրում ենք յանուն ահաւոր մեծիդ զօրութեան,
Որ զգայարանքս խոհականօրէն զգաստանան քեզնով,
Իբրեւ ըղձական օթեւան Հոգուդ,
Եւ խաւարահողմ խարդախող չարի
Խաբեութեան դէմ անհաղորդ մնան:
Զսպուած այս լոյսով` կենտրոնանում ենք,
Երեկոյան պաշտամունքի
Գոհաբանական նուագերգութեան,
Աստղերի հետ, որ նշանն են
Մեր մէջ վառուող քո շնորհի:
Սրանով են եւ փրկութեան բարի յուշարկումները
Տնկւում մեր սրտում ու պտղաբերում,
Քո մեծ գալստեան վերջին գիշերի
Ընթրիքի համար
Այս լոյս ճրագն ենք, ահա` կիրառում:
 

ԻԲ

 
Իսկ այժմ տառաթուերի գումարով դիտենք.
Թէ քսանը չորսով մենք բազմապատկենք,
Եւ գտնենք տառը քսաներկուերորդ`
Կբացատրենք խորին իմաստը [սրբալոյս] իւղի,
Որ թարգմանւում է ճաշակ հեշտալի,
Եւ պատրաստում ենք այն ընկալելումենք ամբողջապէս:
Երբ ութսուն նշող գրի փոխարէն դնենք չորս հարիւրը,
Ստուգաբանենք`
Ձէթի անուան հետ նիւթ է ստացւում,
Որ կերպարանքն է թթու խմորի:
Սա զանգուածն իրեն ենթարկել գիտէ,
Որ ոչ թէ քիչն է շատի ընդերքում,
Այն ամէն ինչը իր կողմն է ձգում` աճեցնելով,
Ինչպէս ասում է աւետարանը:
 

ԻԳ

 
Այս համեստ իւղը միշտօրինակն ու նմանութիւնն է
Համբարձման եւ խոնարհութեան:
Երբեմն իբրեւ կակուղ պատառ է տրւում, ընկալւում,
Համակշիռ ու յարմար խօսքի պէս,
Երբեմն, սակայն, գերափառ է նա,
Բոլոր լուծական, հոսանուտ, ծորող նիւթերի վրայ
Շրջում է իբրեւ
Այն հրաշափառ խորհրդի պատկեր:
Երբ որ լցւում է կաշուէ պարկի մէջ`
Ոչ թէ գինու կամ ջրի պէս թրջում,
Այլ պահպանում է հին պատշաճ ձեւը:
Այսպէս ստանալով առաւելական
Այս բարիքը քո,
Որդիդ կենդանի Աստծու,
Սրբանուէր այս օծելութիւնը
Մեր ճակատին ենք գրում քո արեամբ,
Ու քո Հոգով տպաւորում ենք մեր սրտում,
Եւ հաւատում ենք խորապէս,
Որ նա մի օր թէ յայտնուի
Բազմաճաճանչ շառայլներով`
Տարածուելու բազմատեսիլ,
Զարմանահրաշ ընդլայնումով,
Լոյս կընծայէ գալիք օր ու սերունդներին:
Երջանիկ ու վերնանշոյլ ճարպն հոգեւոր
Թող իմ դէմքին քո նշանով լուսավառուի:
 

ԻԴ

 
Եւ կարծես անհաս, անըմբռնելի
Մեծ զօրութիւնն այս
Մտքի սլացքի թեթեւ թեւերով,
Որ շա՜տ, շատ վեր է մեր ըմբռնումից,
Անկանգ շարժումով, անհետ փախստեամբ
Ու լայն տարածքով տարաբաժանուած,
Թաքնուեց ինձնից եւ չօրինակուեց,
Կամ զուգորդաբար չնմանակուեց,
Կամ սահմանումով չձեւակերպուեց,
Եւ չկշռուեց զուգակցի չափով,
Այլ աստուածային խաչի նշանիդ հաւասարութեամբ
Եւ, կեցուցիչ, քո արեան հետ միայն
Հոգեւորապէս գերազանց եղաւ:
Եւ հիմա օրհնիր մեզ, տէր, սրանով:
Նաեւ ահաւոր, լուսեղ, երկնային եւ զարմանալի
Քո անունը, Տէր, թող փառաբանուի,
Մաքրակրօնների բուրվառով խնկուած,
Սուրբ, սուրբ անքնին, անպատում, բարձրեալ,
Ողորմած, երգուած, ճշմարիտ,
Բարերար եւ սուրբ,
Սրանով փրկագործիր, եւ քաւութիւն տուր,
Բժշկութիւն պարգեւիր, շնորհով օժտիր,
Առատաձեռնիր, ով երանութիւն:
Օծուելով երկնանձրեւ լոյսի այս ձէթով`
Անարատ լինեմ,
Իւղուած բանաւոր այս յենքի մէջ թող
Մեղքի բիծն անգամ չտխրեցնէ,
Որ հոգուս կերպը մնայ անարատ:
Եւ թող բոլորը, որ կմօտենան օծուելու սրանով`
Հարսնապաճոյճ վեհութիւնով գեղազարդ,
Սուրբ վայելչութեամբ ու երջանկօրէն
Հոգով զարդարուեն:
Թող այս լուսափառ եւ աստուածատուր
Կրակը իրեն մօտեցողներին լինի կրկնեռաց
Եւ բարեփափագ ջերմութեանու յօրինուածքի երկաթ,
Որով ամբողջովին, ամենապատրաստ պնդութեամբ
Քո կարծր վէմի վրայ յարակայ
Միշտ արձանանում,
Աներկբայօրէն քեզ որդեգրուած:
Ով Սրանով զինուի`
Նշանակ լինի երկնամրցանակ այս մեծ պարգեւին.
Ո՛չ ջրով թրջուի, ոչ այրուի հրով, ոչ ցրտահարուի,
Ո՛չ վնասաբեր հողմն իրեն մարէ,
Ո՛չ աղտեղանայ ինչ-որ ուրուական պղծութիւններից,
Եւ պահուածները չարին չմատնէ,
Ո՛չ աշխարհից հեռանալիս անմտաբար
Դուրս նետել կեանքի գանձերն ամբարուած,
Եւ քո թեւերի օգնութիւնից զուրկ չմնալ [հանկարծ],
Մեր մէջ էացած [սուրբ] օծութիւնից
Անմաքրութեամբ չմերկանալ:
Այլ քո հաճութեամբ կիզուենք նրանով,
Պարարուենք իրմով եւ լուսաւորուենք,
Նրանով ազատուած եւ արդարացուած,
Պսակուած ու թագաւորած:
Եւ քեզ, միակիդ, միակ օծեալիդ
Բոլորի երգը օրհնաբանական,
Եւ լեզուների փառատրութիւնը,
Հնչմունք ձայների, հանդիսաւոր գովք,
Եւ շրթունքների բարեբանութիւն,
Սրբաբանութի՛ւնը սաղմոսների
Հօր եւ սուրբ Հոգու հետ
Յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
 

ԲԱՆ ՂԴ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

Ա
ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

 
Աստուա՜ծ յաւիտենական, բարերար եւ ամենակալ,
Ստեղծող լոյսի եւ յօրինող գիշերի,
Դու կեանք` մահուան մէջ եւ լոյս` խաւարում,
Յոյս` սպասողների եւ համբերութիւն տարակուսեալների.
Որ ամէնարուեստ քո իմաստութեամբ ստուերը մահուան փոխում ես այգի,
Աննուազ ծագում եւ անմայրամուտ արեգակ,
Զի գիշերուայ մութն անզօր է իսպառ քողարկել փառքը քո տէրունական,
Որին ծնրադրում են արարածներն ու երկրպագում`
Երկնաւորներն ու երկրաւորներն եւ սանդարամետականները բոլոր:
Դու լսում ես հեծեծանքները կապեալների, ունկնդրում խոնարհների աղօթքին
Եւ ընդունում ես նրանց խնդրանքները,
Աստուած իմ եւ թագաւոր իմ, կեանք իմ եւ ապաւէն իմ,
Յոյս իմ եւ վստահութիւն իմ,
Տէ՜ր Յիսուս Քրիստոս, Աստուած բոլորի,
Սրբերի սրտում հանգչող սո՛ւրբդ դու,
Մխիթարութիւն վշտերի եւ քաւարան մեղաւորների,
Որ գիտես ամէն ինչ` նրանց լինելուց առաջ:
Ուղարկի՛ր պաշտպան զօրութիւնն աջիդ
Եւ գիշերային երկիւղից ու չար դեւից ինձ փրկիր,
Որպէսզի յիշատակը սոսկալի եւ սուրբ քո անուան
Միշտ համբուրելով հոգուս շուրթերով`
Ըղձական շնչով ապրեմ պահպանուած բոլոր նրանց հետ,
Որոնք անդադար ի բոլոր սրտէ քեզ են կանչում, Տէ՜ր:
 

Բ

 
Եւ դրոշմից խաչի քո նշանի,
Որ աստուածային արեամբդ ներկելով դու նորոգեցիր,
Եւ մկրտելով մեզ որդեգրեցիր,
Եւ նկարեցիր ու յօրինեցիր պատկերիդ փառքով, -
Պարգեւներով այդ աստուածային թող ամօթահար լինի սատանան,
Մեքենայութիւնները քանդուեն թող ու որոգայթները վերացուեն,
Մարտնչողները պարտուեն թող որ, եւ թող չլինեն զէնքեր սայրասուր,
Մշուշը ցնդի, մութը փարատուի, մառախուղն անցնի:
Բազուկդ հովանի լինի թող եւ աջդ կնքի.
Քանզի գթած ես դու եւ ողորմած,
Եւ քո անունով են կոչւում ծառաներդ
Եւ քեզ` Հօր ու սուրբ Հոգուդ հետ յաւե՜րժ փառք, իշխանութիւն:
 

ԲԱՆ ՂԵ

Ա
ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

 
Արեգա՛կ արդար, օրհնեալ ճառագայթ, պատկեր լուսեղէն,
Փափագ անձկալի, անքնին բարձրեալ, անպատում զօրեղ,
Բարու բերկրութիւն, յուսատու տեսիլ, գովեալ երկնաւոր,
Թագաւոր փառաց, Քրիստոս արարիչ, խոստովանեալ կեանք,
Եղկելուս բազմավրէպ եւ սխալներով լի այս շարադրանքի
Պակասները դո՛ւ լրացրու խօսքով քո ամենազօր
Եւ այն մատուցիր որպէս հաճելի աղերս բարձրեալ Հօրդ:
Դու ինձ համար անէծքների փորձութեան ենթարկուեցիր`
Կերպարանքովդ նմանուելով ինձ, կենա՜ց օրհնութիւն,
Բարեխնամ տեսուչ երկնայինների եւ ողջ երկրայնոց:
Զի թէ յանձն առար մեռնել ինձ համար,
Աստուա՜ծ բոլորի,
Ո՛րքան աւելի պիտի ուզենաս կարեկցել եւ այժմ ինձ, տառապալից տագնապահարիս,
Ազգակցիդ մեզ` մեզնից մարմնացեալ,
Մեղապարտիս հետ միշտ աղօթելով
Հօրդ համապատիւ:
 

Բ

 
Եւ պատուական արեանդ միջնորդութեամբ,
Որ մատուցւում է միշտ առաքչիդ կամքին ի հաճութիւն`
Թող վերացուեն վտանգները մեղաւոր դատապարտեալիս,
Պարտքերը զիջուեն, ամօթը փարատուի,
Մոռացուեն խայտառակութիւններն ու դատավճիռն ի բարին փոխուի,
Սատակեն որդերն, ու լացը վերանայ,
Դադարի կրճտումն ատամների թող,
Ողբերն սպառուեն,
Արտասուքները ցամաքեն թող որ, սուգը հեռանայ,
Խաւարն հալածուի, ու հուրը սաստիկ մարի, մոխրանայ,
Եւ բազմապիսի տանջարաններն ի բաց մերժուեն:
 

Գ

 
Եւ թող բոլորին կեանք կամեցողիդ ու պարգեւողիդ գթութի՜ւնը գայ,
Թող լոյսդ ծագի, փրկութիւնդ փութայ, օգնութիւնդ հասնի,
Այցելութիւնդ ժամանի, եւ ողորմութեանդ ցողը կանխահաս
Թող որ շտապի` յոյժ թշուառութեամբ մահուան վիհն ընկած
Իմ ոսկորների պապակ անդաստանը ոռոգելու:
Կենարար արեանդ բաժակն երկնաւոր, որ պատարագւում է միշտ, անսպառ
Յանուն ննջեցեալների հոգու փրկութեան եւ կենաց,
Թող ծաղկեցնի եւ պտղաբերի լուսաւոր օրուանդ համար մշակուած դաշտն իմ մարմնեղէն,
Որպէսզի նրա մեղքով իսպառ մահացած հոգիս,
Քո շնորհիւ, գթա՜ծ, քո մէջ զօրացած,
Եւ մեղքերից ազատ, անմահ կենդանութեամբ
Նորոգուեմ արդարների յարութեան օրը`
Հօրիցդ օրհնուած,
Որի հետ փառք քեզ եւ քո սուրբ Հոգուն
Եւ բարեբանութիւն վայելչական գոհութեամբ,
Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
 

ԲԱՆ ԺԲ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

Ա

 
Եւ արդ, քանզի զղջման նախընթաց գլուխներում
Յուսահատութեան խօսքերով լքուեցի սաստիկ,
Եւ տարակուսանքի հեծանով մահու չափ ձաղկեցի ինքս ինձ,
Ուստի եւ այստեղ վերադառնալով յոյսին վերստին`
Համարձակուեմ պիտի գո՜ւթ շարժել ես,
Սուրբ Երրորդութեանը մեղաւորիս օգնութեան կանչելով:
Գիտեմ, որ եթէ օրհնաբանեմ ես եւ դաւանեմ
Արարածներին բոլոր կեանք տուող Աստծուն,
Եւ ընտանի ձայնով կանչեմ անունն ահաւոր շնորհապարգեւ Բարերարի,
Նա կենդանութիւն պիտի տայ, անշուշտ ինձ` մեղաւորիս,
Ըստ մարգարէի կանխասացութեան,
Թէ` "Ով որ կանչի Տիրոջ անունը, նա պիտի ապրի":
 

Բ

 
Իսկ ես ոչ միայն կանչում եմ նրան,
Այլ հաւատում եմ նրա մեծութեանն ամէնից առաջ.
Ոչ թէ գալիս եմ խնդրելու նրա պարգեւները ես,
Այլ նոյնիսկ իրեն, որ կենդանութիւնն է ճշմարտապէս,
Շնչառութիւնն իսկ, առանց որի չի՛ք շարժում եւ ընթացք:
Ո՛չ այնքան յոյսի հանգոյցով, որքան սիրոյ կապով եմ ես կապւում նրան.
Ու ոչ թէ տուրքի, այլ այն տուողի կարօտով եմ ես վառւում շարունակ:
Ոչ թէ փառքն է ինձ համար անձկալի,
Այլ փառաւորեալն է համբուրելի,
Ոչ թէ ապրելու կեանքի փափագով,
Այլ կենարարի յիշատակով եմ տոչորւում ես միշտ:
Ոչ թէ վայելքի տարփանքով եմ ես հեծում ողբաձայն,
Այլ այն կազմողի տենչանքովն եմ խոր հառաչում սրտանց:
Չեմ փնտրում հանգիստ, այլ աղաչում եմ երեսը տեսնել Հանգստարարի:
Ոչ թէ հարսանքատան խնջոյքի, այլ փեսայի անձկութեամբ եմ մաշւում,
Որի զօրութեան շնորհիւ` վստահ ակնկալութեամբ,
Հաւատում եմ ես աներկմիտ յոյսով,
Որ վերոգրեալ մեղքերի բեռներն ունենալով հանդերձ`
Ապաստանելով ամենակարողի ձեռքին,
Ոչ միայն պիտի հասնեմ քաւութեան, այլեւ պիտի տեսնեմ իրեն,
Ընդունելու գութն ու ողորմութիւնը եւ ժառանգելու երկինքը նրա,
Թէեւ յո՜յժ մերժելի եմ:
 

Գ

 
Եւ արդ, ամօթահար սաստիկ ու կորագլուխ,
Գրչովս, որ խօսքի միջնորդ է դառնում
Ամուր կողպէքով փակուած, պապանձուած իմ շրթունքներին,
Չկարողանալով շարժել լեզուս անհամարձակ,
Պաղատանքների նոր երգեր ահա պիտի ոգեմ ես`
Ի վեր ուղերձուած իմ աղիողորմ հառաչանքների աղաղակներով:
Ընդունի՛ր սիրով, Տէր Աստուած հզօր, աղաչանքներն իմ դառնացած սրտի.
Քաղցր գթութեամբ մօտեցիր դու ինձ` ամօթահարիս.
Փարատի՜ր, ամենապարգե՛ւ, ամօթալի տխրութիւններս,
Վերցրո՛ւ ինձնից, ողորմա՛ծ, անտանելի ծանրութիւններս,
Հեռացրո՛ւ, հնարագէտ, սովորութիւններս մահացու.
Խափանի՜ր, մի՜շտ յաղթող, հրապոյրները խաբողի.
Վանի՜ր, վերնային, մառախուղը մոլորեցնողի.
Կասեցրո՛ւ, կեցուցիչ, ընթացքը կորուսչի.
Ցրի՛ր, ծածկատե՛ս, չար հնարքները կապկապողի.
Խորտակիր, անքնի՛ն, յարձակումները մարտնչողի.
Տյառնագրի՛ր անունովդ լուսացոյց երդն իմ յարկի.
Պարփակիր քո ձեռքով առաստաղը տաճարիս.
Գծագրիր քո արիւնով սեմը սենեակիս մուտքի.
Դրոշմիր քո նշանը աղօթեալիս ճանապարհին,
Ամրացրու քո աջով խշտեակն իմ հանգստի.
Զերծ պահիր թակարդներից ծածկարանն իմ անկողնի.
Պահպանիր քո կամքով տառապած հոգիս.
Անխարդախ արա՛ քո շնորհած շունչը մարմնիս.
Կանգնեցրո՛ւ շուրջն իմ` պարը երկնային քո զօրքերի,
Որպէս դիմամարտ` դեւերի գնդին:
 

Դ

 
Տո՛ւր հանգիստ բերկրալի մահահանգոյն նիրհիս խորին գիշերում`
Բարեխօսութեամբ սուրբ Աստուածածնիդ եւ բոլոր ընտրեալների:
Տեսութեանս պատուհանները, որոնք մտքի զգայարաններ են,
Ամփոփիր այնպէս ու պարուրիր,
Որ պաշտպանուեն միշտ անսասանելի
Կենցաղական հոգսերից բոլոր, անրջական երազներից,
Խռովայոյզ ծփանքներից ու ցնորքներից խենթ ու խոլական
Ու յիշատակով աներկբայ յոյսիդ մնան անվնաս:
Որպէսզի երբ սթափուեմ իմ ծանր քնից,
Ամենազգաստ արթնութեամբ եւ հոգենորոգ զուարթութեամբ քո դէմ արձանացած,
Աղաչանքն այս իմ` հաւատքի բուրմամբ,
Ո՜վ ամէնօրհնեալ թագաւոր անճառ փառքերի,
Երգակցելով երկնագումար փառաբանող խմբին`
Քո բարձունքն ի վեր` առաքեմ առ քեզ:
Զի փառաւորեալ ես դու արարածներից բոլոր
Յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
 

ԲԱՆ ԺԳ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

Ա

 
Աստուած բարերար, հզօր, ահաւոր,
Շնորհատո՛ւ, բարի, դու Հա՜յր ողորմած.
Անունըդ անգամ քո մեծութիւնն ու գթութիւնը եւ քո մտերմութիւնն է աւետարանում,
Քաղցր ես դժնիների եւ անգոհների համար.
Քեզ հետ Որդիդ էլ նման է միշտ քեզ, ձեռքիդ պէս նրա ձեռքն էլ զօրեղ,
Անժամանակ տէրութեամբ ահեղ` քո արարչութեամբ ինքն էլ բարձրացած:
Նաեւ սուրբ Հոգին քո ճշմարտութեան` բխելով քեզնից անսպառօրէն,
Իբր աստուածային կատարեալ իսկութիւն եւ էութիւն մշտնջենական,
Ըստ ամենայնի հաւասար է քեզ եւ իշխանութեամբ` փառակից Որդուդ:
Երրեակ անձնաւորութիւն` համակ անքնին,
Յատուկ առանձնացումով տրոհուած անձեր,
Բայց միաւորուած համազուգութեամբ,
Նոյնագոյ բնութեամբ տիրապէս, անշփոթ եւ անանջրպետ
Միեւնոյն կամքով եւ գործակցութեամբ,
Ոչ մէկը միւսից աւագագոյն չէ,
Եւ ոչ էլ մի ակնթարթ նոյնիսկ մէկ-միւսից նուազ երբեւիցէ,
Այլ իբրեւ պատճառ երկնային սիրոյ անստուեր լոյսի, յայտնուած մեր մէջ,
Սրբասացութեան միակ պսակով` անսկզբնաբար աստուածաբանուած:
 

Բ

 
Քանզի արդարեւ բարձրաձայն այս խոստովանութիւնը երեք փառատրեան այդ դաւանութեան`
Պետրոսին հաւատքի վէմ կոչուելու երանութեան արժանացրեց -
Դատապարտեալիս մեղաւոր հոգին բարեհրաման քո ակնարկութեամբ,
Ո՜վ դու, որ փնտրում ես գերեալիս, հրաշանորոգ թո՛ղ արդարացնե:
Զի քոնն են թէեւ պարգեւներն ու ողորմութիւնները,
Բայց դու ո՛չ այնքան քո պարգեւներով, որքան ողորմութեամբ ես հռչակուած.
Քանզի երկրորդը քո փառքն է աւելացնում,
Իսկ առաջինն առաքինական գործի է յայտարար.
Զի պարգեւները փոխարինութիւն են ծառայութեան դիմաց,
Իսկ ողորմութիւնը` բարերարութիւն մեղաւորիս:
 

Գ

 
Եւ արդ, մարդկային գործերը թող որ չգերազանցե՜ն իրենց զօրութեամբ քո շնորհներին, գթառա՜տ Աստուած,
Եթէ մինչեւ իսկ անցաւոր բնութեան օրէնքներից էլ վեր լինեն նրանք.
Այլ յաղթող հանդիսանալով քո երկայնամտութիւնը,
Երկրածինների ընթացքը երբէք չհաւասարուի՜ թող քո գործերին:
Քանզի եւ նրանք, որ օրէնքների մաքրութեամբ իրենց պարծենում էին,
Քո արդարութեան լոյսը երբ ծագեց, -
Որ նոր օրէնքի ճշմարտութիւնն էր ծանուցանում, -
Հրեաներն հետին անձկութեամբ լքուած ու նուաստացած,
Աւելի քան տարագիրներն ողորմելի` մարդասիրութեանդ կարօտ եղան:
Եւ քանզի ամենայն ինչ հնարաւոր է քեզ, բարերա՛ր,
Լսի՛ր ողբաձայն պաղատանքներս, որ ուղղում եմ քեզ.
Ողորմիր, փրկիր եւ մարդասիրիր, զի երկայնամիտ ես դու,
Եւ քոնն են քաղցրութիւն, փրկութիւն եւ քաւութիւն եւ փառք
Բոլոր հաւիտեան ապրող ազգերից. ամէն:
 

ԲԱՆ ԺԴ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

Ա

 
Պաղատում եմ քեզ, լոյսի՛ ճառագայթ, արքա՛ երկնաւոր,
Գովեալ անապատում, եւ անճառ որդիդ դու մեծ Աստծոյ.
Ականջ դիր դարձեալ եւ այժըմ ահա,
Բարձրեալ, բարեգութ, կեանքի ապաւեն,
Վիրաւորեալիս նուազաձայն հառաչանքներին:
 

Բ

 
Չի խօսուած երբէք, թէ քեզ աղաչեց աւազակներից խողխողուածը,
Քանզի կարկամած էր.
Ոչ էլ պաղատանքի ձայն արձակեց քո ետեւից,
Քանզի անկռինչ էր.
Կամ մատների շարժումով աղէտն ու վտանգը յայտնեց տեսողիդ,
Քանզի խորտակուած էր.
Ոչ էլ ողբագին արցունքներով լի աչքերը տնկեց բարերարիդ,
Քանզի վնասապարտ էր.
Եւ կամ միջնորդի բարեխօսութեամբ ողորմածիդ կամքը սիրաշահեց,
Քանզի լքուած էր.
Ոչ էլ ջախջախուած մարմնի արիւնով ներկուած հագուստները ցոյց տալով քեզ`
Գթածիդ սիրտը ճմլեց, քանզի յուսահատ էր.
Ոչ էլ հաստատուն ծնկներով` իբրեւ ոտքի գարշապարով` չընթացաւ,
Քանզի անկանգնելի էր.
Զի կիսամեռ ասել կենդանուն` հեռու չէ այնքան մեռելութիւնից:
Մանաւանդ որ խօսքով քո խրատուելուց,
Ողորմութեամբդ բարերարուելուց
Եւ քո փառքով լուսաւորուելուց յետոյ էլ դեռ,
Ոչ միայն չդադարեց քեզ հակառակ ընթացք բռնելուց,
Այլեւ չենթարկուելով, գլուխ բարձրացրած` իր թշնամեաց կողմն անցաւ
Եւ նրանց հետ մէկտեղ դաշն կնքած միաբանեց քեզ ատողների հետ:
 

Գ

 
Իսկ դու, բազմապարգեւ բարերար, անոխակալ եւ ամենափրկիչ,
Ոչ միայն չյիշեցիր մեղքերն այդ չարագործի,
Այլեւ ոչ իսկ խօսքով յանդիմանեցիր.
Չոտնահարեցիր ընկածին, այլ կարեկցաբար մօտենալով նրան,
Ծայրագոյն խնամք ցուցաբերեցիր:
Քահանայապէս, ըստ ահարոնեան տկար օրէնքի, -
Որ զօրաւոր է մահ գործելու մէջ,
Դատապարտիչ անէծքներով եւ բռնալիր քարաձգութեամբ, -
Դու չփութացիր վիրաւորուածին խորտակելու.
Եւ ոչ էլ, ինչպէս ղեւտական առաջնորդն այն թերապաշտօն,
Որը երկուսի միջեւ իբրեւ բաժանող անջրպետ`
Հնի լրումն էր եւ սկիզբը նորի,
Եւ որ հոգեզուրկ ապաշխարութեան հրաւիրակ հանդիսացաւ, -
Վիրաւորեալի տագնապը տեսար.
Որ չլինի թէ արմատակտուր տապարի օրինակով
Քո մէջ չարատանջ մահուան պաշտօնը նկատելով`
Սատակի գալիք փորձութիւններին դեռեւս չենթարկուած.
Այլ պահպանանուն ասորեստանցի հեթանոսներին,
Որոնք ստացան իրենց օրէնքը հրեաներից
Ու պահեցին միշտ, մինչդեռ նրանք մոռացան, -
Կցորդուելով` մեր բնութեամբ խառնուած մարմնիդ վերարկուով,
Օտար ազգերին էլ ազատութեան աւետիս համբաւեցիր
Եւ աստուածային քո ներգործութեամբ անապական` ձեռք երկարելով`
Մահացու կերպով մեղանչած մարդուն կանգնեցրիր դարձեալ իր սերունդներով:
Տխրաբեկ սիրտն ուրախացրիր եւ վհատեալին յուսադրեցիր,
Եւ թշուառին զուարթացրիր դարձեալ.
Աւազանի կենարար օծմամբ եւ բաժակով լոյսի` լցրիր.
Նորոգեցիր հացով քո երկնային` արարչական մարմնով.
Երջանիկների եւ ընտիրների վերակացութեամբ
Խնամարկեցիր ու փայփայեցիր ու դարմանեցիր,
Եւ հանդարտընթաց գրաստի խնամքին յանձնելով նրան`
Անփորձ պահեցիր, մինչեւ հանեցիր յարկը լուսեղէն:
Առաջին եւ երկրորդ կենդանատու կտակարանների միջնորդութեամբ դարման տարար դու մարդասիրաբար:
Եւ, ինչպէս երբեմն Մովսէսին թեւատարած արծուի պէս ընդունեցիր
Եւ բարի երկրի խաղաղ հանգստին առաջնորդեցիր,
Հրամայելով վարդապետներին` խօսքի կերակրով սնել նրան:
 

Դ

 
Եւ արդ, դու, որ ողջ առաւելագոյն լոյսդ բարութեան
Ամէն բանի մէջ բովանդակապէս հրաշագործեցիր,
Ցրուողի գանձը սեփականելով` քո ստացուածքը վերադարձրիր քեզ, -
Ինձ էլ ապրեցրու, մեղքերի պարտքերն իմ մաքրելով,
Ո՜վ դու, որ պարգեւում ես ձրի եւ հանպատրաստից,
Շնորհիր եւ ի՛նձ քաւութիւն ու բժշկութիւն,
Բարեգո՜ւթ, զօրեղ, անքնին, անեղծ, ահաւոր,
Օրհնեալ միշտ, յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
 

ԲԱՆ ԺԵ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՕՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ

Ա

 
Արդ, նոյն ցաւագին հեծեծանքներով վշտահար սրտիս
Եւ բոլորովին տագնապած հոգուս տառապանքներով,
Այս անգամ դարձեա՛լ միեւնոյն ոճով դիմելով ես քեզ,
Ամենապարգեւ քո բարերարի գո՜ւթն եմ խնդրելու:
Պաղատում եմ իբրեւ մեռեալ` կենդանի անմահ Աստծուդ,
Փառքիդ հանդէպ իմ անարգութիւնը խոստովանելով,
Ինչպէս եւ քո բարութիւնն իմ չարութեան դիմաց.
Որոնցով յաղթուեցի ինքս, քան թէ բուժուեցի,
Ամաչեցի, քան թէ համարձակուեցի,
Ուխտակորոյսս ես եւ աւանդամոռաց:
Այն ոչխարի պէս, որին օրինակ է բերում առակն երկրորդ,
Ես էլ ծայրայեղ չափով մատնուած անզգայութեան
Ու մոլորուելով անմարդաբնակ լեռներում` երկար,
Եւ դեւերի հետ գազանաբարոյ վայրի կուռքերի մէջ թափառելով,
Առանց թեկուզ փոքր-ինչ հօտին մօտենալու, -
Չունէի լեզու, որով պատմէի ցաւերն իմ տանջող,
Ոչ էլ ձեռք, որի շարժուձեւերով համրերն են իրենց մտքերը յայտնում:
Իսկ դու, միա՜յն գովեալդ, սկսած նախնի սերունդներից մինչեւ այսօր,
Գտնելով եւ ինձ` մեղաւորիս էլ մոլորութեան մէջ անլոյս ու անել,
Ըստ գոչման առ քեզ մաղթանք երգողի,
Քո խնամարկու կամքի տեսչութեամբ
Հովիւ կոչուեցիր.
Ոչ միայն հոգ տարար, այլեւ փնտրեցիր,
Եւ, ո՜վ հրաշագործ, ոչ միայն գտար, այլեւ անճառելի բարերարութեամբ
Վերցրիր սիրով դու կենդանարար քո ուսի վրայ,
Եւ քո երկնային զօրաց հետ մէկտեղ`
Քո հայրենական ժառանգութեան մէջ դասեցիր ինձ:
 

Բ

 
Եւ արդ, դու հզօ՜ր, կենարար, օրհնեալ, այցելու գթած եւ մի՛շտ ողորմած,
Դու, որ ընդունեցիր նրանց` անաղերսներին այն անլեզու,
Որոնցից մէկը մահացու խոցուած` չարչարւում էր խիստ,
Միւսն անբանների անզգայութեամբ
Փախել էր դէպի հեռու ամայի վայրեր անբնակ,
Եւ վտարանդի, շուար ու վհատ` բառաչում էր խեղճ, անիմաստօրէն, -
Քո աստուածային բարեխնամութեամբ տիեզերահրաշ
Ցոյց տուեցիր դու հոգածութիւնդ թշուառութեան մէջ կորածի հանդէպ, -
Յայտնիր արդ եւ ի՛նձ գթութիւնդ խոր եւ բարիքներիդ յորդումներն առատ,
Ինձ, որ վեր բերուած օրինակներից շատ աւելի եմ եղել անօրէն.
Ինձ, որ մահապարտ եմ բազմօրինակ.
Ինձ, որ բարութեան քաղցր խառնուրդում` յատուկ համ եմ չար.
Ինձ, որ արժանի եմ անդամներիս հատմանն արդարեւ,
Ինձ, համաճարակ, ախտով վարակուած վիրաւոր հոգուս.
Ինձ, որ անզգայ անասուններին եմ հաւասարուել
Եւ օտարացել իմաստունների ընտանութիւնից.
Ինձ, որ նման չեմ բնութեամբ ինձ պէս բանականներին:
Եթէ մի օրինակ ունենայի, ես կասէի.
Թէ նմանակից ունենայի` կպատմէի.
Թէ հանգունակից ունենայի` կխօսէի.
Թէ ինձ հաւասարն ունենայի` կգրէի.
Թէ նոյն բանը անողն ունենայի` ցոյց կտայի.
Թէ ինձ համեմատն ունենայի` կիմացնէի.
Թէ անցեալում լիներ` կսփոփուէի,
Թէ ներկայումս` կյուսայի:
Սակայն, քանի որ ոչ նմանս ունեմ, ոչ էլ օրինակ,
Ուստի դո՛ւ միայն կարող ես քաւել ու բժշկել ինձ եւ կենսագործել,
Կենդանարարդ բոլոր մեռելների եւ նորոգո՛ղդ տիեզերաց:
 

Գ

 
Զի եթէ երջանիկ, սուրբ ու սրատես
Դաւթի գործած չարիքներն ու
Անօրէնութիւնները գլխից աւելի վեր բարձրացած էին,
Եւ մեղքերն ու յանցանքները դժուարակիր բեռների նման ծանրացած սաստիկ,
Յապա ուրեմն իմ սխալմունքներն աւելի են, քան
Տիեզերասոյզ, ամենասպառ ծովի ջրակուտակ հեղեղի յորդութիւնը
Ու անցնում են բոլոր լեռների կատարներից:
Բայց թող որ փչէ քաղցրաշունչ քամիդ, -
Ինչպէս այդ եղաւ Նոյի ժամանակ, -
Որ լեռներն անգամ կարող է հալել,
Ցամաքեցնելու բազմակոհակ ջրակոյտն իմ երկրակործան յանցանքների
Ու լեռնակարկառ բարձրութեամբ դիզուած մեղքերն իմ բոլոր:
 

Դ

 
Եւ արդ, համառօտ քո խօսքով հզօր,
Եւ ամենակարող հնարաւորութեամբ կարճ դատաստանիդ,
Ըստ մարգարէի, քաւութեան մի ելք ցոյց տուր ինձ`
Անօրէնութեան մէջ ընդերկար մոլորեալիս:
Եւ դու, ներելով յամառութիւնն իմ,
Ո՜վ երկայնամիտ, ողորմած, օրհնեալ,
Շնորհի՛ր ինձ կատարեալ թողութիւն եւ բարեգործիր ճշմարտապէս,
Ջնջի՛ր բոլորովին` անվճարելի պարտքերիս արժանահատոյց տոկոսների տոյժը տաժանակիր:
Չէ՞ որ դու չունես ցասումնալից սիրտ ու բարկութիւն բորբոք,
Ինչպէս նաեւ չկան քո մէջ նենգութիւններ եւ նշաններ մթութեան,
Քանզի դու կեանք ես կամենում եւ լոյս,
Դու մահ չստեղծեցիր եւ, ըստ Դաւթի ու Սողոմոնի,
Մարդու կորուստը քեզ ուրախութիւն չի պատճառում:
 

Ե

 
Քո բարեվիճակ կանոնների մէջ դու մեծագոյն պայման սահմանեցիր մարդկանց համար`
Չարութիւնը չարութեամբ չփոխարինել,
Այլ մի օրուայ մէջ եօթանասունեօթ անգամ գործած մեղքերը նոյնիսկ ներել պատգամեցիր մեզ,
Մեզ, որ ի բնէ հակամետ ենք միշտ ի յայտ բերելու բիւր ու անհամար չարութեան բծեր,
Որոնք աճում են ու միշտ նորոգւում
Մեր ամէն տեսակ փշեր բուսցնող բնութեան դաշտում`
Համաձայն անսուտ քո վկայութեան,
Թէ` "Մարդու միտքը իր մանկութիւնից տրամադիր է չարիք գործելու":
Քո Կենաց բանի աւետարանիչ
Յովհաննէսն անգամ,
Որը մաքուր էր կատարելապէս,
Նա ինքը` որպէս հասարակութեան բնութեան լծակից,
Ամբողջովին արդարացած` քո ճշմարտութիւնը հաստատեց իմ ստութեան հանդէպ:
"Եթէ ասենք, որ ոչ մի մեղք չունենք, – ասում է նա, -
Սուտ դուրս բերած կլինենք նրան":
Արդ, կատարուած է խօսքդ խնկելի
Եւ լիովին ստոյգ արդարացուած`
Իմ մոլորութեան խիստ դժնդակ անիրաւութեան հանդէպ:
Ուստի խնայի՛ր ինձ ողորմութեամբ, քաղցրահա՜մ աղբիւր,
Դո՛ւ միայն օրհնեալ յաւիտեանս. ամէն: