Текст книги "Илоҳийнома"

Иброҳим Ҳаққул, филология фанлари доктори, профессор

БИСМИЛЛОҲИР РАҲМОНИР РАҲИЙМ

 
У шундоқ зотки, мулки безаволдир,
Хирад аҳли уни айтмоққа лолдир.
 
 
Магарким жон эрур жонларга номи,
Шарафдир барча девонларга номи.
 
 
Бу номни айтса, тилларда шакардир,
Бу номдин бори кўнгилда гуҳардир.
 
 
Бу номсиз атру бўйинг ранг эмишдир,
Бу номсиз барча номинг нанг эмишдир11
  Нанг – паст, тубан.


[Закрыть].
 
 
5     Худованддирки, бордир бўйла чандон,
Етолмай зотига ҳар кимса ҳайрон.
 
 
Унинг сиррига биз қандоқ етармиз?
Унинг тавсифини қандоқ этармиз?
 
 
У қудрат илки бирлан олди ерни,
Фалак чавгонига сўнг солди ерни.
 
 
Ки андин бир баланд келгувчи йўқдир,
Унинг асрорини билгувчи йўқдир.
 
 
Ҳамма мулки жаҳон исботидир, бас,
Бутун олам далили зотидир, бас.
 
 
10     Сифоти зот эрур, зоти сифот ул,
Назар сол яхшироқким, жумла зот ул.
 
 
Не мавжуд эрса, зилли ҳазратидин,
Не асрор эрса, келди қудратидин.
 
 
На хушдир сўз аро ул таърифи зот,
Ки «Ат тавҳид-исқотул изофот»22
  «Тавҳид ҳар қандай ортиқчаликни инкор этади».


[Закрыть].
 
 
Балиқдин ойгача борлиқ жаҳон, бил,
Унинг наздида эрмиш бир қаро қил.
 
 
Ажаб иззатки, андоқ бениёзким,
Эгиб бош, ақлу жонлар унга таслим.
 
 
15     Ажаб ҳашматки, жонга кирса бир он,
Турар ҳар заррасидин юзта тўфон.
 
 
Ажаб ваҳдатки, чун меҳнатсарога,
Магарким сиғмагай қил ҳам арога.
 
 
Ажаб роҳатки, зарра билса иблис,
Тонг эрмас ҳеч, тазарру қилса иблис.
 
 
Ажаб ғайратки, зарби тушса бир дам,
Йўқолгай бир нафасда икки олам.
 
 
Ажаб ҳайбатки, офтоб гар тополгай,
Мисоли соядек ўчгай, йўқолгай.
 
 
20     Ажаб ҳурматки, кимса истабон ул,
Боролмас ул тарафга, топмагай йўл.
 
 
Ажаб мулкатки, бас, боқий ва пойдор,
На унда бир қусур, на зиддият бор.
 
 
Ажаб қувватки, хоҳиш этса бир дам,
Замин мум бўлгуси, қолмас фалак ҳам.
 
 
Ажаб шарбатки, қонга бўктириб нон,
Еганда таскину умид топар жон.
 
 
Ажаб соҳатки, гар олам битар, бас33
  Соҳат – бу ерда майдон, доира маъносида.


[Закрыть],
Муқаррар мулкидин бир тола битмас.
 
 
25     Ажаб ғоятки, чашми ақлу идрок
Қолурлар оқибат тупроқ бўлиб, хок.
 
 
Ажаб муҳлатки, фурсат етса, ҳангом,
Шу олам қасдига қил ҳам бўлур дом.
 
 
Ажаб шиддатки, бас, ҳужжат оларкан,
На жим тургайсану на сўзлагайсан.
 
 
Ажаб узлатки, елди қанча одам,
Кўйида топмади гарду ғубор ҳам.
 
 
Ажаб ғафлатки, солди бизга занжир,
Агарчи йўқ эди бир айбу тақсир44
  Тақсир – нуқсон.


[Закрыть].
 
 
30     Ажаб ҳасратки, махласдин асар йўқ,
Вале ҳасрат аро суду самар йўқ.
 
 
Ажаб тоқатки, тарк айлаб омонат,
Чиқайлик ташқари, этмай хиёнат.
 
 
Бу ишқ дарёсининг пою сари йўқ,
Юрак қонидин ўзга раҳбари йўқ.
 
 
Киши ошиқ эса, одим отиб ул,
Ботар қонларга, андоқким қизил гул.
 
 
Худовандо, неча сўз бўлди қайдим,
Талай мен ҳудаю беҳуда айтдим.
 
 
35      Агарчи журми осий юз жаҳондир,
Вале бир қатра фазлинг бекарондир.
 
 
Жаҳонда айбимиз тақсири тоат,
Бисотдир бир ҳовуч молу бизоат.
 
 
Ўзинг йўқдин яратдинг бўйла бизни,
Худовандо, ўзинг ёд айла бизни.
 
 
Халос қил бизни бор чуну нечундин,
Халос айла вафосиз даҳри дундин.
 
 
Худоё, раҳматинг оламни тутгай,
Вале бир қатраси бизларга етгай…
 
 
40     Гуноҳкор хулқни гар дарёга солсанг,
Тозартиб, чиру чиркиндин юволсанг,
 
 
Зилолу, тозадир оби равонинг,
Басе равшан кўрингай шу жаҳонинг.
 
 
Камайгайму сира дарёйи раҳмат,
Агар бир қатра эрса бизга қисмат?
 
 
Хушо, Ҳақ деса «ҳойе», банда «ҳуйе»,
Ки бўлса ўртада чун «ҳойе-ҳуйе».
 
 
Жаҳонда Ундан ўзга бир кишинг йўқ,
Нечун бу эзгулик бирлан ишинг йўқ?
 
 
45     Агар юз ошно ҳамхонадирлар,
Сенга ул барчаси бегонадирлар.
 
 
Камаймас андуҳинг, ул оҳ-войинг,
Жаҳонда маҳраминг ёлғиз Худойинг.
 
 
Агар тоғ сабрию денгиз сафоси
Топилса, топилур дардинг давоси.
 
 
Агар ўлмай туриб бир дам ўларсен,
Ўшал дам мулки оламни оларсен.
 
 
Магар огоҳмисен, эй марди маҳжур,
Яқиндин сен йироқдирсен, фикр қил.
 
 
50     Бу ҳолда доғи ҳасратдир маошинг,
Ўтиргайсен қўйиб тиззангга бошинг.
 
 
Агар шойистайи роҳи Худо сен,
Бадар қил, айла тарк кибру ҳаво сен.
 
 
Агар кўр айласанг чашми ҳавойинг,
Очилгай Ҳақ сари чашми Худойинг.
 
 
Бу ҳайрат бениҳоятдир, нечук, ҳай,
Киши дарёдин излаб, игна топгай?
 
 
Жаҳон икки эшикли бир работ, сен
Даме бундан кириб, андин чиқарсен.
 
 
55     Вале сен уйқу ичра банди ғафлат,
Тиларсен ёки йўқ, бошингда ҳижрат.
 
 
Гадодирсен ва ё шоҳи жаҳонсўз,
Насибинг икки газ тупроқ билан бўз.
 
 
Басе бу чархи гардун шеваси шул,
Кишига бермагай ҳаргиз омон ул.
 
 
Ва сенда неки бор ул, кому ноком,
Кетар бир кун бари, топгай саранжом.
 
 
Агарчи молу мулкинг кўкка етгай,
Йўлинг андоқ жудолик бирла битгай.
 
 
60     Магар дунёйи фонийдин, инон сен,
Насиб этса кафан, шоҳи жаҳонсен…
 
 
Тиларсен, эй азиз, шоҳи жаҳонлиқ,
Ўзингга ганжу давлат, комронлиқ.
 
 
Агар истар эса, бергай У ганжни,
Йўқ эрса, бермагай, сургай у ганжни.
 
 
Хабардор бўлмоғинг лозимдир андин,
Нечун берди, нечун сўнг олди сендин.
 
 
Жаҳони бевафо саҳнида нур йўқ,
Ғаму мотамдин айру бир сурур йўқ.
 
 
65     Кумуш берса, муқаррар тош эрур ул,
Бедов берса, чўлоқдир, лош эрур ул.
 
 
Фироқсиз бир висол йўқдир жаҳонда,
Тикансиз гул топилмас бу маконда.
 
 
Жаҳонда бормикин бир кимса беғам?
Тавоф айлар эдим, излаб тополсам.
 
 
Танингга ғамни юкла гар эсанг эр,
Агар жон сўрсалар, рад этма, жон бер.
 
 
Ки қудрат борми сенда, зоҳир этсанг,
Қабрга кирмайин, гардунга етсанг?
 
 
70     Яшаб, Одам эди бахт бирла бирга,
Вале буғдойни деб қон тўкди ерга.
 
 
Дема буғдой уни, юз бир балодир,
Сенга ғамсиз таоминг қайда бордир?
 
 
Зиёнга ўтди юз суду самарлар,
Фиғонким, бошимизда мунча ғамлар.
 
 
Жаҳон, шодлик қани, жаврингга йўқ чек,
Кечар жавринг била даврон шамолдек.
 
 
Жаҳонку боқмади дардингга бир, боқ,
Сочарсен не учун бошингга тупроқ?
 
 
75     Жаҳон сендек куёвни кўрди қанча,
Никоҳ, тўю томоша қурди қанча.
 
 
Мен эрсам ўзга бир ҳамдам тилармен,
Чу ҳамроз бўлгудек маҳрам тилармен.
 
 
Тополмасмен вале бир дўсти содиқ,
Фиғонким, дўсту улфатлар мунофиқ…
 
 
Танинг тупроқ била бўлгай баробар,
Нечун бунёд этарсен кўшку манзар?
 
 
Келибсен шу танинг хок айламакка,
Нечун қасрингни тикларсен фалакка?
 
 
80     Агарчи борлиғинг олтин эрур, ганж,
Магар бир қатра сув ичдингми беранж?
 
 
Сени деб ўзгалар кўнглида ғам йўқ,
Сенга ҳамдам тугул, ҳаттоки ҳам йўқ.
 
 
Агарчи масканинг ул зери хокдир,
Вале жонинг эмас хок, жони покдир.
 
 
Малоик бош эгиб, қошингдамасму?
Халофат тожи ул бошингдамасму?
 
 
Халифазодасен, гулхан сари юр,
Ўзингга лойиқ ул гулшан сари юр.
 
 
85     Етиш мулки Мисрга, Шоҳ эрурсен,
Қаро чоҳ қаърида токай турурсен?
 
 
Беролмассен ўзинг мулкингда фармон,
Ки девлар илкида тахти Сулаймон…
 
 
Магар шоҳсен ўзинг охир ва аввал,
Не боис кўзларинг кўрмакда аҳвал?55
  Аҳвал – ғилай.


[Закрыть]
 
 
Чу бирни икки, юз кўргувчидирсен,
Ўшал бир ҳам ўзинг, юз ҳам ўзингсен.
 
 
Дилинг битта, вале юз битта ёринг,
Бажаргайсен нечук юз битта коринг?
 
 
90     Сенга ул нону тўн қайғуси токай?
Баланд ном, мартаба орзуси токай?
 
 
Ҳамиша айлагил аслингни зоҳир,
У зарбоф тўн эмас, инсонлигингдир.
 
 
Агар ўзни ҳузур ичра қўярсен,
Ҳамиша хилъати кимхо киярсен,
 
 
Ярашмас сенга бу, беҳуда этдинг,
Ўзингни бўйлаким фарсуда этдинг66
  Фарсуда – хароб.


[Закрыть].
 
 
Аё ғофил, ақлни ишга шайла,
Эшикни ёп юзингга, йўлни бойла.
 
 
95     Басе ҳирс ичрадир авлоди одам,
Кезиб, овора ул, сарсони олам.
 
 
Аё, эй ҳирс ила мундоқ дили кўр,
Балога мубталосен то лаби гўр.
 
 
Тириксен, ҳирси жонинг ёндирар жон,
Ўлим бўлгай фақат дардингга дармон.
 
 
Симирдинг жоми моломоли дунё,
Яна сенга не ҳожат молу дунё?
 
 
Матоҳи молу дунё қиймати шул,
Синиқ бир арпага ҳам арзимас ул.
 
 
100     Фиғонким, бу юҳолар мунчаким бор,
Талашгайлар мудом шу лоши мурдор.
 
 
Чумолитаъб тубанлар дастидин дод,
На раҳбар бор улар ичра, на устод.
 
 
Суяк бўлмиш улар ҳирс бирла зотан,
Ҳамма итсийрату сичқонга монанд…
 
 
Аё шому саҳар ғамхора бўлган,
Тушиб ҳирс домига, бечора бўлган.
 
 
Ҳарислик иллати ул беаёвдир,
Сенга ҳирс, тевага арқон жиловдир.
 
 
105     Суянгил Ҳаққаву мўмин бўл охир,
Худо де, собиру сокин бўл охир.
 
 
Куфр аҳлига ҳам ризқин берар У,
Хирад аҳлига ризқин бермагайму?
 
 
Аё дўст, этмагил тонгларда сустлик,
Сенга иймон келур ҳам тандурустлик.
 
 
Юзингни субҳидамга гар тутарсен,
Не хоҳиш айласанг, унга етарсен.
 
 
Сенга тўн келса, даргоҳдин келур ул,
Карам етса, саҳаргоҳдин келур ул.
 
 
110     Очилгай равзаву эсгай шамоли,
Кўрингай ул тарафдин Ҳақ жамоли.
 
 
У дамга етганингдир подшолик,
Муҳаммад кўйида этгил гадолик…
 

ҲАЗРАТИ РАСУЛИ АКРАМ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ ВАСФИДА

 
Муҳаммад муқтадойи икки олам,
Муҳаммад раҳнамойи оли Одам77
  Одам аҳлини тўғри йўлга бошловчи.


[Закрыть].
 
 
Муҳаммад ул яралмиш офтобдин,
Мунаввардир фалак ул моҳитобдин.
 
 
Чароғи маърифат, шамъи нубувват,
Сирожи уммату минҳожи миллат,
 
 
115     Сипоҳсолори майдони шариат,
Сипоҳдори сипоҳи сирри сийрат.
 
 
Шаҳаншоҳи жаҳону фахри лавлок,
Жаҳондори мадори хоку афлок.
 
 
Амини анбиё, бурҳони минҳож,
Шаҳи бехотаму султони бетож88
  Бехотам – узуксиз.


[Закрыть].
 
 
У андоқ шоҳ эрур, чортоғи бордир,
Фақирлик кўйида ардоғи бордир.
 
 
Ҳам ул «Анна фатаҳна» оятидир,
«Нисури мини аллоҳ» роятидир99
  Роят – байроқ.


[Закрыть].
 
 
120     «Лаъмирак»ни бошига тож этиб у,
«Алим нашраҳ»ни айлабдир тарозу.
 
 
Алалтаҳқиқки, тожи сарварон ул,
Алалҳақ, хўжайи паямбарон ул.
 
 
Алалқатъ, афзали мутлақ ўшалдир,
Алалжумла имони Ҳақ ўшалдир.
 
 
У боис етти кўк, саккиз биҳишт ҳам,
Кўрар кўзларга нурдир ул, мукаррам.
 
 
Мифотил ал ҳади икки жаҳонга,
Мисобиҳ ал дажи икки маконга.
 
 
125     Тили чун таржимони подшоҳий,
Дили чун котиби ваҳйи илоҳий.
 
 
Само, ер бори мулки миллатидир,
Икки олам бисоти давлатидир.
 
 
Омонатдори Раббул ал-аминдир,
Жаҳонда ундан олдин ким аминдир?
 
 
Жамоли нуридин кўк бўлди равшан,
Камолидин ваҳийга ер маскан.
 
 
Чу шаръи йўлида Оллоҳ эди, бас,
Фақат Оллоҳки, андин ўзга эрмас.
 
 
130     Эди халқ мушкулоти бирла фикри,
Ва наққоши азалдин эрди зикри.
 
 
Ва жонларким, эрурлар ташна, бетоб
Бўлурлар баҳридин ҳар лаҳза сероб.
 
 
Жаҳондин ўтдилар қанча паямбар,
Паямбарларга Аҳмад бўлди раҳбар.
 
 
Қачонким Одам ул кўз очди фаршда,
Унинг номин ёзиғлиқ кўрди аршда.
 
 
Кейин тупроққа тушди жавҳари пок,
Бу ном бирла мусаффо бўлди ул хок.
 
 
135     Гўдак эрканда, маъсум, кичкина жон,
Неча оташпарастга солди тўфон.
 
 
Ва ҳар оташкада, ул садри олий
Қадам қўйгач, оловдин бўлди холи.
 
 
Агар ўт бўлди Иброҳимга таслим,
Гўдакка аҳли олам этди таъзим.
 
 
Биларсанки, олов ёнганда гурлаб,
Қочарлар ё ўтарлар ўтни четлаб.
 
 
Жаҳолат мулкига ул солди торож,
Ва касрат боши андин қолди бетож.
 
 
140     Сўзи Рум қайсарин тожини эгди,
Иши хоқони Чин бошини эгди.
 
 
Гилам эрди азиз бошида онинг,
Руҳул қудсий эди қошида онинг.
 
 
Дедиким, не адаб хайрул азим бу,
Гилам остидадир оламга кўзгу.
 
 
Магар Ҳақ олдида, айтгил, асл рой,
Нубувватга яна қолмишми бир жой?
 
 
Паямбар деди: ул жойни Худованд
Менинг исмимга банд этди тамоман…
 
 
145     Набийлар келдилар, ул эрди мақсуд,
У келди, бас, нубувват топди масдуд1010
  Байтнинг мазмуни: барча паямбарларнинг келишидан мақсад Муҳаммад эди. У келди, дунёда паямбарлик битди.


[Закрыть].
 
 
Билурсанким, келур олдинда лашкар,
Кейин майдонга тушгай шоҳи акбар.
 
 
Чунончи, анбиё – лашкар, сипоҳдир,
Сипоҳдин муддао ул подшоҳдир.
 
 
Чу султони нубувват бўлди мавжуд,
Нубувват битди, чун ул эрди мақсуд.
 
 
Сўзи бирлан мунаввар бўлди олам,
Шарийғи насҳ бўлиб, валлоҳу аълам.
 
 
150     Қаён боргайлар ул юлдуз, ситора,
Қуёш чиқса чарақлаб ошкора?
 
 
Қачонким ўзни ул дедики ғиштдир,
Дегилким, ғишт замирида биҳиштдир.
 
 
Чу Одам ҳам ўшал ғишт ёри эрди,
Ки ул икки жаҳон асрори эрди.
 
 
У ғиштга олам ичра тўрт канордир,
Канор ул тўрт саҳоба, чор ёрдир.
 
 
Чу ёри ғор ила бўлди равона,
Жаҳонга сочди нур икки ягона.
 
 
155     Етишди бир эшикка, унда турди,
Ўшал уй эчкиси сут бермас эрди.
 
 
Чу мезбон бўлди жон бирлан харидор,
Қуёш очмишди кўз ўнгида дийдор.
 
 
Сут истаб эчкига ёндошди бобо,
Елиндин оқди сут селдек ҳамоно.
 
 
У сутдин хўжа илки топди иззат,
Яди байзони зоҳир этди қисмат1111
  Яди байзо – Мусонинг мўъжизакор қўли.


[Закрыть].
 
 
Расулуллоҳки комил эрди ул дам,
Гўдак эрди унинг наздида одам.
 
 
160     Ўшал айёмда ул ҳижратда эрди,
Кираркан ғорга, ўргимчак-да кирди.
 
 
Кириб, ғор оғзига дорини осди,
Тўқиб тўр, парда бирлан йўлни тўсди.
 
 
Мухолиф келди бир шумликни ўйлаб,
Шу ғорга бош суқишни мақсад айлаб.
 
 
Боқиб, тўр бирла ўргимчакни кўрди,
Қани, деб икки ул ошиқни сўрди.
 
 
Бу парданг менга девордир баайни,
Чиқаргил менга ул қўш қарчиғайни.
 
 
165     Атайлаб парда осдинг, мен билармен,
Келибмен, икки лочинни тилармен.
 
 
Чу ўргимчак тушунди, гап не эрди,
Гапирди, ҳол тилини сўзга бурди.
 
 
Деди: бу пардайи ушшоқ эрур чун,
На Жам кўрмиш буни, на ул Фаридун.
 
 
Аё, айт, қилча ақлинг бормидир, сен
Шу пашша домидин Семурғ тиларсен?
 
 
Магар бир пашша тутсам, ул етар, ҳай,
Қачон лочин менинг домимга тушгай?
 
 
170     Бу тўрким, бори тори анкабутдир,
Қачон ул жойи фарди лоямутдир?..
 
 
Ки меҳри бирла айлангай фалак ҳам,
Ҳамиша шавқида юргай малак ҳам.
 
 
Фақирлик нури чун тобанда бўлди,
Сулаймон келди, унга банда бўлди.
 
 
Гаҳи ул уй супурмоқ бирла машғул,
Гаҳи ухларди қумга бош қўйиб ул.
 
 
Чопарди гоҳида ул Ойша бирлан,
Мачитга ғишт таширди, гоҳи лой ҳам.
 
 
175     Гаҳи кафшин ямарди, мойлар эрди,
Гўдаклар бирла ўйнаб, қувнар эрди.
 
 
Жаноза бўлса, қолдирмай борарди,
Касаллар ҳолини доим сўрарди.
 
 
Расулуллоҳ, сифотингким чунондир,
Ки юз олам элига ақлу жондир.
 
 
Агарчи сўйладим васфинг, нечук ул,
Билолмасмен, магар келгайму маъқул?
 
 
Агар маъқул десанг ушбу суханни,
Қурардим қайтадин чархи кўҳанни.
 
 
180     Агарчи даргоҳинг баҳри азимдир,
Вале бу қатра ҳам дурри ятимдир.
 
 
Денгизда гарчи сувлар беканордир,
Вале ҳар қатранинг бир тоби бордир.
 
 
Денгизким, унда офтоб сайр этар, ой,
Берар ҳар қатрага ўз бағридин жой.
 
 
Не дейман, ё Расулуллоҳ, тағин мен?
Кучим етганча васфинг сўйладим мен.
 
 
Каримдирсен ўзинг, кўргувчи ҳам сен,
Берарда юз тўним бергувчи ҳам сен…
 

МЕЪРОЖ

 
185     Кўринди Жаброил бир кеча хуррам,
Дедиким, эй Расул, эй Садри олам,
 
 
Бу зулмат юртидин юргил, гузар қил,
У дорулмулки Оллоҳга сафар қил.
 
 
Юриб, ул Ломакон сори қадам қўй,
Тутиб ҳалқа, қадам сўйи ҳарам қўй.
 
 
Бу кеч сенга фалаклар кўз тутарлар,
Фалак узра малаклар кўз тутарлар.
 
 
Набийлар кўз тутарлар сенга чанқоқ,
Жамолингни кўришга зору муштоқ.
 
 
190     Эшик очмиш биҳишт ҳам, осмон ҳам,
Сени деб барча кўнгилларда байрам.
 
 
Бу кеча не сўрарсен, сўргил, илло,
Кўрарсен, юз очар қаршингда Оллоҳ.
 
 
Баён эт умматинг дардин аён сен,
Ҳақиқат, жумла асрори жаҳон сен…
 
 
Буроқ омода эрди, мисли чақмоқ,
Уни нурдан яратмиш эрди Ҳаллоқ.
 
 
Чу Оллоҳ нури пайваст эрди унга,
Югурса, ел етолмас эрди унга.
 
 
195     Набий минди Буроққа, йўлга тушди,
Макондин Ломакон сорига учди.
 
 
Жўшиб, тебранди шунда Арши аъзам,
Ана, келмоқда, деб офтоби олам.
 
 
Малаклар ҳам табақларни тутиб, ҳай,
Нисор сочмоққа ҳозир турдилар, шай.
 
 
Тамомий анбиёни кўрди йўлда,
Уларга не хабарлар берди йўлда.
 
 
Биринчи Одам очди ўз жамолин,
Анга ул ошно этди висолин.
 
 
200     Кейин Нуҳ айлади Куллдин хабардор,
Ки бўлди бу хабардин соҳиб асрор.
 
 
У Иброҳимда топди улфати Кулл,
Аён бўлди анга, чун қурбати Кулл.
 
 
У Исмоилдин олди тарбиятлар
Ва Исҳоқдин тополди тақвиятлар1212
  Тақвият – куч-қудрат.


[Закрыть].
 
 
Ва Яъқуб айлабон ғамлардин озод,
Азиз зотини ишқдин этди обод.
 
 
Яна Юсуф анга роз айтди дилдан,
Садоқат розини боз айтди дилдан.
 
 
205     У истар эрди нур, Мусойи муштоқ
Уни ишқ оламида айлади тоқ.
 
 
Ва Довуд сўйлади рози ниҳонлар,
Сулаймон айлади шарҳу баёнлар.
 
 
Кейин Исо кўриб чун бўлди шайдо,
Уни этди фақирлик ичра якто.
 
 
У жумла анбиёга чўзди қўлни,
Уларга бирма-бир кўрсатди йўлни.
 
 
Муяссар бўлди сўнгра қурбати Дўст,
Очилди унга сўйи ҳазрати Дўст1313
  Байтнинг мазмуни: У Оллоҳга яқинлашди, бу оламдан кечиб, бошқа оламга ўтди.


[Закрыть].
 
 
210     Югурди, Сидрага йўл олди Аҳмад,
Чу дўст кўйига ўзни солди Аҳмад.
 
 
Шу он ҳамроҳи Жаброил эмишди,
Қаноти еру кўкни қопламишди.
 
 
У қолди шунда, юрди Мустафо ул,
Йўл олди сўйи зоти подшо ул.
 
 
Таажжуб ичра сўрди Жаброилдан:
Не боис бўлди, ортиқ юрмагайсен?
 
 
Жавоб айлаб деди: эй соҳиби роз,
Ижозат йўқ менга йўл юргали боз.
 
 
215     Мажолим йўқ менинг юрмоққа бир дам,
Вале сен олға бос, эй шоҳи олам.
 
 
Ёпиқдир менга ул даргоҳи олий,
Қанотимни ёқар нури тажаллий.
 
 
Сенинг Ҳазратга етмоғинг керакдир,
Юриб, қурбатга етмоғинг керакдир…
 
 
Муҳаммад юрди ул даргоҳ сари чун,
Кўнгилни узди Ҳақдин ўзгасидин.
 
 
Чунон юксалди, андин боқди, кўрди,
Йироқда Жаброил чумчуқча эрди.
 
 
220     Кечиб ғайб пардасин этди гузар ул,
Кейин андин туриб этди назар ул.
 
 
На бир жойу жиҳат, на ақлу идрок,
На арш қолди, на фарш, на куррайи хок.
 
 
Макондин айру ул дам, ломаконда,
Ниҳон эрди ўзи ҳам Ломаконда.
 
 
Қўйиб ул жону тан, тарк этди ўзни,
Ўзидин кечди, Ҳаққа тикди кўзни.
 
 
Кўраркан бошда охирни саранжом,
Нидо келди Худодин, кулли пайғом:
 
 
225     Аё, келгил, ўзинг йўқ айлабон, кел,
Қўй энди жисму жон, бежисму жон кел.
 
 
Ки бизнинг мақсаду асроримиз сен,
Кўр энди васлимиз, дийдоримиз сен…
 
 
У даҳшат ичра қолди тилсизу лол,
Муҳаммаддин Муҳаммад бўлди безор.
 
 
Муҳаммад кўрди ул жонларга жонни,
Лиқойи Холиқи кавну маконни1414
  Лиқо – юз, чеҳра. Кавн – борлиқ, мавжудот.


[Закрыть].
 
 
Шу ерда топди ул куллий фано, бас,
Муҳаммад қолмади, қолди Худо, бас.
 
 
230     Муҳаммад йўқ, Худо бор эрди унда,
Аён айну лиқо бор эрди унда.
 
 
Нидо келди: нечуксен, садри олам?
Деди: Раббим, нечукдин холидирман.
 
 
Ўзинг бечун Аҳад, мен ким бўлибмен?
Ўзинг борсен фақат, мен ким бўлибмен?
 
 
Чу сендин айру бўлмоққа не имкон?
Ўзинг ақлу ўзинг қалбу ўзинг жон…
 
 
Жавоб келдики, эй бори гуҳар сен,
Амини жумлаву суду самар сен.
 
 
235     Бу кеча не тиларсен, тилга келтир,
Муродинг айлагум шу лаҳза ҳосил.
 
 
Яратмоқдин мурод танҳо сен эрдинг,
Тила биздин ҳамон, не истар эрдинг?
 
 
Муҳаммад деди: эй Раббий, Биру Бор,
Биларсен ҳар неким оламда асрор.
 
 
Биларсен не эмиш ул сирри розим,
Дегаймен умматимни деб ниёзим.
 
 
Жаҳон ичра гуноҳкор умматим бор,
Вале ул баҳри фазлингдин хабардор.
 
 
240     Не бўлгай, эй Худойим, шафқат этсанг,
Уларнинг барчасини раҳмат этсанг?
 
 
Нидо келди яна бир бор баланддин:
Уларни бори раҳмат айладим мен.
 
 
Муҳаммад, умматим деб ема ғам кўп,
Уларнинг журмидин бизда карам кўп1515
  Журм – гуноҳ.


[Закрыть].
 
 
Чу бизнинг марҳамат оламга сиғмас,
Ва бизнинг бор таважжуҳ сенгадир, бас.
 
 
Бу сўнгсиз меҳримиз ҳам сенга мутлақ,
Сени сайлаб, сени биз айладик тоқ.
 
 
245     Жаҳон бўстонида гулшан ўзингсен,
Жаҳонга дийдайи равшан ўзингсен.
 
 
Ўзинг маҳбуби олам, кулли асрор,
Ўзингсен биздан ул куллий хабардор.
 
 
Ўзингсен бизга ҳамдам дарҳақиқат,
Сенга бахш айладик сирри шариат.
 
 
Ҳабибуллоҳ ўзингсен, сенга деб чун
Яратдик етти осмон – етти гардун.
 
 
Сенга деб икки дунё шайладим мен,
Сени зотимда якто айладим мен…
 
 
250     Ва куллийсир шу онда этди ошкор
Анга уч бора ўттиз мингта асрор.
 
 
Хитоб айлаб деди: маҳбуби бечун,
Бу уч бора ўтиз минг дури макнун.
 
 
Унинг сен ўттизин айт, ўттизин на,
Яна ўттизни хоҳ айт, хоҳи айтма.
 
 
Агар лозим эса, айтгил, аён қил,
Йўқ эрса, сўзлама, дилда ниҳон қил…
 
 
Эшитди бу каломни сидқи жондин,
Жаҳонга қайтди Аҳмад Ломакондин.
 
 
255     У қайтди жо этиб жонига сирни,
Ҳамон иссиқ эди тўшакда ўрни…
 

ҲИКОЯТ

 
Биров сўрди: эй Аккофий, сарафроз,
Набий меърожидин сен сўйлагил боз.
 
 
Баён эт сирри меърож, ул не эрди?
Деди: ҳам ичда ул, ҳам тишда эрди…
 
 
Мислсиз эрди зоти, сирри унда,
Аён кўрмишди ул Тангрини унда.
 
 
Макони эрди чиндан Ломакон ул,
Сабабким, эрди чун жонларга жон ул.
 
 
260     Ҳамма ул эрди, лекин ул ҳақиқат
Баёнин этмади, айтди шариат.
 
 
Агар сен воқифи асрор эрурсен,
Ажаб йўқ, лойиқи дийдор эрурсен.
 
 
Кўрингай сенга ҳам қадрингча жонон,
Бўлурсен аҳли тавҳид бирла ҳар он.
 
 
Агар ёрлиқ топарсен Мустафодин,
Дилинг равшан этиб нури сафодин.
 
 
Шариатнинг йўлин тут, айла ихлос,
Бўлурсен у сабабли соҳиби роз.
 
 
265     Кишига қадрича сир сўйласанг гар,
Очилгай унга бир эшик муқаррар.
 
 
Муҳаммад тавҳиди бирлан назар сол,
Висол излаб, кўнгилга сен назар сол…
 
 
Аё, Аттор, топиб нури Муҳаммад,
Чу маъсуд бўлдингу мансур, муаййад1616
  Муаййад – бахтиёр.


[Закрыть].
 
 
У боис жонда нури анваринг бор,
Кўнгилда бўйла дури гавҳаринг бор.
 
 
У боисдин тилингда бўйла инжу,
Ниҳондир баҳри жонинг ичра инжу.
 
 
270     Анга ким қуллуқ этса, комрондир,
Ҳар икки олам ичра унга номдир.
 
 
Унинг йўлига кир, манзилни кўзла,
Ўшал манзилда ул жононинг изла.
 
 
Расулинг, пешвойинг, раҳбаринг ул,
Набийлар сарвари, Паямбаринг ул…
 
 
Расуло, баски Аттор раҳбарисен,
Кўнгилда ишқ сиррин сарвари сен.
 
 
Ки сендин топди ул дури маоний,
Ўзингсен йўллагувчи йўлга они.
 
 
275     Дилу жони сенга пайваста доим,
Биларсен, ул нечук ишқингда қойим.
 
 
Тилармен, менга васли Куллни кўрсат,
Ҳидоят айла, асли Куллни кўрсат.
 
 
Аниқким, сен мени шоир демассен,
Бу шоир, деб назар солган эмассен.
 
 
Биларсен, бундан ортиқ не дегум сўз,
Сени истаб, хаёлим сенда ёлғиз.
 
 
Адойи Ҳазрати покинг эрурмен,
Оёғинг остида хокинг эрурмен.
 
 
280     Қабул этгил мени, Ҳаққа қабулсен,
Топиб сирри яқин, соҳиб вусулсен.
 
 
Тилармен даргоҳи покингни, сурма,
У даргоҳ хокимен, хокингни сурма.
 
 
Не бўлгай, етса ул пойингга бул хок,
Бошингда Тангри берган тожи Лавлок1717
  «Сен бўлмасанг, осмонларни яратмасдим» деган ҳадиси Қудсийга ишорат.


[Закрыть].
 
 
Мунаввар айла Аттор кўнглини сен,
Яна этгил гуҳарбор кўнглини сен.
 
 
Ба ҳаққи чор ёр, лутф айла ҳар дам,
Йироқ тутма мени, эй нури дийдам…
 

АМИРУЛ МЎМИНИН АБУ БАКР СИДДИҚ РОЗИЙАЛЛОҲУ АНҲУ ВАСФИДА

 
285     Сари мардони дин, Сиддиқи Акбар,
Имоми содиқи асҳоби маҳшар.
 
 
Маҳини раҳмати маҳдат у эрди,
Дин ичра сабқи ул ҳайрат у эрди.
 
 
Эди хилват тунида дўсти ғор ул,
Нисор этмишди илк қирқ минг динор ул.
 
 
Абу Бакр бўйлаким этди, шу асно
Очилди унга буткул ажри дунё.
 
 
Имони унга ёр эрди азалдин,
Асл ҳам устувор эрди азалдин.
 
 
290     Тиши оғриб, чу ўн йил этди жонсўз,
Паямбарга вале ул очмади сўз.
 
 
Паямбарга буни Ҳақ этди таҳқиқ,
Паямбар дедики, эй дўсти содиқ.
 
 
Нечун сен этмадинг менга ҳикоят?
Деди: мен этмагум Ҳақдин шикоят.
 
 
Кишиким, тан сирин пинҳон тутар чун,
Унинг жон сирри бўлгай Ҳаққа маълум.
 
 
Юрарди тош солиб оғзига яксар,
Тилим то сочмагай деб дурру гавҳар.
 
 
295     Кўрингай тош аро гавҳар, билармен,
Вале гавҳар аро тош кўрмаганмен.
 
 
Чунон мустағрақи Ҳақ эрди жони,
Йироқди лофу ёлғондин забони.
 
 
Ки жони эрди чун машғули оят,
Чу ўн саккиз ҳадис андин ривоят.
 
 
Гар ўн саккиз минг олам эрди бори,
Бул ўн саккиз уларнинг ёдгори.
 
 
Далили асли оламдир ҳадиси,
Шунинг-чун мусту маҳкамдир ҳадиси.
 
 
300     Басе ақлу басар бор эрди унда,
Тирикликдин хабар бор эрди унда.
 
 
Дуо этмишди бир кўр, нобинони,
Ижобат айлади Ҳақ ул дуони.
 
 
Баланд деб мартабам мағрур эмасди,
«Ақилуни»дан ўзга сўз демасди1818
  Ақилуни – воз кечинг. Бу ерда, мени халифа қилиб сайладингиз, истасангиз, қарорингиздан воз кечинг, маъносида.


[Закрыть].
 
 
Вафот этганда ул зоти гироми,
Қўйишди Мустафо ёнига они.
 
 
Калитдек Ҳақ уни қулфига солди,
Ки андин олами асрор очилди.
 
 
305     Ҳали қўл урмайин қулфга у доно,
Очилди пардайи асрор ҳамоно.
 
 
Темир ҳам эътиқод айларди унга,
Нега ағёр дили дўнмиш темирга?
 
 
Очилмиш эрди қулфлар олдида, бас,
Нега ағёр дили унга очилмас?
 
 
Саҳоба чун мозорга элтдилар, ҳай,
Очилмиш бир қабрни кўрдилар шай.
 
 
Кишиким сидқи бордир, дўсту ёрдир,
Илон чаққанда ҳам ул ёри ғордир.
 
 
310     Расулуллоҳ Абубакру Умарни
Демиш кўзу қулоқ, сочмиш гуҳарни.
 
 
Набийким деди чун самъу басардир1919
  Самъу басар – қулоқ ва кўз.


[Закрыть],
Уларни севмаганлар кўру кардир…