Текст книги "Інфанта і аднарог"

22

Нечаканы прыліў сілаў, які я адчуў на могілках, немагчыма было вытлумачыць рацыянальна. Мне пачынала здавацца, што гэтая падзея мела нейкую ледзь відочную сувязь з усімі дзіўнымі здарэннямі, што адбыліся са мной троху раней. Я баяўся думаць, што ўся гэтая таўпарня так ці інакш замыкаецца на Алісе Селязнёвай. Мяне кінула ў вір здумлення ад здагадкі, што пан Апалінар Ідэльфонс Селезень, чый помнік я ўзняў на пастамент, мог быць продкам маёй вучаніцы.

У першы ж дзень пасля вакацый я асцярожна пацікавіўся, ці ведае Аліса свой радавод. Дзяўчына троху сумелася, але адказала, што ведае сваіх продкаў толькі да чацвёртага калена.

– І ўсе яны па бацькавай лініі былі Селязнёвы? – спытаў я.

– Мне пра гэта нічога невядома, – пачулася ў адказ.

Я збіраўся ўдакладніць, ці не знаёмая яна з імем Апалінара Ідэльфонса Селезеня, але ногі мае пачалі падкошвацца, і мне давялося без маруды апусціцца на крэсла.

Адсунуўшы прэч развязанне загадак, якія прычынялі мне боль і ніякаватасць, я каторы раз залез з галавою ў працу і спадарожныя ёй з’явы. 11 «А» клас не разумеў майго сур’ёзнага выгляду і асцерагаўся пачатку масавых рэпрэсіяў з нагоды прасачкаванага баскетбола. Я не стаў абвяргаць іх падозранняў і ўжо на першых паслявакацыйных занятках са спакойным сэрцам уляпіў колькім чалавекам адзінкі за адмову адказваць хатняе заданне («Як можна не ведаць пра ролю маралі ў жыцці чалавека?»). Дзяўчаты спрабавалі жартаваць, але я глядзеў на іх з нязменным выразам твару і позіркам, за каламуццю якога нельга было заўважыць звычных іскрынак смеху. – Вы нас больш не любіце? – асцярожна спытала Кася Вядзёркіна.

– Я люблю ўсю зямлю, – ухіліўся ад адказу я.

– Дык чаму ж вы нас так катуеце? – пачуўся голас Інгеборы Каленвалавай. – Вы ж такі добры, але як адзенеце касцюм ката, дык нам хоць на сценку адразу паўзі і ніколі адтуль не злазь.

– Я вас катую? – мне не ставала паветра. – Якім жа чынам? Можа я вас у плечы пхаю ісці ў падваротню і гвалтам лью піва ў горлы? Ці я замыкаю дзверы вашых кватэраў на сорак пяць сакрэтных замкоў, каб вы не змаглі дайсці да палаца гульнявых відаў спорту? Ці можа я стаўлю вам колікі за тое, што вы адказваеце мне ўвесь параграф і прыводзіце звесткі з дадатковай літаратуры? Не, дзетанькі, гэта не я вас катую. Гэта вы мяне катуеце, і не проста катуеце, а мардуеце насмерць. Я быў упэўнены, што знайшоўшы паразуменне з вашымі бацькамі, я паразумеюся з вамі. Але ж вы хочаце цалкам выключыцца са школьнага жыцця і нахабна мяркуеце, што я стану гэтаму патураць. Не, мае родненькія, не стану. Вельмі рана вы хочаце са школай развітацца. А так нельга рабіць. Нельга, і баста.

Клас сцішыўся настолькі, што стала чуваць, як у суседнім кабінеце нехта няўпэўнена дэкламаваў верш пра шэрань на чырвоных пясках.

– Эрнест Скіргайлавіч, мы не выключаемся са школьнага жыцця, – запярэчыла Аксана Багуслаўская. – Я як староста вам пра гэта з усёй адказнасцю заяўляю. Проста некаторым таварышам трэба крыху мазгі ўправіць.

– Ды колькі іх ужо можна ўпраўляць? – не супакойваўся я. – Вы ж не грудныя дзеці. Павінны разумець, што ад вашых вожыкаў толькі вам самім калюча і будзе. Уцямце нарэшце, што ўсе гэтыя вашы сачкаванні, піўныя party і паплюйнае стаўленне да класнага кіраўніка ды іншых настаўнікаў складаюць у сукупнасці ваш сацыяльны капітал як выпускнікоў. Па ім вас, урэшце, будуць ацэньваць як людзей. Па ім вас будуць памятаць або забудуць вашы педагогі. І ведаеце, пакуль што ў гэтым капітале пераважае негатыў. Мне гэта непрыемна.

– Мяне абсалютна не цікавіць будуць мяне ў гэтай школе помніць ці не, – праравала Пецю Андропава. – Мяне не хвалюе, што там пра мяне думаеце вы, настаўніца матэматыкі ці паварыха ў сталоўцы. Я выконваю свае вучнёўскія абавязкі. Я вучу вашу каханую гісторыю, хаця яна мне на фіг не ўпала. А ўсе гэтыя баскетболы я наведваць не абавязаны. У мяне ёсць асабістае жыццё і забіваць яго ўсякай лухтой я не збіраюся.

Гэта нагадвала запалку, якую чыркнулі каля адкрытага рэзервуару з надпісам «Вогненебяспечна». Менавіта на выбух з пажарам Пеця і разлічваў. Аднак прагадаў – я быў узорам вогнетрываласці і, пакуль хлапец не паспеў апамятацца, задаў яму простае пытанне: – Што ж ты з такой жыццёвай праграмай не застаўся ў элітнай гімназіі імя Янкі Маўра?

Андропаў асекся і не ўзычыў нават адчэпнага адказу.

– Эрнест Скіргайлавіч, увайдзіце ў наша становішча, – пераняла эстафету Лера Булатнікава, – нам трэба рыхтавацца да паступлення. Мы наведваем па два-тры рэпетытары. Часу ў выніку застаецца толькі на тое, каб паспаць… – І пераспаць, – вырашыў пажартаваць Андрэй Дастаеўскі.

– Заткніся, паўдурак, – ускіпела Валерыя.

– Хто паўдурак? Я паўдурак? – зарыкаў няўдалы дасціпнік.

– А ну сціснулі сківіцы! – гаркнуў я так моцна, што ў бліжэйшым ад мяне вакне трэснула шыбка, а кавалак крэйды, які ляжаў на настаўніцкім стале ператварыўся ў парашок.

Усталявалася чыстая цішыня. Я адчуў, як у кішэні пінжака завібраваў мой мабільны. Прыляцела sms’ка, праглядзець адразу якую мне ў той сітуацыі не выпадала.

– Добра, – звычайным голасам прамовіў я, – калі вам здаецца, што я вас катую, то мне нічога не застаецца, як зараз жа пайсці да дырэктара і напісаць адну цудоўную паперу, якая называецца заява аб звальненні. Знойдуць вам лепшага класнага кіраўніка. Ён нікога не будзе катаваць.

Я замаўчаў. Вучні спалохана пераглядаліся і паціскалі плячыма.

– Не трэба вам пісаць такіх цудоўных папераў, – асмелілася парушыць цішыню Аліса. – Заставайцеся з намі, і мы вас не падвядзем.

Яна глядзела на мяне такімі яснымі і шчырымі вачыма, што не паверыць яе словам было б злачынствам.

Клас прыкметна ажывіўся, практычна кожны імкнуўся падтакнуць словам Селязнёвай, дарма што шчырасці ставала далёка не ўсім.

– Але ўсё гэта толькі словы, – выліў я на клас тры цэбры халоднага недаверу. – Сёння вы так кажаце, заўтра па-іншаму. Дзе канкрэтыка?

– А якая канкрэтыка вам патрэбна? – удакладніла староста, каб не страціць здабытую ў шабельных баях з аднакласнікамі рэпутацыю маёй першай саюзніцы.

– Ваш паўнавартасны ўдзел у школьным жыцці, – не вагаючыся ні секунды абвясціў я.

– Эрнест Скіргайлавіч, прапаноўвайце любое мерапрыемства, мы ўсё зробім, – азваўся Грыша Стахіевіч. – Я зараз паразважаў над усё гэтай сітуацыяй і зразумеў, што мы зноў вінаватыя перад вамі, як калгас перад зямлёю.

Звычайна, калі Грыша паведамляў, што разважаў над нейкай праблемай, гэта было знакам пераходу гутаркі з класам у цалкам канструктыўнае рэчышча. Так здарылася і тады. Мы дружна (апроч Пеці і з пэўнай агаворкай Андрэя) супакоіліся і дамовіліся пра тое, што 11 «А» абавязкова возьме ўдзел конкурсах КВЗ і «Горад над Сівою ракой», а таксама будзе больш мабільным у выпадках аўральных імпрэзаў.

На перапынку я выйшаў на калідор, каб прачытаць нарэшце sms’ку. Аднак ледзьве я паспеў зрабіць пару крокаў, як да мяне падляцела Рагнеда Іванаўна з вялікімі вачыма і яркай чырвонапамаднай усмешкай, ад якой свярбела ў вачах.

– Эрнесцік, гэта ты так на сваіх крычаў? – з дзіцячым захапленнем спытала яна.

– А чужых тут няма, – апатычна адказаў я.

– Ты, канечне, малайчына. Такі расхэйдус ім наладзіў, няма спасу, – захопленасць Рагнеды ў адрозненні ад значэння функцыі, ад тлумачэння якой настаўніца яшчэ не астыла, не мела межаў. – Нават я мала кіпнем не сікнула, калі пачула, як ты іх чыхвосціш.

Я па-ранейшаму заставаўся абыякавым да яе сумнеўных кампліментаў. Мне карцела хутчэй яе справадзіць, каб спакойна дабрацца да старэчы Сімэнса.

– Дык трэ’ было не стрымліваць сябе, а сікнуць, – па-змоўніцку прашаптаў я.

– Э-э, дурань ты, дурань, – усмешку з твару каляжанкі, як вецер знёс. – Я ж узбудзілася ад твайго голасу. Ты ўяўляеш, што гэта значыць – узбудзіцца ад голасу таго, хто знаходзіцца за сцяной?

– Вельмі цьмяна.

З кабінета ангельскай мовы выйшла Лія Навумаўна. З сумам паглядзеўшы на мяне і маю суразмоўніцу, яна рэзка развярнулася і пакрочыла ў супрацьлеглы бок. Рагнеда заўважыла гэта і зларадна пасміхнулася: – Свіданцы вашай перашкодзіла, і то добра.

– Добра, калі не ўкусіць кобра, ага, – безэмацыйна зрэагаваў я на яе заўвагу.

Настаўніца з абурэннем паматляла галавой і знікла ў сваім кабінеце.

«Калі вы крычыце, мая душа разрываецца на шматкі», – з атарапеласцю прачытаў я sms’ку, адпраўленую з нумару Алісы Селязнёвай. Я разоў дваццаць сказаў сабе «не» і нават стукнуў па правай руцэ, забараняючы набіраць адказ. Але стрымацца было немагчыма. «Іншага выйсця ў мяне не застаецца», – усё ж адказаў я.

Пад канец працоўнага дня мяне перастрэў Дзяніс Давыдавіч.

– Ты чаго дзеўку крыўдзіш? – як сапраўдны аматар задаваць загадкі запытаў ён.

– Каторую? – не жадаючы ламаць мазгі над яго квэстамі, удакладніў я і ў думках заплакаў, што пад рукой няма пульта з магчымасцю функцыі «Ігнараваць суразмоўніка».

– У цябе іх багата стала? – не здаваўся Іскаліеў фабрыкаваць боль маёй галавы.

– Давыдавіч, у мяне няма часу строіць здагадкі, – стомлена выдыхнуў я.

Я пра Лійку ў цябе пытаю. Чаму не хочаш ашчаслівіць маладзіцу? – Ааа… Бачыць котка лой, ды не ёй.

– Яна ж пакутуе ад тваёй няўвагі.

– Ведаеце, Давыдавіч, я таксама пакутую ад розных няўваг, але да гэтага часу цэлы. І наагул мне не падабаецца, калі нехта спрабуе мяне сасватаць. Сам як-небудзь разбяруся, – кулямётам адказаў я і пайшоў прэч.

– Пакуль ты разбярэшся, яйцы пасівеюць, – кінуў ён мне добрае слоўца на дарожку.

Падобныя ўварванні ў маё асабістае жыццё я заўсёды ўспрымаў з дзікай варожасцю. Варта было каму-небудзь сказаць давай я цябе пазнаёмлю з харошай жанчынай або маёй старой сяброўцы патрэбен зяць, як я вомільгам падсаджваўся на белага каня. Бальшыня маіх знаёмцаў, нават на працы, выдатна пра гэта ведалі і спапярэдліва ўнікалі прапановаў такога кшталту. Давыдавіч быў выключэннем. Па дарозе да хаты я марна намагаўся выкінуць з галавы яго заўвагу наконт Ліі. Мне хацелася зразумець, чаму стары ўвогуле загаварыў са мной пра яе.

Дома, правяраючы электронную пошту, я адразу ж натыркнуўся на пасланне, якое прыйшло ад Келдышавай. «Ну ты хотя б позвони, спроси что-нибудь», – спрабавала яна расчуліць мяне радком з папсовай песні беларускай пяюхі. «Ніхто нічый, усе свае, і кожны дбае пра сябе», – быў я няўмольным, быццам тутэйшы граніт, які хацелі звезці ў Маскву на будаўніцтва пэўнай грабніцы. Не меншай няўмольнасцю вызначылася і Аліса, якая так і не азвалася ў гасцёўні. Мяне адольвала роспач. Самапачуванне было не найлепшым. Таму наступным днём, як толькі на парозе кабінета з’явілася медсястра і запрапанавала ўкалоць вучням прафілактычныя прышчэпкі, я першым падняў руку і спытаў: «А настаўнікам можна?». Атрымаўшы станоўчы адказ, не прамінуў завітаць у медпункт.

Колькі дзён пасля прышчэпкі я перабываў у нез’яснімай эйфарыі. Мне нават здавалася, што сястра нешта наблытала і ўвяла мне вакцыну шчасця ці лек ад адзіноты. Не маючы на тое ніякіх падставаў, пачуваўся самым шчаслівым чалавекам. Гэта было яшчэ адным дзівам той восені. Я і думаць не думаў, што неўзабаве дзівосы стануць маёй кашмарнай будзённасцю.

23

Старэча Сімэнс памёр суботнім адвячоркам. Акурат тады, калі я ў чарговы раз паддаўся спакусе і набіраў sms’ку, каб адправіць Алісе. Уздыхнуўшы над пашарпаным корпусам нябожчыка, я палез у кнігу «Эканоміка», дзе між старонак трымаў грашовую занычку. Грошы перавандравалі ў мой гаманец, а на досвітку ў нядзелю былі абмененыя на новенькі серабрысты тэлефон без лішніх наваротаў, які адразу ж атрымаў ад мяне мянушку пан Самсунак. Дабрашчасны абмен адбываўся на рынку недалёка ад школы. Я ведаў, я цудоўна ведаў, што ў тую нядзелю Аліса Селязнёва і Алёна Караблёва адпраўляліся на гарадскую алімпіяду па фізіцы. А значыць, на пачатку дзявятай гадзіны яны павінны былі падыйсці ў школу, адкуль іх нехта з настаўнікаў мусіў суправаджаць на месца алімпійскіх спаборніцтваў.

Мне вельмі хацелася ўбачыць Алісу. Хаця б пару імгненняў. Выбраўшы на адным з гандлярскіх латкоў вялікі сакавіты яблык, я купіў яго і паскоранай хадою рушыў у школу. На школьным ганку і ў холе было дастаткова шмат разнамасных алімпіёнікаў. Але ні Алісы, ні Алёны сярод іх не назіралася. «Няўжо спазніўся?» – з няўцямным дакорам спытаў я ў сябе і падняўся да кабінета фізікі, дзе пацалаваў прабой і ў засмучэнні зазбіраўся дадому.

Я выйшаў на ганак і спыніўся, разглядаючыся ў розныя бакі. Вакцына шчасця пераставала дзейнічаць з кожным новым маім уздыхам. Паветра пахла зімою. Гурмы апалага лісця ў блізулеглым скверыку здаваліся недарэчнасцю – такой самай, як і мой нядзельны візіт у школу. І ў тое самае імгненне, калі я пахаваў пад лісцем апошнюю надзею на сустрэчу з любімай вучаніцай, яна з’явілася навідавоку.

Аліса ішла нетаропка, быццам дасканала разлічыла час, і не баялася спазніцца. Заўважыўшы мяне, яна не здолела прыхаваць здзіўлення і, павітаўшыся, спытала: – А вы таксама кагосьці на алімпіяду ведзяце?

– Не, я прыйшоў вас падтрымаць.

– Ого, дзякуй, – Аліса прыкметна акругліла вочы. – Ну, я зайду ў школу?

– Пачакай, – ціха прамовіў я і працягнуў ёй яблык. – Гэта табе.

– Ой, ну навошта, Эрнест Скіргайлавіч, я паела дома і там нас карміць будуць, – пачала сыпаць адгаворкамі Аліса.

– Калі ласка, – не адступаў я.

Яна збянтэжылася і, троху расчырванеўшыся, узяла яблык. На нейкую дзясятую, а можа быць сотую долю секунды, усё наваколле знікла – былі толькі мы і наўсуцэльная бель.

– Danke sehr! – з усмешкай падзякавала вучаніца і знікла ў святочным натоўпе бюргераў.

– Аліса! Далёка не збягай! Ты маеш сёння вельмі адказную справу. Не забывай пра гэта, – пачуўся гучны мужчынскі голас, які падаўся мне вельмі знаёмым.

– Так-так, гер Ота, я памятаю, – звонка адказала Селязнёва з другога канца ратушнай плошчы.

– Я вельмі рады, дарагі Эрнест, што вы ўсё ж завіталі ў наш горад дый яшчэ дзеля такой нагоды, – як да добрага таварыша, звярнуўся да мяне гер Ота.

Я зірнуў на яго, пяцідзесяцігадовага дзядзьку ў бургамістарскіх строях, і як нічога ніякага падтрымаў размову: – А чаму б і не? Я перакананы, што ваш эксперымент будзе мець вялікае значэнне для навукі. Не кожны раз можна стаць сведкам эпахальнай падзеі.

Бюргерскі натоўп рос а рос. У гамарні, што ўсталявалася над плошчай, нельга было адрозніць, хто вітае, а хто ганіць амбітную задуму бургамістра. Жабрак-лютніст, пастанавіўшы скарыстацца наяўнасцю вялікай колькасці людзей, зацягнуў старую песню:

 
На Грунвальдскім полі
Дуб стары стаяў.
А пад тым дубочкам
Юнгінген ляжаў…
 

Гадзіннік на вежы ратушы перашкаджаў папрасімцу, заглушаючы спеў сваёй, як сказалі б мае вучаніцы, музычкай: «Ах, мой мілы Аўгусцін, Аўгусцін, Аўгусцін».

– Я чуў, што ў вашай краіне зараз неспакойна, – гаварыў мне бургамістр. – Спадзяюся, што вайна хутка скончыцца, і вораг будзе разбіты ўшчэнт.

– Дзякуй, але мне падаецца, што гэтая завіруха надоўга, а яе наступствы будуць адчувальнымі і праз трыста пяцьдзесят гадоў, – адказаў я.

– Праз трыста пяцьдзесят гадоў? – з выразным скепсісам у голасе перапытаў гер Ота. – Дарагі Эрнест, вы перабольшваеце. За такі час усё ўлагодзіцца і забудзецца. Думаеце, хто-небудзь з маіх сумесцічаў, апроч гэтага лютніста, памятае, як у 1410 годзе вашы супляменнікі задалі фаеру нашым продкам у Прусіі? Ніхто не памятае. А значыць тая падзея ніяк не ўплывае на сённяшні стан рэчаў у адносінах між нашымі народамі. Мяркую, што вам асабіста і ўсім вашым суайчыннікам няварта дэманізаваць маскавітаў. Яны вашы блізкія браты. А што троху дзікія, дык гістарычным пакліканнем вашай краіны ёсць іх прасвятленне і выхаванне. Менавіта вы, літвіны, мусіце несці далей на ўсход тую паходню навукі і культуры, якую ў свой час атрымалі ад нас, германцаў.

– Мяркую, у выпадку маёй краіны ўсё ўлагодзіцца і забудзецца такім чынам, што бальшыня мяшчан праз трыста пяцьдзесят гадоў нават не ўспомніць пра існаванне Вялікага княства Літоўскага, – не згаджаўся я з бургамістрам. – Я не дэманізую маскавітаў, але я ведаю іх цяперашнюю пякельную моц і хцівае імкненне праглынуць нас без астачы. У гэтым ёсць нейкае д’ябальскае падабенства з тым, што рабілі вашы далёкія продкі, пачынаючы ціск на ўсход. Дзе Ліпск? Дзе Дрэзна? Дзе Старгарад? Зніклі ў полымі германскай паходні, ператварыўшыся ў Ляйпцыг, Дрэздан, Ольдэнбург.

– І вы прагнеце вяртання гэтых земляў? – у пытанні гера Ота бліснула нервовая насцярожанасць.

– Бог з вамі, – прамовіў я як мага больш прымірэнча. – Гэта зусім немагчыма. Вялікая Літва ў уніі з Польскай Каронай няздатная да падобнага рэваншу. Нам зараз не пра вяртанне нейкіх земляў дбаць выпадае, а аб захаванні цяперашніх.

– Абавязкова захаваеце, – стаў запэўніваць мяне суразмоўца. – А калі сілаў не будзе ставаць, дык не грэбуйце звяртацца да нас па дапамогу. Думаю, што сённяшнія немцы (як вы нас абзываеце), здатныя не толькі на тое, каб прадаваць Вялікай Літве салёныя селядцы.

– Вырашэнне такіх пытанняў не належыць да маёй кампетэнцыі, – сумна ўсміхнуўся я. – Усё залежыць ад моцных свету гэтага.

– Не, не ўсё! – твар бургамістра радасна заззяў. – Сённяшні эксперымент ёсць лепшым доказам таго, што маецца сіла, якая непадуладная каралям і курфюрстам. Зрэшты, гэтую сілу не змогуць адолець нават волаты, калі не будуць мець ведаў. Веды – вось што з’яўляецца сапраўднаю ўладай.

Людзей на плошчы, тым часам, зрабілася яшчэ болей. Гер Ота даў знак рукою, і адразу ж загучалі барабаны і горны, запабягаючы пачатку эксперыменту. Бюргерскі натоўп аціх. На плошчы з’явіўся спавеснік, які тлумачыў кожны крок дзеі. На сярэдзіну вольнай ад людзей часткі плошчы былі вынесеныя дзве металічныя полыя паўкулі памерам з ладны чан кожная. І да адной, і да другой звонку па цэнтру мацавалася трывалае жалезнае колца. «Звярніце ўвагу, што на першай паўкулі, ёсць адмысловая трубка для выпампоўвання паветра», – натхнёна, быццам легенду пра бой Зігфрыда з Брунхільдай, крычаў спавеснік. Гер Ота кіраваў колькімі памочнікамі, якія зладжанымі рухамі спалучылі абедзве паўкулі, папярэдне размясціўшы між імі скураное правошчанае кальцо. Калі гэта было зроблена, бургамістр уласнаручна выкарыстаў помпу для аслабанення поласці, што ўтварылася між паўкулямі. «Я смею сцвярджаць, што гэтыя паўсферы трымае разам вельмі магутная сіла, – гучна паведаміў ён. – Раз’яднаць іх будзе немагчыма нават самым дужым людзям». Па натоўпе прабегся недаверлівы шумок. Зняпраўдзіць словы бургамістра выклікаліся два тутэйшыя асілкі – гарбар Клос Гербер і каваль Ганс Мэсэршміт. Захопленымі воплескамі бюргеры віталі іх выйсце на сярэдзіну плошчы. Але ні адзін, ні другі, дарма што прыкладаліся шалёныя высілкі, не здолеў вярнуць паўкулі ў першапачатковае становішча. Тады гер Ота прапанаваў, каб гарбар і каваль паспрабавалі дзейнічаць разам. Яны паспрабавалі. Але ў іх зноў нічога не атрымалася. Плошча расчаравана загула.

– Як вы мяркуеце, – звярнуўся да месцічаў бургамістр, – ці будзе такі ж самы вынік у шаснаццаці коней, што будуць цягнуць паўсферы ў процілеглыя бакі?

– Хіба што ў зусім мёртвых клячаў, – не марудзячы, выкрыкнуў нехта з бюргераў і самазадаволена зарагатаў. Частка прысутнай грамады падтрымала яго рогат.

Гер Ота махнуў рукой, і на плошчу былі выведзеныя дзве восемкі дужых коней. Памочнікі жвава ўпрэглі іх у жалезныя колцы паўкуляў і сталі панукаць. Коні, падпарадкоўваючыся пануканням, апантана ірванулі са сваіх месцаў. Спужанае войканне бюргераў уперамешку з конскім іржаннем колькі хвілін трывала над ратушнай плошчай. На ўсіхнае дзіва коні не змаглі раз’яднаць паўкулі.

– Вы ўсё цудоўна бачылі, – трыумфуючы, прамаўляў бургамістр. – І калі я скажу, што гэтую сілу зусім немудрагелістымі дзеяннямі можа перамагчы юная фройляйн, мабыць, вы мне не паверыце. Але я вам гэта зараз давяду. Прашу маю юную памочніцу фройляйн Алісу падыйсці сюды і раз’яднаць паўсферы!

Дзяўчына не з’яўлялася. Натоўп маўчаў у напружаным чаканні. Гер Ота яшчэ раз паклікаў Алісу, але зноў безвынікова. Хваля трывогі чыркнула мне па сэрцы. Увадначас я зразумеў, што гэтая хваля закранула ўсіх, хто прысутнічаў на плошчы. Нарастанне неспакойнага шэпту было перакрэслена гучным конскім іржаннем і тупатам. Людзі ў натоўпе машынальна павярнуліся на гук. «Чорны вершнік!» – крыкнула нейкая жанчына. Плошча страпянулася і адразу ж здранцвела ў няўцямным цікаванні за коннікам, які няшчадна прышпорваў рысака і паспешліва аддаляўся па адной з сумежных вуліц.

Цоканне падковаў па брукаванцы заварожвала. Свядомасць распушчалася ў гэтым, здавалася б простым, суквецці гукаў. Мой стан нагадваў навальную дрымоту, якая не дазваляла на нешта вырашыцца. Дзве неслабыя поўхі ўраз разбілі гэтае насланнё. Я ачомаўся і ўбачыў перад сабой Арыну Зарыцкую і Мілу Шчодрык, якія трымалі за аброць майго дрыкганта, які адгукаўся на мянушку Буцэфал. «Эрнест Скіргайлавіч, сядайце хутчэй на каня і даганяйце гэтага адмарозка. Ён выкраў Алісу», – сказала Арынка. Яе словы мяне ўзрушылі, і я без лішніх роспытаў ускочыў у сядло. Міла сфатаграфавала маю спрытнасць камерай мабільнага тэлефона. Я памахаў абедзвюм дзяўчынам рукой і праз соннае царства ратушнай плошчы паімчаўся наўздагон чорнаму вершніку.

Верхам на дрыкганце я шпарка ляцеў па горадзе, намагаючыся не згубіць са слыху ледзьве чутны тупат разбойніцкага каня. Мной авалодаў неўтаймоўны пераследніцкі азарт. Ён вельмі ўдала спалучыўся з моцнай злосцю на невядомага фацэта, які зладзейскім чынам насмеліўся скрасці маю любімую вучаніцу.

Наблізіўшыся да гарадское ўскраіны, я ўрэшце здолеў угледзіць ворага. Той не даваў ані каліва палёгкі свайму чорнаму, як смоль, каню і працягваў гнаць яго наўскач. Вораг кіраваўся да невялікага маляўнічага гаю, да якога заставалася колькі вёрстаў гарцавання па дарозе сярод чыстага поля. Будучы ўпэўненым, што ён не зможа там схавацца, я ўсё ж прыспешваў дрыкганта.

Мой конь выжыльваўся, як толькі ўмеў. Паветра пахла мятай і дарожным пылам, клубы якога не паспявалі асядаць на зямлю. Адлегласці да ліхога разбойніка рабілася ўсё меней а меней. Я выразна бачыў яго доўгі чорны плашч, які прыгожа трапаў вецер. Я выразна бачыў яго дзіўны чорны шалом, які неверагодным чынам блішчэў, адбіваючы сонечнае праменне. Але гэтага было мала. Каб вырашаць, як дзейнічаць далей, мне трэба было пераканацца, што Аліса насамрэч з ім. Я не зводзіў вачэй з ворага. І калі той дасягнуў павароткі, у абсяг майго зроку трапілася белая сукенка, якая была на Алісе перад пачаткам эксперыменту з паўкулямі. Мая вучаніца сядзела перад чорным вершнікам, які затуляў яе. Я адчуў, як у маіх скронях запульсавала кроў. Здавалася, што яна двума фантанчыкамі вось-вось рынецца вонкі.

Перад самым гаем, упершыню за ўсю пагоню, выкрадальнік абярнуўся. Сярэдзіна мая схаладзела. Нервовы смяшок сарваўся з маіх вуснаў. У адчыненым забрале шалому чорнага вершніка красаваў крышталёвы чэрап. Вораг імкліва ўехаў у гай, распудзіўшы шматлікіх крумкачоў, якія з неймаверным крыкам закружлялі над дрэвамі. Праз колькі хвілін я таксама апынуўся ў лесе. Святло ў адно імгненне згасла. Дарога знікла. Дрэвы пачалі каведна змыкацца. «Расстраляю срэбнымі кулямі!» – колькі меў моцы, закрычаў я. Рука пацягнулася да мушкета. Мае папярэджанне засталося праігнараваным. Давялося страляць. Кулі зыркімі сполахамі выляталі з мушкетнай рулі і навылёт прабівалі цемру, расчышчаючы мне шлях. Калі рукі стаміліся перанабіваць мушкет, а вакольная цемра стала нагадваць сіта, гай скончыўся.

Буцэфал спрытна выскачыў з прадзіраўленай цемры ў дзённае святло. Я хацеў верыць, што вораг далёка не ўцёк. На мой подзіў ад гаю заміж аднаго аддаляліся васямнаццаць аднолькавых чорных вершнікаў. Кожны з іх імчаў уласным кірункам. «Ну, і як мне высветліць, у якога з гэтых пустадомкаў зараз Аліса?» – збянтэжана прамовіў я. Становішча зеўрыла суцэльнай безнадзейнасцю. Памыліцца ў выбары было вельмі проста. Адксеракапіяваць сябе і майго каня, каб разам з копіямі выправіцца ў пагоню за кожным з васямнаццаці ворагаў, не ўяўлялася праўдападобным. Я стаў крыўдаваць на сэрца, якое толькі білася і нічога не падказвала мне.

Раптоўна пачуўся голас Алісы. Дзяўчына натхнёна спявала:

Sah ein Mädchen ein Röslein stehen Blühte dort in lichten Höhen Sprach sie ihren Liebsten an ob er es ihr steigen kann.

Спеў сыходзіў з боку толькі аднаго вершніка. Туды я і паімчаўся.

– Тармазні! – крыкнуў я ворагу, калі да таго заставалася сажняў пяць. – Выклікаю цябе на двубой!

Чорны вершнік спыніў свайго каня, але да мяне не павярнуся. Захоўваючы ранейшую адлегласць, я сказаў «тпру» майму прытомленаму дрыкганту.

– Не бачу прычынаў для двубою, – пачуўся скрыготкі металічны голас.

– Ты скраў маю нявесту, чым абразіў мяне, а заразом сарваў эксперымент майго добрага сябра Ота фон Герыке, – рашуча адказаў я.

– Ты шмат на сябе бярэш, – незадаволена гыркаў вораг. – Аліса не твая, а мая нявеста. І яна будзе ўдзельнічаць толькі ў тых эксперыментах, у якіх я ёй дазволю.

– А ты не ўчадзееш ад шчасця, жанішок?! – ускіпеў я.

– Учадзею ці не ўчадзею, вырашу як-небудзь без тваіх парадаў, – узаемна ўскіпеў чорны вершнік і рэзка павярнуўся, скіроўваючы на мяне стрэльбу-ручніцу. Павінен быў грымнуць стрэл, ад якога я паспяваў адгарадзіцца толькі далонню. Гэта быў не самы лепшы варыянт спробы самаўратавання, але знайсці іншага я не меў ні часу, ні натхнення. «Бадай табе цагліна на галаву звалілася!» – роспачна вылаяўся я і ў тую самую секунду пачуў звон разбітага шкла, глухі гук падзення на дол і спалоханы ўскрык Алісы.

Апусціўшы далонь, я ўбачыў, што чорны вершнік ляжаў на зямлі. На аскепках яго крышталёвага чэрапа пузам угору валялася акрываўленая чарапаха. Усё выдавала на тое, што акурат яна ўпала на галаву выкрадальніка. Я міжволі зірнуў у неба. Невысока над намі кружляў беркут, губляючы надзею вярнуць страчаную здабычу. Мяне вельмі непакоіла пытанне, ці не пацярпела Аліса, пагатоў яна злезла з каня і залівалася горкімі слязьмі. Я саскочыў з Буцэфала і пабег да яе.

– Эрнест Скіргайлавіч, навошта вы яго забілі? – з дзіўным для мяне дакорам спытала яна.

– Аліса, я не забіваў яго. Гэта збег абставін, – гаварыў я, але словы мае гучалі, як нягеглае адбрэхванне злачынцы.

– А на каго ж ты мяне, мой родны, пакінуў?! А ад каго ж я нараджу трох бялявых дзетак?! – не плакала, а галасіла дзяўчына над целам вершніка. Гэтае відовішча здавалася неверагодна жудасным і да таго ж крыўдным для мяне. Цяжка было асягнуць розумам прычыну, па якой Аліса аплаквала свайго выкрадальніка. Не зважаючы на яе слёзы, я абшукаў забітага, спадзеючыся знайсці хаця б кволую падказку. У чорнага вершніка нічога не было, апроч нашыйнага медальёна з гравіраванкай: «Cutting Diamond». Ад нечаканасці я падаўся назад і ўражанымі вачыма паглядзеў на вучаніцу.

– Вы не павінны былі гнацца за намі і імкнуцца разбурыць наш маленькі свет, – з нянавісцю прамовіла Аліса, узножыла, села на каня і паскакала ў бок Магдэбургу.

Я стаяў, як саляны слуп, у бессэнсоўным роздуме: дзяўчына, якую я прагнуў выратаваць, насамрэч не хацела выратавання. Пякельная цацка з таннай крышталёвай макітрай была для яе нечым больш дарагім, чым я і мае пачуцці. Дзяўчына папросту не жадала са мной знацца.

Пакуль планка маёй самаацэнкі павольна апускалася ўніз, безгаловы вершнік незаўважна падняўся на ногі і зрабіў пару моцных кулачных ўдараў мне ў галаву. Азвярэўшы ад неспадзяванкі і жахлівага болю, я ўмэнт павярнуўся і набыў баявую паставу. Ворага гэта не спыніла. Ён наляцеў на мяне і стаў метадычна збіваць, раскрываючы ўсе мае блокі, нейтралізуючы большасць маіх спробаў рабіць удары ў адказ. Вершнік цэліў выключна мне ў твар. Твар хутка пакрываўся барознамі і каналамі драпінаў ды іншых верадаў, з якіх сачылася кроў. Маё становішча было настолькі мізэрным, што ніводная вавілонская шлюндра не зрабіла б стаўку на маю перамогу. «А каб жа цябе дзвярыма ў чыстым полі прышчаміла!» – выгукнуў я і плюнуў крывёю. Пачуўся скрып, і за спінай ворага з візгатам адчыніліся дзверы, зваліўшы таго з ног. Невядомая сіла зацягвала вершніка ў цёмны праём. Калі яго засмактала напалову, дзверы рэзка зачыніліся, а потым з дзясятак разоў ударылі безгаловага. Ён ніяк не супраціўляўся, і неўзабаве быў праглынуты цёмным пакоем за дзвярным парогам.

Я цяжка ўздыхнуў. У дзверы асцярожна пастукалі. «Незамкнёна», – з абыякавасцю да імавернай небяспекі адказаў на стук я. Дзверы разнасцежыліся. На парозе стаялі Арына і Міла. «Вам прывітанне ад Цыпінай», – зладжаным двуспевам выпалілі яны і паімкнулі мяне за сабой.