Текст книги "Стив Жобс"

“Буюк рассомлар ўғирлайди”

Apple’нинг Xerox PARC’га бостириб киришини баъзан компьютер саноати тарихидаги энг беандиша ўғрилик деб таърифлашади. Жобс гоҳида бу фикрга мағрурона қўшилади. “Инсоният яратган кашфиётларнинг энг яхшисини танлашга ва бу тажрибани ўз ишида қўллашга интилиш керак, – деб айтганди у бир куни. – Пикассо шундай деганди: “Яхши рассомлар кўчиради, буюк рассомлар эса ўғирлайди”. Ва биз ҳам буюк ғояларни ўғирлашдан ҳеч тортинмаганмиз”.

Бошқалар эса Apple’нинг қатъийлиги эмас, балки Xerox’нинг сустлиги бунга сабаб бўлган деб ҳисоблайди. Баъзида Жобс бундай нуқтаи назарни қўллаб-қувватлайди. “Нусха кўчириш машинаси – улар эришган чўққи. Улар компьютер нимага қодирлиги ҳақида тушунчага ҳам эга бўлмаган, – деганди у Xerox раҳбарияти ҳақида. – Ғалаба уларнинг қўлида эди, лекин улар ўзлари ҳаммасини барбод қилишди. Xerox ҳозир бутун компьютер тармоғига ҳўжайинлик қилиши мумкин эди”.

Иккала фикрда ҳам оз бўлса-да ҳақиқат бор, лекин ҳаммаси бу қадар оддий эмас. Ният ва ижод ўртасига соя тушади, деб айтганди Т. С. Элиот. Ва агар энг буюк ихтиролар тарихини ёдга олсак, янги ғоялар – тенгламанинг бир аъзоси, холос. Уни рўёбга чиқариш ҳам муҳим аҳамиятга эга. Жобс ва унинг муҳандис ҳамкасблари уларга Xerox PARC’да кўрсатишган график интерфейс ғоясини жиддий равишда такомиллаштирди ва уни Xerox тушида ҳам кўрмаган шаклда рўёбга чиқарди. Мисол учун Xerox ишлаб чиққан сичқончада учта тугма бор эди, уни ишлатиш қийин эди, нархи 300 доллар эди ва бир текис ҳаракатланмасди. Xerox’га ташрифдан кейин бир неча кун ўтгач, Жобс саноат дизайни билан шуғулланадиган маҳаллий компанияга бориб, компания эгаларидан бири Дин Ховига унга 15 доллардан ошмайдиган бир тугмали “ва пластикда ҳам, менинг жинси шимимда ҳам ишлайдиган” оддий сичқонча керак деб айтди. Хови буюртмани бажарди.

Нафақат деталларни, балки умуман ғояни такомиллаштиришди. Xerox яратган сичқонча ёрдамида экранда очилган дарчаларни ташиш мумкин эмасди. Apple муҳандислари дарча ва файлларни нафақат таший оладиган, балки уларни папкаларга тахлай оладиган интерфейс ўйлаб топишди. Дарча ҳажмини ўзгартиришдан тортиб то файлни кенгайтиришгача бўлган ҳар қандай операцияни бажариш учун Xerox тизимида буйруқни танлаш керак эди. Apple тизимида иш столи метафораси амалда рўёбга чиқарилди: ҳамма нарсага тегиниш, уларни қимирлатиш, жойдан-жойга кўчириш мумкин эди. Apple муҳандислари дизайнерлар билан бирга иш столига ёқимли иконкаларни қўшди, ҳар бир дарча учун пастга тушадиган меню ишлаб чиқди ҳамда сичқончани икки марта босиб, файл ва папкаларни очиш имкониятини яратди. Жобс уларни ҳар куни шошилтирарди.

Xerox раҳбарияти PARC’даги ўз ходимларининг ихтиролари билан умуман қизиқмади деб айтиш ноўрин. Улар ҳатто тижорат мақсадида маҳсулот ишлаб чиқаришга ҳам уриниб кўрди. 1981 йили Lisa ва Macintosh пайдо бўлишидан анча олдин улар фойдаланувчининг график интерфейсига, сичқончага, растрли тасвирга, дарчалар ва иш столига эга Xerox Star компьютерини ишлаб чиқарди. Лекин машина секин ишларди (катта ҳажмли файлни сақлаш учун бир неча дақиқа сарфланарди), қиммат эди (16 595 доллар) ва асосан, корпоратив тармоқ шароитида фойдаланиш учун мўлжалланганди. Табиийки, янги компьютер муваффақиятсизликка учради, атиги 30 мингта компьютер сотилди холос.

Star ишлаб чиқарилиши билан Жобс ва унинг жамоаси янги компьютерни кўриш мақсадида Xerox дўконига йўл олди. Унинг умуман фойдасизлигига ишонч ҳосил қилиб, уни сотиб олишга пул сарфламасликка қарор қилди. “Биз енгил тортиб нафас олдик, – деб эслайди Жобс. – Xerox хато қилганини тушундик, бизда эса ҳаммаси ўнгидан келади, боз устига арзонга тушади”. Бир неча ҳафта ўтгач, Жобс Xerox Star билан шуғулланган дастурчилардан бири Боб Белвиллга қўнғироқ қилди. “Сизлар умр бўйи дабдала маҳсулот яратгансизлар. Мен билан ишласангиз бўлмайдими?” – дейди унга Жобс. Белвилл рози бўлди. Ларри Теслер ҳам.

Жобс HP’нинг собиқ муҳандиси Жон Коуч раҳбарлик қилаётган Lisa лойиҳаси устида кечаётган ишларга зўр бериб аралашаверди. Коучга эътибор бермай, у ғояларни, масалан, Lisa график интерфейси дизайни ҳақидаги фикрларни тўғридан-тўғри Аткинсон ва Теслер билан ўртоқлашарди. “Жобс менга исталган вақт, соат тунги иккими, тонгги бешми, қўнғироқ қилаверарди, – дейди Теслер. – Мен қарши эмасдим, лекин бу Lisa лойиҳаси раҳбарларининг ғашига тегарди”. Жобсга жараёнга аралашмасликни буюришди ва у ўзини бир мунча муддат тийиб олди.

Аткинсон экран тўқ ранг ўрнига оқ фонли бўлиши кераклигини айтганида, жанжал келиб чиқди. Оқ фонда Жобс ва Аткинсон хоҳлаганидек, фойдаланувчи экранда кўрганини нашр қилинган вариантда ҳам кўрарди. Улар буни WYSIWYG деб аташарди, унинг аббревиатураси – what you see is what you get (“нимани кўрсанг, шуни оласан”). “Ишлаб чиқувчилар эса тилка-пора бўлган одамдек додлашди, – деб эслайди Аткинсон. – Люминофордан фойдаланишга тўғри келишини айтишди, у эса узлуксиз нур сочилишини таъминламасди ва экран тез-тез милтилларди”. Ўшанда Аткинсон Жобсга мурожаат қилди ва у уни қўллаб-қувватлади. Муҳандислар жаврашди, лекин итоат қилишди ва экран оч фонда бўлишининг ечимини топишди. “Стив энг зўр муҳандис эмасди, лекин у бирор-бир савол ортида қандай жавоб яширинганини жуда яхши тушунарди ва ходимлари нима учун буни рад этаётганини – бунинг имкони йўқлиги учунми ёки шунчаки улар ўз кучларига ишонмагани учунми – аниқлай оларди”.

Яна Аткинсон ноёб ечим топди: экранда очилган дарчалар ўрнида янги дарчалар очиш имконияти (биз у ўйлаб топган ечимга шу қадар ўрганиб қолганмизки, бу ҳақда ҳатто ўйлаб ҳам кўрмаймиз). Аткинсон дарчалар жойини ўзгартириш имконини ўйлаб топди. Бу столда қоғозларни жойлаштиришга ўхшарди, унда остида қолган дарчалар буйруқ берилишига қараб пайдо бўларди ёки йўқоларди. Албатта, компьютер экранидаги пикселлар остида пикселларнинг яна бир қатлами йўқ ва очилган дарча остида бошқа дарчалар йўқ эди. Бунга эришиш учун “ҳадлар” деб аталган мураккаб кодлаш тизими керак бўлди. Аткинсон бу вазифага киришганига сабаб шу эдики, у Xerox PARC’га борганида шунга ўхшаш нарсага кўзи тушганди. Маълум бўлишича, илмий-тадқиқот маркази ходимлари бу ишланмани такомилига етказа олишмаган ва кейинчалик Аткинсон бунинг ечимини топганидан хабар топгач, улар Аткинсонга лол қолганини айтишган. “Мана ғафлатнинг кучи, – деб масхаралагандай кулимсиради Аткинсон. – Мен бу вазифа ҳал этилмайдиган вазифа эканини билмасдим, шунинг учун уни уддаладим”. У шу қадар ғайрат билан ишлардики, бир куни тонгда ўзининг “корвети”сида тўхтаб турган юк машинасига бориб урилди ва нариги дунёга равона бўлишига бир баҳя қолди. Жобс уни кўргани ғизиллаб касалхонага келди. Аткинсон хушига келганида Стив унга “Биз сендан жуда хавотир оляпмиз” деди. Аткинсон базўр кулди-да шундай деди: “Хавотир олма, ҳадлар ёдимда”.

Яна Жобс жамоа ишни бир текис бажаришига интиларди: кўздан кечирилаётган ҳужжат қатордан-қаторга сакрамаслиги керак, балки кўз олдидан сузиб ўтиши керак. “У интерфейс фойдаланувчига ёқадиган бўлишини талаб қилди”, – эслайди Аткинсон. Яна у сичқонча билан курсорни фақат чапга, ўнгга, тепага ва пастга эмас, балки исталган йўналишда ҳаракатлантиришни хоҳларди. Бунинг учун иккита ғилдиракча ўрнига шарик керак бўларди. Муҳандислардан бири Аткинсонга бундай сичқончани кўп миқдорда ишлаб чиқариш мумкин эмас, деб айтади. Кечки овқат пайти Аткинсон Жобсга муҳандиснинг шу гапини етказди. Эртаси куни ўша муҳандис ишдан бўшатиб юборилди. Унинг ўрнига келган муҳандис Аткинсонга айтган гапи шу эди: “Мен бундай сичқончани яратишим мумкин”.

Аткинсон ва Жобс қанчадир вақт энг яқин дўст бўлиб қолди ва Good Earth ресторанида тез-тез тушлик қилишарди. Лекин Жон Коуч ва Lisa устида ишлаётган бошқа маслаҳатчи муҳандислар, HP’нинг кўпчилик ходимлари каби, жиддий ва консерватив одамлар эди. Улар Жобс ишга аралашмаслигини талаб қилишди ва унинг қўполлигидан хафа бўлишарди. Манфаатлар тўқнашуви ҳам бунда роль ўйнаганди. Жобс оддий, арзон, “фольксваген” автомобиллари каби чинакам халқбоп компьютер яратишни хоҳларди. “Мен каби оддий компьютер яратишни хоҳловчилар ҳамда Коучга ўхшаган корпорациялар учун маҳсулот яратишни хоҳлайдиган ходимлар ўртасида тинимсиз қаттиқ кураш кетарди”, – деб эслайди Жобс.

Ниҳоят Скотт ва Марккула Apple’да тартиб ўрнатишга қарор қилишди. Жобснинг ўзини агрессив тутиши уларни ташвишга солаётганди. 1980 йилнинг сентябрида улар махфий фитна уюштиришга аҳд қилишди. Коуч Lisa’ни ишлаб чиқиш бўлимининг раҳбари қилиб тайинланди ва унинг қарорларига қарши чиқиш мумкин эмасди. Шу тариқа Жобс қизи шарафига аталган компьютер устидан назоратни йўқотиб қўйди. Яна у илмий тадқиқотлар ва ишланмалар бўйича вице-президент лавозимидан ҳам озод этилди. У ваколатлари йўқ директорлар кенгаши раиси бўлиб қолди, яъни раҳбарлик қилиш ҳуқуқига эга Apple’нинг расмий вакилига айланди. Бу Жобснинг иззат-нафсига тегди. “Дилим оғриди. Марккула мени тарк этди. Скотти иккови мени Lisa’га раҳбарлик қилишга қодир эмас, деган хулосага келишди. Мен бу ҳақда кўп ўйладим, бундай илтифотсизлик мени ранжитди”, – деди Жобс.

9-боб. Очиқ акциядорлик жамияти. Бой ва машҳур

Опционлар

1977 йил январда Марккула Жобс ва Возняк билан бирлашиб, ширкатни Apple Computer Co.га айлантираётганида, улар компания нархини 5309 долларга баҳолашганди. Тўрт йилдан кам вақт ўтгач, компаньонлар очиқ акциядорлик жамиятини ташкил этиш керак деган қарорга келди. Синов тарзида чиқарилган биринчи синов акциялари суммаси кутилганидан ҳам зиёда бўлди; бунақаси 1956 йилда Ford Motors акциялари билан кузатилганди. 1980 йилнинг охирида Apple’нинг нархи 1,79 миллиард долларга етди. Компаниянинг 300 нафар акциядори миллионерларга айланди.

Лекин Дэниел Коттке улар орасида йўқ эди. У Жобснинг университетдаги энг яқин дўсти эди, у билан бирга Ҳиндистонга борганди, олма фермасидаги жамоада яшаганди. Стив Крисэнн Бреннан билан жанжаллашиб юрганида, улар бирга уйни ижарага олганди. Коттке Apple’га келган пайтда компания Жобснинг гаражида жойлашганди ва компанияда ҳали ҳам соатбай асосда ишларди. Лекин бундай лавозим билан акцияларни сотиб олиш учун Apple илк акциялар чиқаришдан олдин ўз ходимларига эълон қилган опционга умид қилиб бўлмасди. “Мен Стивга тўлиқ ишонардим, у дўстини унутиб қолдирмайди деб ўйлардим ва унга босим ўтказишни хоҳламасдим”, – деб тан олади Коттке. Лекин Коттке расман штат муҳандиси эмасди, балки соатбай ҳақ тўланадиган техник бўлиб ишларди, штатда ишламайдиган ходимларга опционлар берилмасди.

Ҳатто, шунга қарамай, Котткега “таъсис этувчи акциялар”ни таклиф қилиш мумкин эди, лекин Жобс ўзи билан бошида елкама-елка бўлганларни унчалик суймасди. “Стив ва содиқлик – бир-бирига зид тушунчалар. У бефаволик тимсоли. У қачонлардир ўзига яқин бўлганларни ташлаб кетади”, – дейди Энди Херцфельд. У компанияга асос солинган илк даврда Apple’да муҳандис бўлиб ишлаганди.

Коттке Жобсни хонаси олдида пойлаб ўтиришга ва уни қўлга тушириб, ундан ҳаммасини дангал сўрашга қарор қилди. Лекин Жобс ҳар гал қўл силтаб дўстига эътибор бермасди. “Нега Стив менга бундай лавозимда ишлайдиганларга опцион берилмайди деб тўғрисини айтмаганини ҳеч қачон тушунмаганман, – деб ҳайрон бўлади Коттке. – Нима бўлса ҳам у менинг дўстим эди. Алдашнинг нима кераги бор эди? Ундан акциялар ҳақида сўраганимда, у менга тўғридан-тўғри бошлиғим билан гаплашишни маслаҳат берди”. Биринчи очиқ таклифдан деярли ярим йил ўтгач, Коттке охири ўзини қўлга олиб, ҳаммасини муҳокама қилиш учун Жобснинг хонасига келди. Лекин у Котткени шу қадар совуқ кутиб олдики, Котткенинг юраги дов бермади. “Мен овоз чиқармай йиғладим. У билан шу-шу гаплаша олмадим, – деб эслайди у. – Дўстлигимиз ниҳоясига етди. Афсус”.

Таъминот блокини терган муҳандис Род Холтда опционлар кўп эди ва у Жобсни кўндирмоқчи бўлди. “Дўстинг Дэниел масаласини ҳал қилиш керак”, – деди Род ва у билан акцияларни баҳам кўришни таклиф қилди. “Сен қанча берсанг, мен ҳам шунча бераман”, – дейди Холт Жобсга. “Ажойиб, – деб жавоб берди Жобс. – Мен унга ҳеч нарса бермайман”.

Возняк эса ўзини бутунлай бошқача тутарди. Илк оммавий таклифгача у қирқ нафар ўртамиёна ходимга жуда арзон нархда икки мингта акция сотишга қарор қилди. Натижада уларнинг кўпчилиги ўзига уй сотиб оладиган жаражада етарли маблағ ишлаб олишди. Возняк ўзи ва янги хотинига данғиллама уй сотиб олди, лекин тез орада рафиқаси у билан ажрашиб, ундан уйни тортиб олди. Яна у уларга адолатсиз муносабатда бўлишди деб ҳисоблаганларга, шу жумладан, Коттке, Фернандес, Уиггинтон ва Эспиносага ўз акцияларини берди. Вознякни ҳамма яхши кўрарди, шунчаки унинг сахийлиги учун эмас, кўпчилик Жобснинг “Стив ёш болалардек содда” деган гапига қўшиларди. Бир неча ой ўтиб, кимдир эълонлар тахтасига United Way хайрия жамғармасининг рекламасини осиб қўйди. Унда қашшоқ киши тасвирланган, остига эса “Воз 1990 йилда” деб ёзиб қўйилганди. Жобсни содда деб бўлмасди: у Крисэнн Бреннан билан боғлиқ барча масалаларни компания очиқ акциядорлик жамиятига айланишидан олдин ҳал қилиб олиш ҳақида бекорга жон куйдирмаганди.

Жобс илк акцияларнинг очиқ тарзда жойлаштирилишида расмий вакил бўлди ва у шу битим билан шуғулланган Уолл-стритнинг иккита инвестиция банки – Morgan Stanley’ни ва Сан-Францискодаги Hambrecht and Quist номли ихтисослиги тор бир фирмани танлашда ёрдам берди. “Morgan Stanley ходимлари билан Стив жуда ҳурматсиз муносабатда бўлди, тўғри, банк у вақтда оғир дамларни бошидан ўтказаётганди”, – дейди Билл Хамбрехт. Morgan Stanley бир акцияга 18 доллар нарх қўйишни режалаштираётганди, лекин тез орада уларнинг қиймати тезда кўтарилиб кетиши аниқ эди. “Менга айтингчи, биз 18 доллар деб баҳолаган бу акцияларни нима қиласиз? – деб қизиқиб сўради Стив. – Сиз ахир уларни ўз мижозларингизга сотасиз, тўғрими? Шундай экан, нима учун мендан 7 фоизлик комиссия олмайсиз?” Хамбрехт юзага келган амалиёт ўта адолатсиз эканини тан олди ва акцияларнинг илк оммавий чиқарилишидан олдин уларни баҳолаш учун тескари аукцион ўтказишни таклиф қилди. 1980 йилнинг 12 декабрь тонгида Apple очиқ акциядорлик жамиятига айланди. Бу вақтга келиб банкирлар бир акцияни 22 доллар этиб баҳолади. Жобс Hambrecht and Quist офисига савдолар очилиш вақтида келди. 25 ёшида у 256 миллион долларлик маблағга эга бўлди.

Йигитча, сен бойсан

Стив Жобснинг пулга бўлган муносабати миллионер бўлишидан олдин ҳам, ундан кейин ҳам ҳар доим мураккаб бўлиб келган. Жобс ўз ихтироларини бепул улашишга тайёр дўсти Вознякнинг ихтиролари шарофати билан бойиб кетган идеалист ва хиппи эди ҳамда Ҳиндистон бўйлаб саёҳат қилган ва ўз бизнесини яратишни ўз вазифаси деб билган дзен-буддист эди. Қандайдир ғайриоддий тарзда у барча ушбу хислатларни ўзида мужассамлаштира оларди, шунинг учун бири бошқасига халақит бермасди.

Унга айрим нарсалар ёқарди, айниқса, энг сифатли “порше” ва “мерседес” автомобиллари, Henckel пичоқлари, Braun маиший техникаси, BMW мотоцикллари, Ансел Адамс фотосуратлари, Bosendorfer пианиноси ва Bang & Olufsen овозли аппарати. Лекин у яшаган уйлар, унинг бойлигига қарамай, жимжимадорлиги билан ажралиб турмасди, шу қадар одми эдики, ҳатто шейкер[5]5
  Шейкерлар – “Исо Масиҳнинг келишига ишонувчилар уюшмаси” (АҚШдаги протестант диний секта) аъзолари – тақводорлик ва камсуқум бўлиб яшаш тарафдорлари.


[Закрыть] ҳам уялган бўларди. Ўшанда ҳам, кейин ҳам у дабдабасиз саёҳат қилди, хизматкорлар ёлламади, унинг ҳатто соқчилари ҳам йўқ эди. Қимматбаҳо автомобиллар сотиб оларди, лекин уларни ўзи бошқарарди. Марккула икки кишилик Learjet самолётини сотиб олишни таклиф қилганида, у рад этганди (лекин охир-оқибат Apple’дан шахсий Golfstream’ни талаб қилди). Отаси каби Стив ҳам ҳар бир цент учун савдолашарди, лекин фойдани кўзлаб, ҳеч қачон маҳсулот сифатидан воз кечмасди.

Apple очиқ акциядорлик жамиятига айланганидан кейин ўттиз йил ўтгач, у кутилмаган бойлик унга қандай таъсир қилгани ҳақида шундай фикрлайди:

“Мен ҳеч қачон пул ҳақида ўйламаганман. Мен ўртамиёна оилада катта бўлганман ва оч қолмаслигимни аниқ билардим. Atari’да мендан яхши муҳандис чиқишини ва доим ўз нонимни топиб кетишимга қодирлигимни тушундим. Университетда ва Ҳиндистонга саёҳат қилган вақтимда мен онгли равишда камбағал яшашни танладим, мен ҳатто ишлашни бошлаганимда ҳам жуда оддий яшадим. Мен камбағал эдим ва бу ажойиб эди, чунки пул ҳақида ўйлашимга тўғри келмасди, кейин эса мисли кўрилмаган даражада бойиб кетдим ва ўшанда ҳам пул ҳақида ўйламадим. Мен Apple’даги ҳамкасбларимни кузатдим, улар бойиб кетгач, турмуш тарзини ўзгартириш керак деган қарорга келишарди. Уларнинг айримлари “роллс-ройслар” ва ҳашаматли уйлар сотиб олар, хизматкор ёллар, кейин эса хизматкорларга қўшимча бошқарувчилар ёлларди. Уларнинг аёллари пластик операциялар қилар ва қўғирчоқларга айланиб оларди. Мен бундай яшашни хоҳламасдим. Бу ахир тентаклик-ку. Ва мен ўзимга пул мени бузмайди деб сўз бердим”.

Лекин Стивни саховатпеша деб ҳам айтиб бўлмайди. У бир вақтлар хайрия жамғармасига асос солганди, лекин жамғарма директори билан гаплашиш унга ёқмаслигини тезда тушунди. Уни ўзи ёллаганди, у ҳар доим хайр-эҳсон қилишнинг янги усуллари ва қандай қилиб “фойдали эхсон қилиш” ҳақида гапираверарди. Жобс ўзининг сахийлиги билан мақтанадиганларга нафрат билан қарарди ёки хайрия ишларига янгилик олиб кира оламан деб ўйлаганди. У қашшоқлар чалинадиган касалликларга қарши курашиш учун Seva Foundation жамғармасининг очилишига беш минг долларлик чекни билдирмай Ларри Бриллиантга юборади ва ҳатто директорлар кенгашига киришга ҳам рози бўлади. Лекин йиғилишлардан бирида Режис Маккенна агентлигига пиар-лойиҳаларни бериш ва молиялаштиришнинг янги манбаларини излаш борасида машҳур врач билан баҳслашиб қолади. Бу охири Жобс жаҳли чиқиб, ҳўнграб юбориши билан тугайди. Бриллиант билан улар Seva учун Grateful Dead берган хайрия концерти саҳна ортида ярашиб олишади. Лекин илк акциялар оммавий таклиф қилинишидан кейин Бриллиант ва директорлар кенгашининг бир нечта аъзоси, жумладан, Уэйви Грей ва Жерри Гарсиа Apple’га хайр-эҳсон илтимоси билан келганида Жобс уларни очиқ юз билан кутиб олмайди. У пул ўрнига Seva Непалда кўзи ожизлар муаммолари бўйича ўтказмоқчи бўлган тадқиқотда жамғармага совға қилинган VisiCalc дастури ўрнатилган Apple II компьютеридан фойдаланиш усулларини таклиф қилади.

Энг қимматбаҳо совғани Жобс Пол ва Кларага, ўз ота-онасига атаганди. Уларга Жобс 750 минг долларлик акцияларни совға қилди. Бир қисмини улар Лос-Альтосдаги уй қарзини тўлаш учун сотиб юборди, бунинг шарафига базм уюштиришди. Жобс уларни кўргани келди. “Ота-онамнинг ҳаётида биринчи марта ипотека муаммоси йўқ эди, – деб эслайди у. – Улар базмга дўстларини таклиф қилишди. Ҳаммаси жуда яхши ўтди”. Лекин улар янги уй сотиб олганлари йўқ. “Уларга бунинг кераги йўқ, – дейди Жобс. – Улар шундоқ ҳам бахтли”. Бир йилда бир марта Princess Cruises компанияси уюштирадиган денгиз саёҳатига бориш – улар ўзларига эп кўрадиган ягона эркалик эди. Стивнинг сўзларига қараганда, Панама канали бўйлаб сузиш дадасида “катта таассурот қолдирган”, чунки у Пол уруш вақтида хизмат қилган кема Сан-Францискога келган даврни эслатарди.

Apple’нинг муваффақияти ортидан Жобс ҳам шуҳрат қозонди. Inc. журнали 1981 йилнинг октябрида Жобснинг илк фотосуратини чоп этди. Унинг сарлавҳаси шундай эди: “У бизнесни батамом ўзгартириб юборди”. Суратда жинси ва оқ қўйлак ҳамда ялтироқ пиджак кийган калта соқолли, узун сочли Жобс Роберт Фридланддан ўрганган гипнотик нигоҳ билан тўғри камерага боққанча Apple II’га таяниб турарди. Мақолада эса қуйидаги жумлалар келтирилганди: “Стив Жобс гапираётганида келажакни кўра оладиган ва уни ўз ҳаётида рўёбга чиқариш учун бор кучини сарфлайдиган одам сифатида унинг кўзлари ғайрат ва иштиёқ ўтида ёнади”.

1982 йилнинг февралида Time журнали ёш бизнесменлар ҳақида бир қатор мақолалар чоп этди. Журнал муқовасида китобхонга гипнотик нигоҳ билан қараётган Жобс сурати туширилган эди. Мақола муаллифи Стив “деярли бир ўзи шахсий компьютерлар тармоғини яратди” деб ёзганди. Унинг Майкл Мориц томонидан ёзилган қисқа таржимаи ҳолида шундай дейилганди: “26 ёшида Жобс бундан олти йил аввал ота-онасининг ётоғида ва гаражида асос солинган компанияни бошқармоқда, бу йил эса сотув ҳажми тахминларга кўра 600 миллион долларни ташкил этиши керак… Баъзида Жобс раҳбар сифатида ходимларига қаттиқ ва қўпол муносабатда бўлади. У буни рад этмаган ҳолда шундай дейди: “Мен ўзимни бошқаришни ўрганишим керак”.

Шон-шуҳрат ва бойликка қарамай, Стив ўзини норасмий одам деб ҳисоблашда давом этарди. Стэнфордда талабалар билан учрашувда у Wilkes Bashford дўконидан сотиб олинган оёқ кийими ва пиджагини ечиб, йога билан шуғулланаётган одам шаклида столга ўтириб олди. Тингловчиларнинг Apple акциялари нархи қачон кўтарилади деган саволларини Жобс индамай эътиборсиз қолдирди. Бунинг ўрнига тармоқнинг келажаги ҳақида фикр юритди, бир куни китоб билан тенг компьютер яратишга умид қилаётганини айтди. Бизнес ҳақидаги саволлар тугагач, Жобс аудитория билан роль алмашди ва мулойим бўлиб ўтирган тингловчилардан “Орангизда бокиралар нечта?” деб сўради. Асабий кулгу эшитилди. Сўнгра “Ким ЛСДни татиб кўрган?” деб сўради. Кулгу кучайди, бир ёки иккита одам қўл кўтарди. Кейинчалик Жобс янги авлодни манфаатпараст ва мансабпараст деб атайди. “Мен мактабда ўқиб юрган пайтимда олтмишинчи йилларнинг шовқини босилганди, унинг ўрнида пайдо бўлган ишбилармонлик ҳали куч тўпламаганди, – дейди Стив. – Ҳозирги талабаларга идеализм ёт бегона. Ҳеч бўлмаса, улар бизга ўхшаб руҳий изланишга интилмайди ва турли фалсафий масалаларга вақт сарфламайди, уларни фақат бизнес қизиқтиради”. Жобс ўз даврининг ёшлари бундай бўлмаган деб таъкидлайди. “Олтмишинчи йилларнинг идеалистик шамоли ҳали ҳам бизнинг елканларимизни ҳилпиратмоқда. Мен таниган тенгдошларимнинг кўпчилигидан буни йўқота олмайсиз”.