Текст книги "Умр дарёси"

ФИЛИАЛ ДИРЕКТОРИ

Амир Тўраевнинг иш фаолиятига қирқ беш кун тўлган куни эди. Эрталаб филиал директори Иззат Суннатов унинг хонасига шашт билан кириб келди. Кайфияти йўқлиги ҳатти-ҳаракатидан билиниб турарди. Одатдаги ҳазил-ҳузулдан дарак йўқ, у салом-аликни ҳам насияга қолдириб, олиб борилаётган илмий-тадқиқот ишлар тўғрисида суриштира бошлади, сўнгра эса лаборатория ҳолати қандайлиги билан қизиқди. Барча саволларига ижобий жавоб олгач:

– Ука, мана, олим ҳам бўлиб олдингиз(директорнинг илмий даражаси йўқ эди). Сўнгги пайтларда обкомдаги дўстларингиз негадир сизни тез-тез чақирадиган бўлиб қолди, нима, менинг ўрнимга директор бўлмоқчимисиз?! – деди Иззат Суннатов бошқача оҳангда.

– Иззат ака, сиз билан ишлаётганимга ҳали икки ой ҳам бўлгани йўқ. Менга шунча имкониятлар яратиб берганингиз учун аввало, сизга раҳмат! Москвада бўлиб, Олий Аттестация Комиссияси йиғилишида иштирок этдим. Садриддин Хўжаевичнинг рухсати билан бир ҳафта дам олдим. Сизнинг ўрнингизга директор бўлиш эса хаёлимга ҳам келгани йўқ. Жамоада сиздан кейинги иккинчи одамман, ортиқча гапларга ҳожат бўлмаса керак, назаримда. Яхшиси, ака-укалардек келишиб, ишлайверайлик, – деди ҳеч нарсадан хабарсиз Амир Тўраев.

Унинг бу гапларидан филиал директорининг баттар жаҳли чиқиб, жазаваси қўзғалди:

– Нега бўлмаса бугун соат 12 да жамоамизни область партия қўмитасининг бюроси йиғилишига чақиришаяпти?! Сиз Москвага кетганингиздан сўнг Григорий Степанович Парамонов (У обкомнинг қишлоқ хўжалик бўлими ходими эди.Ш.Ш.) ҳамма ҳужжатларни титиб, бир папка ҳисобот тайёрлаб кетди, – деб муовинига тикилди.

– Иззат ака, бу гаплардан менинг мутлақо хабарим йўқ! Ўзимнинг ташвишларим, ишларим бошимдан ошиб ётибди. Сиз шундай шубҳа-гумонларга бораётган бўлсангиз, бугуннинг ўзидаёқ С.Х.Юлдашевга мени вазифамдан озод қилишини сўраб ариза ёзаман! Менга ҳеч нарса керак эмас, сиз иғво-бўҳтонларга учманг, мени тинч қўйсангизчи, Иззат ака, – деди Амир Тўраев ҳам бир оз қизишгандек бўлиб. Унинг бу гапларидан сўнг директор ҳовуридан тушди шекилли:

– Мен сизни ҳурмат қиламан, ука! Бу гапларингизда ҳақиқат борлиги сезилиб турибди. Агар обком бюросида сизга сўз бериб қолишгудек бўлишса, албатта филиалнинг фаолияти ва мен ҳақимда ижобий фикр билдиринг, келишдикми, ука? – деди анчайин мулойим оҳангда.

– Келишдик, яхши кўрсаткичлар ҳақида, албатта гапираман, бундан кўнглингиз тўқ бўлсин, – бўлдими, дегандек Амир Тўраев ўрнидан қўзғалди.

* * *

Кундузи соат 12:00 да обкомнинг бюро йиғилиши бошланди. Унда биринчи бўлиб илмий-тадқиқот институти филиалининг иш фаолияти масаласи кўриладига бўлди. Обком саркотиби Рўзмат Ғойибов ўрнидан туриб, институт филиалининг жамоаси билан таниша бошлади:

– Филиал директори Иззат Суннатовни яхши биламиз. Бекорчи, илмга ҳам, қишлоқ хўжалигига ҳам бир тийинлик фойдаси тегмаган! Хўш, сен кимсан?! – деди у Амир Тўраевга қараб.

Григорий Степанович Парамонов вазиятни юмшатмоқчи бўлди шекилли, ўрнидан туриб:

– Бир ойча аввал филиалга илмий ишлар бўйича директор ўринбосари вазифасига келган, қишлоқ хўжалик фанлари номзоди, ўз соҳасини яхши билади, жамоа ва давлат хўжаликларига бориб, уларнинг ишларига яқиндан ёрдам бераяпти…, – деди.

Обкомнинг иккинчи котиби Иван Иосифович Головачёв ўтирган жойидан:

– Парамонов, унинг оғзидан ҳали она сути кетмаганку, бунча мақтайсиз, хўжаликларга нима ҳам ёрдам қилаоларди?! – дея нописадлик билан луқма ташлади.

Дарҳақиқат, Амир Тўраевнинг азалдан ҳам жуссаси кичик эмасми, айниқса, диссертация ҳимояси ва Олий Атестация Комиссияси масаласида анча озиб, гавдаси ёш болаларникидек кўринарди. Иккинчи котиб шунга шама қилаётганди.

– Хўш, тўхтаб тургинчи Иван, бу болани аввал бир имтиҳон қилиб кўрайликчи, – дедида, область саркотиби унга пахтадан мўл ҳосил олиш учун қандай меъёрларда ғўза қатор ораларини ўғитлаш ва озиқлантириш даврини қачон тугатиш кераклиги тўғрисида бир нечта саволлар берди.

Берилган барча саволларга Амир Тўраев малакали мутахассислардек саркотибга маъқул келадиган тарзда бурро-бурро жавоб қайтарди. Саркотиб пастда ўтирган Косон райони қишлоқ хўжалиги бошқармасининг бошлиғи Абдулла Қиличовдан “Жавоблари қандай?” деб сўраганди, у “аъло” деб жавоб қайтарди. Саркотиб Иван Иосифович Головачёвга қараб “Хўш Иван, сенда савол борми?” деди. У ҳам саволи йўқлигини билдирди-да, “Яхши мутахассис экан” деб қўйди. Сўнгра Амир Тўраевга теккизиб:

– Парамонов, бунчалик таланти бор экан, яшириб юрмасдан нега бизларга, яъни бюрога маълум қилмагансиз? – сўнгра Амир Тўраев томон бурилди. – Менга қарагин, ўзи неча ёшдасан? – деди пичинг қилиб.

Амир Тўраев ҳали ҳам ўрнига ўтирмаганди. У тортинмасдан:

– Менми, Иван Иосифович, йигирма икки ёшга кирдим, – деди-ю, яна балога қолди, Иван Иосифович тутоқиб кетди:

– Ў-ў олим бола, ўйлаб гапираяпсанми?! Ўзи коммунистмисан, ёки ёшинг хотирангдан кўтарилдими?! Мен айтдимку, бу бола ҳали гўдак, деб, – ўзиникини маъқуллаб Парамоновга қаради.

Обкомнинг биринчи котиби Рўзмат Ғойибов:

– Григорий Степанович, кадр сеники, яхшироқ таништиргин, бизлар ҳам билайлик! – деди.

– Рўзмат Ғойибович, унинг ёши ростдан ҳам 22 да. Тошкент қишлоқ хўжалик институтини тугатган. Сўнгра шу институтнинг аспирантурасида ўқиган, коммунист, мелиорация ва суғориладиган деҳқончилик соҳалари бўйича номзодлик диссертациясини ёқлаган. Ўзи асли косонлик. Марказий газеталарда кўплаб илмий-тадқиқот мақолалари чоп этилган…, – деб Парамонов сўзини тугатди.

Аслида обкомнинг биринчи котиби Рўзмат Ғойибов ёш ва иқтидорли олим Амир Тўраевни яхши танир, ҳатто у билан далада бир бора суҳбат ҳам қилганди. Унинг бу ҳатти-ҳаракатларидан мақсад, ёш олимни бошқаларга таништириш эди.

Ўша куни обком бюроси собиқ Бутуниттифоқ пахтачилик илмий текшириш институтининг Қашқадарё филиали олиб бораётган илмий-тадқиқот ишларини қониқарсиз деб топди. Филиал директори Иззат Суннатовга қаттиқ ҳайфсан берилиб, ўз вазифасидан озод этилди. Амир Тўраевнинг яқинда иш бошлагани ҳисобга олиниб, у вақтинчалик директор вазифасини бажарувчи этиб тайинланди. Бюродан сўнг йигирмага яқин олимтадқиқотчилар Григорий Степанович Парамонов бошчилигида яна филиалга қайтишди. Парамонов филиал жамоасининг йиғилишини ташкил этиб, янги раҳбарга кўплаб топшириқлар берди ва собиқ директор билан ҳайрлашди.

Обком вакили кетгач, собиқ директор Иззат Суннатов Амир Тўраев билан ростакамига жанжаллашди. Янги раҳбар эса бугунги бўлиб ўтган воқеаларни ҳатто тасаввурига ҳам сиғдираолмаётганди. Сабаби, унинг ҳеч нарсадан хабари йўқ эди!

Ҳохлайдими йўқми, филиалнинг янги раҳбари ўз вазифасини бажаришга киришди. Аммо, у собиқ директорнинг хонасидан ҳам, хизмат автоуловидан ҳам фойдаланмади. Аввалги хонасида ўтириб, илмий ишларни назорат қилар, филиал кўрсаткичларини самарали бўлишини таъминлар, аспирант ва олимларга шароит яратиб, уларга қўлидан келганча ёрдам бериш чораларини кўрар, илмий-тадқиқот ишларига тааллуқли мақолаларни илмий-оммабоп журналларга ва вақтли матбуот саҳифаларига чоп эттиришга бош-қош бўларди.

* * *

Обкомнинг бюроси бўлиб ўтган куни, Амир Тўраев ишдан сўнг Пўлатидаги уйига борганида отаси уни кутиб турган экан. Негадир, отасининг чеҳраси очиқ эди. Ўғлини дастурхонга чорлади. Ҳол сўрагандек бўлиб, гап бошлади:

– Ўғлим, ҳамма гапдан хабарим бор. Бугун саркотибнинг саволларига мазмунли жавоб берибсан, бу яхши гап! Иван Иосифович Головачёвнинг дашномларига кўп ҳам хафа бўлаверма. У маҳаллий кадрларни жуда ёмон кўради! Ундан доимо эҳтиёт бўлиб юрганинг маъқул. Ўзининг касби ўқитувчи бўлгани билан жаллоддек, ҳар қандай шароитда ҳам ким бўлишидан қатъий назар хато топишга ҳаракат қилади! Ўта раҳмсиз одам!

Шуни унутмагин, ҳаётда тўғрилик ва ҳалоллик инсонга бахт ва омад келтиради. Мен бюрода бўлиб ўтган ҳамма гап-сўзларни эшитдим. Хушвақт гапириб берди. Сени бундан буён босиқ бўлишингни ҳам айтди. Бола икки-уч ёшида тилга киради, лекин тилини тийиб туриши учун кўп вақт керак. Тўғри сўзни ўта вазминлик билан сўзлаш эса катта талант ҳисобланади. Хушвақт ҳам бундан кейинги қиладиган ишларингни режалаштириб, шошмасдан ва яхшилаб ўйлаб амалга оширсин, деб огоҳлантирди. Бугун ўзингни ҳақиқий олим эканлигингни кўрсатибсан, лекин мағрурланмагин, кўп ҳам билимдонлик қилма, кўпроқ тинглашни одат қилгин.

Асли пўлатилик бўлган юксак маданиятли, тинибтинчимас ва дунёқараши кенг инсон Хушвақт Ражабович Қўйбоқаров ҳамқишлоғи Тўра Орзиқуловни ҳурматини жойига қўйиб, ҳар доим иззат ҳурмат кўрсатарди. У Қашқадарё областьи ижроия қўмитасининг раиси, кейинчалик республика Қишлоқ хўжалиги министрининг биринчи муовини, Республика Тайёрлов министри лавозимларида фаолият кўрсатганди (Аллоҳ ўз раҳматига олган бўлсин).

ЯНГИ ИШГА ТАКЛИФ

Амир Тўраев собиқ Бутуниттифоқ пахтачилик илмий-текшириш институтининг Қашқадарё филиалига директор бўлиб ишлаётган кунларнинг бирида область партия қўмитаси қишлоқ хўжалиги бўлимининг мудири Григорий Степанович Парамонов уни ўз қабулига таклиф этди.

– Сен билан суҳбатлашишни обком саркотиби Рўзмат Ғойибов менга топширди, – деб гап бошлади бўлим мудири.

Григорий Степанович Парамонов ўрта махсус маълумотли зоотехник мутахассислигига эга бўлиб, чорвачилик, деҳқончилик ва иқтисодиёт соҳаларининг илмий-амалий томонларини жуда яхши биларди. Шу билан бирга муомалани ҳам жойига келтириб, адолат билан фикр-мулоҳаза юритарди. Қишлоқ хўжалиги, фан ва техника тараққиёти, шунингдек, экинлар тарихи тўғрисида Амир Тўраев билан бир неча бора мунозарага ҳам боришган эди. Иқтидорли ёш мутахассисларни ҳурмат қилар ва ўзига тенг кўриб, мулоқотда бўларди. Унинг ушбу инсоний хислатларини Амир Тўраев ҳам ёқтириб, ўзини унга эркин тутарди.

– Григорий Степанович, сиз мени имтиҳондан ўтказмоқчимисиз? Яхшиси, бўладиган гапдан гапираверинг. Шунчаки суҳбатлашмоқчимисиз ёки бирор ишни бўйнимга юкламоқчимисиз? – деди Амир Тўраев гапни ярим ҳазилга буриб.

– Нима, сени имтиҳон қилиш мумкин эмасми? – кулди бўлим мудири.

– Сиз, албатта катта ҳаётий ва касбий тажрибага эга инсонсиз, буни тан оламан. Ҳатто, сизнинг билимдонлигингиз олдида таъзим қиламан. Лекин, ўрта маълумотли одам қишлоқ хўжалиги фанлари номзодини имтиҳон қилиши инсофдан бўлмаса керак.

Григорий Степановичнинг гапи оғзида қолди, сўнгра ўзини тутаолмасдан қаҳ-қаҳ отиб, роса кулди.

– Амир, сендан буни кутмаган эдим, роса бопладингку, энди менинг олий маълумот олишимнинг иложи йўқ, олимлик тўғрисида эса гапирмаса ҳам бўлади, – деди кулгисини базўр тўхтатиб Парамонов.

– Григорий Степанович, менга нима ҳақдадир айтмоқчи эдингиз шекилли?

– Амир, обкомнинг биринчи котиби сени Нишон районида янгидан ташкил этилган 6-давлат хўжалигига директор қилиб жўнатмоқчи. Лекин у ерда ўн минг гектар яйдоқ чўлдан бошқа ҳеч нарса йўқ. Ҳали ёшсан, тажрибанг ҳам етарли эмас, чарчаб қоласан, деган хавотирдаман. Ҳаракат қилсанг, албатта эплашинг ҳам мумкин, бу қонингда бор! Мана, аканг Али ҳам қойил қилиб ишлаяпти. Ўзининг ташкилотчилигини, яхши муҳандис эканлигини кўрсатди. Сен яхшилаб ўйлагин. Иложи бўлса мен айтган давлат хўжалигини бориб, кўриб келгин. Эртага эрталаб соат 10:00 да Рўзмат Ғойибов сени қабул қилади, бюро аъзолари ҳам бўлади. Ҳар ҳолда тайёргарлик кўриб қўйсанг ёмон бўлмайди, – деб Григорий Степанович Амир Тўраев билан ҳайрлашди.

У коридор бўйлаб эндигина одимлаётганди ҳамки, Парамонов хонасидан чиқиб, уни яна қабулига чорлади. Қайтиб киргач, бўлим мудири тик турган ҳолда: “Кеча Ульянов райкомининг биринчи котиби Муродулла Саидов Рўзмат Ғойибовичнинг қабулида бўлиб, сени район қишлоқ хўжалик бошқармасига бошлиқ қилиб юборишларини сўради. У “Районимиз областдаги энг йирик жамоа, юз минг тонна пахта етказиб беришимиз керак, менга ёш, билимдон мутахассислар керак” деди. Буни ҳам ҳисобга олиб қўйгин”, деб огоҳлантирган бўлди.

Амир Тўраев ишхонасига жўнар экан, “6-давлат хўжалигини яхши биламан. Бу ерда на иморат, на одам бор, ишни нолдан бошлашим керак. Қурилиш ишлари ҳам ҳалигача бошланмаган, фақат бир дона кўчма вагон бор, холос. Ўйлаб кўриш керак…” деган ўй унинг миясида ғужғон ўйнарди.

У филиал биносига кириб, амалга оширилаётган илмий-тадқиқот ишларни, ҳисоботларни диққат билан кўриб чиқди. Ҳаммаси қоидадагидек давом этаётганди. Шу пайт хизмат столи четидаги телефон жиринглаб қолди. Гўшакни кўтарди, Григорий Степанович экан. Телефонда савол-жавоб бошланди:

– Қаердасан?

– Ишдаман, ҳозиргина келдим.

– Мен билан бўлган бугунги суҳбатимизни, албатта отангга билдириб қўйгин, керакли маслаҳатини беради.

– Имтиҳон масаласини ҳам айтайми?

– Ҳа, мен Рўзмат Ғойибовичга айтиб бердим, эртага устингдан қандай ҳукм чиқаради, билмайман, – деди Парамонов гўшакни жойига қўятуриб.

Григорий Степановичнинг миллати чуваш, отчилик соҳаси бўйича зоотехник. Жуда беғараз инсон. Қашқадарё воҳасининг қишлоқ хўжалик соҳаси ривожига катта ҳисса қўшган. Маҳаллий мутахассисларнинг ўсиши учун қўлидан келганча беғараз ёрдамини аямаган. Тўғри иш учун жонини фидо қилишга ҳам тайёр инсон. Кечаю кундуз тинмасдан ишларди. Бу инсон Қашқадарёда зўравонлик ўтказмаган. Халқнинг фойдаси учун, қишлоқ хўжалиги ривожи учун улкан ишларни амалга оширган.

* * *

Амир Тўраев борганида отаси уйда экан. Ота-ўғил турли мавзуда узоқ суҳбатлашдилар. Ота фарзандлари амалга ошираётган ишлардан мамнун эди. Яратгандан уларга фақат бахт ва барака, соғлиқ ва умр тиларди. Ўғиллари сўзлаётганда гапини бўлмас, савол бермас, фақат диққат билан тингларди. Сўнгра ўз фикрини билдирарди. Бугун ҳам шундай бўлди.

– Сен Григорий Степановичга “ўрта маълумотлисиз” деб, мутлақо нотўғри гапирибсан. Биринчидан, ёши катта, иккинчидан, жуда билимдон инсон. Сен бир йўлини топиб, кечирим сўрагин. Ўғлим, дунёда юз берадиган воқеаларни фаросат билан тушуниш, ҳамма ишларга нисбатан ақл доирасида холисона фикрлаш ва баҳолаш, ҳар қандай тўғри сўзни инсоннинг кўзи ва юзига қараб айта олиш бандасидан катта қобилият талаб қилади. Сўзнинг кучи баъзида шу даражага етадики, ҳар қандай инсонни ҳам ойнадек синдириб ташлайди.

Сен зироатчисан. Қалампирмунчоқ миртдошлар оиласига мансуб бўлиб, доимо яшил тусда бўлади. Гуллари қуёш рангидаги қизил тожли, асли ватани тропик ҳудуддаги Жолук ороллари бўлиб, голландлар ўн тўртинчи асрда бу оролларни забт этганлар ва шу ердаги қалампирмунчоқни қолдириб, бошқа жойларда ўсадиганларини таг-туги билан кесиб ташлаганлар. Шундай қилиб, улар дунёдаги қалампирмунчоқлар монополиясига эгалик қилишни мақсад қилганлар. Кейинчалик французлар қалампирмунчоқ эгаларини чалғитиб, ўз кемаларини қалампирмунчоқ уруғига тўлдириб, олиб қочганлар. Шундан сўнг Мавриний оролларида, вақтлар ўтиб инглизлар Занзибар оролларида бу ўсимликни етиштириш билан шуғулланадилар ва дунё бозорига чиқарилаётган қалампирмунчоқ маҳсулотларининг қарийиб саксон фоизини етиштирадилар.

Бу ўсимлик Бурбен ҳамда Мадакаскар оролларида ҳам парваришланади. Қалампирмунчоқ айниқса, Ҳиндистон, Индонезия, Хитой каби мамлакатларда кенг фойдаланилади. Кўҳна Миср фраонларининг бўйнига қалампирмунчоқ тизмаси осилиб, мўмиёланган. Ўз даврида бу ўсимлик Европада ҳам жуда қадрланган. Чунки, унинг таркибида эфир мойлари, 95 фоиз эвгенал мавжуд. Қалампирмунчоқ азалдан ноёб, хушбўй зиравор, шифобахш неъмат сифатида ишлатилиб келинган ва инсон танасининг сезгирлигини ошириш хусусиятига эга. Шунга қарамасдан бу ўсимлик фойдали ва зарур бўлсада, меваси заҳардек аччиқ. Инсонда барча яхши хислатлар билан бир қаторда сўзларининг маржони ширин бўлмоғи керак.

Амирқул, давлат хўжалигими, район қишлоқ хўжалиги бошқармасининг бошлиқлигими, ўзинг бир қарорга келгин! Агар сен райкомнинг биринчи котиби Муродулла Саидов билан ишласанг, у инсондан кўп нарсаларни ўрганасан, бу эса сен учун фойдадан холи бўлмайди. Муродулла Саидов билимдон инсон, қаерда ишламасин давлат манфаатини кўзлаб фаолият кўрсатган. Боз устига тўғри сўзли, ҳалол раҳбар! Бундай соғлом фикрли раҳбарлар жуда кам…, – отаси гапни анчайин олисдан келтирди.

Амир Тўраев отасининг ҳар бир сўзини диққат билан тинглар экан, унинг мазмунидан Муродулла Саидовдаги бой тажриба, билимдонлик, юксак даражадаги раҳбарлик савиясини озми-кўпми иш даврида ўғлининг ўрганишига умид боғлаётганини сезиб турарди.

– Ота, Рўзмат Ғойибов ва бюро аъзоларининг ҳаракатига қараб иш тутаман, – деди Амир Тўраев.

– Ҳа, бу бошқа гап, ўғлим, – отаси фарзандини дуо қиларкан, унинг фикрини қувватлади.

“Тўғрида, ўзим ҳам шу район марказига оилам билан яқингинада кўчиб борган бўлсам. Райкомнинг биринчи котиби Муродулла Саидов жуда интизомли ва қаттиққўл, тинимсиз меҳнат қиладиган ташаббускор, ҳамма жабҳада ҳалол инсон. Отам ҳам шу одамга яқин бўлишимни истаяптилар”, деган ўй ўтди Амир Тўраевнинг хаёлидан ва отаси билан ҳайрлашди.

БОШҚАРМА БОШЛИҒИ

Амир Тўраев эртаси эрталаб Григорий Степановичнинг қабулига кирганида Ульянов райкомининг биринчи котиби Муродулла Саидов билан у ҳақидаги масалани муҳокама қилиб туришганди. Уни кўриб нима учундир Саидов бўлим мудирига илмоқли гап қотди:

– Ҳа, Амир давлат хўжалигига директор бўлиб ишлашни уддалайди.

– Муродулла ака, мен сиз билан ишлайман. Бу ҳақда Григорий Степанович Рўзмат Ғойибовичга ҳозироқ кириб, дадил айтиши мумкин, – деди Амир Тўраев гап нима ҳақда бораётганини тез англаб.

– Ҳа, кеча Тўра ака қулоғингдан чўзганга ўхшайди. Бўлмаса бир кунда ақлли бўлиб қолмасдинг. Кетдик, ҳозир Рўзмат Ғойибовичнинг қабулига кирамиз, – деди ўрнидан қўзғалиб Григорий Степанович.

Учаласи изма-из область саркотибининг қабулхонасига бош суқишди. Парамонов кириб, “Қабулхонада Саидов билан Тўраев ўтиришибди” деган шекилли, саркотиб уларнинг ҳар иккаласини бараварига қабул қилди. Салом-аликдан сўнг саркотиб мамнун оҳангда:

– Иккаланг ҳам меҳнаткаш, ишни ўзини эмас кўзини биладиган одамсизлар. Ульянов райони бу йил 110 минг тонна пахта ҳосили етиштириб бериши кўзда тутилган. Мен сизларга ишонаман. Ака-укадек, ишонч ва ҳурмат кўргазиб ишлайсизлар. Муродулла, бугун соат бешда Муғлонга бораман. Барча бригадир ва фаолларни райкомнинг мажлислар залига таклиф этинг. Амирни ўзим таништираман. Григорий Степанович, Эркин Турдиевич Шайховга айт, бу ҳақда буйруқ юборсин.

– Рўзмат Ғойибович, Амирқулга битта “УАЗ-69” хизмат машинаси ҳам сўрасак яхши бўларди-да, – деди пайтдан фойдаланишга ҳаракат қилиб Муродулла Саидов. – Эркин Турдиевич қишлоқ хўжалик вазири, иккалангиз бирга ишлагансиз.

Рўзмат Ғойибов район саркотибининг устамонлигидан маза қилиб кулди-да:

– Муродулла, ҳозироқ телефонда министрни улаб бераман. Агар ўзинг ҳал қилаолмасанг, буйруқни ҳам, машинани ҳам ўзим ҳал қиламан, – деб “прямой”дан Республика Қишлоқ хўжалиги вазирини улашларини сўради. Бир оздан сўнг саркотиб телефон гўшагини Муродулла Саидовга узатди.

– Ассалому алайкум Эркин Турдиевич, безовта қилганим учун узр, – дея жуда пишиқлик билан гап бошлади Муродулла Саидов. – Ҳозир Ульянов райони қишлоқ хўжалиги бошқармаси бошлиқлигига келажаги бор Амир Тўраев деган ёш бир олимнинг номзодини Рўзмат Ғойибович билан кўриб чиқиб, маъқулладик. Ҳа, районимизда иш қизғин олиб борилаяпти, экин майдонларини шудгорлашни бошлаб юборганмиз. Тўғри, энди чорва қишловини ҳам кўнгилдагидек ўтказишимиз керак. Бундан кўнглингиз тўқ бўлсин, Эркин Турдиевич. Мободо, унинг ҳужжатларини шу ерда буйруқ бериб тасдиқласакда, вазирлик коллегиясига юборсак бўладими?

– Албатта бўлади, номзод Рўзмат Ғойибовичга маъқул келган бўлса, гап ҳам бўлиши мумкин эмас, – гўшакдан министрнинг овози пастгина эшитилди.

– Эркин Турдиевич, яна бир масалада ёрдамингизга муҳтожмиз. Районимиз республикада энг йирик ва кўп пахта етиштирадиган жамоа. Ҳудуди ҳам жуда кенг. Вазирликнинг заҳира фондидан бир дона “УАЗ—69” русумли машина ажратсангиз жуда яхши бўларди. Ўзингиз мени область қишлоқ хўжалиги бошқармасидан Ульянов районига саркотиб қилиб юборганингизда “Сенинг қишлоқ хўжалик бошқармангга битта машина бераман” дегандингиз. Бу билан бизларни қўллабқувватлаганингиз бўларди, – деди ўзига хос ёқимли мулозамат билан.

– Ҳа, эсимда, ваъда қилганман. Тўртинчи квартал ҳисобида битта машина турибди. Эртагаёқ “Ульянов районига берилсин” деган фонд қоғозини оласан. Аммо, машинани заводдан олиб келиш ўзингни зиммангда.

– Эркин ака, бу масалада муаммо бўлмайди. Амирнинг акаси Косон районида қишлоқ хўжалик техникалари таъминоти бошқармаси бошлиғи. Эртагаёқ заводга одам жўнатади, ҳа, ўзимиз олиб келамиз. Ёрдамингиз учун катта раҳмат.

– Гўшакни Рўзмат Ғойибовичга бергинчи, бирров саломлашайлик, – деди қишлоқ хўжалик вазири. Муродулла Саидов гўшакнинг пастки қисмини кафти билан беркитганча область саркотибига узатаркан, “Сиз билан гаплашмоқчи” деди паст овозда пичирлаб.

– …Эркин Турдиевич, ўз кадрларингизни жуда ҳам яхши кўрасиз-да, ҳаммаси учун катта раҳмат, – саркотиб гўшакни жойига қўяркан, Муродулла Саидов ва Амир Тўраевларга томон бурилиб:

– Мана, бу иш ҳам осон кўчди. Иккалангизга ҳам жавоб, бориб мажлисга тайёргарлик кўринглар. Амир, мажлисда пахтачиликда ўтказиладиган агротадбирлар ҳақида ўн беш минут гапирасан, тайёр бўлиб тургин, – деди.

Ўша кунги мажлис кўтаринки руҳда ўтди. Амир Тўраев пахтачилик муаммолари тўғрисида йигирма минут маърўза қилди. Область саркотиби уни янги вазифа билан қутлади. Шу кундан эътиборан у район қишлоқ хўжалик бошқармаси бошлиғи лавозимида фаолият кўрсата бошлади. “УАЗ-69” енгил автомашинаси ҳам бир ҳафта ичида етиб келди.

* * *

Тўра Орзиқулов бўлиб ўтган ижобий ишлардан анчайин хурсанд эди.

– Қарагин ўғлим, янги лавозим, янги хизмат машинаси, булар раҳбариятнинг сенга бўлган ишончи! Биламан, сенга осон эмас. Қийналсанг ҳам ўзингни эҳтиёт қилиб, ғайрат билан ишлагин. Ғирромлик қилмагин, давлатнинг мулкига кўз олайтирма. Рўзғоринг учун нима зарур бўлса, ўзим ёрдам қиламан. Ҳеч нарсани ўйламасдан Муродулла Саидовичга мададкор бўлиб ишлагин, – деб ўғли Амир Тўраевга тасалли берган бўлди отаси.