Текст книги "Прыгоды ўдалага салдата Швейка"

Швейк толькі закончыў сваю прамову ў абарону турэмнага ўтрымання грамадзян, як наглядчык адчыніў дзверы ікрыкнуў:

– Швейк, апранайцеся і ідзіце на допыт!

– Я, канечне, апрануся, – адказаў Швейк, – супраць гэтага я нічога не маю, але баюся, што тут нейкая памылка. Мяне ўжо адзін раз выгналі з допыту. I потым, я баюся, што астатнія паны, якія тут сядзяць са мной, пачнуць гневацца на мяне за тое, што я іду на допыт другі раз запар, а яны яшчэ ні разу за гэты вечар не былі.

– Вылазь і не балбачы! – пачулася ў адказ на Швейкава джэнтльменства.

Зноў Швейк апынуўся перад панам злачыннага тыпу, які без усякіх акалічнасцей спытаў цвёрда і рашуча:

– Вы прызнаяцеся ва ўсім?

Швейк утаропіў свае добрыя блакітныя вочы на няўмольнага чалавека і мякка сказаў:

– Калі вы жадаеце, ваша міласць, каб я прызнаўся, то я прызнаюся. Мне гэта не пашкодзіць. Але калі вы скажаце: «Швейк, не прызнавайцеся ні ў чым», дык я буду выкручвацца, хоць крой мяне на кавалкі.

Суровы пан нешта напісаў на пратаколе і, падаючы Швейку пяро, сказаў яму падпісацца. I Швейк падпісаў паказанні Брэтшнайдэра з такім дадаткам:

«Усе вышэйпададзеныя абвінавачанні супраць мяне грунтуюцца на праўдзівых фактах.

Ёзаф Швейк».

Падпісаўшыся, Швейк звярнуўся да суровага пана:

– Яшчэ што-небудзь падпісаць? Ці лепей прыйсці ранкам?

– Ранкам вас павязуць у крымінальны суд, – пачуў ён у адказ.

– А ў колькі часу, ваша міласць? Каб, крый мяне божа, не праспаць?

– Вон! – зноў зароў пан з другога боку стала, перад якім стаяў Швейк.

Вяртаючыся да свайго новага, закратаванага жытла, Швейк сказаў свайму канваіру:

– Тут усё ідзе як па пісаным.

Як толькі за ім замкнулі дзверы, таварышы па камеры засыпалі яго самымі рознымі пытаннямі, на якія Швейк проста і выразна адказаў:

– Я толькі што прызнаўся, што, відаць, гэта я забіў эрцгерцага Фердынанда.

Шасцёра мужчын у жаху пахаваліся пад вашывыя коўдры, толькі басніец сказаў:

– Сардэчна вітаю!

Мосцячыся на ложку, Швейк заўважыў:

– Кепска, што ў нас няма будзільніка. Раніцою яго ўсё-такі пабудзілі і без будзільніка, і роўна ў шэсць Швейка ўжо адвезлі ў паліцэйскім фургоне ў абласны крымінальны суд.

– Ранняя птушка дзюбку калупае, а позняя вочкі прадзірае, – сказаў Швейк сваім спадарожнікам, калі фургон выязджаў з брамы паліцэйскай управы.

Раздзел III. Швейк перад судовымі лекарамі

Чыстыя ўтульныя пакойчыкі абласнога крымінальнага суда зрабілі на Швейка найлепшае ўражанне: пабеленыя сцены, пафарбаваныя ў чорны колер краты і сам тоўсты пан Дэмарціні – старшы наглядчык следчай турмы з фіялетавымі пятліцамі і кантам на форменнай фуражцы. Фіялетавы колер прадпісаны не толькі тут, але і пры набажэнскіх абрадах у вялікапосную сераду і перадвелікодную пятніцу.

Паўтарылася славутая гісторыя часоў рымскага панавання над Іерусалімам. Вязняў выводзілі і ставілі перад Пілатам 1914 года ўнізе, у сутарэнні, а следчыя, сучасныя пілаты, замест таго, каб сумленна ўмыць рукі, пасылалі да Тайсіга* па папрыку і пльзеньскае піва і адпраўлялі новых і новых абвінавачаных у дзяржаўную пракуратуру.

Тут, як правіла, знікала ўсякая логіка і перамагаў параграф, душыў параграф, ідыётнічаў параграф, пырскаў слінай параграф, смяяўся параграф, пагражаў параграф, забіваў і не дараваў параграф. Гэта былі жанглёры законамі, жрацы мёртвай літары закона, пажыральнікі абвінавачаных, тыгры аўстрыйскіх джунгляў, якія разлічваюць свой скок на абвінавачанага паводле колькасці параграфаў.

Выключэнне складалі некалькі чалавек (гэтак жа, як і ў паліцэйскай управе), якія ставіліся да закона не надта сур’ёзна. Бо і сярод куколю часам знойдуцца зерні пшаніцы.

Да аднаго з такіх паноў прывялі на допыт Швейка. Гэта быў пажылы дабрадушны чалавек, які некалі, дапытваючы вядомага забойцу Валеша, не забываў яму прапаноўваць: «Будзьце ласкавы прысесці, пане Валеш, вось якраз вольнае крэсла».

Калі прывялі Швейка, суддзя з уласцівай яму далікатнасцю папрасіў яго сесці і сказаў:

– Дык вы, значыцца, і ёсць той самы Швейк?

– Я думаю, што і павінен ім быць, – адказаў Швейк, – бо мой тата быў Швейк, і матуля пані Швейкава. Я не магу зрабіць ім такую ганьбу, адмовіўшыся ад свайго прозвішча.

Лагодная ўсмешка мільганула на твары следчага.

– Але ж вы і натварылі бог ведае чаго! У вас на сумленні шмат сяготаго.

– У мяне на сумленні заўсёды шмат чаго, – сказаў Швейк, усміхаючыся яшчэ больш лагодна, чым сам пан судовы следчы. – У мяне на сумленні, можа, яшчэ больш, чым у вас, ваша міласць.

– Гэта відаць з пратакола, які вы падпісалі, – не менш ласкавым голасам прамовіў судовы следчы. – Ці не рабілі на вас які-небудзь націск у паліцыі?

– Ды дзе там, ваша міласць. Я сам іх спытаў, ці трэба падпісаць, і калі сказалі падпісваць, то я паслухаўся. Не буду ж я з імі біцца з-за свайго ўласнага подпісу. Толькі б сабе на шкоду. Ва ўсім павінен быць парадак.

– Вы, пан Швейк, адчуваеце сябе поўнасцю здаровым?

– Поўнасцю здаровым то не, ваша міласць, у мяне раматус, нашароўваюся ападэльдокам.

Стары пан зноў ласкава ўсміхнуўся.

– А што б вы сказалі, калі б мы вас накіравалі на агляд да судовых лекараў?

– Я думаю, што мне не так ужо блага, каб паны лекары трацілі на мяне час. Мяне ўжо агледзеў адзін доктар у паліцэйскай управе, ці няма ў мяне трыперу.

– Ведаеце, пане Швейк, мы ўсё ж паспрабуем звярнуцца да судовых лекараў. Складзём камісію, пасадзім вас у папярэдняе зняволенне, а вы тым часам добра сабе адпачнеце. Вось яшчэ адно пытанне. З пратаколу вынікае, што вы заяўлялі, быццам хутка выбухне вайна, і пашыралі гэтую думку. Ці так гэта?

– Выбухне як змаргнуць, ваша міласць, пане саветнік.

– А ці не бывае ў вас часам прыпадкаў падучай хваробы?

– Гэтага, прабачце, няма. Але аднойчы на мяне ледзьве не зваліўся аўтамабіль на Карлавай плошчы. Але тое было ўжо некалькі гадоў назад.

На гэтым допыт быў закончаны. Швейк падаў пану судоваму следчаму руку і, вярнуўшыся ў свой пакойчык, сказаў суседзям:

– Дык, значыцца, мяяе з-за забойства эрцгерцага Фердынанда будуць аглядаць судовыя лекары.

– Мяне таксама аглядалі судовыя лекары, – сказаў малады чалавек, – гэта было тады, калі я за крадзеж дываноў трапіў пад суд прысяжных. Прызналі мяне прыдуркаватым. Цяпер я прапіў паравую малатарню, і мне нічога не зробяць. Учора мой адвакат сказаў, што калі ўжо адзін раз мяне прызналі прыдуркам, то мне гэта будзе на карысць усё жыццё.

– Я гэтым судовым дактарам ані не веру, – заўважыў пан інтэлігентнага выгляду. – Калі я аднаго разу падрабіў вэксалі, то на ўсякі выпадак хадзіў на лекцыі доктара Гевероха*, а калі мяне злавілі, дык я сімуляваў паралітыка акурат так, як іх апісваў доктар Геверох: укусіў аднаго судовага лекара з камісіі за нагу, выпіў з чарніліцы атрамант і на вачах усёй камісіі, прашу прабачэння, панове, нарабіў у кутку. Але якраз за тое, што я ўкусіў аднаго з членаў гэтай камісіі, мяне прызналі зусім здаровым, і гэта мяне загубіла.

– Я гэтых аглядаў ніколькі не баюся, – заявіў Швейк. – Калі я служыў у войску, дык мяне аглядаў адзін ветэрынар, і скончылася ўсё вельмі добра.

– Судовыя лекары – падлы, – азваўся скурчаны чалавечак. – Нядаўна неяк выпадкова выкапалі на маім лузе шкілет, і судовыя лекары прызналі, што гэтага чалавека забілі нейкім тупым прадметам па галаве сорак гадоў назад. Мне трыццаць восем гадоў, а мяне пасадзілі, хаця ў мяне ёсць пасведчанне аб хрышчэнні, выпіска з метрычнай кнігі і прыпісное сведчанне.

– Я думаю, – сказаў Швейк, – што на ўсё мы павінны глядзець з пункту гледжання сумленнасці. Кожны можа памыліцца, а калі больш пра нешта думаеш, то хутчэй памылішся. Ды і лекары – таксама людзі, а людзям уласціва памыляцца. Вось быў аднойчы выпадак: адзін чалавек уначы знайшоў напаўзамерзлага шалёнага сабаку, узяў яго з сабой дадому і сунуў жонцы ў пасцель. Сабака сагрэўся, аджыў і пакусаў усю сям’ю, а самага маленькага ў калысцы разарваў і зжэр. Прывяду яшчэ прыклад, як памыліўся адзін паліцэйскі сабака ў Кладне – аўчарка вядомага ротмістра Ротэра. Ротмістр Ротэр дрэсіраваў сабак і трэніраваў іх на валацугах да таго часу, пакуль усе бадзягі не пачалі Кладзенскі край абмінаць. Тады Ротэр загадаў, каб жандары, хоць лопні, прывялі якога-небудзь падазронага чалавека. Аднойчы яму і прывялі даволі слушна апранутага чалавека, якога знайшлі ў Ланскіх лясах. Ён там сядзеў на пні. Ротэр тут жа загадаў адрэзаць кавалак крыса ад яго пінжака і даў яго панюхаць сабакам-сышчыкам. Потым таго чалавека адвялі да нейкай цагельні і пусцілі па яго слядах тых самых намуштраваных сабак, яны яго знайшлі і прывялі назад. Потым гэтаму чалавеку загадалі залезці па лесвіцы на гарышча, скакаць праз сцяну, кінуцца ў сажалку, а сабак спусцілі за ім. Урэшце высветлілася, што чалавек той быў дэпутат-радыкал, ён выехаў пагуляць у Ланскія лясы, бо яму апрыкрылі парламенцкія дэбаты. Таму я і кажу, што людзі могуць і памыліцца, нават няхай сабе ён вучоны ці неадукаваны дурыла. Памыляюцца і міністры.

Судова-медыцынская камісія, якая павінна была вырашыць, ці павінен Швейк, прымаючы пад увагу яго псіхічны стан, несці адказнасць за ўсё тыя злачынствы, у якіх ён абвінавачваецца, складалася з трох надзвычай сур’ёзных паноў, прычым погляды аднаго ні ў чым не сыходзіліся з поглядамі двух іншых. Тут былі прадстаўлены тры розныя навуковыя школы псіхіятраў.

I калі ў выпадку Швейка ўсталявалася поўная згода паміж трыма супрацьлеглымі навуковымі лагерамі, то гэта можна вытлумачыць толькі тым велізарным уражаннем, якое на ўсю камісію зрабіў Швейк, калі, увайшоўшы ў залу, дзе павінны былі даследаваць стан яго псіхікі, і заўважыўшы на сцяне партрэт аўстрыйскага імператара, выкрыкнуў: «Панове, няхай жыве імператар Франц-Іосіф Першы!»

Справа была зусім відавочная. Пасля гэтай спантаннай заявы Швейка адпаў цэлы шэраг пытанняў, засталося толькі некалькі найважнейшых. Адказы на іх павінны былі пацвердзіць першапачатковую думку пра Швейка, складзеную на падставе сістэмы доктара псіхіятрыі Калерсона, доктара Гевероха і англічаніна Уікінга*.

– Радый цяжэйшы за свінец?

– Я іх, прабачце, не ўзважваў, – са сваёй мілай усмешкай адказаў Швейк.

– Ці верыце вы ў канец свету?

– Спачатку я павінен гэты канец убачыць, – нядбайна кінуў Швейк. – Але, ва ўсякім выпадку, заўтра я яго яшчэ не прычакаю.

– Вы змаглі б вылічыць дыяметр зямнога шара?

– Прабачце, не здолеў бы, – адказаў Швейк. – Але, панове, я таксама хацеў бы загадаць вам адну загадку. Перад вамі чатырохпавярховы дом, на кожным паверсе па восем акон, на даху два акны і два коміны, на кожным паверсе па два кватаранты. А цяпер, панове, адкажыце, у якім годзе памерла ў дворніка яго маці?

Судовыя лекары шматзначна пераглянуліся, тым не менш адзін з іх задаў яшчэ такое пытанне:

– Ці не ведаеце вы, якая найбольшая глыбіня ў Ціхім акіяне?

– Гэтага, прабачце, не ведаю, – быў адказ. – Але думаю, што будзе глыбей, чым пад Вышаградскай скалой на Влтаве*.

– Дастаткова? – коратка спытаў старшыня камісіі.

Але адзін з яе членаў папрасіў дазволу задаць яшчэ наступнае пытанне:

– Колькі будзе, калі памножыць дванаццаць тысяч восемсот дзевяноста сем на трынаццаць тысяч восемсот шэсцьдзесят тры?

– Семсот дзевяноста дзевяць, – не міргнуўшы вокам, адказаў Швейк.

– Думаю, гэтага зусім дастаткова, – падвёў вынік старшыня камісіі. – Можаце адвесці абвінавачанага на яго месца.

– Дзякуй вам, панове, – пачціва сказаў Швейк, – з мяне таксама зусім дастаткова.

Калі Швейк адышоў, калегія трох прыйшла да ўзгодненай высновы: Швейк – круглы дурань і ідыёт паводле ўсіх законаў прыроды, адкрытых славутымі вучонымі-псіхіятрамі. У вывадзе для судовага следчага, паміж іншым, стаяла:

«Ніжэйпадпісаныя судовыя лекары прыйшлі да згоды ў вызначэнні поўнай псіхічнай тупасці і прыроджанага крэтынізму прадстаўленага камісіі Швейка Ёзафа, крэтынізм якога вынікае з заявы «Няхай жыве імператар Франц-Іосіф Першы», чаго зусім дастаткова, каб вызначыць псіхічны стан Швейка Бзафа як хранічнага ідыёта. Зыходзячы з гэтага ніжэйпадпісаная камісія прапануе:

1. Судовае следства па справе Швейка Ёзафа спыніць;

2. Накіраваць Швейка Ёзафа ў псіхіятрычную клініку з мэтай высвятлення, у якой меры яго псіхічны стан з’яўляецца небяспечным для навакольных».

У той час як складалася гэтая выснова, Швейк расказваў сваім таварышам па турме:

– На Фердынанда наплявалі, а балбаталі са мной пра яшчэ большую лухту. Напрыканцы мы сказалі адно аднаму, што пагаварылі дастаткова, і разышліся.

– Я не веру нікому, – зазначыў скурчаны чалавечак, на лузе якога выпадкова выкапалі шкілет, – усё гэта адно жульніцтва.

– I без жульніцтва не абыдзешся, – запярэчыў Швейк, укладваючыся на сяннік. – Калі б усе людзі клапаціліся толькі пра добрае самапачуванне іншых, то перабіліся б паміж сабой яшчэ хутчэй.

Раздзел IV. Швейка выганяюць з дома вар’ятаў

Калі пазней Швейк расказваў пра сваё знаходжанне ў доме вар’ятаў, то адзываўся аб ім з незвычайнай пахвалой.

– Дапраўды, не ведаю, чаму гэтыя вар’яты злуюцца, што іх там трымаюць. Там можна поўзаць голым па падлозе, выць як шакал, шалець і кусацца. Калі б хто-небудзь зрабіў тое ж самае дзе-небудзь на вуліцы, дык людзі б дзівіліся, а там гэта самая звычайная рэч. Taм такая вольніца, якая і сацыялістам ніколі не снілася. Там можна выдаваць сябе і за госпада бога, і за панну Марыю, і за рымскага папу, і за англійскага караля, і за пана імператара, і за святога Вацлава*. (Праўда, гэты апошні ўвесь час быў звязаны і ляжаў голы ў адзіночцы.) Яшчэ там быў адзін, што крычаў, быццам ён архіепіскап, але гэты нічога не рабіў, толькі жраў ды яшчэ сеё-тое, што з гэтым звязана, але там ніхто гэтага не саромеецца. А адзін дык выдаваў сябе нават за Кірыла і Мяфодзія, каб атрымліваць двайную порцыю. I яшчэ адзін мужык лічыў сябе цяжарным і запрашаў усіх на хрэсьбіны. Шмат было там шахматыстаў, палітыкаў, рыбаловаў, скаўтаў, калекцыянераў паштовых марак і фатографаў-аматараў. Адзін сядзеў там з-за нейкіх старых гаршкоў, якія ён называў урнамі. Другога трымалі ўвесь час ва ўціхамірвальнай сарочцы, каб не мог вылічыць, калі будзе канец свету. Сышоўся я там і з некалькімі прафесарамі. Адзін з іх усё хадзіў за мною і тлумачыў, піто прарадзіма цыганоў была ў Крканошах*, а другі даводзіў, што ў сярэдзіне зямнога шара ёсць яшчэ адзін шар, нашмат большы, чым знадворны. У вар’ятні кожны мог гаварыць усё, што ў галаве закруціла, якраз як у парламенце. Аднаго разу там узяліся расказваць казкі ды пабіліся, калі занадта блага абышліся з нейкай прынцэсай. Найбольш буяным быў адзін пан, які выдаваў сябе за шаснаццаты том навуковага слоўніка і прасіў, каб яго разгарнулі і знайшлі выраз «пераплётнае шыла», бо іначай яму канец. Супакоіўся ён толькі тады, калі на яго надзелі ўціхамірвальную сарочку. Тады ён пачаў хваліцца, што патрапіў у пераплётны прэс і прасіў зрабіць яму модны абрэз. Увогуле там жылося, як у раі. Можаце сабе галёкаць, раўці, спяваць, плакаць, бляяць, вішчаць, скакаць на адной назе, маліцца, куляцца, поўзаць на карачках, бегаць наўкола, танцаваць, гойсаць, сядзець цэлымі днямі на кукішках і лазіць на сцяну, і ніхто не падыдзе і не скажа: «Гэтак рабіць нельга, гэта непрыстойна, вы павінны саромецца, вы ж культурны чалавек». Але, праўду сказаць, там былі толькі ціха звар’яцелыя. Паўтараю, надта добра там было, і тыя некалькі дзён, што я правёў у вар’ятні, былі найлепшымі днямі майго жыцця.

I сапраўды, нават сам прыём, які аказалі Швейку ў вар’ятні, калі яго прывезлі на абследаванне з крымінальнага суда, пераўзышоў усе чаканні. Напачатку яго распранулі дагала, потым далі халат і павялі купацца, па-сяброўску падхапіўшы падпашкі, прычым адзін з санітараў забаўляў яго яўрэйскімі анекдотамі. У купальні яго апусцілі ў ванну з цёплай вадой, затым выцягнулі адтуль і паставілі пад халодны душ. Гэта паўтарылі з ім тройчы, потым спыталі, як яму гэта спадабалася. Швейк адказаў, што гэта лепей, чым у лазнях каля Карлава моста і што ён надта любіць купацца.

– Калі вы яшчэ астрыжаце мне ногці і валасы, то не ведаю, чаго мне будзе не хапаць для поўнага шчасця, – дадаў ён, міла ўсміхаючыся.

Яго жаданне было выканана. Затым Швейка грунтоўна расцерлі губкай, захінулі ў прасцірадла і аднеслі ў першае аддзяленне на ложак, дзе яго ўклалі, прыкрылі коўдрай і папрасілі заснуць.

Швейк яшчэ і зараз успамінае гэты час з любасцю:

– Уявіце сабе, мяне неслі, неслі да самага ложка, і ў гэтыя хвіліны я быў на вяршыні шчасця.

На пасцелі Швейк заснуў сном праведніка. Потым яго пабудзілі і прапанавалі кубак малака і булачку. Булачка была загадзя разрэзана на маленькія кавалачкі, і пакуль адзін з санітараў трымаў Швейка за абедзве рукі, другі макаў лустачкі булкі ў малако і карміў яго накшталт таго, як кормяць клёцкамі гусей.

Потым Швейка ўзялі падпашкі і адвялі ў прыбіральню, дзе папрасілі выканаць малую і вялікую фізіялагічныя патрэбы.

Пра гэтую цудоўную хвіліну Швейк расказвае з захапленнем. Мы не адважваемся паўтарыць яго аповед пра тое, што з ім потым рабілі. Прывядзём толькі адно яго выказванне: «Адзін з іх трымаў мяне пры гэтым на руках».

Затым яго прывялі назад, паклалі ў пасцель і зноў папрасілі заснуць. Праз некаторы час яго пабудзілі і адвялі ў кабінет для абследавання, дзе Швейк, стоячы зусім голы перад двума лекарамі, прыгадаў слаўныя часы прызыву ў войска, і мімаволі з яго вуснаў сарвалася:

– Tauglich!

– Што вы сказалі? – спытаў адзін з лекараў. – Зрабіце пяць крокаў наперад і пяць назад.

Швейк зрабіў дзесяць.

– Я ж вам сказаў, – заўважыў лекар, – каб вы зрабілі пяць.

– Мне колькі тых лішніх крокаў зрабіць не шкада, – сказаў Швейк.

Пасля гэтага лекары папрасілі, каб Швейк сеў у крэсла, а адзін з іх некалькі разоў стукнуў яго па калене, штосьці сказаў другому, што рэфлексы зусім нармальныя, але той пакруціў галавой і пачаў сам кляпаць Швейка па калене, у той час як першы падымаў Швейку павекі і аглядаў яго зрэнкі. Потым яны адышліся да стала і перакінуліся некалькімі лацінскімі выразамі.

– Слухайце, вы ўмееце спяваць? – спытаў адзін. – Ці не маглі б вы нам заспяваць якую-небудзь песню?

– З задавальненнем, – адказаў Швейк, – хаця ў мяне няма ні голасу, ні музыкальнага слыху, але дзеля вас паспрабую, калі вам захацелася пазабаўляцца.

I Швейк завёў:

 
Што, манашак малады,
Галаву схіляеш,
Дзве гарачыя слязы
Ты на дол раняеш?
 

– Далей не памятаю, – працягваў Швейк, – калі хочаце, дык заспяваю:

 
Тугою спавіты і сэрцам разбіты,
Аглядваю пройдзены шлях.
Я ціха сяджу, удалеч гляджу
I сэрцам імкнуся ў прасцяг.
 

– А далей таксама не ведаю, – уздыхнуў Швейк. – Ведаю яшчэ першы куплет з «Дзе радзіма мая?»* і потым «Віндышгрэц* і іншыя паны генералы з узыходам сонца бітву пачыналі» ды яшчэ некалькі простанародных песень накшталт «Божа, беражы імператара»*, «Ішлі мы проста ў Ярамер»* і «Дастойна ёсць…»

Абодва лекары пераглянуліся, і адзін з іх задаў Швейку пытанне:

– Ці даследавалі ўжо калі-небудзь раней ваш псіхічны стан?

– У войску, – урачыста, з гонарам адказаў Швейк. – Паны вайсковыя лекары прызналі мяне хранічным ідыётам.

– Мне здаецца, вы сімулянт! – раскрычаўся раптам на Швейка другі лекар.

– Зусім не сімулянт, панове! – абараняўся Швейк. – Я самы сапраўдны балбес, можаце даведацца ў канцылярыі Дзевяноста першага палка ў Чэшскіх Будзеёвіцах альбо ва Управе запасных у Карліне.

Старшы лекар безнадзейна махнуў рукой і, паказваючы на Швейка, сказаў санітарам:

– Вярніце гэтаму чалавек яго вопратку і перадайце яго ў трэцяе аддзяленне на першы калідор. Потым адзін з вас няхай вернецца і аднясе ўсе дакументы на яго ў канцылярыю. Ды скажыце там, каб вырашалі хутчэй, каб ён доўга на карку ў нас не сядзеў.

Лекары яшчэ раз кінулі пагардлівы позірк на Швейка, які, ветліва кланяючыся, пачціва адступаў да дзвярэй. На пытанне аднаго з санітараў, што ён тут дурня строіць, Швейк адказаў:

– Я ж не апрануты, зусім голы, дык і не хачу паказваць панам тое, што прымусіла б іх думаць, быццам я грубіян або нахабнік.

З той хвіліны, як санітары атрымалі загад вярнуць Швейку яго адзенне, яны ўжо не звярталі на яго ніякай увагі, загадалі яму апрануцца, і адзін з іх адвёў яго ў трэцяе аддзяленне. Там Швейка пратрымалі некалькі дзён, і пакуль канцылярыя афармляла яго выпіску з вар’яцкага дома, ён меў магчымасць праводзіць свае назіранні. Расчараваныя лекары далі яму такое вызначэнне: «Прыдуркаваты сімулянт».

З той прычыны, што Швейка выпісалі з бальніцы перад абедам, не абышлося без малой звадкі. Швейк заявіў, што ўжо калі яго выкідваюць з вар’ятні, то не маюць права пазбаўляць абеду.

Канец звадцы паклаў выкліканы брамнікам паліцэйскі, які адвёў Швейка ў паліцэйскі камісарыят на Салмавай вуліцы.