Текст книги "Электрон бола, ёвуз малика ва биз"

ХАТАРЛИ ТУН

Тун. Болаларнинг ҳаётида энг даҳшатли тун шуниси бўлса керак. Бу борада динозаврлар ҳам, махайрод ҳам бир ёқда қолиб кетди. Улар қўрққанларидан ёнма-ён биқиниб ўтириб олишган, жавон устидаги электрон соатдан кўз узишмас, секундларнинг минутларга, минутларнинг соатларга айланишини эринмай кузатишар, тиқ этса, ялт этиб эшикка қарашарди.

Улар тажрибасизлик қилиб ўзларини Наркисга ошкор этиб қўйишди. Болалар буни аллақачон тушунишган, Наркиснинг хавфли рақиб эканини ҳам яхши билишарди.

Омон эшик тагига оёқ учида мушукдек пусиб бордида, эшикка қулоқ тутди.

– Кимдир келяпти, – деди у бирпас қулоқ тутиб тургач. Шодмон дарров соатга қаради. Соат энди иккидан ошибди.

– Ҳали вақтли-ку, – ваҳима босди уни. Омон боягидек оёқ учида югуриб жойига бориб олди. Шипиллаган оёқ товушлари эса тобора яқинлашиб келарди.

– Бу Наркис эмас, – деди Омон ўзини ҳам, Шодмонни ҳам тинчлантириш мақсадида.

– У бунақа енгил қадам ташламайди.

Шу пайт, эшик уч марта тақиллади. Болаларнинг юраги гупиллаб уриб кетди. Омон ўша атрофдаги стулни даст кўтариб, эшик ёнига ўтди. Улар аввалига Наркис бизни ухлаётган ёки ухламаётганимизни текширяпти деб ўйлашди. Бироқ эшик тирқишидан кўкиш рангдаги учқун йилтиллаб кўринди-ю, Омон қўлидаги стулни тушириб эшикни очди. Хонагалектрод кириб келди.

– Тинчликми? – деб сўради у болаларга хавотирли боқиб.

Шодмон гапни бир чеккадан тушунтирди.

– Орангизда сотқин бор, – шивирлаб гапирди у.

– Ишинг орқага кетаётгани ҳам шундан, тушундингми? Элнинг чиройли мовий кўзлари катта-катта очилиб кетди. Юзида ҳайрат аломати ифодаланди.

– Ким экан у?

– Наҳотки сезмаётган бўлсанг… Омон Шодмоннинг гапни анча чўзишини билиб, чидай олмади, шошганча:

– Наркис, – деб юборди у.

– Наркииис… – яна ҳайратланди Электрод, – ахир у Маликанинг юртдоши эмас-ку. Бунинг устига йирик олим.

Биологлар ўлкасидан. Буни ЭҲМ ҳам тасдиқлади. Наркисни бизга ёрдам учун қўшниларимиз юборишган. Шодмон аста бошини кўтариблга қаради:

– Биз Наркисни Маликанинг саройида ҳам учратганмиз. Лекин у бизни кўрмаган. Шундай бўлса ҳам бу касофат биздан шубҳаланяпти. Бугун бекорга соядек эргашиб юрмади бизга.

Ҳаммалари жим бўлиб қолишди. Электрод Наркисни биринчи марта отрядга бошлаб келганини, Наркиснинг жон куйдириб ишлаганини эслади. Бироқ ўшандалнинг пойтахтга кетганини Наркисдан бўлак ҳеч ким билмасди. Агар билишганда ҳам болалар уни юборишмасди, у ёққа. Ўша куни пойтахтга кириб бормасданоқ қўлга тушгани наҳотки тасодиф бўлса?!

– Ҳа, айтгандай, саройда нима қилаётган эдингиз? У ерда кўп бўлдингларми? – сўрадил.

– Э, гапирамиз десак гап кўп… – деди Шодмон ўйчан.

– Аммо жангдан олдин тиниқиб ухлаб олиш керак. лектрод ўрнидан турди. Буни кўриб:

– Бу кеча биз билан қолақол, – деб ялинди Омон, – ҳеч бўлмаса кўнгил хотиржам бўларди. Электрод бир зум эшикнинг ёнида ўйланиб турди-да:

– Майли, мен ўртада ёта қоламан, – деди сўнгра. Шодмон мармардан ишланган, яхмалакдек ялтироқ полга қаради-ю, эти жунжикиб кетди.

– Қўйсанг-чи, Эл. Сен менинг ўрнимда ётақол. Мен Омон билан ётаман. Бола бечора бугун бир ўзи ухлолмайди, барибир, – Омонга қараб кулди Шодмон. Омон индамади. Агар бир нарса деса,лнинг кетиб қолишидан чўчиди.

– Фақат, – дедилектрод болаларга қараб, – кечаси мендан учқун сачраса ёки ёниб турганимни кўрсанглар, қўрқманглар хўпми! Бу биз учун табиий ҳол.

Eлектрод ёта туриб, қўли билан лампочка атрофини, унга теккизмай айлантирган эди, хонадаги чироқ ўчди. Кўп ўтмай ҳаммалари қаттиқ уйқуга кетишди.

Бу пайтда биргина Наркис ухламасди. У энди қандай ҳаракат қилиш кераклигини ўйларди. «Кетиш керак, – ўйлади у, – барибир энди улар менга ишонишмайди. Бундан буён ҳатто ҳужумнинг қачонлигиии ҳам айтишмайди. Яхшиси кетаман. Малика ҳам менга муштоқ». Наркис шахд билан ўрнидан туриб кетди. Лаш-лушларини йиғиштирди. Кейин кетиш олдидан болаларга бир «совға» тайёрлаб кетмоқчи бўлди.

Аввал у раислар хонасига кирди. Физикларнинг бирбирларидан эшик қулфлайдиган одатлари бўлмагани учун ҳамма эшик очиқ эди. Ҳатто Наркисни кўриб даҳлизнинг бошида турган соқчилар ҳам, «ҳой, нима қиляпсан» дейишмади. Наркис раислар хонасидаги бор схема ва карталарни бемалол қўйнига солиб чиқди. Бошқа хоналарни ҳам эринмай титкилади. Кейин биологлар ўлкасидан ўлжа бўлиб қолган нур аппарати эсига тушиб, хурсанд бўлиб кетди. «Буларни ҳам ёввойилардек қириб ташлайман, – деб ўйлади у, – бир ўзим, бир ўзим улар билан жанг қиламан». Наркис ўз-ўзидан мамнун бўлиб юқорига кўтарилди. У зарядли одамларга нурнинг таъсир қилмаслигини билар, буни бир-икки амалда синаб ҳам кўрганди. Шунинг учун бошқача йўл тутмоқчи бўлди. У аввал магнит девор билан ўралган ялангликни кўздан кечирди. Ертўладаги хоналар жойлашувини тахминан миясида чамалаб кўрди-да, аппаратнинг тугмачасини босди. Шу пайт ер силкинаётгандек ҳаммаёқ зириллаб кетди. Ертўлада апланималар қарсиллади, бир-икки жой ўпирилиб тушди. Наркис ўз кашфиётидан хурсанд бўлиб нурни каттароқ очди. Бироқ хурсандликдан сергакликни унутдими, нур ўзи турган ерни ҳам ўпириб юборди. Наркис ўзини ўнглаб ололмай чуқурликка қулади. Тепада қолган нур аппарат эса қияликдан сирғалиб, ўзининг устига тушди. Шу дам Наркиснинг қорнини биров пармалагандай, ичак-чавоғини шафқатсизлик билан суғуриб олгандай бўлди. У шундагина ҳаммаси тамом бўлганини тушунди. Наркис бир кунмас-бир кун шундай бўлишини биларди. Зеро унинг учун ҳаёт ғордаги ҳодисадан кейиноқ тамом бўлганди. Ўшанда йигит Нилуфарнинг, ўз севган кишисининг жонига қасд қилди-я! Қўрққанидан, бадном бўлишидан чўчиб шундай пасткашликка борди. Наркис сўнгги бор Нилуфарнинг гўзал чеҳрасини эслади. Ўлими олдидан ўзига жавдираб тикилган бу қора кўзларни, илтижо ва ички дард билан боққан кўзларни Наркис унута олармиди?! Асло… Йигит жисмонан тирик бўлса ҳам, руҳан ўлган эди. Устига устак Гулдиёр ҳам унинг жиноятига гувоҳ бўлди. Наркис ўз юртида аллақачон бадном бўлгани аниқ! Маликанинг ярим ёввойи навкарлари орасида эса табиийки, у яшай олмайди. Зеро, у Маликанинг топшириқларини ҳам совуққонлик ва лоқайдлик билан бажарар, ҳар гал физиклар гуруҳини ҳалокатга учратганида, ўзининг тубанлашиб, жирканч маҳлуққа айланиб бораётганини ҳис қиларди. Айрим пайтларда шу ёшгина болаларнинг ўз келажаклари ва Ватанлари учун матонат, ақл-идрок билан катталардек жанг қилаётганларига ҳайрон қоларди. Ўзини уларнинг олдида аянчли, ҳимоясиз ҳис қилар, бунга сира чидолмасди. У ҳаётининг бошиданоқ адашди, хато қилди. Бу арзимас хатоликлар бора-бора жиноятга айланди. Ҳатто ўзи учун энг қимматли, энг ардоқли бўлган одамга ҳам хиёнат қилди. Меҳнатсиз юқори мансабга эришиш, ўзидан устунларни камситиш, ерга уриш, ичи қоралик уни ҳаддан зиёд тубанлаштириб юборди. Натижада у ўз Ватанини ҳам сотди.

Наркис беғубор осмонга тикилгаича жон берди. Унинг ҳаракатсиз, қоп-қора кўзларида бемақсад яшалган умрнинг армони қолди.

Ўткир нур Наркиснинг жасадидан ўтиб ҳамон ерни пармалаб борар, мурданинг устига юқоридан шувиллаб тупроқ тўкиларди Бу табиатнинг ёмон-яхшилигидан қатъий назар ўз жигарбанди учун берган сўнгги инъоми эди Наркиснинг ўзи ҳам, унинг қилган жиноятлари ҳам ер қаърига сингиб кетди.

ҲАЗРАТИ ОЛИЯНИНГ ҚУВИЛИШИ

Ертўлада юз берган мудҳиш воқеа ҳаммани оёққа турғизиб юборди. Неча ойлардан бери тишини-тишига қўйиб зах, зим-зиё ер қаърида улкан жангга тайёргарлик кўраётган болаларнинг сабр косаси тўлди. Улар магнит девор билан ўралган майдонга тўпланганча, бирлари олиб, бирлари қўйиб тўлқинланиб нутқ сўзлашар, чор атрофдан:

– Яшасин озод ўлка!

– Маликага ўлим! – деган хитоблар ёғиларди. Охирги бўлибл сўзга чиқди. У қўлларидан учқун сачратиб, жунбушга келган дўстларини зўрға тинчлантирди.

– Сафдошларим! Қадрдонларим! – деди у. Унинг овози микрофонсиз ҳам жаранглаб чиқди. Товуш тўлқинлари магнит деворларга урилиб акс-садо берди.

– Мен сизларни эзгу жангга, бегуноҳ қони тўкилган барча илмли кишилар учун қасос олишга чорлайман! Илм вақт бирлиги каби ҳамиша олға қараб интилади. Уни орқага қайтариб бўлмайди.

Сиз ҳам дўстларим ҳамиша илмлилар сафининг энг олдинги марраларида боринг! Зарядингиз чақмоқдай қудратли бўлсин!

Eлнинг нутқи тугаши билан ер ости очилиб, тим қора рангдаги ярқироқ ракеталар ғириллаб юқорига кўтарилди-ю, физик болалар янада ҳаяжонланиб кетишди.

Улар ўз меҳнатларидан мамнун ракеталарни завқ билан кузатишар, самодек мовий кўзларида, юзларида табассум жилваланар, тонгги шафақ нурида таналари ҳам зангори-алвон тусда товланиб кўзни оларди.

Болалар зарур асбоб ва аппаратларни қий-чув қилиб ракеталарга ортишди.лдан схема ва зарур кўрсатмаларни олган отрядлар эса бирин-кетин ракетага жойлаша бошладилар.

Омон бир чеккада у ёқдан-бу ёққа югураётган, бирбири билан қучоқлашиб хайрлашаётган болаларни кузатаркан, уларга ҳаваси келиб кетди.

– Юр, биз ҳам борайлик, – дўстининг қўлидан тортқилади у.

Рост-да, бу физиклар ҳам унинг тенгдошлари-ку, наҳотки улар қилган ишни у бажаролмайди. Улардан қаери кам? Тафаккурими? Фарқ шундаки, унинг тафаккури машқ қилдирилган эмас, агар ўқиса борми!

Шу дам Омон ўзида, қаердадир қалбининг тубида, битмас-туганмас куч, зеҳн, ғайрат борлигини ҳис этди-ю, юраги бир орзиқиб туидди. Яна жангчиларга қўшилгиси келиб, Шодмонни шоширди:

– Юр, юрақол, тезроқ!

Шодмон эса, аксинча, ҳовлиқмас, шошмас, у ҳам воқеалардан таъсирланганми, оғир ўйга толганди. Гўёки бу ғалаён унга ўз ўтмишини эслатиб юборгандек эди. У бемақсад ва бекор ўтган кунларига ачинар, ўзини ақалли шу жангда қатнашишга ҳам ҳақсиз деб ҳисобларди.

Ҳа-да, тайёрга айёр бўлиш кимга ёқмайди, дейсиз?! У истамайгина дўстининг кетидан эргашаркан, пичинг қилди:

– Ҳа, намунча! Жа, нима ишни қойил қилардинг?! Электр занжирини ҳам нима эканини билмай, ҳали роса уялтирарсан одамни…

– Ҳозир асосийси бу эмас, тушунсанг-чи, Шодмон! – эҳтирос билан гапирди у. Шодмон дўстига ҳайрат билан бир қараб қўйди, лекин индамади. Қачондан бери ўзгариб қолди экан-а…

Уларл бошчилигидаги сўнгги ракетага илинишди.

У ракетобусга чиқиб ўтирганида ҳам, саройга етиб келишганида ҳам Омонни кузатиб ўтирди.

Омон бўлса парвойи фалак, билар-билмас баҳсга суқилар, ҳаттол билан Хемнинг гапини бўлиб, керак бўлса-бўлмаса, ўз фикрини билдирарди. Саройга йўл олишганда ҳам у мен йўлни биламан, деб олдинда кетди.

Бир пайт сарой дарвозаси олдида навкарлар кўринди. Омон бўлса писанд қилмай кетаверди.

– Оғайниларим, сизларни кўргани келяпман, – узоқдан қўл силкиб бақирди у.

Лекин «оғайнилар» уни ичкари киритишмади.

– Паролни айт! – деди соқчилардан бири Омоннинг қорнига ёғоч найзасини ниқтаб.

– Ие, амаки мени танимадийзми? ЁКИ танимаганликка оляпсизми? – Соқчи нима деб жавоб беришни билмай, жаҳл билан маъносиз юзини терс бурди. Пайтдан фойдаланиб Омон иккала соқчининг ҳам ёғоч найзасини тортиб олди. Орқадан етиб келган болалар чаққонлик билан соқчиларни саранжомлаб ичкари киришди. Улар энди даҳлизга ўтган ҳам эдиларки, ойнаванд эшикдан ўн чоғлик навкар отилиб чиқди.шикнинг ойнаси чил-чил синди, яккама-якка олишув бошланиб кетди.

Омон кўринишдан анча нозик туюлган физик болаларнинг муштлашишини кўриб ҳайрон қолди. Улар қўллари билан кескин ва аниқ ҳаракатлар қилишар, бир зарбанинг ўзида навкарлар чалпак бўларди. Ерда муштлашиб катта бўлган Омон билан Шодмон эса аксинча, битта навкарга зўрға бас келишарди.

– Ҳўккиздек кучи бор экан, ўзи ҳам, – деди Омон «уфф» тортиб, йиртилган ёқасини тўғриларкан. Орқадан яқиндагина битта навкарни қулатган Хем уларни бопладикми, дегандек, шўхчан назар ташлади, кейин биродарлик маъносида қўлини қисиб қўйди. Омон ҳам шундай қилди.

Кейин ҳаммалари тўс-тўполон билан ичкари киришди. Ичкарида ҳеч зот кўринмади.

Бўлаётган воқеалардан хабар топган Малика икки-уч одамни ёнига олиб, аллақачон жуфтакни ростлаганди.

Электрод залдаги аппаратларга тез-тез кўз югуртириб чиқди. Кейин биттасининг олдига бориб:

– Мана у! – деди ҳаяжон билан. Ҳамма «гув» этиб ўша томонга ёпирилди. Электрод аппаратнинг устидаги металл синиқларини тушириб ташлади-да, чаққонлик билан машинанинг ичини очди. Физик болалар «Катодларнинг танобини тортиб қўядиган» агрегатнинг ички блок тизимини бир зумда текшириб чиқишди. Омон бу асбоб-ни дарров таниди. Шу асбобни деб Шодмон роса калтак еганди.

Ҳар сафар асбобга қараб, натижани билганидалнинг чеҳраси ёришиб кетар, мовий кўзлари худди ўзидан нур таратаётгандек, ажабтовур шуълаланарди. Бундай ҳолатни Омон ерда эканида янги синфдоши Герцда ҳам кузатганди, фақат шу нигоҳгина уни ерликлардан ажратиб турарди.

Иш энди жўнашай деб турганида хонага бир тўда кўк зарядлилар бостириб кирди. Беш-олтитаси баббараваригалга ёпиша кетди. Улар Электродни ўз манфий зарядлари билан кучли изолятсияладилар. Кейин очиқ турган агрегатнинг блок схемасини ғазаб билан бутунлай куйдириб ташлашди. Гўёки бу аппаратнинг уларга тегишли жойи йўқдек. Бусиз уларнинг ўзлари ҳам инқирозга учрашлари мумкинлигини хаёлларига ҳам келтирмасдилар.

Иккинчи бўлиб Волт сафдан чиқди. Гал Хемга келганида у ерликларнинг орқасига ўтиб яшириндида:

– Мени ҳимоя қилинглар, – деб қичқирди жонҳолатда кичкина қутисимон қурилмага ёпишаркан. Омон билан Шодмон Хемнинг олдини тўсганча ёғоч найза билан қиличбозлардек беллаша кетишди. Омонга ҳар зарб келиб тушганида аъзойи бадани зирқираб атрофга кўк, бинафша тусдаги учқунлар сачрар, шунда ҳам у тишини-тишига қўйиб беллашишда давом этарди. У кўк зарядлилар ўзидан баланд келаётганини кўриб турган бўлса ҳам буни сира тан олгиси келмасди. Муштлашувларда ҳамиша ғолиб келадиган Омон учун енгилиш бутунлай ёт ҳиссиёт эди. Ҳатто рақиби ўзидан кучли бўлган тақдирда ҳам, у ҳамиша ғолиблик учун курашарди.

Кўп ўтмай Хемнинг кичик қурилмаси ишлай кетди. Манфий пуркагич бир зумда катодларни нейтраллади. Уларни «ўйиндан» чиқариш учун бундан ўзга чора ҳам қолмаганди, ўзи.

Хем манфийланганл билан Волтни ҳам ўша аппарат ёрдамида ҳушига келтирди. Даволаш пайтида ҳатто уларнинг баданидан учқун сачраб кетди. Эл бошини икки қўли билан чангалларкан:

– Лаънати катодлар! – деди ғазаб билан.

– Улар энди юқори кучланишли мусбат пуркагичсиз уйғонишмайди, сафдошини юпатмоқчи бўлди Хем. Эл аста юриб агрегатнинг олдига борди. Аппаратнинг уёқбуёғини кавлаштириб, умидсиз кўл силтади.

– Ҳаммаси расво бўлибди.нди бутун бошли генераторни алмаштириш керак, Хем, запас олганмидинг?

– Ҳа, олганман, ракетада!

Хем қурилмани Волтга берди-да, ҳозир бориб келаман, деб даҳлизга чиқди-ю, ўша заҳотиёқ ҳовлиққанча яна залга қайтиб кирди.

– Анавилар бинони ўраб олишибди, – деди у қўрқув аралаш нима қиларини билмай. Боядан бери ҳамма ишга суқилаётган Омон бу гал ҳам жим ўтиролмади.

– Ўзим бориб кела қолай генераторга, – деди у ўрнидан қўзғаларкан.

Мен ҳам сен билан бораман, – унга эргашди Шодмон. – Нима қилса ҳам куч бирликда деб тўғри айтишган, ерликлар!

Йўлда улар ким нима иш қилишини шартлашиб олишди. Омон «устаси фаранглиги» туфайли Маликанинг одамларини чалғитиб турадиган, Шодмон эса чапдастлик билан ракета томонга ўтиб оладиган бўлди. Лекин режани пухта тузишмаган экан. Иккаласи эшикдан чиқиши билан навкарлар дув этиб ёпирилди. Омон ҳатто Шодмоннинг қайси томонга кетганини, ўзининг қўлларини қачон боғлаб улгуришганини билолмай қолди. Улар Омонни судраганча қаёққадир олиб кетиади. Омон кўз қири билан оломон ичидан дўстини излади. Бироқ Шодмон кўринмади. У навкарларнинг суҳбатидан «оқ одам»нинг биттаси қочиб улгурганини эшитди-ю, ичида ҳайрият-э», деб қўйди.

Бир тўда навкар биттагина Омонни қўриқлаб борар, гўёки улариинг ўзлари ҳам қаёққа кетишаётганини билишмасди. Бу ҳам майлику-я, ҳаммадан ҳам Омонни ҳайрон қолдирадиган нарса уларнинг ғалати тарқоқлиги, уюшмаганлиги бўлди. Биров-бировни уришмас, қўриқлашни хоҳламаганлар йўлда қолиб кетаверар, ҳеч кимнинг ҳеч ким билан иши йўқ эди.

Навкарлар асирни итаришиб, бақиришиб, бир кўча бўлиб кетишаётган эди, бирдан орқаси қора мато билан ўралган от арава ўқдай учиб ўтди. Қочган қочиб қолди, улгуролмаганлар арава остида қолиб кетди. Арава Омоннинг нақ пешонасига тегай-тегай деб ўтди-ю, у тезлик билан ичкарига назар ташлади. Қай кўз билан кўрсинки, Малика! Омон жон ҳолатда нажот излаб навкарларга қаради. Улар бир-бирларини суяб турғизишаётганига ҳам, ёки итариб қайта йиқитишаётганига ҳам тушунмади. Арава анча узоқлашиб қолганидагина Омоннинг тили капимага келди.

– Малика! Мапика қочиб кетяпти!

Бу янгилик довдир навкарларни ҳам ҳаяжонлантириб юборди. Улар «асирни» ҳам унутиб, араванинг кетидан қувиб кетишди. Навкарлар югуриб боришаркан, кимдир:

– Маликам, бизни ташлаб кетманг, Маликам, – деб бақирар, бошқалари эса:

– Ҳа, сотқин, қочиб бўпсан! – деб ўзларича Маликага дўқ уришарди.

Бу пайтга келиб эса физик болалар бутун мамлакатни эгаллашган, катта-катта илмгоҳлардан, заводфабрикалардан ялқов Маликанинг одамларини ҳайдаб чиқармоқда эдилар. У катта кўчадан ўтиб бораркан, отряддаги таниш болалар унга шўхчан қўл силкиб қўйишар, осмонга тўхтовсиз кўтарилаётган турли ранг-даги зарядлар ёғдуси уларнинг бахтиёр юзларида аксланарди.

Йўлда Омон яна бир тўда навкарларга дуч келди. Буларлнинг сафдошлари томонидан шармандаларча мағлуб этилган жангчилар эди. Улар нима қилишни, қаерга бош уришни билмай тентирашар, Маликанинг қочганини эшитганларидан кейин эса бутунлай довдираб қолишганди. Омон қочмоқчи эди, бироқ унга ҳеч ким эътибор бермаётганини, навкарлар норози оҳангда алланималар деб бақиришаётганини кўриб таққа тўхтади.

– Инсофсиз, ҳаммани йўлдан уриб, ўзи қочиб қолди-я!

– Лаънати бу дўзахга бизни ташлаб кетмоқчи бўлганда, – деди барваста, шоп мўйлов навкар. Жангчилар бақиришиб чақиришиб иккисининг гапини маъқуллашди.

– Уни тутиб келиш керак, – деди орқадан кимдир.

– Қилмишлари учун жавоб берсин!

– Оқ байроқ кўтарамиз, – яна кимдир таклиф киритди. Навкарлар ўзларига ўзлари бошлиқ сайлаб, ўн киши Маликани тутиб келишга, беш киши бошқаларни ҳам хабарлаб, шу ерга тўплашга сафарбар этилди. Бироқ улар орасида Маликанинг тарафини олувчилар ҳам топилди. Жангчилар ўзаро жанжаллашиб, бирпасда муштлаша кетдилар. Омон бир томондан бу текинхўр, дангаса кишилардан нафратланса, иккинчи томондан уларга ачинарди. Ахир қиттай бўлсада, уларда ҳам одамийлик бор экан-ку! Бинойидек мушоҳада юритишяпти-ку, улар ҳам. Бирдан Омон шунча одамнинг ҳаммасини битта қўймай қириб юборишга қодир бўлган генераторни эслади. Шуни эслади-ю, юраги шувиллаб кетди.

Шунча одам бекорга нобуд бўладими? Балки улар орасида ҳам янглишганлар, хато қилганлар бордир? Ахир хато қилиш инсонга хос хусусият. Лекин аниқ дастур асосида яшовчи ва ишловчи физик одамлар буни тан олишармикан? Илм-фанда жиндай ҳам хатоликка йўл қўйиб бўлмайди-ку, ахир! Наҳотки улар ҳамма нарсага ҳеч қандай қийинчиликсиз эришишса?!

Омон сарой томон чопиб бораркан, физикларга бўлган воқеаларни қандай қилиб айтишни, шароитни нима деб тушунтиришни ўйларди.

У саройга кириб борганида Электрод янги генераторни ўрнатаётган экан. Бошқалар эса Омонни яхши хуш хабарлар билан қарши олишди.

– Қаёқларда қолиб кетдинг, – дўстини маҳкам қучоқларкан сўради Шодмон. Бироқ Омоннинг руҳияти тунд, ташқарида юз бераётган воқеаларни қандай тушунтиришни билмай боши гаранг эди.

– Уруш тамом, – деди у гапни нимадан бошлашни билмай.

– Қанақасига? – ҳамма хайрон бўлиб унга қаради. Шодмон бўлса ҳатто дўстининг пешонасини ушлаб кўрди.

– Биб-бинойидек юрган эди-я, – қўшиб қўйди у.

– Навкарлар Маликага қарши қўзғолон кўтаришди. Аввалига қеч ким унинг гапига тушунмади.

– Ким Маликага қарши? – қайта сўрадилектрод. Шу пайт Омон жавоб беришга энди оғиз жуфтлаган ҳам эдики, хонага ҳовлиққанча Волт кириб келди.

– Ё тавба, – аввал ҳайратини ифодалади у, – навкарлар Маликанинг оёқ-қўлини боғлаб, оқ байроқ кўтарганча шу томонга қараб келишяпти, қандай кўрсатма берилади?

Электрод рақибларидан ҳамма нарсани кутган бўлса ҳам, лекин буни кутмаганди. Умуман, Электрод уларнинг соғлом фикрлай олишларига шубҳа қилар, очиғи уларни одам ҳисобламасди. Ҳозирги бўлган воқеа эса уни бутунлай ҳайратда қолдирган, навкарларнинг ўрнига ўзи талмовсираб қолганди. Эл Маликанинг одамлари дарвоза тагига келиб, шовқин сола бошлаганидагина ўзига келди. Фақат шундагина вазиятнинг ниҳоятда жиддий эканига ишонди.

– Энди нима қиламиз? – дўстларига саволомуз тикилди у. Ҳамма елкасини қисди.

– Нима қилардик, – деди Хем, – уларни ўз мамлакатларига жўнатамиз. Улар ҳам йиллар ўтиб, тараққий этганларидан кейин илмни биз каби идрок қила бошлайдилар, хатоларини тушунадилар. Маликани эса жиноятчи сифатида Олий суд ҳайъатига топширамиз.

Хемнинг таклифи ёқмадими, Волтнинг қошлари чимирилиб кетди.

– Нима, ота-боболаримизни ҳалок этган одамларни индамай қўйиб юбораверамизми, қани сенинг физиклик ғуруринг? Улар яна ҳужум қилишса-чи, – қизишиб кетди у.

Омон билан Шодмон гапга аралашишмас, худди назарларида ўзларининг ҳам тақдирлари ҳал этилаётгандек эди.

– Сен ноҳақсан Волт, – салмоқланиб, ўйчан гапирди Электрод, – уларга ўхшаб енгил фикр юритишга зиёли одам сифатида сенинг ҳаққинг йўқ. Улар хато қилса, сен янглишолмайсан. Улар жоҳил бўлса, сен олижаноб бўлишинг шарт! Тушундингми!

Волт ўзининг ноҳақлигини билиб, индамай бошини эгди. Бошқалар ҳам оғир ўйга толишди. Кутавериб тоқати тоқ бўлган навкарлар эса учта вакил билан банди этилган Маликани ичкарига киритиб юборишди.

* * *

Ҳақиқатан ҳаммаси Хем айтганидек бўлди. Беш-олти кишидан ташқари навкарлар-у сарой хизматчиларининг барчаси физиклар мамлакатини тарк этиб, ўз юртларига жўнаб кетишди. Малика ва бир-иккита ашаддий илм душманлари эса хавфли жиноятчи сифатида сайёрадаги Олий суд ҳайъатига топширилди.

Озод этилган ўлкада байрам тантаналари бошланиб кетди. Ҳаммаёқда турли рангдаги чироқлар шўхчан кўз қисишиб ёнар, аҳён-аҳёнда яшил, қизил, кўк рангдаги мушаклар визиллаб осмонга кўтариларди. Эл билан Хемларсиз байрам-байрам бўлармиди. Ҳатто уларлектрон мусиқалар контсертида ҳам ўз хоҳишлари билан келгусидаги ишларини режалаштириб ўтиришди. Фақат Омон билан Шодмон андижончага ўйнашганидагина ерликларнинг ғалати рақсини мароқ билан томоша қилишди.

Байрам шодиёналарига қарамай, ерликлар ҳам кетишга тайёргарлик кўра бошлашди.

– Қолинглар, яна бир кун қолинглар, – ялинди Хем. Шодмонга бу илтифот мойдек ёқиб, нима дейишини билмай жилмайиб қўйди.

– Шундоқ ҳам анча ушланиб қолдик, – деди у бошини эгиб, худди айбдор кишидай, – бунинг устига у ёқда Герц ҳам кутиб ётгандир… қайтишимизни, – Шодмон сўзида тутилиб қолди. У уйга қайтгандан кейин Герцни омон-эсон ўз сайёрасига жўнатишга кўзи этгани учун ҳам индамади. Воқеаларнинг тафсилотини гапириб ўтирмади. Бунинг устига уларнинг кўнглини ғаш қилгиси келмади. Физиклар ноилож рози бўлишди. Ерга учадиган ракета қисмларини елиб-югуриб, Элнинг ўзи тайёрлади. Умуман, ракета қисмларини йиғишда отряддагиларнинг деярли ҳаммаси иштирок этди, десак, муболаға бўлмас. Ҳатто Омон ҳам деталларни уёқдан-буёққа ташиб, ўзича уларга ёрдамлашган бўлди. Кетишдан бир кун олдин эса у ҳамма билан ҳайрлашиб, топганини ўртоқларига совға қилди. Ҳатто Шодмоннинг галстугини ҳам бесўроқ эсдаликка бериб юборибди.

Ракетадромда ҳам улар анчагача бир-бирларидан ажралишолмай термулишиб туришди. Ҳатто айримлар кўзига ёш ҳам олди.

Икки фазогир ракета томон йўл оларкан,лектрод уларнинг ортидан:

– Сайёрамизга келиб туринглар! – деб қўл силкиб қолди.