Текст книги "Стив Жобс"

14-боб. Скаллининг келиши. Pepsi курашга чорлайди

Кўнгил овлаш

Майк Марккула ҳеч қачон Apple президенти бўлишга интилмаган. Унга ўз уйларининг дизайнини ўйлаб топиш, шахсий самолётида парвоз қилиш, акциялардан тушадиган дивидендларни сарфлаш ёқарди, жанжалларни бартараф этиш билан шуғулланишга ёки таъби нозик одамнинг кўнглини овлашга ҳуши йўқ эди. Майк Скотт бўшатилгач, у президент мажбуриятларини истар-истамас қабул қилди ва рафиқасига бу узоқ давом этмайди, деб ваъда берди. Икки йил ўтгач, 1982 йилнинг охирига келиб рафиқаси Марккулага ультиматум қўяди: у дарҳол ўрнига бошқа одам топиши керак.

Жобс гарчи компанияни бошқариб кўришни хоҳласа-да, бир ўзи уни бошқара олишга ҳозирча тайёр эмаслигини тушунарди. Ўзига бино қўйганига қарамай, Стив ўз имкониятларига холис баҳо бера оларди. Марккула Apple президенти бўлиш учун Жобс ҳали тайёр эмас деган фикрга қўшилди. Демак, четдан номзод топиш керак эди.

Уларга кўпроқ Дон Эстриж номзоди маъқул эди. У IBM корпорациясида шахсий компьютерлар бўлинмасини “нолдан” ташкил этганди ва Жобс ҳамкасблари билан нима деб ўйламасин, сотув борасида Apple’дан ўзиб кетган маҳсулот яратганди. Эстрижнинг бўлинмаси Флорида штатининг Бока-Ратон шаҳрида жойлашганди, у Нью-Йорк штатининг Армонка шаҳридаги бош офисдан, демакки, корпоратив ўйинлардан узоқроқда жойлашганди. Эстриж Жобс каби мақсадга интилувчан, ақлли, табиатан етакчи ва қисман исёнкор эди, лекин Стивдан фарқли равишда унга оқиллик хос эди, у бошқалар у ўйлаб топган ғояларни ўзлариники деб ўйлашига имкон берарди. Жобс Бока-Ратонга учиб келиб, Эстрижга йилига бир миллион долларлик маош ва ишга киришга розилик берса яна шунча миқдорда мукофот ваъда қилди, лекин Эстриж таклифни рад этди. У душман тарафига ўтадиганлардан эмасди. Эстрижга қароқчилар тўдасига хизмат қилиш эмас, балки тизимнинг бир қисми бўлиш, яъни флотда хизмат қилиш ёқарди. Жобс Воз билан телефон компаниясини тузлагани ҳақидаги ҳикоялар уни жиркантирарди. Эстрижга IBM’да ишлаш ёқарди.

Шунда Жобс ва Марккула кадрлар хизмати раҳбари Жерри Рошга, агар имкони бўлса, техника тармоғига алоқадор бўлмаган бошқа номзодни саралаб олишни топширди. Уларга рекламани, бозорни яхши тушунадиган, Уоллстритда обрў-эътиборга эга маркетолог керак эди. Рош ўша вақтнинг асосий реклама афсунгари PepsiCo корпорациясининг PepsiCola бўлинмаси президенти Жон Скаллини мўлжаллаб юрганди. Унинг “Pepsi курашга чорлайди” кампанияси бутун мамлакат бўйлаб катта шуҳрат қозонганди. Стэнфордда нутқ сўзлашга чиққан Жобс ундан олдин талабалар билан мулоқотда бўлган Скалли ҳақида кўп яхши гаплар эшитганди. Шунинг учун у билан танишса, хурсанд бўлишини Рошга тушунтириб қўйди.

Скаллининг ҳаёт йўли Жобсникидан фарқ қиларди. Унинг манхэттенлик оқсуяк онаси уйдан узун оқ қўлқопларсиз чиқмасди, отаси эса адвокат эди ва Уолл-стритда катта муваффақиятга эришганди. Скалли Сент-Марк мактабига борган, Браунда бакалавр даражасини олган, шундан сўнг Уортонни тамомлаганди. PepsiCo’да иқтидорли маркетолог ва рекламачи сифатида донг таратганди, лекин маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва ахборот технологиялари унинг қизиқишлари доирасига кирмасди. Скалли Рождество баҳонасида биринчи никоҳдан бўлган фарзандларини кўриш учун Лос-Анжелесга учиб келади. У болаларини компьютер дўконига олиб киради, у ерда товар маркетинг нуқтаи назаридан ўйламай сотилаётганига кўзи тушади. Болалари нега бу уни ташвишга солаётганига қизиқишади ва Скалли Стив Жобс билан учрашиш учун Купертинога бормоқчи эканига иқрор бўлади. Болаларининг ҳайратдан оғзи очилиб қолади. Улар кино юлдузлари ичида ўсганди, лекин Стив улар учун чинакам машҳур инсон эди. Бу Скаллини кимсан Жобснинг ҳўжайинига айланиши мумкинлигига яна ҳам эътиборли қарашга ундарди.

Apple’да яратилган эркин муҳит ҳам, офис безаклари ҳам Скаллини лол қолдирди. “Ходимларнинг кўпчилиги PepsiCo’даги хизматчи ходимлардан ҳам бемалолроқ кийинарди”, – деб қайд этади у. Тушлик вақтида Жобс индамай салат еб ўтирганди, лекин Скалли раҳбарларнинг кўпчилиги компьютерларни турган битган бош оғриғи деб ҳисоблайди, деб айтган заҳоти Стивнинг нотиқлиги тутиб кетди. “Биз одамларнинг компьютерларга бўлган муносабатини ўзгартирмоқчимиз”, – деди илҳом билан у.

Уйга кетаётиб, Скалли компьютерларни корпоратив ва хусусий мижозларга қандай қилиб сотиш тўғрисида саккиз бетлик фикр ёзди. Тагига чизилган иборалар, жадваллар, графикалардан иборат у тузган режанинг айрим жойлари талабалар конспектига ўхшарди, бироқ асосийси Скалли газли сувдан қизиқроқ нарсани сотиш иштиёқида ёнарди. Таклифлар орасида қуйидагиларни учратиш мумкин: “Дўконларда мерчандайзингни ривожлантириш зарур! Бу харидорларни Apple маҳсулотларига қизиқтириш ва харидорларни бу уларнинг ҳаётини яхши томонга ўзгартиришига ишонтириш имконини беради”. У Pepsi’дан кетишни ҳали ўйлаб кўрмаганди, лекин Жобс унинг хаёлини банд қилиб қўйди. “Мени бундай ғайратли ёш даҳо сеҳрлаб қўйди ва мен у билан яқинроқ танишишга қарор қилдим”, – деб эслайди Скалли.

1983 йил январда Жобс Lisa’нинг тақдимотини ўтказиш учун Нью-Йоркдаги Carlyle меҳмонхонасига етиб келганида, Скалли у билан яна бир марта учрашишга рози бўлди. Apple жамоасини бутун кун давом этган матбуот анжуманидан кейин уларнинг олдига кутилмаган меҳмон келиши таажжублантирди. Жобс бўйинбоғини бўшатиб, барчага Скаллини Pepsi президенти ва Apple’нинг потенциал йирик корпоратив мижози сифатида таништирди. Жон Коуч Lisa ҳақида сўзлай бошлади, Жобс эса унинг фикрини ўзининг “ажойиб” ва “инқилобий” каби севимли сўзлари билан ўқтин-ўқтин бўлиб турди (у Apple’нинг янги маҳсулоти инсон ва компьютер ўртасидаги ҳамкорликни ўзгартириб юбориши ҳақида фикр юритди).

Тақдимотдан сўнг Скалли ва Жобс Мис ван дер Роэ ва Филип Жонсон томонидан қурилган улуғворлик ва замонавийлик тимсоли – Four Seasons ресторанига йўл олди. Жобс буюртирилган вегетарианча таом тановул қилар экан, Скалли унга Pepsi’нинг маркетинг ютуқларини таърифлаб берди. Мисол учун “Pepsi авлоди” реклама кампанияси товарни эмас, балки яшаш услуби ва дунёга умидвор нигоҳ билан қарашни ифодалаганини айтиб берди. “Фикримча, сизлар “Apple авлоди”ни яратиш учун барча имкониятга эгасизлар”, – деб қайд этди Скалли ва Жобс мамнуният билан унинг фикрларига қўшилди. “Pepsi курашга чорлайди” кампанияси аксинча, биринчи навбатда, маҳсулотни реклама қилишга қаратилганди ҳамда реклама ва PR-тадбирларни ўзида мужассам этганди. Скалли бутун мамлакатни янги маҳсулот чиқишини орзиқиб куттира олган. Жобс Маккенна билан бирга Apple айнан шунга эришиши учун интилгани ҳақида ўйланиб қолди.

Суҳбат ярим тунга яқин ниҳоясига етди. Скалли Жобсни меҳмонхонага кузатиб қўяр экан Стив “Бу ҳаётимдаги энг яхши кечалардан бири бўлди. Менга бу қизиқ бўлганини сизга сўз билан етказа олмайман”, – деди. Скалли Коннектикут штатининг Гринвич шаҳридаги уйига қайтиб келиб, ухлай олмади. Жобс билан мулоқот қилиш турли заводлар билан музокара олиб боришдан кўра анча қизиқарлироқ бўлиб чиқди. “Стив билан суҳбат мени рағбатлантирди, янги ғояларни ўйлаб топишдек азалий истагимни қўзғатиб юборди”, – деб тан олади кейинчалик Скалли. Эртаси куни унга Рош қўнғироқ қилиб, шундай дейди: “Стив билан кеча нимани муҳокама қилганингларни билмайман, аммо у ўзида йўқ хурсанд”.

Умуман олганда, Скаллининг кўнглини олиш давом этарди, у қаттиқ туриб олганди, лекин аста-секин таслим бўла бошлаганди. Февраль ойининг шанбасида Жобс Шарқий соҳилбўйига учиб келди ва лимузинда Гринвичга борди. Скаллининг полдан шифтгача деразали янги ҳашаматли уйи унга жимжимадор бўлиб туюлди, лекин Стивга 300 фунтли дубдан ясаттирилган эшиклари ёқди: улар шу қадар соз ишлангандики, бармоқ теккизилса очиларди. “Стив қойил қолди, чунки менга ўхшаб у ҳам перфекционист эди”, – деб эслайди Скалли. Жобс билан қанча кўп суҳбатлашса, унда ўзидаги хислатларни шунча кўп топа бошлади, вақт ўтиши билан бу жараён хавфли тус олди.

Одатда Скалли “кадиллак”да юрарди, лекин, меҳмон нимани маъқул кўришини инстинктив равишда ҳис этиб, рафиқасининг “мерседес 450 SL” кабриолетини олди. У Жобсга 58 гектардан ортиқ майдонни эгаллаган Pepsi қароргоҳини кўрсатмоқчи эди. Apple офиси қанча одми бўлса, Pepsi қароргоҳи шунча серҳашам эди. Жобс бунда ёш ва мард рақамли иқтисодиёт ҳамда Fortune 500 рўйхатидан жой олган буюк корпорациялар ўртасидаги тафовутни кўрди. Яхши парвариш қилинган майдон ва ҳайкаллар орасидан ўтган йўл (ҳайкаллар орасида Роден, Мур, Колдер ва Жакометти асарлари ҳам бор эди) Эдвард Даррел Стоун лойиҳаси бўйича қурилган шиша ва бетондан ясалган бинога олиб келди. Скаллининг тўққизта ойнали, боғли, махфий хоначали, ванна ва ҳожатхонага эга кенг хонаси бор эди, полга Эрон гилами солинганди. Жобс корпоратив фитнес-марказни кўрганида, уни раҳбарият учун ҳовузга эга алоҳида хона ажратилгани ҳайрон қолдирди. “Бу ғалати”, – деб қайд этди у. Скалли тезда унинг фикрига қўшилди. “Умуман олганда, мен қарши эдим. Ўзим тез-тез умумий залда шуғулланман”, – деб тушунтирди у.

Кейинги учрашув Купертинода бўлиб ўтди, Скалли у ерга Pepsi’нинг турли заводлари раҳбарлари билан Гавай оролида ўтказилган музокаралардан қайтаётиб кириб ўтди. Macintosh’нинг бош маркетологи Майк Мюррей жамоани юксак мартабали меҳмонни қутиб олишга шайлади, лекин ташрифнинг асл мақсади ҳақида тушунчага эга эмасди. “Яқин йилларда PepsiCo минглаб Mac компьютерларига буюртма бериши мумкин, – деб лаганбардорлик қилди у ходимларга ёзган хатида. – Охирги йили мистер Скалли ва сизга маълуму машҳур мистер Жобс билан қалин дўст бўлиб қолишди. Мистер Скалли йирик корпорациялар раҳбарлари орасида энг яхши маркетологлардан бири ҳисобланади, шундай экан, келинг, унга ёқишга ҳаракат қиламиз”.

Жобс ўзига ўхшаб Скалли ҳам Macintosh’ни севиб қолишини хоҳларди. “Бу компьютер мен яратган компьютерлар орасида кўпроқ аҳамиятга эга. Ва мен, Apple ходимларини ҳисобга олмаганда, уни кўрган биринчи одам сиз бўлишингизни хоҳлайман”, – деб тан олди у. Стив тантанали равишда пластик пакетдан Mac’ни олди ва уни Скаллига кўрсатди. Скаллида компьютердан кўра Жобснинг саҳналаштирилган қилиғи кўпроқ таассурот қолдирди. “Унда бизнесмендан кўра шоумен хислатлари кўпроқ эди. Унинг ҳар бир ишораси пухта ўйланган эди, гўё у керакли таъсирга эришиш учун аввалдан тайёрланиб олган одамни эслатарди”.

Жобс Херцфельддан ва жамоадан Скаллининг кайфини чоғ қилиш учун ўзига хос заставка яратишни сўраганди. Скалли Pepsi учун Macintosh’нинг йирик партиясига буюртма бериши “менга шубҳали туюлди, лекин Сьюзен Каре билан бирга Pepsi қопқоқли ва банкали заставкани ўйлаб топдик”, – деб эслайди Херцфельд. У экранда Apple логотипи билан бирга пайдо бўларди. Тақдимот вақтида Херцфельд шу қадар қизиқиб кетдики, у қўлларини ўйната бошлади, лекин афтидан Скаллида унинг ғайрати таассурот қолдирмади. “Бир нечта савол бердим, лекин бу унга унчалик қизиқдек туюлмади”, – эслайди Херцфельд. Скалли Херцфельдга ёқмади. “У иккиюзлама, қуруқ савлат одам. Ўзини технологияларга қизиқаётган қилиб кўрсатарди, лекин аслида бунинг унга фарқи йўқ эди. У рекламачи, демак ҳамма рекламачилар каби у ҳам мунофиқ”, – деганди кейин Херцфельд.

Жобс март ойида Нью-Йоркка дангал сўраш учун борганида музокараларнинг ҳал қилувчи босқичи бошланди, Скаллининг кўнглини олишга уринишлар эртами-кечми “ошиқ-маъшуқликка” олиб келиши керак эди. “Ўйлашимча, бизга айнан сиздек одам керак. Биз билан ишлашингизни хоҳлайман. Мен сиздан кўп нарса ўрганишим мумкин”, – деди Жобс Скаллига Марказий боғда сайр вақтида. Стив авваллари ҳам шубҳага ўрин қолдирмайдиган обрўли кишиларни учратганди, у уларнинг кучли ва заиф томонларини яхшилаб ўрганиб чиққанди ва Скаллига қандай қилиб тилёғламалик қилишни биларди. Унинг тактикаси иш берди. “У мени маҳлиё қилиб қўйди, – деб тан олади Скалли. – Стив мен билган одамларнинг ичида энг ўзгачаси эди. Бизни ижодга чанқоқлик бирлаштирарди”.

Скалли тарихга қизиқарди ва Жобс ҳақиқатан ҳам бошқалардан ўрганишга қодирлигига ишонч ҳосил қилиш учун Скалли уни Метрополитен музейига олиб борди. “Мен Стивга у билмайдиган нарса ҳақида сўзлаб беришса, у ўзини қандай тутишини текширмоқчи эдим”, – деб эслайди Скалли. Улар Қадимги Юнонистон ва Рим залларини айланиб юрганида Скалли эрамиздан аввалги 6-асрдаги антик давр ҳайкалтарошлиги бир аср кейинги Перикл даври ҳайкалтарошлигидан нимаси билан фарқ қилишини тушунтира кетди. Губка сувни ўзига шимдирганидек Жобс ҳам унинг сўзларини ўзига сингдирарди: университетда унга санъат тарихидан дарс ўтишмаганди ва унга бу мавзудаги ҳикояларни эшитиш ёқарди. “Мен ўзимни ажойиб шогирдни учратган мураббийдек ҳис этдим, – деб эслайди Скалли, шу воқеа улар чиндан ҳам ўхшаш деган ундаги янглиш фикрни мустаҳкамлади. – Мен Стивда ёшликдаги аксимни кўрдим. Мен ҳам сабрсиз, қайсар, димоғдор ва импульсив бўлганман. Хаёлимга бир-бирини инкор этадиган ғоялар тез-тез келиб турарди. Стив каби мен ҳам ўз талабларимга жавоб бермайдиган одамларга чидай олмасдим”.

Сайр давомида Скалли Парижда ўтказган таътил вақтида Сенанинг чап қирғоғига ўтириб расм чизганини, агар бизнес билан шуғулланмаганида, албатта, рассом бўлишини айтди. Жобс эса бунга жавобан, агар компьютерлар бўлмаганида мен Парижга кетиб шоир бўлиб кетардим деди. Улар Бродвей бўйлаб юриб Қирқ тўққизинчи кўчадаги Colony Records дўконига етиб боришди. У ерда Жобс Скаллига севимли мусиқачиларининг, шу жумладан, Боб Дилан, Жоан Баэз, Элла Фитцжеральднинг ва жазменларнинг пластинкаларини, Windham Hill Records чиқарган альбомларни кўрсатди. Орқага қайтаётиб, улар Ғарбий Сентрал-Парк бурчагида ва Етмиш тўртинчи кўчада жойлашган “Сан-Ремо” турар жой комплексига етиб боришди. У ерда Жобс икки қаватли пентхаус сотиб олишни режалаштираётганди.

Балконлардан бирида ҳал қилувчи суҳбат бўлиб ўтди, Скалли деворга суяниб ўтирарди, чунки баландликдан қўрқарди. Дастлаб маош масаласини муҳокама қилишди. “Мен миллион долларлик маошни, Apple’га ишга кирсам, миллион доллар мукофотни ва ишдан бўшатилсам, яна миллион долларни хоҳлайман деб айтдим”, – деб эслайди Скалли. Жобс ҳаммасини ҳал қилиш мумкин деб жавоб берди. “Ҳатто ўз чўнтагимдан тўлашга тўғри келса ҳам, биз буни ҳал этамиз, чунки мен сиздан яхши одамни учратмаганман, – деди у. “Мен сиз Apple’га юз фоиз мос келасиз деб ҳисоблайман, бизнинг компаниямиз эса энг яхшисига лойиқ”. Яна Стив аввал ҳеч қачон ўзи чинакам ҳурмат қилган одамнинг қўл остида ишламаганини ва Скалли уни кўп нарсага ўргата олишини қўшимча қилди. Шу сўзларни айтаётганида Жобс ундан кўз қирини узмади. Скаллини Жобснинг қалин сочлари ҳайрон қолдирди. Скалли хўжакўрсинга эътироз билдирмоқчи бўлди, улар ўзаро дўст бўлиб қолишини ва у вақти-вақти билан унга маслаҳат бериб туришини таклиф қилди. Кейин Скалли ўша ҳал қилувчи лаҳзани эсга олди: “Стив бошини эгиб, ўзининг оёқларига қараб турарди. Кишини хижолат қиладиган оғир сукунат бошланди, ниҳоят у менга узоқ вақт тинчлик бермаган ўша иборани айтди: “Умрингизнинг охирги кунигача шакар солинган сув сотишни хоҳлайсизми ёки дунёни ўзгартиришга уриниб кўрасизми?”

Скалли ўзини қорнига зарба берилгандай ҳис қилди. Бунақа гапдан кейин фақат рози бўлиш мумкин эди. “Стив ҳар доим ўз мақсадига эришишни биларди, у одамларни очиқ китобдек ўқий оларди ва ҳар кимга нима дейиш кераклигини аниқ биларди, – деб эслайди Скалли. – Тўрт ойда илк марта мен рад эта олмаслигимни ҳис этдим”. Қишки қуёш ботди. Улар квартирадан чиқиб, боғ орқали меҳмонхонага қайтишди.

Асал ойи

Марккула Скаллини 500 минг долларлик компенсацияга ва шундай миқдордаги мукофотга кўндиришга муваффақ бўлди, у май ойида Apple раҳбарияти иштирокида Пахаро-Дюнсда ўтказиладиган семинар вақтида Калифорнияга келди. Жиддий иш костюмларини Скалли Гринвичда қолдирди. Лекин, шунга қарамай, у норасмий иш муҳитига қийинчилик билан ўрганди. Жобс лоқайд чеҳра билан конференц-залнинг ўртасига йога билан шуғулланаётган одамни эслатиб ўтириб олди. Скалли кун тартибини маълум қилди. У қуйидаги мавзуларга бағишланганди: Apple II, Apple III, Lisa ва Mac’ни қандай ажратиш керак, компанияни маҳсулотлар қаторига, сотиш бозорларига ёки функцияларга асосланиб қуришдан маъно борми. Лекин мунозара ғоялар алмашинуви, муҳокама ва шикоятлар билдириш тусини олди.

Жобс Lisa жамоасини улар омадсиз маҳсулот яратганликда айблай кетди. “Нима бўпти? – деган овоз эшитилди залдан. – Сизлар ҳали ҳам Macintosh’ни чиқарганингиз йўқ! Аввал такомилига етказиб олинг, кейин танқид қилинг!” Скалли ҳайратда қолди. Pepsi’да ҳеч ким директорлар кенгаши раисига бундай оҳангда эътироз билдира олмасди. “Бу ерда ҳамма Стивга ташланиб кетди”. Бу Скаллига Apple реклама агентларининг биридан эшитган қуйидаги эски ҳазилни эслатиб юборди: “Apple ва бойскаутлар ўртасида қандай фарқ бор? Фарқи шуки, скаутлар бошлиқларини ҳурмат қилишади”.

Баҳс қизиган пайтда бироз ер силкинди. “Ҳамма пляжга!” – деб бақирди кимдир. Ҳамма океанга чопиб кетди. Кейин кимдир ўтган сафар зилзила вақтида сейсмик тўлқин кўтарилганини эслатди, ҳамма орқага қараб югуриб кетди. “Қатъиятсизлик, бир-бирига зид кўрсатмалар ва буларнинг барчаси табиий офат билан бир вақтда юз берди: бу ишлар буёғига қандай кетишидан белги эди”, – деганди кейин Скалли.

Турли ишчи гуруҳлар ўртасида жиддий кураш кетарди. Курашнинг қизиқ томонлари ҳам бор эди. Ҳеч бўлмаса, қароқчилар байроғи билан боғлиқ воқеани олайлик. Жобс Macintosh жамоаси ҳафтасига 90 соат ишлаяпти деб айтганидан кейин Деби Коулман бош кийимли кўйлак тайёрлади. Унга “Ҳафтасига 90 соат ишлаш менга ёқади!” деб ёзиб қўйди. Lisa гуруҳи бунга жавобан “Биз ҳафтасига 70 соат ишлаб, маҳсулот чиқарамиз” деб ёзилган футболка тиктирди. Apple II гуруҳидаги ишчилар бунга “Ҳафтасига 60 соат ишлаймиз ва Lisa ва Mac ҳақини тўлаш учун пул ишлаймиз” деб ёзилган шиор билан жавоб беришди. Apple II гуруҳи аъзоларини Жобс камситиб “оғир юк ташувчи отлар” деб атарди, лекин айнан улар бутун Apple аравасини тортаётганини у тушунарди.

Шанба куни эрталаб Жобс Скалли ва унинг рафиқаси Лизани нонуштага таклиф қилди. У ўша вақт Лос-Гатосдаги Тюдор услубида қурилган чиройли, лекин ўрта-миёна қасрда Режис Маккеннанинг қўлида ишлаган ақлли, аммо совуқ нозанин Барбарой Ясински исмли севгилиси билан яшарди. Лиза ўзи билан това олиб келганди. У вегетарианча омлет тайёрлаб берди (Жобс у вақт кескин парҳезлардан воз кечганди). “Айбга буюрмайсиз, уйим бўм-бўш. Ҳеч ҳам жиҳоз танлай олмаяпман”, – деб узр сўради Жобс меҳмонлардан. Бу унинг ажиб жиҳатларидан бири эди: агар бирорта жиҳоз Стивга ўлгудай ёқиб қолмаса, нарсалар сифатига қўйилган қаттиқ талаблар ва спартанча яшашга мойиллик унга жиҳоз сотиб олишга йўл қўймасди. Унинг Tiffany номли лампаси, антиквар обед столи ва Sony Trinitron телевизорига уланган оптик дискли видеомагнитофони бор эди, лекин диванлар ва стуллар ўрнига стирофомадан тайёрланган ёстиқлар қўйиб чиқилганди. Скалли жилмайиб қўйди, буни ўзининг ёшлигига ўхшатди. Айтишича, унинг ёшлиги “жўшқин ўтган ва у Нью-Йоркдаги ивирсиган квартирасида спартанча ҳаёт кечирган”.

Жобс Скаллига у ёш ўлиб кетишини, шунинг учун Силикон водийси тарихида из қолдириш учун тезроқ ҳаракат қилиши кераклигини айтди. “Бизга жуда кам вақт берилган, – деди у эр-хотин Скаллига эртаси куни нонушта қилаётиб. – Ва чинакам яхши иш қилиш учун кўп ҳам вақт берилмаган. Ҳеч ким қанча яшашини билмайди, буни мен ҳам билмайман, лекин ёшлигимда имкон қадар кўп нарсага улгуришим кераклигини ҳис этяпман”.

Ҳамкорликнинг илк дамларида Жобс ва Скалли бир кунда ўн марталаб гаплашарди. “Биз Стив билан дўстлашиб олдик, фикрларимиз бир жойдан чиқарди, – деб тан олади Скалли. – Биримиз бир фикрни бошласак, иккинчимиз уни келган жойидан давом эттирардик”. Жобс Скаллига доим тилёғламалик қиларди. У гапини “Сен мени тушунадиган ягона инсонсан”, деган иборадан бошларди. Улар ҳар икки сўзида бирга ишлаётганидан жуда хурсандлигини такрорлайверарди, бу эса кишини ўйлантириб қўярди. Скалли доим Стивда ўз хислатларини топаверарди:

“Биз бир-биримизнинг гапимизни якунлаб қўярдик, чунки биз маслакдош эдик. Стив бирдан хаёлига келган ғояни айтиб бериш учун тунги соат иккида менга қўнғироқ қилиши мумкин эди. “Салом, бу мен”, – деб ҳеч нарса бўлмагандек гапираверарди у суҳбатдошига. Шуниси ажибки, Pepsi’да ишлашни бошлаганимда мен ҳам ўзимни шундай тутардим. Стив эрталаб ўтказиши керак бўлган тақдимот босма нусхасини бир бурда қилиши, слайд ва матнларни улоқтириб ташлаши мумкин эди. Pepsi’даги фаолиятимнинг бошида мен ҳам омма олдидаги нутқларни бошқаришнинг муҳим воситасига айлантиришга интилардим. Бошлиқ бўлгач, ходимларимни тез-тез шоширардим ва ишни ўзим яхшироқ уддасидан чиқишимга ишонардим. Стив ҳам шундай. Баъзан у бирор фильмда менинг ролимни ўйнаётгандек туюларди. Биз жуда ўхшашмиз, шунинг учун бир-биримизга мос келган бўлсак керак.”

Шубҳасиз, Скалли адашаётганди ва бундай пуч хаёлларга берилиш унинг учун ачинарли якунланди. Жобс буни биринчи бўлиб сезди. “Биз дунёга ва одамларга бошқа кўз билан қараймиз, бизнинг қадриятларимиз ҳар хил, – деб тан олди у. – Мен буни у Apple’га ишга кирганидан кейин бир неча ой ўтиб тушундим. Скалли секин фаҳмларди, унинг сояси остидаги ходимлар эса одатда эси паст бўлиб чиқарди”. Жобс Скаллининг улар ўхшашлиги ҳақидаги ишончини мустаҳкамлаб, уни ҳар мақомга солиши мумкинлигини тушунарди. Скаллини у қанча усталик билан хоҳлаган томонга бурса, ундан шунча нафратланарди. Mac жамоасининг айрим аъзолари, шу жумладан, Жоанна Хоффман улар ўртасидаги тафовутни дарров сезишди ва уларнинг кутилаётган ажрашиши овоза бўлишини тушунишди. “Стив Скаллини у ўзига хос эканига ишонишга мажбур қилди, – дейди у. – У билан ҳеч ким бундай муаомалада бўлмаган. Табиийки, Скалли эсанкираб қолди. Стив Скаллига у аслида эга бўлмаган фазилатларни жо этди. Жобс Скаллини сеҳрлаб, унинг бошини айлантириб қўйди. У орзу қилганидай эмаслиги аниқ бўлгач, танг вазият юзага келди ва бунинг сабаби ўша реал воқеликни бузиш майдони эди”.

Вақт ўтиши билан Скаллининг завқи ҳам сўнди. У ҳамма билан чиқишиб кетмоқчи бўлди, бир-бирига душманлик кайфиятида бўлган бир нечта гуруҳдан ташкил топган компания раҳбари учун бу, шубҳасиз, хато эди. Ва бировга хуш келишга интилиш уни Стивдан ажратиб турарди. Оддий қилиб айтганда, Скалли тарбияли ва хушмуомала инсон эди, Жобс эса ундай эмасди. Стивнинг ходимларга қўпол муносабати Скаллига тегиб кетарди. “Биз бир куни кечки 11 да бирровга Mac офисига кирдик, – деб тушунтиради у. – Ходимлар Стивга кўрсатиш учун дастурни олиб келишган эди, у эса унга қарамай туриб, қоғозларни унинг юзига отди. Мен шунда унга “Бундай қилма, ахир сен дастурни кўрганинг ҳам йўқ-ку”, дедим, у эса “Ахир мен улар бундан ҳам яхшироқ қилишини биламан”, деб жавоб берди. Скалли Жобсни жиловлашга уриниб кўрди. “Ўзингини босишни ўрган”, – дерди у. Жобс бунга қўшиларди, лекин ҳис-туйғуларини беркитиш унинг қоидаларига тўғри келмасди.

Вақт ўтиб Скалли Стивнинг ўзгарувчан характери ва мулоқот қилиш услуби психологик муаммолар, эҳтимол васваса психози оқибати бўлса керак деб ўйлади. Стивнинг кайфияти тезда ўзгарарди: у бир қараса ўзидан-ўзи хурсанд бўларди, бир қараса эса тушкунликка тушарди. Тўсатдан ҳақоратлашга ўтарди ва Скалли уни тинчлантиришга мажбур бўларди. “Йигирма дақиқа ўтгач, менга яна қўнғироқ қилишиб, келишимни сўрашарди, чунки Стив яна ўзини йўқотиб қўйган бўларди”, – деб эслайди Скалли.

Биринчи жиддий тўқнашув Macintosh нархи юзасидан келиб чиқди. Компьютер нархи 1000 доллар бўлиши тахмин қилинаётганди, лекин Жобс киритган тузатишлар туфайли нархни 1995 долларга кўтаришга тўғри келди. Жобс ва Скалли маҳсулотни сотувга қўйиш ва дабдаба билан реклама қилиш масаласини муҳокама қилишга киришганида, Скалли бу суммани яна 500 долларга ошириш керак деган хулосага келди. Скаллининг фикрича, маркетинг ва рекламага сарфланган харажатлар – ишлаб чиқаришга кетган харажатлардир, демак, бу харажатларни ҳам нархга киритиш керак. Жобс жон-жаҳд билан бунга қаршилик кўрсатди. “Бу ғоямизни ўлдиради, – деб бақирди у. – Бизнинг мақсадимиз – қандай қилиб бўлмасин, фойдани чиқариб олиш эмас, балки революцион маҳсулот ишлаб чиқаришдир”. Скалли иккисидан бирини танлаш керак – ёки 1995 долларлик нарх ёки дабдабали реклама, икковини баравар танлаб бўлмайди, деб айтди.

“Сизларни хафа қилишга мажбурман, – деди Жобс Херцфельд ва бошқа муҳандисларга, – Скалли биз Macintosh’ни 1995 доллар ўрнига 2495 долларга сотишимизни талаб қиляпти”. Улар ларзага келди. Херцфельд Mac ўзлари каби оддий одамларга мўлжалланганини ва баланд нарх “олий мақсадларга хиёнат” эканини айтди”. Ўшанда Жобс шундай ваъда берди: “Хавотир олманг, мен унинг айтгани бўлишига йўл қўймайман”. Лекин якунида Скалли ғолиб чиқди. Ҳатто 25 йил ўтиб ҳам Стив буни эслаб қони қайнаб кетди: “Macintosh суст сотилишига ва Microsoft бозорни эгаллаб олишига асосий сабаб шу”. Скаллининг қарори Жобсни у ўз маҳсулоти ва компания назоратини қўлдан бой бераётганини ҳис этишга мажбур қилди, бу эса йўлбарсни бурчакка қамаб қўйишдек хавфли эди.