Текст книги "ТАНЛАНГАН АСАРЛАР"

ҚИЗАЛОҚ ВА ҚЎҒИРЧОҚ

 
“Болалар дунёсин” гавжум бурчида
Каттакон ва кўркам қўғирчоқ турар:
Қақилдоқ бир қизча ҳаприқиб жуда
Дадасин, аясин у томон судрар.
 
 
Дада билан ая йўналди лоқайд,
Ҳангоманинг зўри шунда бошланди.
Сотувчи опанинг ёнида бу пайт
Эрка қизалоқнинг кўзи ёшланди.
 
 
Бола етаклаган оналар, айтинг,
Айтинг, бир вақт бола бўлган оталар,
Йиғлаб турган гўдак худди шу пайти
Етолмаган шодлик не деб аталар?
 
 
Ахир кўҳна олам болалари ҳам —
Ўзига яраша олам-ку, олам:
Эртаклари, бахти, хаёллари ҳам,
Бувилари, қўғирчоқлари билан.
 
 
Бу шундай оламки покиза, доғсиз,
Лоқайдликка уввос солиши мумкин.
Битта қўғирчоқсиз, бир қўғирчоқсиз
Бу олам ҳувиллаб қолиши мумкин.
 

* * *

 
Ҳоким бўлиб гоҳида жаҳл,
Давраларни бузар беомон.
Гурунг давом этади аҳил
Қўшиқ кириб келгани замон.
 
 
Таронада хислат кўп, сир кўп,
Муҳаббатга удир дугона.
Қай юракда риё кўп, сир кўп —
Яхшиликка чорлаб тарона,
 
 
Тош бағирлар қаърин эритиб,
Завқи билан сел қилгани пайт,
Ҳасадлардан буткул аритиб,
Ёт дилларни эл қилгани пайт,
 
 
Ким бўлмасин – жаҳлин тарк этар,
Ким бўлмасин – ҳушёр тортади.
Дийдасида меҳр ярқ этар,
Юрагида ҳавас ортади…
 
 
Гап ўтгандир икки ўртада,
Эр ва хотин аро тунд қараш.
Гўдак сўзи: “ая” ва “дада” —
Ним табассум ва “яраш-яраш”…
 
 
Бири сўкар, бириси жимдир,
Пайтин топиб қасдин олади.
Жанжалкашлар ёнида кимдир
Навбаҳорни эсга солади.
 
 
Ҳозиргина тугилиб мушти,
Сўкишарди икков бўралаб.
“Э, дарвоқе, баҳор келмишдир” —
Жим қоларлар атрофга қараб…
 
 
“Тош отамиз” баъзан бир-бирга,
Асаб торларини узгудак.
Нега баъзан етишмас бизга
Ўша қўшиқ, баҳор ва гўдак?..
 

ДАРАИ БУЛБУЛОН

Ғафур Ғуломга

 
“Дараи булбулон – бу макон номи,
Махмур булбулларнинг обод маскани,
Бунда табиатнинг нодир инъоми
Ғаройиб қўшиқлар маст этди мани.
 
 
Умрининг энг гўзал байтин айтгали
Гўё аҳли шоир байрамга чиққан:
Иқбол қасидаси, умид ғазали,
Севги қиссасига диллар тўлиққан.
 
 
Ширин ўтсин учун наврўзнинг базми,
Чақирар энг гавжум мушоиралар,
Ғазал фариштаси чорлайди бизни,
Келинг, куйлашайлик, шоир жўралар.
 
 
Тўғри, беғам қўшиқ тўқимоқ қийин,
Булбул каби силлиқ куйламоқ душвор,
Ахир, бизлар инсон бўлгандан кейин
Булбулга тақлиднинг не кераги бор?
 
 
Паришон дунёни шод боғлаб турар
Шеър сўзи, ишқ шавқи, булбул нағмаси,
Дам-бадам, он-баон сўроғлаб турар
Шоир ва булбулни Вақт йўқламаси.
 
 
Боқийлик фарзанди – куйловчи одам,
Нияти олийдур, олийдир ғоят:
Бир кун… булбулларга камёб шу олам
“Дараи булбулон” аталса шояд!
 

ТУНДА ЁҚҚАН ҚОР

 
Ногоҳ йўқлаб келган дўстдай шарпасиз,
Борлиқ сийнасига юмшоқ, беозор,
Худди қўноқ каби – кутилган, азиз,
Тунни оқартириб қўнмоқдадир қор.
 
 
Умрнинг шунақа даври бўлади:
Бошқача яшашга этасан қарор.
Порлоқ ният билан бағринг тўлади,
Ерни тўлдиргандай шу мусаффо қор.
 
 
Соф ниятинг: бўлса кўк тўла юлдуз,
Нонга мўл заминда тўқилса ашъор.
Ҳар тонг уфқинг узра кун кўргизса юз,
Тўшалса, йўлингни ёруғ қилиб қор…
 
 
Шеърга деб танланган шан сўзларимдан
Сенга тутдим, қалбим, не армонинг бор.
Қарагил: энг баланд юлдузларимдан
Узилиб, оқ-оппоқ тўкилмоқда қор.
 

ШЕЪРИЯТ

 
Шеър шундайин бир сеҳри олий,
Олам кашфи, ишқ кашфи унда.
У – шоирнинг теран хаёли
Ва умиди эртанги кундан.
 
 
Уфқ гўё оддий бир чизиқ,
Нигоҳларни имлаб ёнадир.
Шу чизиқнинг ортидан қизиқ
Орзу юрти шаклланадир.
 
 
Бургутларнинг қаноти теккан
Бокирадир чўққилар қори.
Водийларга шошиб, энтиккан
Шеърийдир ул юртим баҳори.
 
 
Шеърият гул майинлигида,
Майинликнинг қудратида ҳам.
Осмонларни майин илгида
Даст кўтармиш сабзаи кўклам.
 
 
Ул интизор кўзлар тубида
Соғинч бўлиб ёнгувчи оташ.
Шеъриятдир ишқ мактубида
Маҳбубларнинг дардига туташ.
 
 
Алишернинг сирли қалами
Оқ қоғозга муҳр этган ҳикмат.
Асрларнинг бахти, алами,
Истиқболга узатилган хат.
 
 
Ул Мусанинг сўнг васияти,
Ҳамид айтган энг латиф калом.
Ва Расулнинг самимияти —
Нафосатдир, шеърдир унга ном.
 
 
Севинч унга дўсти бебаҳо,
Дард ҳам унга бир зарурият.
Дардли байтлар туғувчи гоҳо
Шеъриятдир, ҳамдард шеърият.
 
 
Қўшиқлари бўлмайди адоғ,
Мадҳидадир эрк ва ҳуррият.
Шоир билан жангда айни чоғ
Курашган ҳам жасур шеърият.
 
 
Шеър нимадир, шеър сеҳри нима,
Шеър офтобнинг кокилларими?
Ё ул севги баҳрида кема —
Қўшгувчи дил соҳилларини.
 
 
Шеъриятга нимадир мезон
Ва нимага мезон шеърият.
У булутсиз мусаффо осмон,
У ҳасадсиз энг ёруғ ният.
 
 
Шу юлдузлар, шу осмон йўли
Кўк тоқини сирга ўрайди.
Гулшанларда севги булбули
Суюк гулни шеърга ўрайди.
 
 
Шеърият сен, у – менинг ўзим,
Бахт пойига ёзилган гилам.
Умримизга кирар беизн
Поёни йўқ тасаввур билан.
 
 
Тасаввурнинг поёни қайда,
Изланади шуур ва ният.
Жўн тасаввур тўхтаган жойда
Бошланармиш сирли шеърият.
 

* * *

 
Уйимизнинг баланд пирамонига
Қалдирғочлар шинам қурди ошиён.
Дунёга кўз очган полопонига
Она қуш меҳрибон эди, меҳрибон.
 
 
Болалар қурмағур, эрмакни ўйлаб,
Гўдакона айёр режа туздилар.
Ожиз полопонни отдилар ўйнаб,
Қалдирғоч йўғида уйин буздилар.
 
 
Она қуш оламни бузди чирқиллаб,
Бор эди на уйи, на полопони.
Мен ҳамон ўйлайман кўп ой, кўп йиллаб
Қурмағур болалар қилган хатони…
 
 
Юракда сен қурган уя бор эди,
Биринчи муҳаббат – қалдирғоч туйғу,
Фарзандинг – шодликка дунё тор эди,
Айрилиқ еллари олиб кетди ғув.
 
 
О биринчи севги, дилни ўртайди
Ўша дил қаърида сен доғ қолдиргач,
О сенга ўхшайди, сенга ўхшайди
Уйини қидириб келган қалдирғоч.
 

ВАҚТ СУРАТГА ОЛАР

 
Фарзанд ўстирамиз, яратамиз боғ,
Ғазаллар битамиз, кутамиз меҳмон.
Хайрли ишимиз бўлмайди адоқ
Ва биз ёр севамиз дард чекиб пинҳон.
 
 
Севги офтобининг шан зиёсида
Қалбимиз ҳар бурчи кўринар аён.
Ишқ лашкари босар қалб дунёсида
Худбинлик қўшини қилса ғалаён.
 
 
Одам биздан баҳра топгани онлар
Обрўда, иззатда ва қадрдамиз,
Вақт кинога олар бизни, ёронлар,
Айни шу лаҳзада биз қадрдамиз.
 
 
Саҳнада ўйналган сохта фожиа
Зумда унутилар ёпилгач парда.
Ҳаётда бир қадам боссак ножўя,
Акс-садо беради ўзга қалбларда.
 
 
Бизга яқин бўлди юлдуз дунёси,
Ақл риштасидан уладик нарвон.
Бир лаҳза тўхтамас ҳаёт киноси,
Йўлда давом этар тинчимас карвон.
 
 
Биз уруғ сочамиз, кутиб самарин
Гоҳи шошқалоқмиз, гоҳ сабрдамиз.
Белимиздан ечмай меҳнат камарин,
Бахт излаймиз, зотан биз – қадрдамиз.
 
 
Бахтлимиз ё бахтсиз – қай ҳолатдамиз,
Кўринамиз кино камерасида.
Оқилмиз ва ёхуд жаҳолатдамиз,
Эҳтимол, шодлик ва ғам орасида.
 
 
Қайси дилда қолди биздан жароҳат,
Қайда иккиландик, қайда қалқдик биз,
Олам ҳар дақиқа қилар назорат,
Она халқимизу ва ўз қалбимиз.
 
 
Ободми уйимиз, софми эҳтирос,
Ҳалолми тузимиз, нони бурдамиз.
Биз рост яшадикми, курашдикми рост, —
Бор умримиз билан биз – қадрдамиз.
 
 
Лента айланади, ўтиб боради
Доно алломалар, жоҳил фотиҳлар.
Тинчлик китобидан сўз ахтаради
Даврон минабарида бийрон нотиқлар.
 
 
Олам байроғида эрк сўзи ёнар,
Ошиқлар тилида муҳаббат байти.
Бахтимнинг созида бир куй айланар,
Илҳом сонияси, муҳаббат пайти.
 
 
Шундай келиб кетар одамзод насли,
Ҳаёт гулшанига солиб ўчмас из.
Тарих тиним билмас сураткаш асли,
Тарих киносида биз – қадрдамиз.
 

БОБОЛАР ВА НАБИРАЛАР

 
Ўтган боболарга набира – бизлар,
Муқаррар кимгадир бўлурмиз бобо.
Дунёда йўқолиб кетмайди излар,
Бобо-набирасиз қолмайди дунё.
 
 
Боболар, сиз ҳориб етган бу манзил,
Сиздан бизга қутлуғ меросдир бу кун.
Умрингиз мазмуни вазмин, жуда зил,
Ҳар гал бир нимага бошланиш – якун.
 
 
Олис йўллар ётмиш сиздан-бизгача,
Биздан яна кетар келажакка йўл.
Уфқимизда ёнган оқ юлдузгача
Эҳтимол, бир умр йўл босармиз мўл.
 
 
Сиз сочган уруғдан тўлиб самарга,
Биздан ўз тақдирин сўрайди олам.
Биз эса шошамиз олис сафарга,
Сафар халтасида нон билан қалам.
 
 
Бобо Алишернинг сирли қалами
Битган байтлар билан мурғак зеҳним банд —
Қалам йўнмоқдаман: хаёл олами
Ҳали йўқ набирам меҳри-ла пайванд.
 
 
Авлодлар – узилмас олтин ҳалқалар,
Барқарор этурлар Вақт занжирини.
Янги боболардан зурёд тарқалар —
Қайтадан англовчи яшаш сирини.
 
 
Ажаб дунё экан, боғ мевасини
Тотганлар раҳмат дер бобо деҳқонга.
Яна мўл бўлсин деб Боғнинг ҳосили,
Дон сепиб кетарлар она маконга.
 
 
Қалбимдан сиз томон шошар нидолар,
Дунё ишларини ўйлаган сарим:
– Бу мен – набирангиз, ўтган боболар,
Бу – мен, туғилмаган набираларим.
 

ГУЛЛАР

 
Қалбим, ҳар қайда сен одил гапни айт.
Биз овлаган диллар, биз топган йўллар,
Ё зарра яхшилик, бир самимий байт —
Одамлар қалбига биз эккан гуллар.
 
 
Биз одамни хурсанд этиш йўлида
Олам-олам имконларга эгамиз.
Дўстлар орттирамиз бизлар, аслида
Одамлар қалбига гуллар экамиз.
 
 
Кел, рафиқим, созни қўлга олайлик,
Илҳом чолғувчида бир куй гувиллар.
Айтган қўшиғимиз – тиниқ, оловли —
Одамлар қалбига биз эккан гуллар.
 
 
Порлоқ бу гулларнинг жонбахшдир иси,
Боғбонмиз шу боис бизлар, эҳтимол.
Ўзимизга Ҳаёт асалариси
Бир кун шу гуллардан йиғиб келар бол.
 

ҚЎШНИМ

 
Не-не гўзал касблар бордир дунёда,
Не-не мартабаси олий зотлар ҳам.
Қўшним дер: менга бахт ёрдир дунёда,
Бахти шу: трамвай бошқарар ўктам.
 
 
Ахир, шеър ҳам – ўша ишчи трамвай,
Манзиллар сари байт, қанча бекат бор.
Мақтаниш нелигин билмай, чиранмай,
Трамвай юргизар қўшним ҳокисор.
 
 
Севги байтларини ғазал сўнгида
Ният манзилига етказсам омон.
Хушчақчақ ва ҳорғин – кўзим ўнгида
Трамвайчи қўшним бўлар намоён.
 
 
Манзилга элтгач, у шўх болалар
Ва чоллар ортидан силкиб қолар қўл.
У – йўлда, қалб шундан ҳаловат олар,
Охири йўқ каби тугамас бу йўл.
 
 
О умр йўлидан бизлар шошамиз,
Олисларни яқин этмак пайида.
Қўшним ва мен бирга бекат ошамиз
Тиним билмас Вақт трамвайида.
 

* * *

 
Соат ичра мурват бузилса бирор,
Ўрнига қўйилар эҳтиёт қисми.
Эҳтиёт ҳисларга не атама бор,
Эҳтиёт туйғунинг нимадир исми?
 
 
Қизиқдир бизларнинг табиатимиз,
Нимадир сақлаймиз эҳтиёт учун.
Дейлик, кемтик қолса ишқий байтимиз,
Юраксиз эҳтиёт сатрлар нечун?
 
 
Қинғир йўл кўрсатар олисдан баъзан
Бизни имлагувчи шараф ва омад.
Самимийлик кўнгил узганда биздан
Эҳтиёти шартдир тайёр хушомад.
 
 
Омонат жасурлик лат еса, эвоҳ,
Эҳтиёт қўрқоқлик туради тайёр.
Эҳтиёт баҳона қидирамиз гоҳ,
Айб устида лозим бўлганда иқрор.
 
 
Нима дейиш мумкин чин сўз бобида,
Ростгўйликнинг қалқиб тургани ёмон.
Ёмондир, гоҳ ногоҳ рост ниқобида
Тил учига чиқса эҳтиёт ёлғон.
 
 
Гоҳ бахтимиз кулмас, гоҳ ишимиз ўнг,
Гоҳ сохта куй чиқар биз чалган найдан.
Бадном этиб қўйиб қалбимизни сўнг,
Эҳтиёт номусни топамиз қайдан?!
 

СУҲБАТ

 
– Айт, кўҳна бағрингда нима бор, нима?
– Портламасдан қолган мина бор, мина.
Ўзинг айт, бағрингда қандай манзара?
– Бағримда кўп чуқур яра бор, яра.
 
 
Қўлимда муқаддас ҳокинг бор бир кафт,
Уни кўзга суртар сафарда ҳар жон.
Кўкка олиб кетар уни космонавт,
Бу – рамзи Ватандир бизга бегумон.
 
 
Шу жаннат Ватаннинг ёш эгалари —
Гўдаклар кўкламни қутлашар, қара.
Фароғат гимнидир, ахир, бу бари —
Қўшиқлар ичида асл ва сара.
 
 
– Қара, кўклам қизнинг дўпписи зардўз,
Ёнмиш бинафшалар – гули беғубор.
Мени қанча гулга кўммасин наврўз,
Менинг ҳам бекилмас яраларим бор.
 
 
– Кун ўтар, кеч бўлар, янги тонг отар,
Умидлар уфқини этиб яқинроқ.
Гоҳ-ногоҳ ташвишлар бонги уйғотар:
Дўстнинг хиёнати, хасталик, фироқ…
 
 
– Жанг шарпаси ўтган ҳар уй ёнидан,
Жасорат йўллари кетмиш югурик.
Кўплар қайтгани йўқ жанг майдонидан,
Йўл бошида қолган оналар тирик.
 
 
– Ҳа, қўққис бузилган ширин туш каби
Уруш тақиллатди бахт эшигини.
Оналар қотдилар шол, беҳуш каби,
Хомуш тебратганча бахт бешигини.
 
 
– Эсингдами, у чоғ фаромуш боқиб,
Мени кузатгани онам, рафиқам.
Онам, ёрим, ўғлим, нон, имон ҳақи,
Ўшанда сафларга кирганман мен ҳам.
 
 
– Ахир, бўладими буни унутиб,
Менинг ҳисобимда ҳар қизу ўғлон.
Зил кетаман ҳар гал ичдан қон ютиб,
Деҳқонми ё шоир берганида жон.
 
 
– Қўлда ўроқ деҳқон кўтарар хирмон,
Мўлдир ризқи рўзи, буғдой-арпаси.
Гоҳ бошоқлар бошин эгган елсимон,
Эсиб қолар ўша қирғин шарпаси.
 
 
– Бир вақт худди шундай кўтариб хирмон,
Паҳлавон бир йигит ўрарди ўроқ.
– Бу ўроқчи ўғлон: евқур навқирон
Ўшанинг ўғлидир, боққил яхшироқ.
 
 
Ўлим ўроғида дондай ўрилган
Уруш қурбонлари неча миллион бор,
Биз шундай яшайлик, токи урилган —
Илон бош кўтариб чиқмасин такрор.
 
 
Бир умр қалбларда доғ қолиб кетди,
Сенинг ҳам қисматинг бизга ҳавола.
Бу кун менинг жангчи ёшимга етди
Ҳув ўша бешикда сен кўрган бола.
 
 
– Ажабо, мўйсафид бобосин топган
Ширин болакайни танидим аранг:
Кўм-кўк майсаларда безавол чопган
Ўғлонинг ўғлони – сенинг набиранг.
 
 
– Жароҳатлар битар фароғат аро,
Ёдим кўзгусидан доғ кетмас бироқ.
Одамлар ва юртлар жанги ўз аро
Бу кўзгуни этар яна хирароқ.
 
 
Полкдошларим сафи тобора сийрак,
Музаффарлик куни – Тўққизинчи май,
Қуролдошлар ичра маъюсдир юрак,
Эгикдир бошимиз кимнидир топмай.
 
 
Давронлардан сўйла, армонлар барин —
Кимсан, ё нимасан, сўйлагил, Дунё?
– Йўқтиб фарзанду набираларин,
Ўзи ўлмай, тирик қолгувчи бобо.
 
 
– Сен биздан кейин ҳам қоласан бешак,
Букун баҳсимизда – қисматинг фоли.
Билмакни истайди ақл ва юрак:
“Биздан сўнг не кечар дунёмиз ҳоли?”
 
 
– Юксаклик даркордир учмоқ бўлса қуш,
Қўшиққа қалб керак, курашга – майдон.
Дунё, дунё эмас – маъносиз ва бўш
Гар тўлиб турмаса сен билан, инсон.
 
 
Ростдир: жон бир ҳасад зарбидан ҳалок,
Жангда кифоядир битта дайди ўқ.
Исёнлар, армонлар, тафаккур, идрок…
Бу бир занжирдирки, ҳеч узилиш йўқ.
 
 
Инсон зоти шундай: кимлар жангари,
Ким содиқ, ким хоин ва лоқайддир ким…
Хоҳ у жангда бўлсин, хоҳ жангдан нари
У билан давомим, бору йўқлигим.
 
 
Фарзандлар доғини ўйласам агар,
Бу доғ умр бўйи ўртайди, ишон.
На қора хат келган ва на хушхабар,
Қанча аскар кетган беному нишон.
 
 
– Нега беном аскар, номаълум нечун,
Ахир, номин айтиб куйларлар қўшиқ.
Бедор йўл пойлаган оналар учун
Беном аскар йўқдир, ўлган ўғлон йўқ.
 
 
Ўттиз йилдир жангдан қайтар чоғ сўнгги
Отилмаган ўқни сақлайман ҳамон.
Мана, соч-соқолга қиров ҳам қўнди,
У ўқ отилмасин, дейман, ҳеч қачон.
 
 
– Дайди ўқдан холи сен қайга ғойиб —
Кўздан қочирибман қай чоғ, қай замон.
Эй сен, аскар болам, мажруҳ ва ғолиб
Ҳайтовур, бағримда экансан омон.
 
 
– Бир лаҳза тин олгил бу фурсат сен ҳам,
Жангдан бошинг чиқмас, бўлдингки бино.
Бирга эслашайлик фақат беалам,
Полкдошимдай азиз, эй аскар Дунё!..
 
 
Муҳтарам ўқувчим, гувоҳ бўлдим ман,
Икки қадрдон дўст юзлашар эди:
Кўклам эртасида ҳорғин ва ўйчан
Аскар билан Дунё сўзлашар эди.
 

ҚАЛАМ

Муҳтарам муаллим Ҳоким Ҳошимовга

 
Китобли уй учун риё ёт,
Уй файзидир китобли токча,
Ҳар гўдакка муаллим ҳаёт.
Дер тутқазиб сирли таёқча:
 
 
– Мана қалам, сен дўст тутингил,
Одамийлик имлоси билан.
Олам гўзал, шодондир кўнгил
Қаламнинг бир имоси билан.
 
 
Болаларнинг сентябрь олди
Ҳаяжони бизга аёндир.
Бу – дунёда энг сара шодлик
Ва тенги йўқ пок ҳаяжондир.
 
 
Оқ қоғознинг ғуборсиз қати
Қаламгадир зор азал-абад.
Азал-абад бахтнинг сурати
Қаламдаги нур ила обод.
 
 
Бир олам бахт мурғак онгида
Энтикканча етти ёшлилар.
Сентябрнинг дастлаб тонгида
Мактаб сари чопар, шошилар.
 
 
Илҳомимга мадад бўлмоқда
Эътиқодим, ғоям, матлабим.
Қувон, бу кун бағринг тўлмоқда
Қадрдоним менинг мактабим.
 
 
Дердим шеърнинг каломи билан
Кимлигини сўрсангиз агар:
Қўлда сирли қалами билан
Ҳар биридир митти сеҳргар.
 

* * *

 
Ажаб, алланечук паришонхотир.
Қайга етаклайсан, о ёруғ ҳасрат?
Юракнинг тубида бир ёғду ётир,
Сенмисан ўша нур ва сир, Шеърият?
 
 
Осмонранг майсалар тутмиш жаҳонни,
Оҳиста қадам қўй, оҳиста қадам.
Ахир, шу осмонни, майса ва жонни
Асрай деб дунёга келмасми одам?
 
 
Чўпон қўлга олар сивизғасини,
Ҳар гал ёйилсин деб бадиҳа бир куй.
Шу ер фарзандининг пок нафасини,
Шоир, сен шеърингда яхшиликка йўй.
 
 
Қўшиқ кашфи билан яйра сўнг, қувон,
Ўзингни санагил энг бахтиёр зот.
Айтилмаган шеърдир бу севги, инон,
Ўқилмаган қизиқ китобдир ҳаёт.
 
 
Мулки муҳитларни кезмоқ-ку ният,
Гар толгудай бўлса шоирнинг тизи,
Келиб қўлларидан тутгил, шеърият, —
Толе ва севгининг бокира қизи.
 

КЎНГЛИМ БИЛАН СУҲБАТ

Рубоийлар

 
Белга боғланди-ю ғайрат камари,
Лоқайдлик шарпаси чекинди нари.
Қисқа сатрларга жо бўлди, не тонг,
Кўнглим билан узун суҳбат самари.
 

* * *

 
О кўнглим, дунёда кўҳна севги бор —
Борлиқ биносига метин пойдевор.
У-ку, хабарсиздир сен борлигингдан,
Унинг борлигидан сен бўл хабардор.
 

* * *

 
– Ишқ ҳайрати, балким, танҳо юракда,
Ҳайратомуз ишлар, балким эртакда?
– Сен қидирган ҳайрат қараб турибди,
Баҳорга ҳомила бўлган куртакда.
 

* * *

 
Гоҳ қуёшли, гоҳи булутли осмон,
Гоҳи имконлимиз, гоҳи беимкон.
Қуёш – нур, булут – дур ёмғирин туғар,
Заминимиз шундай ҳикматли макон.
 

* * *

 
Тилни тутиб турар, гапнинг сираси,
Ўттиз икки тишнинг зич панжараси.
Жаҳолат чоғида қафасдан чиқиб,
Чақса борми ногоҳ – битмас яраси.
 

* * *

 
Ҳикмат кўп яхшилар қаноатида,
Қайга елмоқдасан ҳасад отида?
Бу йўлдан манзилга етган бормикан,
Айтгил, бирор кимса – инсон зотида.
 

* * *

 
Аянчлидир бургут гар у бепарвоз,
Ғазал битилмаса – нечун оқ қоғоз?
Энг хунук манзара будир аслида:
Сукутдаги созчи, ғилофдаги соз.
 

* * *

 
Она остонадан бошланур ҳар йўл,
Покиза ниятнинг манзиллари мўл.
Мен толпинган жаҳон: қўшиқ, бахт, вафо…
Кўнглим, жаҳонгашта, жаҳонгашта бўл.
 

* * *

 
Хоҳи сурон солгил, шивирла хоҳи —
Акс-садо қайтарар тоғлар даргоҳи.
Ҳаётда хоҳ жоҳил, хоҳи оқил бўл —
Тоғда деб ҳис этгил ўзингни гоҳи.
 

* * *

 
Баҳор бутоғидан узилди япроқ,
Шу қисматни ўйлаб жон ичра титроқ.
Лоқайд қаролмайман: япроқ ва жонни
Ўз қаърига олиб лоқайддир тупроқ.
 

* * *

 
Кўп давронлар ўтди. Ер – кўҳна ёшда,
Не турли хаёллар эди ҳар бошда:
Улуғ биноларга тош қўйди Меъмор,
Сажда изи қолди баъзи бир тошда.
 

* * *

 
Гул – саҳро жаннати, о ишқий оташ, —
Кўнгилнинг гулидир, кўнгилгадир нақш.
Жаннатлардан нари – Саҳрои Кабир
Севги четлаб ўтган юракка ўхшаш.
 

* * *

 
Борлиқ иборатдир ҳикматхонадан,
Ҳар байт далолатдир ҳайратномадан:
Севги отлиғ соғлом фарзанд туғилар,
Ажаб, юрак отлиғ дардчил онадан.
 

* * *

 
Таъзим билан келса, ўнг қўлини ол,
Кўрдингки қўлида на тош, на қурол.
Ошиқмагил қўлда тоши йўқ, дея,
Бағри бошдир, бағри тошдир, эҳтимол.
 

* * *

 
Севги ногоҳ эшик қоқди, билмадим,
Ғамсиз дилда оташ ёқди, билмадим.
Не синоат сўнг Кун бўлиб фалакдан
Кулиб боқди, нега боқди, билмадим.
 

* * *

 
Минг дардга дармон бор гиёҳ бағрида,
Оқ ниятлар назми – сиёҳ бағрида.
Зинога йўл кўпдир, риёга йўл кўп,
Йўлини йўқотган гумроҳ бағрида.
 

* * *

 
Қисматинг не кечар, шеърим, билмадим,
Қўлдан учирганим содиқ кабутар.
Балки боқий умр ато қилмадим,
Бахтинг қай ҳасратли дилни овутар?
 
 
Сенсиз-ку изидан чиқмас коинот,
Сенсиз ҳам фараҳли тонглар отади.
Кимга эҳтиёжсан ва кимга нажот,
Руҳинг қай бир қалбда руҳ уйғотади.
 
 
Сенда – муҳаббатим, бор қувончу ғам,
Дилбар суҳбатларга сен бир баҳона.
Дўстга айланади бегоналар ҳам
Сен туфайли, шеърим – дўсти ягона.
 
 
Қўлга олиб ўшал нотаниш одам —
Умрида, ишқида умринг узайтсин.
Майли, авж пардада куйламаса ҳам,
Шунчаки, ёрига шивирлаб айтсин.
 

ЮГУРИК НУР китоби 1980 йил

МЕНИНГ ЗАМОНДОШИМ

 
Ўсмирлар ё бобокалондир,
Қуёш эмиб ўсган пахтакор,
Учувчидир, ё қаҳрамондир,
Ё эгнида ишчи жомакор —
Ким бўлмасин, ҳурмати учун
 
 
Кўксимда қўл, таъзимда бошим.
Хаёлим банд эрта, кундуз, тун —
Тенгдир балки ёшига ёшим,
Менинг замондошим.
 
 
Жанг қисматин бирга қилган ҳал,
У бир сафда Гастелло билан.
Бир кун унга тикланур ҳайкал,
Мармар эмас, соф тилло билан.
 
 
Бугунга у етса-да омон,
Лек бағрида қолган кўрғониш.
Жанглар ўтган йўлларда ҳамон
Ватан бўйлаб излар полкдошин,
Менинг замондошим.
 
 
Кўз ўнгимда сипо, камтарин,
Гавдаланур жасур, хушсурат.
Мен завқига айтиб офарин,
Хаёлларда қураман суҳбат.
 
 
Хатлар келса Туямўйиндан
Она пинҳон артар кўз ёшин,
Салом йўллаб Аму бўйнидан,
Дилда сақлар соғинч бардошин,
Менинг замондошим.
 
 
У бир шогирд, устод, аллома,
Ноёб кашфи дунёга доир,
Ва ё комил “Истиқболнома”
Достонини битгувчи шоир.
 
 
Ҳаёт номли тўқилур мато
Ибтидоий Вақт дастгоҳида.
Тошкесармиз бизлар бехато
Нураб битмас дунё тоғида.
Ул Фарҳоддир енгил отгувчи
 
 
Залвар-залвар тоғларнинг тошин.
Ғафлатлардан гоҳ уйғотгувчи,
Ажаб мунис, ғойиб сирдошим —
Менинг замондошим.
 

* * *

 
Зиё билан риё нечоғли нари,
Ҳижрон зулмати ёв висол нурига,
Шундай тескаридир, маънан тескари
Чаман билан саҳро бири-бирига.
 
 
Шеърий тасаввурда бу сўзлар фақат
Бирга нафас олар, яшар ёнма-ён.
Ёрнинг кўзларида ёнган муҳаббат
Кул қилур дилдаги тошни, бегумон.
 
 
Энг аввал кўнгилда, тоза юракда,
Тилак чамани гул ёзмасин нечун.
Эзгу инсон меҳнат яроғин тутса
Боғи Бобилини яратмак учун.
 
 
Дўстим, пойимизда ризвоний бир боғ
Барқ уриб бизларни ўйга толдирди.
Хаёлда ногиҳон оёғимизга
Риё саҳросининг тикони кирди.
 
 
Покиза ниятдан фориғ ҳар бир жон
Кабир саҳроларнинг саҳроси, бешак.
Ишқнинг зўри билан нақ илдиздан
Риёлар тиконин қўпормоқ керак.
 
 
Ва ювмоқ керакдир ишқ чашмаси-ла
Кўнгил ва заминда ётган доғларни.
Сўнг кўчирмоқ керак ўша саҳроларга
Ўша боғларни.
 

СОҒИНИШ

 
Ногоҳ гувоҳ бўлдим: икки қадрдон
Бир-бирининг азиз васлига тўйиб
Кўришмакда эди бир хайрли он,
Кўзда ёш, бағрига бағрини қўйиб.
 
 
Оқибат ҳақида ўй сурдим яккаш,
Бу туйғу нақадар камёб ва қадим.
Олисдаги дўстлар, негадир дил ғаш,
Жуда кўргим келиб сизни ўйладим.
 
 
Ғаройиб ишлар кўп даҳр боғинда,
Айлангувчи фалак сирга тўладир.
Кимдир дард чекканда дўст фироғинда,
Кимлардир учрашиб турган бўладир.
 
 
Шеърим замирида оддийгина гап:
Келинг, бир-биримиз соғинган нафас,
Маъсум чеҳраларни биз кўрмак истаб
Ул икки кимсага қилайлик ҳавас.
 

ОҚ ТУРНАЛАР

 
Эмиш: оқ турналар асл парранда,
Нодир ва камёбдир қуш зоти аро.
Бироқ, асл қушлар кўп пароканда,
Қанотлари оппоқ, қисмати қаро.
 
 
Шарпалардан нари кетармиш улар,
Саноқли қолганмиш насл-насаби.
Жуфт-жуфт бўлиб парвоз этармиш улар,
Ғазалдаги байтнинг жуфт сатри каби.
 
 
Ҳар дилнинг ўз ноёб оқ турналари —
Интилгани севги, излагани бахт.
Излаш, интилишда дил нурланади,
Баъзилар кеч топар, баъзилар барвақт.
 
 
Овчилар тоғ ошиб кезарлар ўрмон:
Тузоқ қўйганлари гоҳ биргина қуш.
Менга оқ турнадай шоҳ байтлар армон,
Излайман то бошдан учгунича ҳуш.
 
 
Мен овчи эмасман, ниятим оқдир,
Машқ эта бошлаган қўшиғим ярим.
Сизга қаламим ва қалбим муштоқдир,
Қайдасиз, о, менинг оқ турналарим?