Текст книги "ТАНЛАНГАН АСАРЛАР"

ТИЛЛА ҚЎНҒИЗ

 
О, кўкламни туққан коинот,
Сен ишқибоз юракни яйрат.
Қўшиғинг-ла кечсин шу ҳаёт,
Сендан қўшиқ, шоирдан – ҳайрат.
 
 
Асал эмган тиллақўнғизинг,
Менга митти булбул кўринар.
Ўпиб бағринг, муборак изинг,
Сенинг сўлмас кўксингга қўнар.
 
 
Унинг ўзи билмас: эҳтимол,
Борлиқ аро умри муваққат.
Бу манзара қаршисида лол,
Мен ҳайратда турибман фақат.
 
 
Сирли ҳаёт пардаларида
Тиллақўнғиз куйлай олғуси.
Гўё унинг митти бағрида
Мангуликнинг олтин чолғуси.
 

* * *

 
Қўшиқлар – чол дунёнинг
Ҳорғин, доно юзидан
Ҳасрат ажинларини
Зумда этгувчи нари
Ва гўзал кўрсатувчи
Мангулик кўзгусида
Тоза ниятли, содиқ
Ҳусн машшоталари.
 

ФАБРИКАНИНГ ЙЎЛИДА

Ғ.Ғулом хотирасига

 
Фабриканинг йўлида рўмолча топган қизлар
Бир этак набирага буви бўладур бугун.
Ул бахт нақаротига қулоқ тутаркан бизлар,
Қалблар аллақандайин завққа тўладир бугун.
 
 
Ажаб завқки, зўридан кўзга ёш қалқитувчи,
Кечмишлар дунёсига бошлагувчи азим куч.
Кўзлар рўбарўсига бир офтоб балқитувчи:
Қўққисдан, кутмаганинг бахтга келтирувчи дуч.
 
 
Тарих ибтидосида ип йигирган момолар
Ғамли дақиқаларин ҳар онини санаган.
Улар учун ер қаттиқ, олис бўлган самолар,
Чарх усти қўли эмас, дили-жони қонаган.
 
 
Битта шеър баҳонаси қадим ипак йўлининг
Ёдимга келди бу чоқ кўп турфа бекатлари.
Инсонпарвар, нонпарвар халқим олтин қўлининг
Пок-покиза шеъридир “оқ олтин” эгатлари.
 
 
Унда битилган теран ҳар сатрки достонвор,
Шарафлар минбаридан ўқилгувси оламга.
Ҳув… қадим эртакларда куйланган зар тола бор —
Қўшиб тўқилгани ҳақ сирли “учар гиламга”.
 
 
Ҳар бир гупурган юрак – бахтлар устахонаси,
Гар фабрик деган сўзга сўз керакса маънодош.
Шодлик матоси, ахир, матоларнинг онаси,
Шу матога хомашё – поклик бўлмасин одош.
 
 
Ҳар ёш чилдирмачига букун ҳам дастурамал
Уста Олимнинг одми нағмаи – усуллари.
Ёзмоқ бўлганинг шеърми, шунчаки ишқий ғазал,
Олиймақом андоза – Ғафур Ғулом йўллари.
 
 
Тенгдошларнинг сафида равон шу йўлдан бориб,
Етмоқ аниқлиги рост комиллик манзилига.
Бундан зўр толе борми янги конлар ахтариб
Сўнг армуғон этмакдек шу қуёшлар элига.
 
 
Шеър ўзи келмас, ахир, қўшиқ ҳам ўз-ўзидан
Тош бағрида туғилиб, тилда бермайди жаранг.
Мен бувилар куйлаган шеърнинг оддий сўзидан
Лол қолдим-ку, ёронлар, ночор ҳолимга қаранг.
 
 
Бу лаҳза жўровоздир кампиру – қизлар саси:
“Фабриканинг йўлидан рўмолча топиб олдим…”
Ул чевар бувиларнинг мен – йигит набираси
Хижолатда бир оддий қўшиқ тополмай қолдим.
 

ТОНГОТАРДАГИ УЧРАШУВ

 
Тундан чиққан тонгнинг суюнчисига
Бир олам ёғдулар ҳосил бўларлар.
Қаранг: Қуёш, Осмон, Замин тусига:
Улар бир-бирига восил бўларлар.
 
 
Одатдай Кун тушар ўз чўққисидан,
Ер-Осмон қутлайди ул олов кўзни,
Негадир учовлон гўё қўққисдан
Учрашиб қолгандай тутарлар ўзни.
 

* * *

 
Биз нечун яшаймиз, куйлаймиз, нега?
Айт, ненинг умиди, армони билан.
Ҳаётда не борки, маънога эга —
Кўк – қуёши билан, тан – жони билан.
 
 
Манзилга етсинлар бахт сайёҳлари,
Булбуллар ўз чаман боғин топсинлар.
Чўққининг қорлари, ер гиёҳлари —
Сари менинг қалбим бўлиб чопсинлар.
 
 
Ўзгалар тўқиган қўшиқни эмас,
Балки ўз қўшиғин куйласин ҳофиз.
Бу оддий ва доно қўшиқ бўлса бас,
Қалблар хотирида қолдирувчи из.
 
 
Қўшиқ – тирикликка пок олқишимиз,
Эзгулик жарчиси эканлигимиз.
Бу ҳаромдан холи ҳалол ишимиз,
Ўзлигимиз, бахтга эгалигимиз.
 
 
Комил бўлур бир кам дунёнинг иши
Ва мангу адолат қучгувси уни,
Ҳар битта инсоннинг шу ўз қўшиғи —
Умр топса, умр – ўз қўшиғини.
 

* * *

 
Эй дўст, шошмоқдасан дўст ҳузурига,
Йўқотма суюнчи гапни дилингдан.
Хайрли йўлдасан, қалб ғурурига
Қонгилу орқага қайтма йўлингдан…
 
 
Эй мутриб, чолғувнинг уммон бағридан
Сийлайди сени бир порлоқ дурдона.
Умрнинг сен майда ташвишларидан
Фориғ бўлу топгил ноёб тарона…
 
 
Эй ошиқ, ишқ кўнгил остонасида
Бошпана сўрайдир, пешвоз чиқ унга.
Ғафлат нари бўлсин, шулки қасида:
Севгида айлангил бахтли тутқунга…
 
 
Эй оҳу, сайёдга чап бериб бу гал
Сен тоғлар юртида бехавотир юр.
Шоир сени эрмак санамас тугал,
Сен унга бўла қол илҳом ва сурур…
 
 
Денгизчи, хатарли йўлга отландинг,
Суюк жужуқларинг силкиб қолди қўл.
Колумб шарафини тилаб-ла ёдинг,
Сенга шон ёр бўлсин, сенгадир оқ йўл!
 
 
Эй мусаввир ўғлон, унча-бунчага
Насиб этилмаган ҳайрат – сеники.
Мўйқаламинг қўйма, чўнг тушунчага
Ифода бўлажак сурат – сеники…
 
 
Эй шоир, ижоднинг юлдузли они
Энг залвар туйғулар пар мисол учсин.
Кўпни кўрган бизнинг кўҳна дунёни
Навқирон бир туйғу шеър бўлиб қучсин.
 

МУҲАББАТ

 
Муҳаббат чолғудир – бирмас сири, минг,
Тилга кирар ошиқ қўлида танҳо.
Умри ўтиб кетар қай бир кимсанинг
Бу саркаш чолғуни созлагунча то.
 
 
Балким, у уммондир – кўринмас таги,
Мурод дурдонасин топмаклик душвор.
Эҳтимол, номаълум ошиқ эртаги,
Эртакки, ғаройиб тилсимлари бор.
 
 
Орзу водийсида ишқ – оби ҳаёт,
Боқийликни билмас уни тотмаган.
Севгидан фориғ жон – қушдир беқанот,
Ишқсиз ғофилларнинг тонги отмаган.
 
 
Сирлар кўп оламда бизлар билмаган,
Дилда бонг урмакда муҳаббат саси.
Хилқатда олам кўп кашф этилмаган,
Биз тилаган севги – балки биттаси.
 

* * *

 
Ошиқнинг кўксида гупурар юрак,
Буни яхшиликка йўйингиз фақат.
Покиза бағирнинг тубида, демак,
Дунёга келмоқда тоза муҳаббат.
 
 
Шоир қалби тепар, асов, шиддаткор,
Гўё довул чоғи чайқалган уммон.
Демак, ул бағрида дам ўтмай бирор
Дунёга келгуси қўшиқ бегумон.
 

ҒАЗАЛ ЁЗИЛАДИ, ЁПИЛАДИ НОН

 
Жаҳон аҳли кори-бори билан банд,
Ҳамон айланади бу чархи даврон.
Офтобини суяр осмони баланд,
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 
 
Қайдадир, кимнингдир ризқи яримта,
Қайдадир сотилар севги ва имон.
Замин, ёрлақаган гўшаларингда
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 
 
Сонгми даҳшатлари қолдирмас лоқайд,
Хиросима доғи битмайди ҳамон.
Дунё ҳансирайди жангда, айни пайт
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 
 
Дунё жанггоҳида йўқдир бетараф,
Ҳаёт-мамот жанги борар беомон.
Шаҳид қаҳрамонлар шаънига шараф —
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 
 
Чучмалликдан холи ғазалнинг сатри,
У – умид, парча нон ва парча осмон.
Кимнингдир энг ёниқ армони, дарди,
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 
 
Гурунгларда деҳқон ва шоир халқим,
Ўртада ноз-неъмат тўла дастурхон.
Серташвиш дунёнинг давоми, ҳақи —
Ғазал ёзилади, ёпилади нон.
 

СТУДЕНТЛИК ЙИЛЛАРИ

Э.Воҳидовга

 
Шоир дўстларимнинг севган мавзусин
Тилади менинг ҳам шеърпараст кўнглим.
Бу гал мен сизларга ҳавас қилдим чин,
Талаба укам ва толиба синглим.
 
 
Даҳр денгизида умр кемаси
Юзиб бормоқдадир манзили томон.
Бундан чорак аср аввал, чамаси,
Биз ҳам студентлик бахтин туйган он.
 
 
Бугун қалб мавжида ясади тўлқин,
Кўзларга ёш қалқиб чиқди негадир,
Бу чоғ борлиғимга ҳоким шу ёлқин
Бағримда беадад кучга эгадир.
 
 
Ёдингдами, дўстим, ўшанда дастлаб
Ёшлик дафтарини сен нақш этгансан.
Дарвоқе, сен азиз дўстларни қўмсаб,
Кейин ул дамларга шеър бахш этгансан.
 
 
Нечоғлиқ илм уйи ичра тўла нур,
Бугун ҳам хўб гавжум бўлиб турипти.
Ўйланмай, бу сафга қўшилайлик, юр,
Ёшлик хиёбони тўлиб турипти.
 
 
Не бахтки, бу лаҳза кўклам элидан
Порлоқ хотиротлар шамоли елди.
Фарғоналик қизнинг жозиб тилидан
Ўтлиғ ғазалларинг эшитгим келди.
 
 
Гуфтори шакар ул, Хива қизининг
Бир ажиб шўхлиги, нози бор эди.
Самарқандлик Зебо талаффузининг
Замири соф эди, беғубор эди.
 
 
Соғинч китобидан бир такаллум – бу,
Дўстни эслатгувчи ёруғ бир нишон.
Будир дорилфунун, байтул улум – бу.
Полопонлар учган қутлуғ ошиён.
 
 
Ватан чаманлари зоғлардан фориғ,
Парвози баландлар, сизники осмон.
Сизлар учмадингиз боғлардан фориғ,
Фақат нидо беринг: қайдасиз бу он?
 
 
Шоир дўстларимнинг севган мавзусин
Тилади менинг ҳам шеърпараст кўнглим.
Бу гал биз сизларга ҳавас қилдик чин,
Талаба укам ҳам толиба синглим.
 

* * *

 
Ёниб куйлар булбул – гул интизори,
Нечоғлик ярашиб умр боғига.
Булбул ҳам интизор инсон қатори
Ниманингдир яшнаб-очилмоғига.
 
 
Бу бизнинг қўшиқдир ўзи аслида,
Инсон юрагининг ўтли армони.
Қайтаради холос наврўз фаслида
Ҳар булбул навога кўмиб дунёни.
 
 
Рости, бу қўшиқни инсон тўқиган,
Ҳайрат қўшиғидир комил, безавол.
Булбул бу мактабда фақат ўқиган,
Устозга тақлидгўй бир шогирд мисол.
 
 
Орзуманд инсоннинг пок кўкси аро
Гулга айланажак саҳроларнинг ҳам
Жўжа булбуллари қанот қоқароқ
Аён куйламоқда шавқ ила кўркам.
 
 
Инсоннинг бағрида орзу чамани
Турфа қўшиқлардан ободдир ажаб.
Унда булбулларнинг шўх анжумани
Бу порлоқ қўшиққа дебочадай гап.
 
 
Йўқса, кашфиёт деб суюнамиз чин
Нечун биз дил-дилдан ҳайратга тўлиб,
Гоҳ ўз қўшиғимиз, ишқимиз аслин
Булбулнинг тилидан таржима қилиб?!
 

* * *

 
Бахши Қуёш яшар осмон элида,
Ёруғ қўшиқлари кўпдир дилида.
Шу кўклам субҳида битта қўшиғи
Бизга етиб келди булбул тилида.
 

* * *

 
Ишқ туғилди қалбда қай ҳайрли вақт,
Ундан қанча яхшиликлар кўрамиз.
Ишқ ватани қалбни, одамлар, не бахт
Бизлар кўксимизда олиб юрамиз.
 
 
Қалбнинг чеккасида ишқ-ла ёнма-ён
Риёга ногаҳон уя қурамиз.
Ва шу юракни ҳам минг афсус, омон
Бизлар кўксимизда олиб юрамиз.
 

ЎН САККИЗ ЁШЛИЛАР ҲАЁТГА КИРАР

I

 
Замин теппасида олтин жом ила
Офтобимиз бизга пешвоз турипти.
Ёруғ бир шодликка офтоб ҳомила,
Чўққилар учига зар югурипти.
Қуёш шаробидан тўлиқ пиёла —
Биз дунё бахтига алёр айтамиз.
Ўн саккиз ёшлилар, сизга ҳавола
Букун тўқиётган оташ байтимиз.
Кун нури етмаган гўша қолмасин,
Олам тилагида нур зарурати.
Осмон баландидан ҳеч йўқолмасин,
Суюк офтобимиз – бахтнинг сурати…
Замин тепасида олтин жом ила
Офтобимиз бизга рўбарў турар.
Қасамёдлар қилиб қуёш номи-ла
Ўн саккиз ёшлилар ҳаётга кирар.
 

II

 
Не-не сулув қизлар етади бўйга,
Бургуткўз йигитлар битар ишқий хат.
Муҳаббат илк дафъа толдирар ўйга,
Қиз қалбига кирар илк бор муҳаббат —
Кеча жимлигини янгратган “ёр-ёр”
Қайси бир юракда армондай ёнар.
Қайси бир юракда, ҳа беихтиёр
Ширин хаёл, ёруғ ҳасрат уйғонар.
Ўзига бахт тилаш худбинлик эмас,
Ахир, барча йўллар – саодат сари.
Яшамоқ тилайдир даврон ёшлари,
Шу башарнинг умум бахти билан маст.
Бошидан не савдо кечмаган дунё
Дарди йўқ ёшликдан дардин яширар.
Қалбига минг турфа орзулари жо —
Ўн саккиз ёшлилар ҳаётга кирар.
 

III

 
Бағрига қон шимган бу қадим тупроқ
Кўп кўрган авлодлар силсиласини.
Севганимиз сайин асраймиз кўпроқ
Гуллар нафасини, булбул сасини.
Она севгисидан, она пойидан
Муқаддас шу хилқат бизникидир, рост,
Қайдан қабоҳатлар, разиллик қайдан,
Ахир, онадан-ку эзгулик мерос.
Оқ ният оналар жаллод туғмайди.
Улар тилагида – толеи башар,
Севинчлари еру кўкка сиғмайди.
Кўкламги оламга иқбол тилашар.
Тонгда соқий қуёш осмон тўридан
Гуллар косасига шароб тўлдирар.
Ўн саккиз минг олам меросхўридай
Ўн саккиз ёшлилар ҳаётга кирар.
 

IV

 
Сеҳрларга буркаб инсон ҳаётин
Олтин хаёллардай юлдузлар ёнур.
Парвозлар олдидан тин олмоқда, тин
Лочинлар бешиги – дашти Байконур.
Гагарин изи бор шу олис чўлда,
Шундан бошланади ажаб афсона.
Олис сафар сари муборак йўлда
Бу бир остонадир, қутлуғ остона.
Сирга ўраб тунги осмон тусини,
Тирик шу юлдузлар титрамоқда жим.
Бу кун яна битта энг янгисини
Юлдузлар сонига қўшгил, мунажжим.
Тонг билан Ер янги фазогирини
Ўзга сайёралар сари учирар.
Бошдан ўргангали осмон сирини,
Ўн саккиз ёшлилар ҳаётга кирар.
 

* * *

 
Ташриф буюради дилга шу туйғу,
Ва гоҳ-гоҳ шу нарса бўлади такрор:
Тунлар кечса ҳамки ўйчан, беуйқу,
Шеър сирин топгунча ҳали анча бор.
 
 
Ахир, биринчи бор учрашув сари
Талпинган юракка недир ифода?
Ёр ҳусни пок шеърдан эмас-ку нари,
Шеър учун мавзулар озми дунёда?
 
 
Баланд юлдузларнинг нозли ёнишин
Ўтлиғ ғазал таъриф этмаса магар,
Ел ва япроқларнинг иноқ хонишин
Бағрига олмаса бир куй жилвагар,
 
 
Ошиқ қалб кашф этиб севмоқ бахтини,
Сўнгра ўз кашфидан бўлолмаса шод,
Бўлак бир ҳис билан куйлай деб уни,
Ўйлаб топармиди Шеърни одамзод?
 
 
Мен учун шундайдир, мен учун шундай,
Шеър айта бошлайман энди, наздимда.
О, ҳали уфқимда ёнмаган кундай,
Барча умидларим ўшал назмимда.
 
 
Қалам йўндим яхши тилаклар билан,
Қоғозга эзгулик муҳр этилсин то,
То бўлган гаплар ва эртаклар билан
Умримга шоирлик этилсин адо.
 
 
Токи кўнгил чиркдан фориғбол бўлсин,
То умр шеър билан топсин эътибор.
Ахир, юксакларда шеър бўлгулик чин
Ёруғ юлдузларнинг шуълалари бор.
 

НАВРЎЗ ЭРТАСИ

 
Мўъжиза кўп бу муҳит аро,
Мўъжизанинг онаси – Қуёш.
Тоғ ортидан одми, беоро
Ёруғ юз-ла кўтаради бош.
 
 
Оқибатин билмай, афтидан,
Қуёш билан ўйнашур шабнам.
Мангуликнинг олов кафтида
Лаҳза янглиғ эриб кетур нам.
 
 
Бинафшалар уйқудан турган,
Майсаларда ҳали излар йўқ.
Чечак излаб елиб-югурган
Паривашлар ва шўх қизлар йўқ.
 
 
Кун олдидан бир дебоча бу —
Муқаддима достон олдидан.
Менга бир шеър тиламоқ орзу
Кўклам тонгин тоза қалбидан.
 
 
Пок-покиза бағри наврўзнинг
Саслар билан аста тўлмоқда.
Ҳали шеърга кирмаган сўзнинг
Соф жаранги эшитилмоқда.
 

ОНАМГА АЙТГАН ШЕЪРИМ

 
Манзилларга турфа элтади йўллар,
Йўллар мукофоти – қутлуғ манзилгоҳ.
Яна… яна давом этади йўллар,
Йўллар қидирамиз ҳар биримиз, оҳ.
 
 
Бу кун шу тириклик менинг манзилим,
Шу ҳаёт, шу зиё менга жонажон.
Менинг бу дунёга биринчи йўлим
Сизнинг сийнангиздан ўтган, Онажон!
 

ОШИҚОНА

 
Теграмда кечади одми бир ҳаёт,
Кимнингдир йўлига кимдир нигорон.
Бу – ҳали қўшиққа кирмаган “баёт”,
Бу – урушни кўрган қўшним ногирон.
 
 
Бу – дўстимнинг бўйга етган шўх қизи,
Тилида жозиб бир сирли хиргойи.
– Энди бошланмоқда яшаш қизиғи,
Куйлаттирган бу ҳис нимадир, ойи?
 
 
Даҳо шоирга ҳам, мусаввирга ҳам
Баъзан армон бўлар битта ранг ва сўз.
Ҳайратдаман шу ҳис ва шу сирга ман:
Қалб ишққа қонмайди, гўзалликка – кўз.
 
 
Шу лаҳза мен билан қалам талашиб,
Қоғоз қоралашни машқ қилган ўғлим,
Бир кун отагинанг ғурури ошиб,
Сен битган ишқ сатрин ўқиб йиғлар жим.
 
 
О, мен инонаман, дунё айланиб,
Тўлқин қайтгандай ишқ ҳам қайтади.
Ва мен айтолмаган қўшиқни ёниб,
Энтика-энтика ўғлим айтади…
 
 
Букун у севгани жангдан қайтмаган
Беванинг арзанда неварасидир.
Яъни, менинг ўғлим, бобоси – отам,
Шеърпарвар отасини кўз қорасидир.
 
 
Уммон ўша-ўша: тўлқин ҳам ўша,
Сувнинг ҳар қатраси янгидир гарчанд.
Биз янгратган олам – жонажон гўша,
Биз айтажак қўшиқ дилни этар банд.
 
 
Ошиқ кўз ёшидай қатра туғмоқда
Марвариднинг тоза, дурдонасини.
Кўнгил тиламоқда нурли шу чоқда
Шеърнинг тозасини – ошиқонасини…
 

ПОКЛИК

 
Қиз шарақлаб кулди, қизки гулбадан,
Шу зумда чор атроф шарақлаб кетди.
Ажиб бу покликдан, бу жозибадан
Тунд ҳаво, нохуш дил ярақлаб кетди.
 
 
Қиз шарақлаб кулди, шўх қизлар аро,
Жонон кулгусидан чаман яратиб.
Ногоҳ йигитларнинг кўзин қаратиб,
(Йигитлар шивирлаб қолди ўзаро).
 
 
Бу – бир тўлқиндирки табиий ва шўх,
Бу – бир заруратдир умрга, шеърга.
Бу – бир алангага айлангувчи чўғ,
Бу – оддий хилқатни кўмгувчи сирга.
 
 
Қандай соз йўл усти қизлар кулиши,
Шунчаки ногаҳон сенга келса дуч.
Бу кулгу – шодликлар хамиртуруши,
Бу поклик – бахтларга етакловчи куч.
 
 
Қалбда ишқ, билакда бор экан кучим,
Мудом шу покликка мен интиламан.
Зеро, сен шеъримдан, азиз ўқувчим,
Шу покликни излашингни биламан.
 

ҚЎШИҚ

 
Қувонинг, ўғиллар, суюк оналар
Сизни узатдилар узоқ йўлларга.
Дуога қўл очди буюк оналар,
Сиз ўйчан боқдингиз титроқ қўлларга.
 
 
Қувонинг, оналар, ўғлонингиз шод
Соғинч қўшиғини бор бўйи айтиб,
Сиз билан фаровон, масъуд ва обод,
Она остонага келдилар қайтиб.
 

ЁМҒИР

 
Азиз бир қучоққа сингиб кетгали,
Бағрида хушхабар, тилаклари оқ,
Замин боғларини сероб этгали
Кўкдан тушиб келар дилкаш бир қўноқ.
 
 
Паришон сатрлар маъно байтига
Қовушсинлар дея ҳалакдир бу жон.
Ёмғир-ку бир жаҳон ғурурга эга —
У туғилган жойдан бошланур осмон.
 
 
Сеҳргар шу ёмғир бағри нур тўла
Менга шеър бобида омад тилайди.
Ўзи тепамдаги шу осмон ила
Пойим остидаги Ерни улайди.
 

МУҲАББАТ ҚЎШИҒИ

 
– Англатгил, муҳаббат, англатгил, ҳайҳот,
Қайдандир талотум қалб наҳри аро?
Сен билан ҳаётдир, сен билан ҳаёт
Ахир, аҳли ошиқ, аҳли шуаро.
 
 
Қўшиғингни айтиб, авжида тори
Узилган умрлар сози оз эмас.
Сен қандай қўшиқсан – кўнгил иқрори,
Дахлдорки фақат покиза нафас.
 
 
Борми бу қўшиқнинг аввал-охири,
Огоҳ эт: бу не сир, армон тўла сас?
– Бу қўшиқни кўплар ёниб бошлаган,
Ва лек ҳали ҳеч ким тугатган эмас.
 

ҲОЛАТ

 
Хаёлларнинг диёри ҳадсиз,
Сен ҳам, шоир, ўйга толурсан.
Гоҳ шунчаки енгил, мақсадсиз
Қўлларингга қалам олурсан.
 
 
Пушкин севган Музанинг ўзи
Кулиб сени йўлга бошлайди.
Қайдасан, деб ғазал юлдузи
Кўзлар кўкка нигоҳ ташлайди.
 
 
Йўқ эрса-да аниқ бир режа,
На шуурда шеърий пойдевор,
Бас, дунёда шу дилбар кеча
Ва ҳеч кимса айтмаган шеър бор.
 
 
Мўъжизанинг қанотларида
Шеърнинг ўзи учар сен томон.
Омадсизлик бу кеч нарида,
Омадлисан, шоир, бу замон.
 
 
Қудратларнинг тажассуми – шул,
Ўн саккиз минг олам тегрангда.
Ва Музанинг табассуми шул —
Сен учун зўр шеърий аланга.
 
 
Мусофирга йўл кўрсатиб, сўнг —
Севинчларга чулғанган бир жон,
Бу кеч сенинг ҳамма ишинг ўнг,
Бу кеч сендан шеър кутар жаҳон.
 
 
Бу лаҳзалар шундай бир ҳолат,
Эзгуликдан дил эриган дам,
Дилга бундан ўзга ҳаловат,
Борми ўзга мумтоз ғазал ҳам.
 
 
Аҳли дониш шундай демишки,
Таъбир этиб илҳом лаҳзасин:
Илҳом шундай бир куч эмишки,
Супургувчи риёлар хасин.
 
 
Кўнгил шундай буюк туйғуга
Олий ҳисга созлангани он,
Вужуд тўла куч ва ёғдуга —
Илҳомдир шу, илҳом бегумон.
 
 
Четлаб ўтма созимни, илҳом,
Кўз тутганман мен сенга бу кеч.
Дўст бўлайлик бир умр мудом,
Мен қўшиқда алдамасман ҳеч.
 
 
Жисмим аро жондай муқаддас,
Қўшиқ ўрни шундай умримда.
Айтгил, яна шоирчалик бас
Кашф этмоқлик бахти бор кимда?
 
 
Шу бахтларнинг шуъласи ёниб,
Тонгларимни ёруғ этади.
Умидларга умрим чулғаниб,
Шундай чоғлар порлаб кетади.
 
 
Тутиб шеърнинг бадиҳа йўлин
То тонггача юмолмасман кўз.
Қалб бир юлдуз куйлаб тун элин,
Имлайдию сўз айтолмас, сўз.
 
 
Эртак эмас, ҳаёт овози,
Яшаш шавқи этиб гунгу лол,
Мен ҳам бир кун шеърнинг мумтозин
Ажаб эмас, айтсам эҳтимол.
 

* * *

 
– Не таъриф топардинг, кўнглим, мабодо,
Нима, деб сўрсалар шу қадим дунё?
– Йўқотиб фарзанду набираларин,
Ўзи ҳар гал тирик қолгувчи б
 

* * *

 
Умр қиссалари узун, пурмаъни,
Ёзилганларини ўқиб кўр, қани.
Ўқиб тугатмассан, умрингда эҳ-ҳей,
Ёзилгандан кўпроқ ёзилмагани.
 

СЕВГИГА ИЛТИЖО китобидан 1982 йил

ТОНГГИ ТИЛАК

 
Булбул қўнган бутоқларга болта урмангиз,
Йўлга чиққан яхшиларни ортга бурмангиз,
Қуёш холли эрталардан юз ўгирмангиз,
Бунёдимиз шу хилқатда, барбодимиз ҳам,
Шунда топган шодлигимиз ва кўздаги нам.
 
 
Дилда ёнган эзгу сўзни айтмоқ орзудир,
Токи бу сўз аъмолларга соф бир кўзгудир,
Шоирларга ният бўлган шеър балки шудир,
Бу ёнишлар, бу ишлардан қолмай бетараф,
Достонларда эзгуликка ўқийлик шараф.
 
 
Омонлиги муқаддасдир шу Еримизнинг,
У – тинч қўймас хаёлидир шууримизнинг,
Эрталарга умид тутган ўғлон ва қизнинг
Пок қўшиғи гимнимизга айлансин тайин,
Бошлар узра камалаклар порласин майин.
 
 
Тонгда ногоҳ қўшиқ деган садо бўлсин, ҳей,
Ёмонлар бир ширин сўзга гадо бўлсин, ҳей,
Шу бугунги норасталар бобо бўлсин, ҳей,
Бир тонготар тилагига чекаман имзо:
Сени қуёш чақиради – кўз очгил, Дунё.
 

ЗАФАР ҚАСИДАСИ

(Ўзбекистон пахтакорларининг меҳнат ғалабасига бағишланади)

 
Гўсноғора чалиниб тонгларни уйғотганда,
Юртим зафар қуёшин ёғдусига ботганда,
Танти бобо деҳқоним меҳнат болин тотганда,
Қоғозга туша бошлар ният қилган достоним,
Ўзинг сарлавҳадирсан унга, Ўзбекистоним!
 
 
Шундадир издиҳомнинг султони – бахшилар ҳам,
Ўтаға йигитлару каломи яхшилар ҳам,
Шунда – ўтлиғ нигоҳлар, соғиниб боқишлар ҳам,
Дўстлар меҳри-ла пайванд менинг жону жаҳоним,
Дўстлик машъалин тутиб фахр эт, Ўзбекистоним!
 
 
Гурунгларга ўғлонлар, барчин қизлар келадир,
Нақ кўклардан узилиб шўх юлдузлар келадир,
Соқийнинг алёрига сара сўзлар келадир,
Сен ҳам бир соҳибжамол, гулюз, қоши камоним,
Жаннатларга бергувсиз сулув Ўзбекистоним!
 
 
Бу – жасорат чўққиси, кўк баробар хирмон – шу,
Етмиш икки томирга қувват шудир, дармон – шу,
Букун ушалган орзу, кечмишдаги армон – шу,
Хушбахту комироним, чашмам – оби равоним,
Баҳри илҳомим менинг – куйчи Ўзбекистоним!
 
 
Оҳорлик саруполар яхши кунга турсин деб,
Топганларим ҳамиша тўйларга буюрсин деб,
Ёш-қари суюнчилаб юрсин деб, югурсин деб,
Муроди ҳосил бўлган ҳорма, эй қадрдоним,
Алп юртларнинг сардори – пурдил Ўзбекистоним!
 
 
Шодлигинг авжи баланд катта ашулаларда,
Пок туйғулар барқ урар дарёйи шуълаларда,
Дунёларни қучгулик шу заррин толаларда, —
Иқболи намоёним, истиқболи аёним,
Истиқбол офтобидан ёруғ Ўзбекистоним!
 
 
Сен, зафар қасидаси, бунчалар мароқлисан,
Дориломон кунларга ярашиқ – яроқлисан,
Энг мўътабар минбардан сўз айтмоққа ҳақлисан,
Хушхон, булбулигўё, шоиру сухандоним,
Завол билмас чаманим, бор бўл, Ўзбекистоним!
 

* * *

 
Парвоз кўламини билмаклик учун
Қушлар оёғига халқа соларлар.
Оламга узатиб бир хайрли кун
Уларга қўлларин силкиб қоларлар.
 
 
Олимлар қушларни таниб оёқдан,
Олдга юрар илми ва тадқиқоти.
О, ахир, англасин буни қаёқдан
Илмдан хабарсиз парранда зоти.
 
 
Қушларнинг манзили: бош оққан томон,
Парвози: қаноти етган тарафга.
Эҳтимол, илм аҳли етмоғи аён
Шу қушлар туфайли катта шарафга.
 
 
Бу ахир, шеърга ҳам ўринли ибрат,
Яхши сўздир бизлар учирган қушлар.
Шеърнинг ҳам парвоздан умри иборат,
Сен, шеърим, қушим бўл менинг енгил пар.
 
 
Белги қўймасинлар сатрингга бирор,
Қушларга-ку майли халқа солсинлар.
Шеърнинг не хислати, не нуқсони бор —
Баҳо бериш ҳукмин халққа солсинлар.
 
 
Қушлар самоларда, шеърлар қоғозда,
Мўъжизадир бошдан учгудай ҳушлар.
Парвоздадир дунё бўйлаб парвозда
Биз оқ йўл тилаган шеърлар ва қушлар.
 

* * *

 
Қара, Дунё, қара, қўйгил олқишлаб
Ўйга толиб қара, суқланиб қара:
Қари бобосининг қўлидан ушлаб
Кўча бўйлаб борар митти невара.
 
 
Гурас-гурас юрса сени тўлдириб,
Қўлни қўлга бериб гўдаклар, чоллар,
Хаёлга толаман, шуурга кириб
Чирмаб қўяр буткул мени хаёллар.
 
 
Шеърни шоиридан қўймасин асти,
Бобони – ширин тил неварасидан.
Баъзида ҳаяжон босади, рости,
Сенинг истиқболинг ўйлаганим дам.
 
 
Қулоқ тут, Дунё, сен кўнгил сасига,
Бу – эзгу тилакни жо қилган байтдир.
Бир кун шу гўдакнинг неварасига
Унинг ўз тилидан эртаклар айттир.
 
 
Кўҳна қучоғингда шу митти одам
Кетиб бормоқдадир назарга молик.
О, Дунё, мен ёниб тилайман бу дам
Сенга омонлигу унга – боболик!
 

* * *

 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим,
Тиниқ чашмаларни соғиниб дилдан,
Чўққилардан туриб кўкка термилдим,
Чўққилардан эмас, балким дулдулдан.
 
 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим,
Қайдасан бу макон эркаси – оҳу?
Теграмга мен сени излаб тикилдим,
Шу лаҳза мен учун сен – ёниқ орзу.
 
 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим,
Тоғлардир хилқатнинг арши аълоси.
Мен шуни англадим, мен шуни билдим:
Тоғлар юксакликнинг энг ибтидоси.
 
 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим,
Ошиқиб шабнамкўз гиёҳлар сари.
Ҳорғинлик йўқолиб, сафога тўлдим
Манзилини топган йўлчи сингари.
 
 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим,
Азалий эгизак бу икки қудрат.
Дўстларим, мен сиз-ла жонажон бўлдим,
Кўзимга жо бўлди ризвоний суврат.
 
 
Мен шаҳри азимдан тоғларга келдим…
 

* * *

 
Бунчалар вазминсиз, доно боболар,
Болалар, бунчалар шўхсиз, тўпори;
Бунчалар тубансиз, ҳиссиз гадолар,
Юлдузлар, сиз бунча пок ва юқори:
 
 
Ҳасадли юраклар қоронғу бунча,
Сиз бунча ёруғсиз, севгувчи диллар:
Бунча бесабрсан, эй тонгги ғунча,
Бунча сабрлисиз, нолон булбуллар!
 
 
Бунчалар сокинсан, осмондаги ой,
Сойлар, сиз бунчалар шошқин, шарқироқ,
Қуёш, сен бунчалар шуълаларга бой,
Намунча сўниксан, сен эй шамчироқ.
 
 
Бунчалар резасан, киприкдаги ёш,
Бунча жаҳонийсан сен эса, уммон.
Сен нега ўрнингдан қўзғолмайсан, тош,
Сен эса бир жойда турмайсан, инсон.
 
 
Сиз бунча қаттиқсиз, синмас қоялар,
Гиёҳлар, сиз бунча майин ва ширин.
Бунча абадийсиз, ишқий ғоялар,
Сен бунча навқирон, янгисан, шеърим!