Текст книги "ЯХШИЛИК ҲАММАГА ЯРАШАДИ 4-жилд"

Ўйлаймизки, бизнинг бугунги шоир ва ёзувчиларимиз ҳам буюк мутафаккир боболаримизнинг ана шундай эзгу анъаналарини давом эттириб, жамиятимиз тараққиёти тобора инновацион асосга ўтиб бораётганидан руҳланиб, халқимизнинг ана шундай буюк ўзгаришлар давридаги юксак бадиий-эстетик дидига мос асарлар яратадилар.

Шу ўринда бугунги ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланиб бораётган яна бир жиҳатни алоҳида миннатдорлик билан таъкидлашни ўз бурчим деб биламан. Президентимизнинг маданият, адабиёт ва санъат соҳасига, жамиятимизда китобхонлик маданиятини ривожлантиришга қаратаётган доимий эътибори – бу, чуқур ўйланган сиёсат натижасидир. Чунки маданият ва маънавиятни ривожлантирмасдан туриб, замонавий инновацион жамият қуриб бўлмайди. Инновация – ақл-заковат, илм-маърифат асосида яшаш, уларнинг натижаларини оқилона ишлата билиш деганидир.

Айниқса, шоир ва ёзувчиларнинг неча йиллик орзуси ушалаётгани – улар учун пойтахтимизнинг қоқ марказида муҳташам замонавий бино қуриб берилгани, Адиблар хиёбони ташкил этилиб, миллий адабиётимизнинг атоқли намояндаларининг ҳайкаллари бу ерда барпо этилгани, умуман, жамиятимизда адабиётга, санъатга, китоб мутолаасига муносабат ўзгараётгани бизнинг ишончимизга ишонч қўшаётган яна бир ўта муҳим омилдир. Чунки китоб ўқиб, шеър ёдлаб, қўшиқ айтиб, эзгуликни қалбига жо этган халқ ва миллатнинг руҳий-маънавий қудрати чексиз бўлади. Бундай қудратли халқ эса ҳар қандай улуғ ишларга қодир бўлади.

БАРКАМОЛЛИК БЕРГАН БАХТ

Андижонни айланиш – ором

Биз Андижон заминидамиз, водийнинг шарқий дарвозасида. Тан олиш керак, файзли хонадоннинг дарвозаси кўркам бўлади, ободлик остонадан бошланади. Илк қадамданоқ «Андижонни айланиш ором, деган ўй кечди дилимдан. Кўп ўтмай бу ўй ҳақиқатга айланди. Чиндан ҳам Андижонни айланиш, кўзга қувонч, дилга сурур, кўксингни кўтаргувчи ғурур бахш этади, кишига.

Темир йўл вокзалидан, марказий автобекатдан Андижон тупроғига тушганларни Темурийлар сулоласининг буюк давомчиси, Андижон аҳлининг ғурур ва ифтихори, улуғ шоир, забардаст саркарда Бобур шоҳ ҳазратлари қўлларини кўксига қўйиб, от устида ўзгача салобат ва самимият ила «Андижонга хуш кўрдик», дея кутиб оладилар. Бу ўткинчи дунёда 48 йил умргузаронлик қилиб, одамзот чекиши мумкин бўлган жамики кулфату аламларни кўриб улгурган, аммо матонати, қудрати, илму ҳикмати, гўзал шеърияти билан бутун дунё аҳлини лол қолдирган улуғ бобомизнинг қошига келган ҳар бир ватандошимиз шубҳасиз, бу буюк сиймо пойида қалбан тиз чўкади. Руҳига осойишталик тилайди. Бобур бобомиз мана бу сатрларни битаётганда йиллар ўтиб, замонлар ўзгариб жисман бўлмаса ҳам руҳан она диёрга қайтишини, қолдирган эзгу ишлари боис халқининг эъзозу эътирофида бўлишини билгандек:

Васлинга еткурди даврон оқибат Бобурни, шукр,

Эмди даврондан манга асло шикоят қолмади.

Мустақиллигимиз боис даврондан шикоят қилмаслик бахти, шукурким, Ўзбекистон халқига насиб этди. Шу боис Андижонга ташриф буюрган «Универсиада–2010» спорт ўйинлари иштирокчилари – Ўзбекистон ёшлари улуғ бобокалонлари Заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги муҳташам майдонни, том маънода истиқлол куйчиси, фидоийси Чўлпон ҳазратларининг қадамжолари, музейларини зиёрат қилганларида, Нодираи даврон момолари руҳи покларини ёдлаб, эҳтиром кўрсатганларида ўзлари ҳам қалбан тозариб, руҳан юксалганлари, дилларида буюк аждодлари руҳи поклари олдидаги масъулият қайта юз очгани аниқ. Шубҳасиз, улуғ аждодларимизни ёд этиш авлодларни яхшиликка, эзгуликка чорлайди. Ғалабага бўлган ишончини орттиради.

Биз ижодкорлар турли маданий, маърифий тадбирлар, ижодий сафарлар билан йилда республикамизнинг бир неча вилоятларида бўламиз. Комил ишонч билан айтамизки, нафақат Тошкент шаҳрида, балки барча вилоятлар марказларида, туман ва шаҳарларида истиқлолимиз ато этган имконият туфайли, қолаверса, топганимиз ўзимизга буюргани боис улкан бунёдкорлик ишлари амалга оширилмоқда. Ўғил-қизларимиз учун қурилаётган кўркам ва муҳташам лицей ва коллежлар, минглаб замонавий мактаблар, маданият ва спорт иншоотлари, олий ўқув юртларининг янги бинолари улуғ мақсадларимиз ҳамда мустақил давлатимиз қудратининг ёрқин тимсоли бўлиб қад ростламоқда.

Аммо Андижондаги улуғворлик, кўркамлик, файзу барака ўзига хос. «Универсиада–2010» спорт ўйинлари иштирокчилари учун Андижон шаҳридаги бешта олий ўқув юрти ва Андижон Давлат университети қошидаги академик лицейда, яъни, олтита ётоқхонада яратилган шарт-шароит, қулайликлар учун фақат тасанно дейиш мумкин. Универсиадага таклиф этилган меҳмонлар ҳам шу ётоқхоналарда истиқомат қилишди ва бағоят мамнун бўлдилар.

Андижон давлат университети ётоқхонасида бизни кутиб олганлар сафида бўлган эл ардоғидаги тарихчи олим, ўзининг доно маслаҳатлари, хуш дуолари билан Андижон аҳлининг ардоқли отахонига айланган, университетнинг фахрий профессори, 85 ёшни қаршилаган бўлишларига қарамай ғайрату шиддати ўзига ярашган, мафтункор нуроний чеҳрасидан нур ёғилиб турадиган Сайфиддин ота Жалилов дуога қўл очар эканлар: «Юртимиздаги тинчлик, омонликка кўз тегмасин. Улуғлик, тўкинлик барчамизга муборак бўлсин. Болажонларим, бу кунларнинг қадрига етмоқ ва уни жон қадар асрамоқ керак», дедилар. Мезбоннинг илк меҳри меҳмонни кутиб олишда билинади. Андижонликлар меҳри дарё эканликларини ҳар бир ётоқхонадаги юзлаб меҳмонларга бирдек намоён қилишди.

Одатда Наманганни гуллар шаҳри, дея эътироф этишади. Аммо Андижон гулзорлари ҳам кишининг суқи тушгудек. Нафақат шаҳар кўчалари, талабалар ётоқхоналари ҳудудларидаги турфа гуллар, соя-салқин масканлар, барчасида бирдек маданий-маърифий тадбирлар учун қурилган саҳналар, ошхоналардаги қулайлик, ётоқхоналардаги озодалик, ахборот олишдаги имтиёзлар, кўрсатилаётган хуш муомала, хушовоз хонандаларнинг чиқишлари назаримизда ҳар бир иштирокчи учун фақат ҳузур бағишлади.

Ўзбекистоннинг умумий ер майдонини атиги 1 фоизини ташкил этадиган, 2 миллион 549 минг аҳолиси бор, 100 дан зиёд миллат ва элат вакиллари истиқомат қиладиган бугунги Андижон – фидоий халқининг чеҳрасидай ёруғ, ҳаддан зиёд гўзал, айни пайтда сало-

батли.

Андижон шаҳрининг «Ўзбекистон» ва «Бобур» шоҳ кўчаларини айланиб, бир-бирига елка тутган, бир-биридан гўзал, икки-уч қаватли ўнлаб кўркам биноларни кўриб, беихтиёр «офарин» дейсиз. Ўзингизни гўё чет эллардаги ривож топган шаҳарлар кўчаларида юргандек ҳис қиласиз. Чунки ўзида шарқона меъморлик ва ғарбона қулайликни уйғунлаштирган, гўзал ва пурвиқор бу бинолар Андижон аҳли ўзлари учун қураётган уйлар. Бу биноларнинг ўзига хослиги барчасининг биринчи қавати савдо дўконларига, зардўзлик ва гилам тўқиш цехларига, кондитер маҳсулотлари ишлаб чиқаришга, бир сўз билан айтганда, нимадир яратишга, иш ўрнига мўлжалланган, иккинчи, учинчи қаватлари эса турар жойлар учун қурилган.

Биз ҳеч кимдан кам эмасмиз

Муҳтарам Президентимиз ҳамиша Ўзбекистон ёшларини дунёда ҳеч кимдан кам бўлмаслигини истайдилар. Айни пайтда уларни соғлом ва баркамол бўлиб вояга етишлари учун ҳеч нарсани аямаётганлари бугун бутун дунё аҳлига аён. Шу боис ҳам «Универсиада–2010» спорт ўйинларидан олдинроқ Андижонга ташриф буюрдилар. Мусобақалар ўтадиган иншоотларда бўлиб, ўзларининг маслаҳатларини бердилар. Ушбу сафар тафсилотларини телеэкран орқали кузатиб, Юртбошимизнинг келажак авлодларга бўлган эътиборини нақадар юксак эканлигини исботловчи ҳолатларнинг гувоҳи бўлдик.

Андижон вилоятининг Шаҳрихон, Асака, Олтинкўл туманларида аҳолига имтиёзли кредитлар ҳисобидан қурилиб топширилган янги уйларнинг ҳолатини кўрар экан, Президентимиз хонадон эгалари билан бўлган суҳбатда шундай фикр билдирдилар: «Инсон шунчаки яшаш учун эмас, яхши яшаш учун меҳнат қилади. Инсон фақат ўзи учун, эртанги боласи учун эмас, етти пуштини кунига ярайдиган қилиб, пишиқ-пухта уйлар қуриши керак». Телевидение орқали бу суҳбатларни кўриб, эшитиб гувоҳи бўлган миллионлаб ҳамюртларимиз муҳтарам Юртбошимизнинг халқимиз бахту саодати, ёшларимизнинг фаровон келажагини ўйлаб олиб бораётган оқилона сиёсати нақадар тўғри эканлигига минг карра ишонч ҳосил қилдилар.

Қувончлиси шундаки, Андижон қишлоқларида фойдаланишга топширилган замонавий бундай уйлар шу кунгача 60 тага етган бўлса, йил поёнига бориб 600 тани ташкил этади.

Ўқиб-ўрганаётган, касб танлаётган, йўл излаётган ёшларимиз ҳамиша ёрдамга, тўғри маслаҳатга муҳтож. «Баркамол авлод йили» Давлат дастурида кўзда тутилган эзгу режаларни ҳаётга татбиқ этишда Андижонда нафақат ҳокимликлар, балки қатор жамоат ташкилотлари, ишбилармонлар, тадбиркорлар ҳам фаол иштирок этишмоқда. Аслида ҳам Ватани билан фахрланган, халқининг корига яраган, давлат сиёсатини тўғри тушунган, оқибатли ва сахий андижонликлар ўз фарзандларинининг порлоқ истиқболи учун ҳеч нарсани аямайдилар.

Андижон шаҳрида фаолият юритаётган ўнлаб янги-янги ижтимоий, маданий, спорт иншоотлари ҳақида гапирар эканмиз, тадбиркор Муродилла Раҳматилаев ҳомийлигида ишга туширилиб, шаҳарда ўғил-қизларнинг энг серқатнов масканига айланган «Ёшлар маркази» ҳақида алоҳида таъкидлашни истардик. Бу қутлуғ масканда оналар ва болалар учун соғломлаштириш комплексларидан бошлаб, тантаналар, тўйлар заллари, ФҲДЁ бўлими, энг муҳими юзлаб ёшлар учун бир вақтда фаолият юритадиган ўқув марказлари, турли тўгараклар, хуллас, Андижон ёшлари қобилият ва истеъдодини рўёбга чиқариш, маданий ҳордиқ олишлари учун барча имкониятлар мавжуд. Айниқса, иморатнинг том қисмида очиқ осмон остидаги болалар шаҳарчаси кишига ўзгача завқ бағишлайди.

Сўзимиз аввалида айтганимиздек, Юртбошимиз мустақиллигимизнинг дастлабки йилидаёқ «Ҳамма яхши нарсалар болаларга», дея ташаббус билан чиққан бўлсалар, орадан 19 йил ўтиб, яна ўзларининг ибораси билан айтганда «Фарзандларимиз биздан кўра кучли, билимли, доно ва албатта, бахтли бўлишлари» учун нимаики зарур бўлса, давлатимиз томонидан ҳаммаси муҳайё қилиб берилди.

Буни биргина Андижон вилояти мисолида кўриб, гувоҳи бўлдик. «Универсиада–2010» мусобақаларини худди халқаро турнирлардагидек тайёргарлик билан, байрамона руҳда, юқори савияда ўтиши фикримизнинг ёрқин исботидир. Қолаверса, «Умид ниҳоллар», «Баркамол авлод» спорт ўйинларини ҳам йилдан-йилга аъло даражада ўтаётганлиги, давлатимиз томонидан ёшларимизга кўрсатилаётган ғамхўрликнинг ифодасидир.

Албатта, бу ғамхўрликка жавобан Ўзбекистон ёшлари барча жабҳаларда, айниқса, спортда мислсиз ютуқларни қўлга киритиб, давлатимиз байроғини баланд тутиб, мадҳиясини янгратиб Ўзбекистоннинг халқаро майдондаги обрўсини янада ошириш учун астойдил интилмоқдалар. Шу боис ҳам Юртбошимиз «Универсиада–2010» спорт ўйинлари иштирокчиларига йўллаган табрикларида фахру ифтихор билан: «Универсиада ҳаракатининг ана шундай эзгу анъаналарини бошлаб берган Аббос Атоев, Абдулла Тангриев, Рустам Саидов, Ришод Собиров, Оқгул Омонмуродова, Светлана Радзивил, Севара Қодирова, Саида Искандарова, Вадим Меньков, Дилшод Мансуров, Элмурод Холиқов каби истеъдодли спортчиларимиз бугунги кунда Ўзбекистон шуҳратини бутун дунёга тараннум этиб келаётгани билан ҳар қанча фахрлансак арзийди», дедилар. Дарҳақиқат, булар каби яна юзлаб ёш спортчиларимизнинг фидоийликлари, ғалабалари боис Универсиадани дунёни кичик олимпиадасига қиёслашади.

Яна шуни алоҳида таъкидлашни истардикки, юртимиз ёшлари олимпиада ўйинлари, жаҳон ва Осиё беллашувларида, кўплаб нуфузли халқаро турнирларда, илм-фан олимпиадалари, санъат кўрик-танловларида ғолиблик шоҳсупаларига чиқар эканлар, дилларининг туб-тубидан «Биз ҳеч кимдан кам эмасмиз» деган садо отилиб чиқади. Аслида ҳам шундай эканлигини бугун бутун дунё аҳли эътироф этаётганини, ҳавас қилаётгани барчамиз учун завқли.

Андижонда ой тўлган оқшом

Юртимиз ёшларининг бу нуфузли анжуманда иштирок этиб, беихтиёр ўқувчилик йилларим ёдимга тушди. Биз 1960-1970 йиллар болалари лойқа ҳовузларда, ариқларда чўмилар, тўпни чанг, тупроқ кўчаларда тепар эдик. Бир кун у қўшнининг, бир кун бу қўшнининг дераза ойналарини синдириб қўйиб, маломатга қолардик. Айрим баджаҳллари девор оша ҳовлисига тушган коптогимизни пичоқ билан тилиб ташлаган пайтлари ҳам бўлган.

Одатий кунларнинг бирида кўча эшигимиз олдида тўп сурар эканмиз, мен тепган тўп маҳалламизда истиқомат қиладиган, масжидга намозга келаётган Тўйчи бобонинг юзларига тегди. Афсуски, тўп отахоннинг тишларини синдирган экан. Лабларидан қон сизиб чиқди. Мен қўрққанимдан йиғлаб юбордим. Аммо Тўйчи бобо сўкинмади, қарғанмади:

– Кўзингга қарасанг бўлмайдими, болам. Йиғлама, уят бўлади. Катта бўлсанг синган тишимнинг ўрнига тилласидан солдириб қўясан, – дедилар. Мен Тошкент вилоятининг Паркент туманида туғилиб, шу қутлуғ гўшада истиқомат қилаётганим боис ҳар йили «Умид ниҳоллари», «Баркамол авлод», «Универсиада» спорт ўйинлари машъаласини ўт олдириш жараёнининг гувоҳи бўламан.

Паркент тумани Ҳисорак қишлоғидаги «Қуёш» илмий ишлаб чиқариш бирлашмасида қуёшдан қўр олган «Универсиада – 2010» машъаласи Паркент–Оҳангарон–Ангрен–Поп–Чуст–Наманган шаҳарларидан олиб ўтилар экан, қанча-қанча ўғил-қизларимизнинг дилларини чўғлантирди. Андижонга – Соғлом авлод марказий стадионига етиб келганда, ўйингоҳ осмонида порлаганда эса шу ерда жам бўлган 20 минг одамнинг қалбига қуёш алангасини солди.

Кейин бу аланга Ўзбекистон осмонида мустақиллик алангаси бўлиб, Ўзбекистон ёшларининг қудрат алангаси бўлиб порлади. Шу оқшом стадиондаги улуғворлик, мафтункор шукуҳ, анжуманга кўрилган беназир тайёргарлик ҳамма-ҳаммани лол қолдирди. Ўйингоҳ осмонига ўралган қувонч Андижон осмонида кулиб турган, тўлиб турган ойнинг баридан бойлаб олганди гўё. Ҳамроҳим, халқимизнинг ардоқли шоири Иқбол Мирзо «Бунчалар гўзаллашиб кетмаса бу ой», деди ҳаяжонини яширолмай.

Дарҳақиқат, «Универсиада–2010» спорт ўйинларининг очилиш тантаналари тугагунча тўлин ой жойидан жилмади. Чунки тўлин ой Андижон аҳлининг қувончига шерик эди. Тўлин ой шу оқшом Ўзбекистон ёшларининг бошидан кетишини истамаётган эди. Бунда ҳам Яратганнинг бир ҳикмати бўлса, ажаб эмас.

«Универсиада–2010» спорт мусобақаларининг ғолиблари ҳақида кўп ва хўп ёзилди. Аслида Ўзбекистон ёшлари қудратининг кўзгусига айланган бу қутлуғ анжуман қатнашчиларининг ҳаммаси ғолиб бўлдилар. Чунки бу Ўзбекистон ёшларининг бирдамлик ғалабаси эди. Бу бизга айрим нописанд, кўз билан қараётган «дўстларимиз»нинг жағларига Андижон бокс мактабининг анжанча «удари» эди. Бу миллатимизнинг, бу давлатимизнинг ёруғ юзи эди. Андижондан Ўзбекистоннинг барча ёшлари ғолиб бўлиб қайтишди. Чунки майдонга соғ одам, соғлом одам тушади. Соғлиқ ҳам ғолибликнинг бир кўриниши, юрт эгасининг мақсад-муддаоси ҳам аввало халқимиз фарзандларини соғлом кўриш, хушбахт кўриш.

Яна шуни комил ишонч билан айтамизки, юртимиз ёшлари шубҳасиз, ўзларини Алпомиш авлоди, буюк соҳибқирон Амир Темур, Бобур Мирзо, Жалолиддин Мангуберди каби мард ва жасур аждодларимиз зурриёди эканликларини яхши биладилар. Яна яхши биладиларки, спортдаги мағлубият азоби ҳам инсонни тарбиялайди. Тинимсиз меҳнат қилишга, қайта тобланиб, руҳан чиниқишга ўргатади. Умуман бизнинг спортчиларимиз ота-боболарининг асрлар оша яшаб келаётган хуш фазилатларига амал қиладилар. Ютса талтайиб кетмайдилар. Устоз отангдек улуғ ақидасига риоя қилиб, мураббийлари ҳурматини жойига қўяди.

Яна бир ҳақиқат, улар майдонда Паҳлавон Маҳмуд боболари каби эл-юрт шаъни учун курашади. Чет эллик ёшлар каби бир кун у давлат, бир кун бу давлат байроғи остида пул учун эмас, ор-номус учун беллашади. Менинг ортимда менинг ота-онам, киндик қоним томган тупроқ, яқинларим, Ватаним бор деган қатъий туйғу, юксак масъулият Ўзбекистон ёшларини ҳеч қачон тарк этмайди, иншааАллоҳ!

Баркамоллик бахтидан,

Шодлиги минг зиёда.

Нур ёғилса шахтидан,

Қудратидан ифода,

Омон бўлсин бошлари,

Ўзбекистон ёшлари.

Ҳурликнинг ҳаққи бордир,

Юртнинг ҳар ўғлонида!

Йигитнинг кўрки ордир,

Қадри оқса қонида.

Метиндек бардошлари,

Ўзбекистон ёшлари.

Аввал Ватан, кейин жон,

Сўзидаги хуш садо.

Онажон, Ўзбекистон,

Бўлсин сенга жон фидо.

Ватанин қуёшлари,

Ўзбекистон ёшлари.

2010 йил

ТИНЧЛИК ТИЛАГИДАН

ЯРАЛГАН ШАҲАР

Киндик қонинг томган муқаддас тупроқ, туғилиб камолга етган Ватанинг ҳақида сўз айтиш – ўз онанг мақтовида яйраб гапириш билан баробар. Зеро, бу дунё юзини кўргунимизча волидамиз бизни ўз жисму жонида олиб юриб, кейин Момо ерга қўяди. Она замин эса оламни тарк этгунимизча бизни ўз елкасида кўтариб юради, сўнгра бағрига олади. Биз шу тариқа тупроққа сингиб кетамиз. Шунинг учун Ер, Ватан сўзларининг олдида Она сўзини қўшиб айтамиз ва бундан ўзгача ғурур туямиз.

Пойтахтимиз – қудратимиз тимсоли

Инсон эрта тонгдан субҳи шомгача кундалик мулоқотда қанча сўз ишлатади. Рости, бу ҳақда ўйлаб кўрмаганмиз. Аммо шундай сўзлар борки, тилга олсанг кўнгилда меҳр гуллайди. Чеҳрангда офтоб юз очади. Она, Ватан, фарзанд сўзлари ана шундай сўзлар тоифасидан. Бу сўзларни ўз ўрни, ўз қадри, ўз салобати бор. Киши онасиз дунёга келолмаганидек, Ватансиз яшаши ҳам мушкул. Фарзандсиз одам ғарибу нотавон.

Уяси бузилган қушларни кузатганмизсиз? Бузилган уя атрофида чарх уриб чирқиллашади. Шу боис ҳам халқимизда «қушнинг ҳам уяси бузилмасин», деган ибора бор. Шунинг учун ҳам боболаримиз, момоларимиз дуога қўл очганларида аввало элу юртга тинчлик, омонлик тилашади.

Киндик қонинг тўкилган тупроқдан узоқларда, Ватандан йироқда яшаш елкангга тоғ ташлаб қўйилгандек оғир, Бу абадий армон деган сўз. Ўз Ватанингда озод ва ҳур яшаш инсоний бахтнинг аввали. Мана шу бахтга мушарраф бўлган одамларга қолган эшиклар осон очилади. қолган орзулар ушалишига умид уйғонади.

Шукурким, биз бугун асрий орзуларимиз ушалганини, мустақиллигимизнинг 18 йиллигини байрам қиляпмиз. Йигирма йил тарих солномасида катта рақам эмас. Аммо бу йилларда республикамизда амалга оширилган ишлар, улкан бунёдкорликлар салмоғи билан ўлчанса, асрларга татигувлик ўзгаришлар содир бўлди.

Бугун Ўзбекистонимизнинг ҳар бир гўшасида қадамлаб юрган кишининг кўзи қувончдан порлайди, дилида ғурур уйғонади. Кишига ифтихор бахш этувчи маданий, маърифий бинолар, спорт иншоотлари, намунавий лойиҳа асосида қурилган уйлар. Замон талабига мос мактаблар, касб-ҳунар коллежлари. Муҳтарам Президентимиз Ислом Каримовнинг оқил, доно сиёсати боис бугун Ўзбекистонимиз ривожланган давлатлар сафига қўшилмоқда. ғалла, нефть, пахта мустақиллиги, оғир, енгил саноатимиздаги тараққиёт – барча-барчаси ҳурриятимиз ато этган имкониятлар туфайли албатта.

Маънавият пойтахтдан бошланади десак хато бўлмас. Чунки ҳар бир катта-кичик гўшаларнинг ўз маркази бўлади. Маданий-маърифий иншоотлар шу марказда қад ростлайди.

Шу маънода бугунги Тошкент шаҳрини маърифат маскани, улуғлик, буюклик маскани дейиш мумкин. Чунки бугун пурвиқор пойтахтимизга нафақат республикамиз аҳли, балки бутун дунёдан ҳавас билан келувчиларнинг қадами узилмайди. Боиси Тошкентимизга хуш ниятда келгувчилар ўзи истаган масаланинг ечимини топади. Илм ва адабиёт, санъат аҳли ҳамда ишбилармонлар, тадбиркорлар, бизнесменларнинг ҳамкорлиги учун барча шарт-шароит муҳайё.

Айни пайтда пойтахтимиздаги салобат, ўтган йигирма йил мобайнида амалга оширилган ишлар кўлами, ободлик, гўзаллик, улуғворлик, бунёдкорлик ақлни лол қилгувчи даражада. Юз марта эшитгандан бир марта кўрган маъқул, дейишади. Тошкент шаҳрини бир бора кўрган инсон эса унинг асири бўлиши ҳам ҳақиқат.

Бу маърифат масканида камол топган минг-минглаб ҳамюртларимиз эндиликда Тошкент деса тилидан бол томади. Сурхондарё ёки Бухоронинг, Хоразм ёки Фарғонанинг чекка қишлоқларида туриб ҳам хаёлан, қалбан шу муқаддас гўшага таъзим қилади, тавоф этади. Чунки бу она шаҳримизда, унинг ўнлаб олий ўқув юртларида минглаб ёшларимиз илму ҳикмат соҳиби бўлдилар. Ватаннинг ифтихорига айландилар, байроғини бошда тутдилар, шаънини дунёга достон қилдилар.

Унинг бағрида не-не азизу авлиёлар, ҳикмат, маърифат, санъат ахли абадий қўним топган. Уларнинг руҳи бугун мустақиллик халқимизга ато этган тинчлигу омонликдан, бахту саодатдан, қут-баракадан шод, албатта. Руҳларнинг шодлигига энг аввло элу юртдаги тинчлик, осойишталик сабаб бўлғуси. Шукурким, Ўзбекистонимизнинг ҳар бир гўшасида, омонлик, хотиржамлик ҳукмрон. Шу боис ҳам тилларда, дилларда шукроналик.

Ўзликни англаш

Шу боис ҳам бу муқаддас заминнинг ҳар бир қаричи биз учун табаррук, унда ота-боболаримизнинг хоки ётибди. Аждодларининг руҳи поки олдида эса авлодлар ҳамиша масъул бўлиб келган. Муҳими, мана шу масъуллик юкини ким қандай ҳис қила билишида. Тўғрироғи, мустақилликни қўлга киритгунча биз буни қай даражада ҳис қилардик? Юртбошимиз тили билан айтганда:

– Тақдиримиз, эркимиз кимларнинг қўлида эди?

– Тилимиз, динимиз қай аҳволда эди? Имом Бухорий, Имом Термизий, Хожа Баҳоуддин Нақшбандларнинг муқаддас хокларига эътибор бормиди? Амир Темур, Бобур Мирзо ва бошқа улуғ бобокалонларимизнинг буюк номлари қайси тупроқларга қоришиб кетган эди?

– Хўш, ўзимиз-чи? Ўзимиз ўзлигимизни билармидик?..

Албатта, йўқ! Миллий ғурури, инсоний шаъни топталган эл ўзлигини англашдан маҳрум. Ўзлигини англамаган эл-юртни эса ўзгалар қаёқдан билсин. Шунинг учун ҳам мустақиллик энг аввало бизнинг қалб кўзимизни очди. Ўзлигимизни танитди. Биз дунёга Ҳуррият кўзи билан боқдик. Ҳур инсон бўлиб фикрлаш нақадар тотли эканини ҳис қилдик.

Яна аламли томони шунда эдики, собиқ иттифоқ даврида биз она юртимизда ўз билгимизча бирон жойга бир ғишт қўйиш имкониятига эга эмас эдик. Тили тийилган, қўли боғлиқ эл дил ноласи билан узоққа боролармиди? Шу боис бугунги Ўзбекистон, бугунги Тошкент ҳақида гапиришдан аввал олис ўтмишга эмас, йигирма йил нарига бир назар ташласак тарих ҳақиқати юз очиб турганини кўрамиз.

Тарих – тўфон агар йиллар юз очсалар.

Тарих – имкон ҳикмат аҳли сўз очсалар,

Икки мингу икки юз йил сўзи Тошкент.

Мулики Турон заминининг юзи Тошкент.

Хўжа Ахрор Валий севган тупроқдир бу,

Восифийнинг дил ганжида бир оҳдир бу,

Алломалар очган қутлуғ эшик Тошкент,

Бағрида эрк улғайтирган бешик Тошкент.

Маърифатнинг йўлин очган Фитрат, Элбек,

Изларидан илм аҳли келар селдек,

Бир япроғи бевақт тушса хундир Тошкент,

Юз ғунчаси кулиб турган гулдир Тошкент.

Кўрки – кўзга, мадҳи – сўзга

сиғмас

Бугун Ўзбекистонда Тошкент таърифида сўз айтмаган инсон йўқ. Зеро, Тошкент деса тилимиздан бол томади, кўксимизда ифтихор тоғи юз очади. Чунки у ўзининг азаллиги, гўзаллиги билан машҳур. Тошкент қадим-қадимдан Буюк ипак йўлида дўстлик, меҳру оқибат чироғини ёқиб келган шаҳар.

18 йил тарих ўлчовида қисқа фурсат бўлса-да, аммо Тошкент номини дунёга олиб чиқди. Айни пайтда мустақиллигимиз берган имконият Тошкент бағрида кўзга сиғмас гўзаллик яратди. Юрт эгасининг оқил, доно сиёсати бугун Тошкентдан таралаётган ақлу адолат, илму маърифат, беназир бунёдкорлик нурини бутун Ўзбекистон бўйлаб тенг сочмоқда.

Кўзни кўрсин деб яратди,

Қўлни қурсин деб яратди.

Худойим ҳар бандасин

Қандин урсин деб яратди.

Кўклашгин кўклам билан,

Диллашгин шабнам билан.

Бу дунё обод ахир

Аҳли хуш одам билан.

Хуш одам, ҳушёр одам,

Бахтлидир бедор одам.

Ўзингга буюрмаса

Топганинг бекор одам.

Бугунги Ўзбекистон, бугунги Тошкент тимсолида биз топгани ўзига буюрган халқ бўлдик. Ўзбек халқи бугун қуриб қўли, кўриб кўзи қувнаётган халқ. Аммо аён ҳақиқат шуки, бойлик кўкдан ёғилаётгани йўқ. У заҳматкаш элимизнинг пешона тери эвазига мисқол-мисқол яратилаяпти. Ҳикматгўй халқимиз айтганидек, етти ўлчаб бир кесилган жойда афсусу надоматга ўрин қолмайди.

Мустақиллигимизнинг дастлабки йилларидаёқ Биринчи Президентимиз Ислом Каримов кўрсатган тараққиёт йўли – Ўзбекистоннинг ўз йўли эканлиги эндиликда дунё аҳлига аён бўлди. Румий ҳазратлари айтмоқчи, ҳаммага ҳам йўл кўрсатиш мумкин, лекин бу йўлдан ҳар ким ўзи ўтиши керак, тўғрироғи ўта билиши керак! 18 йилда Ўзбекистон халқи ўтган йўл – тинчлик йўли бўлди, меҳру оқибат, қут-барокат йўли бўлди. Баракаси бор одамнинг эса аввало остонасида файз, ҳовлисида чирой, иморатида улуғворлик бўлади. Бугунги Тошкентнинг улуғворлиги, кўрку салобати ҳақида кўп ва ҳўб гапирилаяпти.

Кўркингни кўзгуга солганлар айтар,

Сен миллат ғурури, танҳосан – Тошкент.

Юрт эгасининг юзидай ёруғ,

Ватан қудратидан барпосан,– Тошкент.

Асрий орзуларинг мисли фаввора,

Эзгулик эркида шодлик сочади.

Дунё болаларин чорлаб бағрига,

Бир ўзбек онаси қучоқ очади.

Ёвнинг юрагини янтоқ юмдалар,

Лайлаклар жилмаяр, тинчлик тимсоли.

Кўрку жамолингга тумор турналар

Тошкент, ўзбегимнинг оппоқ ҳаёли.

Маърифат маскани

Тошкент азал-азалдан пири комиллар, илму ҳикмат соҳиблари, беназир олиму фозиллар юрти, бетакрор ёзувчи ва шоирларнинг диёри бўлиб келган. Зотан, Ҳасти Имом мажмуига ташриф буюрган ҳар бир кишини ғалат сокинлик, ҳузурбахш шукрона туйғуси чулғаб олади. Наздингизда бошингиздан Қаффол Шоший, Хожа Аҳрор Валий, Шайх Хованди Тоҳур, Занги ота каби улуғ ҳазратлар шодон руҳларининг мунаввар нури ёғилиб тургандек. Аслида ҳам шундай. Муҳтарам Юртбошимиз нафақат Тошкент шаҳрида, республикамизнинг барча вилоятларида ҳам ўнлаб пири комилларимиз, динимиз пешволарининг руҳларини шод, ётар манзилларини обод қилиб, гўзал зиёратгоҳларга айлантирдилар.

Тошкент деса киши кўз ўнгига икки мисра шеър ўқиб, мезбонига меҳрини оқ сочиқ қилиб тутиб турган ҳассос Ғафур Ғулом, ҳикматгўй Ойбек, вафо маликаси Зулфияхоним каби қалам аҳли, Шукур Бурхон каби ўнлаб буюк санъаткорлар, Ҳабиб Абдуллаевдек заҳматкаш илм эгалари, яна қанча-қанча улуғ инсонлар келади. Уларнинг ҳар бири ҳақида истаганча гапириш ва фахр этиш мумкин.

Ўзбек романчилигининг чароғбони Абдулла Қодирий ҳамишаликка Тошкентнинг ифтихори бўлиб қолаверади. Зеро, Чўлпон бобомиз айтганларидек, адабиёт яшаса, миллат яшайди.

Бугун Тошкентнинг 2200 йиллик тўйини нишонлар эканмиз, ушбу йиллар ичида Тошкентнинг Тошкент бўлишига бир ғишт қўйган, боғ-роғлар бунёд этган, ўз илму ҳикмати ила асрлар оша нур сочиб турган ҳар бир ватандошимиз – аждоди аввалларимизнинг руҳи поки олдида бош эгамиз. Айни пайтда улар орзу қилган ҳур ва озод замон, юрт мустақиллиги бизга насиб этгани учун Яратганга беадад шукр қиламиз. Яна шуни комил ишонч билан айтамизки, ҳайрат кўзгусига айланган она шаҳримизнинг бош меъмори Президентимизнинг ўзлари.

Кўҳна Шошнинг қуёш кулган осмони бор,

Келажакка нур элтгувчи карвони бор.

Хумо қушга кафтида дон тутар Тошкент,

Адолатни тумор қилган сарбони бор.

Қувонч қўнғироғи тошкентга

чорлар

Сўзимиз аввалида айтганимиздек, Тошкентнинг мақтови сўзларга сиғмас. Боиси, у кун сайин гўзаллашиб, кун сайин улуғ қудрат касб этиб бораяпти.

Мустақиллик ва эзгулик монументи пойига борсангиз, бағридаги боласига термулиб ўтирган ўзбек Онаси нафақат ўз фарзандига, дунё болаларига тинчлик алласини айтаётгандек.

Сиз яна бунда Эзгулик аркасида Тинчлик тумори бўлиб турган лайлаклар қанотидан ёғилиб турган нурнинг қалбингизга сизиб кираётганини ҳис қиласиз.

Сал нарида ўчмас хотира бўлиб мангу олов ёнаяпти. Бунда ҳам бир ўзбек онаси ғамгин нигоҳида уруш отига лаънат ўқиб, дунёга тинчлик тилаб турибди. Гўёки, мустақиллик майдонининг ҳар қарич ери, ҳар бир ниҳоли, ҳар бир ғишти тинчликнинг туморидек. Аслида ҳам бу муқаддас даргоҳга келганларнинг ҳар бири оламга тинчлик тилайди.

Она шаҳримизга алоҳида кўрк ва салобат бағишлаб қисқа пайтда бунёд этилган маҳобатли «Ўзбекистон» халқаро анжуманлар саройи гумбазида турган турналар бутун оламни Тошкентнинг 2200 йиллик тўйига чорлаётгандек. Бугун Тошкентнинг 12 эмас, 12 минг дарвозаси хуш ниятли дўстлар учун очиқ.

Соғинчлар сўроғи Тошкентга чорлар,

Садоқат сабоғи Тошкентга чорлар.

Дунёга таралмиш тўй овозаси,

Қувонч қўнғироғи Тошкентга чорлар.

Меҳмон иззатига жонимиз фидо,

Ҳар калом меҳримиз оҳангидай хуш.

Топмайсиз ахтариб жонбахш бир садо,

Тошкент пиёласин жарангидай хуш.

Марҳабо, қадрдон, дўсту ёронлар,

Пойи қадамингиз кўзга тўтиё.

Икки минг икки юз йиллик тўйида,

Тошкентдан таралмиш Шарқона зиё.

2009 йил, август

ЭЛЛИКҚАЛЪА – МАЪРИФАТ ЎЧОҒИ

Юртни юриб кўрган одамнинг кўзи мошдек очиларкан. Зеро, кўзнинг очилиши кўнгилга тушган нур демакдир. Чунки кўнгилга нур кўздан борур. Кўнгил кўзи очилган инсоннинг жисму жонида ҳайрат мавжланади. Аслида бу дунё гўзалликларининг асил онаси момо Ер, она табиат. Одамзот Худойим ато этган истеъдоди, касбу корига монанд табиат гўзалликларидан нусха олади.

Дунёга келиб боболари қўйган ғиштнинг ёнига бир ғишт қўйган, қолдирган дарахтлари ёнига бир ниҳол эккан, илму ҳикматини қатига яшириб токчалардан, жавонлардан термулиб турган китоблари ғуборини артиб, ўқиб амал қилган, маърифатига маърифат қўшган кишигина ўз умридан мазмун топади, аждодлари руҳини шод этади.

Аждодлар руҳини шод этмоқнинг яна бир йўли – улар ётган муқаддас қадамжоларни зиёрат этмоқ, тавоф этмоқ, азиз тутмоқдир. Бугун покланиб Самарқанду Бухоро, қуёш кулиб чиққувчи Сурхону Қашқадарё, жилмайиб ботгувчи Хоразму Қорақалпоқ, олтин водийнинг ям-яшил шаҳарлари, кўҳна Шош, хуллас юртимизнинг қайси гўшасига борманг сизни руҳлари балқиб ётган азизу авлиёлар қарши олади. Уларнинг қадамжолари мустақиллигимиз боис асил қадрини топди, юртбошимизнинг саъй-ҳаракатлари туфайли обод бўлди, тўғрироғи, озод ҳам бўлди.

Ҳозирда Имом Бухорий, Имом Термизий, Шоҳи Зинда, Имом Мотуридий, Баҳоуддин Нақшбанд, Аҳмад Фарғоний ва Бурхониддин Марғиноний, Хожа Аҳрор Валий каби ўнлаб пиру комилларнинг зиёратгоҳларига бориб кўнгиллар равшан тортаяпти, кўксимиз кўкламоқда, нафақат ўзимиз, келишга улгурган дунё аҳли ҳам ҳайратга тушмоқда. Бежизга Тошкент шаҳри 2007 йил Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилинмади. 14–15 август кунлари Тошкент ва Самарқанд шаҳрида «Ўзбекистоннинг Ислом цивилизациясига қўшган ҳиссаси» мавзусида халқаро илмий-амалий конференциянинг бўлиб ўтишида ҳам ҳикмат бор. Мана шу ҳикмат бугун мустақил Ўзбекистонимиз осмонида маърифат қуёши бўлиб порлаб турибди. Мана шу ҳикмат бугун бизни, дунё мусулмонларини ўз бағрига чорлаб турибди. Зеро, муқаддас тупроғимизнинг ҳар бир қаричида азизу авлиёларнинг ҳоки ётибди.

Нафақат Самарқанду Бухоро, балки республикамизнинг шимолий минтақаси Қорақалпоғистон диёрига, хусусан, Элликқалъага борган киши ҳам ҳар бир қалъада шимол насимлари ҳайрат бешигини тебратиб турганининг гувоҳи бўлади. Зеро, Элликқалъа Қорақалпоқ заминидаги тарихий ёдгорликларга энг бой гўшалардан биридир. Бу кўҳна қалъанинг сиру синоатлари 70 йилдан зиёд ўрганилаётган бўлса ҳам, ҳар сафар янги тарих жамол очади. Эрамиздан аввал яшаган, бугун яшаётган, биздан кейин ҳам асрлар оша яшайдиган тирик тарих ўлкаси бу диёр.

Ҳар қарич ерида боболар хоки,

Тиз чўксанг сўкилар кўнгилнинг чоки,

Кўзимнинг қораси, кўзимнинг оқи,

Тупроғин туз дема, тиллодан сара,

Бу Элликқалъадир, бу Элликқалъа.

Ҳар битта қалъаси ҳикмат меҳроби,

Унда порлаб ётар руҳлар офтоби,

Ватанга муҳаббат битган китоби,

Сен фақат кўнгилнинг кўзиман қара,