Электронная библиотека » Теодор Драйзер » » онлайн чтение - страница 15

Текст книги "ЖЕННИ ГЕРХАРДТ"


  • Текст добавлен: 26 июня 2023, 09:40


Автор книги: Теодор Драйзер


Жанр: Современная русская литература, Современная проза


сообщить о неприемлемом содержимом

Текущая страница: 15 (всего у книги 22 страниц)

Шрифт:
- 100% +

Женни жилмайибгина їєярди. Герхардтнинг нолишларига фаїат Женни їулої солар, Лестернинг раіми келишига чолнинг кєзи етмасди. Чол єзи топган арзимас пулни черковга назир їилар, пастор іам шу важдан мємин-їобиллик, хулї-атвор, ор-номус, хуллас барча яхши нарсаларда уни бошїаларга ибрат їиларди.

Шундай їилиб, єша йиллари одамларнинг ёмон миш-мишларига їарамай Женни жуда бахтиёр яшади. Лестер, гарчи гоіи пайтларда єзи танлаган йєли хусусида шубіаларга борса іам, Женнига яхши гапирар, айтганини їилар ва уйидан жуда хурсанддай кєринарди.

– Іаммаси жойидами? – деб сєради Женни Лестер уйга їайтганида.

– Албатта! – жавоб їиларди Лестер. У йєл-йєлакай Женнининг ёноўини сийпалаб, хоналарга кирар, бу пайтда эпчил Жаннет Лестернинг пальтоси билан шляпасини жойига илаётган бєларди.

Їиш кунлари кутубхонадаги улкан камин олдида єтиришарди. Баіор, ёз ва кузда Лестер айвонни маъїул кєрар, ундан боўдаги майсазор, сокин кєча кєзга яїїол ташланарди. Бу ерда у овїатдан олдин сигара чекиб олар, Женни эса унинг креслоси бандида сочини силаб єтирарди.

– Сочинг сираям тєкилмабди, – дерди у. – Хурсандмисан? – Ё бєлмаса койирди: – Нимага пешонангни буриштирасан? Яхшими шу? Нега бугун бошїа галстук таїмадинг? Сенга янгисини тайёрлаб їєювдим-ку.

– Эсимдан чиїибди, – Лестер пешонасидаги ажинини силарди ё бєлмаса кулиб, яїинда тепакал бєлишини башорат їиларди.

Женни меімонхонада, Веста билан Герхардтнинг олдида Лестерга єзини анча тутиброї, худди шундай мулойим муомала їиларди. Женни ойна тагидаги зєлдирчалар, ребуслар, стол бильярдига єхшаган єйинлар ва бошїотирмаларни яхши кєрарди. Лестер іам ана шу содда кєнгилхушликлардан четда їолмасди. Гоіида бирор бошїотирма устида соатлаб єтирарди. Женни бунаїа нарсаларни бирпасда бир ёїлик їилганидан Лестер ёрдам сєраб їолганида ўурурланиб, суюниб кетарди. Лестер жумбоїни єзи іал їилмоїчи бєлса, Женни унинг бєйнидан їучиб, даіанини елкасига їєйганича жимгина кузатарди. Лестерга бу ёїар, Женнининг сахий муіаббатидан завїланар ва ёшлигию іуснига їараб тєймасди. Женни ёнида бєлганида єзини ёш сезарди, іаётда уни іаммадан кєпрої бемаъни їарилик бостириб келаётгани їєрїувга соларди. У кєпинча шундай дерди:

– Мен ёшлигимча їолмоїчиман ёки ёш єлмоїчиман.

Женни іам уни тушунарди. Лестердан айланиб-єргиларкан, ундан анча ёшлигидан энди єзи іам хурсанд эди.

Женни, айниїса, Лестернинг Вестага тобора меіри товланиб бораётганидан мамнун эди. Кечїурунлари кєпинча кутубхонага жам бєлишарди. Веста катта стол ёнида єтириб дарсини їиларди. Герхардт єзининг кети кєринмас немисча газеталарини єїирди. Чол Вестага лютеранлар черкови їошидаги диний мактабда єїишга рухсат бермаётганларидан хафа эди. Лестер эса бу іаїда эшитишни іам истамасди.

– Уни їандайдир немислар єїитишсинми? Ана холос! – Женни Лестерга чолнинг эзгу орзусини айтганида шундай деди. – Іамма болалар їатори бошланўич мактабда єїигани яхши. Унга айт, Вестани тинч їєйсин.

Гоіида кечїурунлари жуда маза їилишарди. Лестер етти яшар єїувчи їизалоїїа тегишишни яхши кєрарди. Уни тиззалари орасидан чиїармай, оддий нарсаларнинг астар-аврасини аўдариб, чалкаш-чулкаш саволлар бераркан, бу жумбоїлар їизалоїїа їандай таъсир кєрсатаётганини кузатарди.

– Сув нима єзи? – деб сєрарди у. «Биз ичадиган нарса», деган жавобини эшитганидан кейин іайрон бєлганича кєзларини катта очиб, суриштиришда давом этарди: – Яхши, бирої єзи нима, билмайсанми? Мактабда сизларга нимани єїитишади єзи?

– Биз сувни ичамиз-ку? – бєш келмасди Веста.

– Ичишга ичамиз, бирої сувнинг нималигини билмайсан. Муаллимангдан сєра, балки айтиб берар.

Шундан кейин бола бечорани їийин масалани ечишга кєндаланг їиларди.

Лестер овїат, идиш-тової, їизалоїнинг кєйлаги – їєйингки, іамма нарсани кимёвий элементларда парчалашга тайёр эди, буни эшитганда Веста сирти таниш буюмларнинг ичидаги бошїачарої нарсаларни унчалик аїли бовар їилолмай, Лестердан іаттоки іайиїа бошлади. Эрта билан мактабга кетишдан олдин Лестерга кєрингани келар, чунки Лестер їизчанинг ташїи кєринишига їаттиї эътибор берарди. У Веста доим ясаниб юришини, сочида каттакон іаворанг боўичи бєлишини ёїтирар, мавсумга їараб, дам туфли, дам пошнаси баланд ботинка кийгизар, кийинтирганда либосни їизнинг туси ва табиатига мослаб тайинларди.

– Їизчанинг табиати іушчаїчаї, їувної, – деди у бир куни. – Унга їора рангли іеч нима кийгизмагин.

Женни бу масалада іам Лестер билан маслаіатлашиб туриш кераклигини билганидан їизига кєпинча:

– Бор, амакингга кєриниб кел, – деди.

Веста Лестернинг олдига келарди-да, чир айланиб:

– Їара! – дерди.

– Хєш, хєш. Іаммаси жойида. Кетаверсанг бєлади.

Веста шундан кейин чопїиллаб кетарди.

Лестер Веста билан ўурурлана бошлади. Якшанба кунлари сайрга чиїїанида уни Женни билан єзининг єртасига єтїизарди. У їизча раїсдан дарс олсин, деб тиїилинч їилар, Герхардт эса бундан эзилиб, жаіли чиїиб юрарди.

– Гуноі-ку бу, – дерди у Женнига іасрат їилиб. – Иблисларнинг кєнглини очишдан бошїа нарсамас бу! Раїс єрганиши керакмиш! Нимага! Кейин ичимиздан лиїилдої чиїиб, одамларга їараёлмай юрайликми?

– Їєйсанг-чи, дада, – дерди Женни эътироз билдириб. – Бунинг сира їєрїинчли жойи йєї. Мактаб жуда яхши. Лестер, єргангани Вестага фойда, деяпти.

– Оі, бу Лестердан жуда куйдим-да, єзи! Болага нима фойдали эканини жуда тушунар экан-да. Єзи бєлса їарта єйнаб, виски тортади!

– Секинрої, секинрої, дада, бунаїа дема, – дерди Женни бєш келмай. – Лестер яхши одам, буни єзинг іам биласан.

– Баъзи бир яхши томонлари іам бор, бирої бутунлай эмас. Іа, бутунлай эмас.

Герхардт шундан кейин норози іолда инїиллаб, нари кетарди. Лестернинг олдида нафаси чиїмас, Веста эса бобоси билан хоілаган ишини їиларди.

– Бува, – дерди у Герхардтнинг енгидан тортиб ё бєлмаса соїоли єсган ёноўини сийпалаб. Шунда Герхардт таслим бєла їоларди. Вестанинг эркаланишидан эриб кетар, томоўига нимадир тиїилиб, нафасини чиїармасди.

– Іа, сеними, шумтака, – деб їєярди у.

Веста гоіида унинг їулоўидан чєзўилаб їоларди.

– Бас їил, – деб тєнўилларди Герхардт шунда. – Шєхликни йиўиштир.

Веста шєхлигини жонига теккандагина бас їилишини іар ким іам сезиб-пайїаб олиши мумкин эди. Герхардт їизалоїни жонидан іам ортиї кєрганидан оўзидан чиїїанини бажо їиларди. У итоатгєй їул эди.

XXXIX БОБ

Бу орада Лестернинг номаїбул іаёт кечираётганлиги оїибатида Кейнлар оиласида туўилган норозилик тобора кучайиб борарди. Їариндошларига эртами-кечми муїаррар бир жанжал бєлиши аён эди. Ёмон миш-мишлар іам юрарди. Гарчи іеч ким очиїдан-очиї гапирмаса іам, іамма нарса кєпчиликка маълумдай туюларди. Єўли жамиятга тескари иш їилаётганидан Кейн чол іам лолу іайрон эди! Лестер топган аёл беїиёс соіибжамол, таниїли актриса, рассом ёки шоирами бєлганида уни оїламаган таїдирда іам, іар іолда тушунса бєларди. Бирої Луизанинг айтишига їараганда у хотинда на истеъдод бор, на іусн. Хашаки бир нарса экан. Кейн чолнинг боши іазилакам їотмаган эди!

Лестер – унинг арзанда єўли. Шу пайтгача одамга єхшаб яшамаётганига ота ачинмай нима їилсин. Цинциннатида у кєп аёлларга ёїарди. Аїлли Лети Пейсни олайлик. Лестер худди єшанга уйланиши керак эди. Чиройли, аїлли, меірибон. Кейн чол куйиб-пишиб юрди, кейин жаіли чиїди. Лестер отасини шунчалик хафа їилгани уялмайдими! Єзини тутиши ўайритабиий, кечирасиз, оїибат натижада ножєя. Арчибалд Кейн ана шуни єйлаб, кєп азоб чекди, ниіоят, бу аіволга чек їєйиши зарурлигини сезди, лекин їандай їилиб, буни єзи іам билмасди. Лестер єзига єзи хєжайин, бировнинг дашномига тоїати йєї. Бундан чиїди, бирор нима їилиб бєлмайди.

Оиладаги їатор воїеалар бу ишни тезлаштирди. Луиза Чикагога шумїадамлик їилганидан кейин эрга тегиб, ота уйи іувиллаб їолди, онда-сонда неваралар келиб туришарди, холос. Лестер гарчи таклифнома олган бєлса іам Луизанинг тєйига келолмади. Шундан кейин миссис Кейн їазо їилди. Арчибалд Кейн шу муносабат билан васиятномасини єзгартиришга мажбур бєлди. Бунинг учун Лестер келиши керак эди. Лестер кейинги пайтларда онасини кам кєргани ва уни кєп куйдирганини эслаб, анча-мунча эзилиб келди, бирої єзининг ишларидан бир оўиз бєлса іам гапирмади. Отаси єўли билан гаплашмоїчи бєлди-ю, бирої фикридан їайтди, нега деганда єўлининг машїи жуда іам паст эди. Лестер шундан кейин Чикагога жєнаб кетиб, іаммаси яна бир неча ой тинчиди.

Кейн чол Луизанинг тєйи ва кампирнинг вафотидан кейин Робертнинг уйига кєчиб єтди. Чунки їариган чоўида неваралари унга катта овунчої эди. Гарчи отанинг давлати унинг вафотидан кейин таїсимланиши керак бєлса іам, Роберт энди фирманинг бутун ишларини їєлига олволган эди. Роберт пировардида бутун корхонанинг эгаси бєлишни мєлжаллаганидан отаси, сингиллари, куёвларига ёїишга іаракат їилар, бунда єзини сира аямасди. Робертни уларга ялтоїлик їиляпти, дейиш нотєўри бєлур эди. Роберт Лестер тахмин їилганидан кєра устамонлик билан, іаммаёїни чуїур єйлаб иш юритарди. Робертнинг шахсий давлати чолнинг бошїа фарзандларининг давлатларига нисбатан ошиб-тошиб кетган бєлса іам, буни сир тутар ва єзини дасти їисїарої одамдай кєрсатарди. У жигарларининг іасади зарар етказиши мумкинлигини билганидан мємин-їобил яшар, пайти-пайти билан бошїалар сезмайдиган, бирої ишончли бєлган наїдини пул тєплашга зєр берарди. Лестер іозирча оїимда кетаётганида Роберт тиним нималигини билмай ишлагани-ишлаганди.

Роберт укаси Лестерни фирмани бошїаришдан четлатишни кєзлаб юргани унчалик аіамиятга эга эмасди. Нега деганда Кейн чол Лестернинг Чикагодаги іаётига доир кєп мулоіазалардан кейин капиталнинг анча-мунча їисмини унинг їєлига бериш аїлсизлик бєлади, деган хулосага келиб їєйганди. Чамаси, у Лестерга ортиїча баіо бериб юборганди. Эітимол, Лестер акасидан аїллирої ва самимийрої. Лекин Роберт иш масаласида ундан эпчилрої, шовїин-суронсиз маїсадига етадиган одам. Эстетик эітиёжлар ва жамиятдаги муваффаїиятлар борасида Роберт укасига тенглаша олмасди.

Лестер іозир єзини єнглаб олмаса ундан нима іам кутиб бєларди дейсиз? Капитални ўамини ейиш, їєлидан келган одамга їолдирган маъїул эмасми? Арчибалд Кэйн шунинг учун іам єзининг ишончли вакилига васиятини мабодо Лестер тузалмаса меросдан арзимас йиллик даромаддан бєлак іеч нима ололмайдиган їилиб єзгартириш хусусида кєрсатма беришга іам тайёр эди. Бирої Лестерга яна бир марта имкон беришга їарор їилди. Лестер гуноіга ботишни бас їилиб, жамиятдан єзига муносиб єрин эгалласин, деди. Эітимол, бунинг ваїти єтмагандир іали. Боланинг истиїболи жуда іам порлої бєлиши мумкин-да. Наіотки, у єзига-єзи душман бєлса? Арчибалд Кэйн шундан кейин Лестерга, єзингга їулай бєлган пайтда сен билан бир гаплашсам, деб хат ёзган эди. Лестер єттиз олти соатдан кейин Цинциннатида пайдо бєлди.

– Сен билан бир масала юзасидан яна бир бор гаплашмоїчиман, Лестер, – Гап бошлади чол. – Нимани кєзда тутаётганимни биласанми?

– Биламан, – хотиржам жавоб берди Лестер.

– Анча ёш пайтимда, єлсам іам єўилларимнинг шахсий ишларига аралашмайман, деб єйлардим. Бирої ёшим єтган сари бу борадаги фикрим єзгарди. Иш юзасидан танишларим мисолида оїилона никоі инсонга ёрдам беришини кєрдим, шундан кейин єўилларимга іам яхши жойлардан ато їилишини хоілаб їолдим. Мен сендан хавотирдаман. Лестер, шу кунгача хавотирланиб келаман. Сенинг іозирги аіволинг менинг роса бєларимни бєлдирди. Онанг іам то єлгунича хотиржамлик нималигини билмади. Бошїа іеч нарсадан бунчалик куймагандим. Наіотки, іамма нарсанинг чегараси бєлади, деб єйламасанг? Миш-мишлар іатто бизнинг шаіримизгача етиб келди. Чикагода нима гаплигини билмайман-у, бирої менимча, бу бировга сир бєлмаса керак. Бу нарса бизнинг Чикагодаги бєлимимизга зарар бермай їолмайди. Сенга іам зиён етказади. Бу аівол кєпдан чєзилиб келаётганидан іозирда сенинг келажагинг таілика остида їолган, сен бєлсанг илгаригидай оёї тирайсан. Нимага?

– Чунки уни севсам керак-да, жавоб їилди Лестер.

– Буни жиддий айтаётганинга ишонмайман, – эътироз билдирди ота. – Мабодо уни севганингда бошидаёї олган бєлардинг. Уни іам єзингни іам шарманда їилиб, оўизда яхши кєришингга ишонтириб, бирга турмаган бєлардинг. Балки бу сира муіаббат эмас, эітироснинг єзидир.

– Унга уйланмаган, деб ким айтди? – сєради Лестер пинагини бузмай. Отаси бундай имкониятни їандай їабул їилажагини билиш унга їизиїарли эди.

– Ёлўон! – чол іаттоки креслодан сал їєзўалиб їєйди.

– Іа, ёлўон, – деди Лестер, – бирої іаїиїатга айланиши мумкин. Мен унга уйлансам керак.

– Ишонмайман! – чийиллади ота. – Аїлли одам бундай тентаклик їилишига ишонмайман. Эсинг їаерда єзи, Лестер? Шунча йил гуноіга ботиб яшаб, яна уйланишдан гапирасан-а! Мабодо бу режангда бор экан, їани айт-чи, нега уни бошидаёї олмадинг? Уруў-аймоўингни шарманда їилдинг, онангни адойи тамом їилдинг, ишга зарар бердинг, тилларда афсона бєлдинг, энди эса уйланмоїчимисан? Ишонмайман.

Кекса Арчибалд єрнидан туриб, їаддини ростлади.

– Єзингни бос, ота, – Лестер гапиришга шошилди. – Бунаїада іеч нимани келишолмаймиз. Такрор айтаман, эітимол уни оларман. У яхши хотин, илтимос їиламан, уни ёмонлама. Сен уни сира кєрмагансан ва у іаїда іеч нима билмайсан.

– Етарлича биламан, – чол кескин эътироз билдирди. – Бирорта іам дуруст хотин унга єхшаб иш їилмаслигини биламан. Іа, азизим, унга пулинг керак. Бошїа іеч нима керак эмас, буни іар їандай аімої іам тушунади.

– Бунаїа гапларнинг нима кераги бор ота? – Лестернинг овози пастрої чиїди. – Сен уни билмайсан, іатто башарасини іам кєрмагансан. Луиза келиб, жаіл устида нималарнидир валаїлаган, сизлар ишонгансизлар. У сира сен єйлагандаїа аёл эмас, уни бекорга ёмонотлиїїа чиїаряпсан. У бечорани бекорга хафа їиляпсан. Негадир яхшиликча мулоіаза юритмаяпсан.

– Яхшиликчамиш-а! – Арчибалд унинг гапини бєлди. – Єзинг яхши иш їиляпсанми? Кєчадан топиб олган хотин билан туриш оилангга, маріума онанга нисбатан яхшими? Яхши нарса бу…

– Етар, ота! – Лестер їєлини кєтариб хитоб їилди. – Сени огоілантириб їєяй – бунаїа нарсаларни эшитишдан бош тортаман. Сен мен билан тураётган, уйланишим мумкин бєлган аёл іаїида гапиряпсан. Сени яхши кєраман, бирої нотєўри гапиришингга йєл їєймайман. Мен уни кєчадан топиб олганим йєї. Унаїа аёлга айланишиб єтирмаслигимни єзинг іам яхши биласан. Ё биз буни хотиржам муіокама їиламиз, ё мен кетдим. Мени кечир. Жуда іам ачинаман. Бирої гапни бу тарзда давом эттиришдан бош тортаман.

Кекса Арчибалд жимиб їолди. У баридан їатъи назар, єзининг бу бєйсунмас єўлини яхши кєрарди. Чол креслога суяниб, кєзлари ер сузди. Энди нима їилади?

– У билан іали іам єша ерда турибсанми? – сєради у ниіоят.

– Йєї Хайт-Паркка кєчиб єтганмиз. У ерда ижарага уй олганман.

– Боласи бор экан деб эшитгандим, у сенинг болангми?

– Йєї.

– Єзингдан болаларинг борми?

– Йєї.

– Шунисига іам шукр.

Лестер индамай даіанини ишїалади.

– Унга, албатта, уйланаман деяпсанми?

– Бундай деганим йєї. Унга уйлансам эітимол, дедим.

– Эітимол! – чол яна тутаїиб баїирди. – Наїадар фожиа! Келажагингни, имкониятларингни єйлаяпсанми! Жамоатнинг фикрига туфураётган одамга мулкимизнинг бир їисмини ишониб топшира оламанми, єзинг єйлаб кєргин-а? Бундан чиїди, фирмамиз іам, оиламиз іам, сенинг обрєинг іамма-іаммаси сен учун бир пул экан-да? Ўуруринг їайда їолди, Лестер? Йєї, бу їандайдир аїл бовар їилмайдиган ёввойи бир хаёл!

– Буни тушунтириш жуда іам мушкул, ота, мен буни шундай тушунтира олмайман. Мен битта нарсани биламан – бу іангомани єзим бошлаганман, охирига іам єзим етказаман. Охири жуда яхши бєлиши іам мумкин. Балки уйланарман, балки уйланмасман. Іозир тайинли бирор гап айтолмайман. Бироз сабр їилишингга тєўри келади. Мен эса їєлимдан келганча іаракат їиламан.

Кекса Арчибалд ёзўириб, бошини чайїаб їєйди.

– Сен, билишимча, жуда чалкашиб їолибсан, Лестер. Аіволинг чатої. Фаімимча, єз айтганингда турмоїчисан. Нимаики демай, сени барибир бу йєлдан їайтаролмайдиган кєринаман.

– Жуда ачинаман, бирої іозир тєўриси шу, ота.

– Хєш, бєлмаса шуни назарда тут, агарда сен оиламизга ва фирмамизнинг вакили сифатида єз-єзингга тегишли іурмат кєрсатмасанг васиятномани єзгартиришга мажбур бєламан. Сенинг ифлос кирдикоринга йєл їєйиб бериб, пировардида єзим іам бунга шерик бєлиб їоляпман. У аёлни ё йєїот, ё уйлан. Биринчисини їилсанг, іаммаси яхши бєлади. Уни яхшилаб таъминлашинг мумкин. Маріамат, їаршилигим йєї. Бунга їанча сєрасанг іам жон-жон деб бераман. Іамиша кєзда тутиб келинганидек, бошїа болаларим їатори меросдан єз улушингни оласан. Бирої уйланадиган бєлсанг – унда бошїа гап. Биттасини танла. Кейин мендан кєриб єтирма. Сени яхши кєраман. Отангман. Бурчимни адо этяпман, холос. Іаммасини яхшилаб єйлаб кєргин-да, нима їарорга келганингни менга билдиргин.

Лестер уі тортди. У тортишиш бефойдалигини биларди. Отаси іазил їилмаяпти чоўи. Бирої Женини їандай їилиб ташлайди. Бундай аблаілик їилса борми, єзини сира іам кечирмаган бєларди. Іа, шундай, наіотки, отаси уни меросдан маірум їилмоїчи бєлса? Йєї, албатта. Чол іаммасидан їатъи назар уни яхши кєради, бу яїїол кєриниб турибди. Лестер іижолат бєлиб, дили оўриганди, у биров мажбурлашига тоїат їилолмасди. Буни їаранг-а, уни – Лестер Кэйнни Женнини ташлашдек тубанликка ундашяпти. Лестер бошини кєтармай, тунд іолда жим єтирарди.

Кекса Арчибалд отган єїи мєлжалга текканини пайїади.

– Начора, – деди Лестер ниіоят, – энди гаплашадиган гапимиз їолмади, іаммаси равшан бєлди чоўи. Іозирча нима їилишимни билмайман. Єйлаб кєриш керак. Бирданига іеч їандай їарорга келолмайман.

Улар бир-бирларига їарашди. Лестер олий табаїанинг фикри єзига їарши эканлигига ва отаси бундан истиробдалигига ачинарди. Чолнинг єўлига раіми келар, бирої у охиригача єз айтганида турмоїчи эди. У Лестернинг аїлини жойига келтирганига кєзи етмаса іам, іар їалай умидини узмасди. Зора, єўли эс-іушини йиўиштириб олса.

– Хайр, ота, – деди Лестер їєл чєзиб. – Мен иккидаги поездга улгурадиганга єхшайман. Сенга бошїа керагим йєїми?

– Йєї.

Лестер кетганидан кейин чол анчагача єйчан іолда єтирди. Єзини єзи расво їилиб єтирса-я! Гуноіга ботиб, адашаётган бєлса іам їайсарлигини їєймаса-я! Чол бошини чайїади. Іа, Роберт аїллирої. У чиндан іам йирик корхонани бошїаришга їодир. Эітиёткор, аїли жойида. Оі, їани энди Лестер шундай хислатлрга эга бєлса! Чол їимирламай, мудом єй суриб єтараркан, ичида адашган єўил илгаригидай кєнглига ардоїли эканлигини сезиб турарди.

XL БОБ

Лестер Чикагога їайтиб келди. У отасини жиддий хафа їилганини эътироф этарди. Мєйсафид Арчибалд шу чоїїача у билан сира іам бунчалик дарўазаб іолда гаплашмаганди. Бирої Лестернинг іозир іам бу иш бир ёїлик бєлмаслигига кєзи етмасди. Отасининг меіру ишончини бирорта тегишли їарорга келган таїдирдагина саїлаб їолажагини сира іам тасаввур їилолмасди. «Олий табаїанинг фикри»га келганда эса, майли, одамлар оўизларига келганини истаганича валдирайверсинлар. Лестернинг уларсиз іам куни єтаверади. Дарвоїе, бу гап тєўрими? Іар їандай заифлик, іатто заифлик шарпаси іам одамларни іуркитади. Улар онгсизларча иши юришмаганлардан гєё касали юїадигандай, єзларини олиб їочадилар. Лестер ана шу бидъатнинг кучига бошидан єтгандан кейин ишонди.

Бир куни у миллионер ва «Дож, Холбрук ва Кингсбери» фирмасининг бошлиўи Бери Дожни учратиб їолди. «Кейн компанияси» экипажлар ишлаб чиїаришда їандай єрин тутса, Дожинг фирмаси іам тєїимачилик саноатида шундай мавїега эга эди. Лестер Дожни єзининг энг яхши дєстларидан деб билар, у билан Кливленддаги Генри Брейсбриж ёки Цинциннатидаги Жорж Нолуз сингари яїин эди. Дожнинг соіил бєйидаги ажойиб уйида бєлиб турар, дам иш юзасидан, дам оїсуякларнинг їабул маросимларида учрашиб туришарди. Бирої Лестер Хайд-Паркка кєчиб єтиши билан уларнинг дєстлиги іам баріам топганди. Мана энди, икковлари Мичиган-авенюда, Кейн фирмасининг бєлими олдида учрашиб їолишди.

– А, Лестер, кєришмаганимизга іам анча бєлди-я, – деди Дож мулойимлик билан їєл чєзиб. Унинг овози Лестерга іар маіалгидан совуїрої туюлди. – Сен, эшитишимга їараганда, шу ваїт орасида уйланибсан.

– Мутлаїо, – жавоб їилди Лестер умумий маънода тушунгин дегандай.

– Нимага буни сир саїлайсан? – Дож гапида давом этиб, иршаймоїчи бєлувди, фаїат лаблари їийшайди, холос. У зєр бериб єзини дєстдай кєрсатишга ва бу мушкул аіволдан усталик билан їутулиб кетишга іаракат їиларди. – Одатда, биз бунаїа нарсаларни яширмаймиз. Яїин дєстларга айтса бєлади!

– Хєш, мен эсам, – Лестернинг їалбига заіарли ханжар санчилаётгандай бєлди, – бу їоидадан чекинишга їарор їилдим. Мен бундай нарсаларни эълон їилишни лозим іисобламайман.

– Дидга боўлиї, дидга, – деди Дож паришон іолда. – Шаіарда тургандирсан, албатта.

– Хайд-Паркда.

– Яхши жой. Умуман, ишларинг їалай?

Дож усталик билан гапни бошїа ёїїа бурди, кєп єтмай їєлини шунчаки силкитиб, хайрлашди іам.

Лестерни, мабодо Дож уни чиндан іам уйланган одам санаганида саволлларга кємиб ташлаган бєларди, деган єй дилини пичоїдай тилиб єтди. Яїин дєст сифатида янги миссис Кейн тєўрисида кєп нарсаларни билиб олгиси келарди. Єртада бир доирадаги одамларга хос бєлган суібат бошланиб кетарди. Дож уни хотини билан меімонга айтган, єзи іам боришга ваъда берган бєларди. Бу ерда эса іеч нима бєлмади, бир оўиз сєз іам айтилмади! Лестер бу бежиз эмаслигини тушунди.

Эр-хотин Мур, Олдричлар ва бошїа їатор танишлари іам єзларини шундай тутишарди. Уларнинг іаммалари гєё Лестер уйланиб, тинчиб олган, деб санашарди. Їаерда турибсан, деб суриштиришар, пишиїсан-да, деб іазиллашишар, бирої тахминларидаги миссис Кейн борасида сєраб-суриштириб, єзларини сира уринтириб єтиришмасди. Лестер іозирги тутган йєлидан яхшилик чиїмаслигига ишонч іосил їила бошлади.

Эски таниши Уильям Уитни бехосдан бир гап їилган бєлса іам суяк-суягидан єтиб кетди. Лестер бир куни клубига овїатлангани борди. Пальтосини ечиб, сигара олмоїчи бєлиб, тамаки дєконига бораётиб їироатхонада Уитни билан учрашиб їолди. Уитни іамиша клубдан чиїмайдиган, новча, їотмадан келган, соїоли силлиї їирилган, яхши кийинган, сурбетрої одам бєлиб, єша куни анчагина, кайфи іам бор эди.

– Єіє, Лестер, – деди у. – Хайд-Паркда їанаїа ин їуриб олдинг? Ваїтни беіуда єтказмаётганга єхшайсан-а? Уйланганингда буни хотинингга їандай тушунтирасан?

– Іеч нимани тушунтириб єтирмайман, – Лестер ўижиниб жавоб берди. – Менинг ишларим сени нимага їизиїтириб їолди єзи? Билишимча, єзинг іам авлиё эмассан-ку.

– Іа-іа-ха! Буниси зєр бєлди, єлай агар, зєр! Шимолий тарафда олиб юрган жанонингни олмадингми ишїилиб, а? Іа-іа! Бу оламнинг ишлари-е! Уйланибсан! Ё одамлар адашаётганмикин?

– Бєлди їил, Уитни, – Лестер унинг гапини бєлди. – Їаёїдаги бемаъни нарсаларни валдиряпсан.

– Айбдорман, – Уитни валдираса іам єзига кела бошлаганди. – Кечирим сєрайман. Жиндай кайфим борлигини унутмагин-да. Вискининг єзидан саккиз улуш урдим, іозиргина буфетда. Айбдорман. Єзимга келганимда гаплашамиз-а, Лестер, тєўрими? Іа-іа-іа, мен чиндан іам мастман! Хєш, саломатлик тилайман! Іа-іа-іа!

Бу хунук кулги Лестернинг їулоўидан анчагача кетмади. Гарчи Уитни маст бєлса іам бу іаїоратдай эшитиларди. «Шимолий тарафда олиб юрган жанонинг… Єшани олмадингми ишїилиб-а?» Лестер Уитнининг бу ярамас їилиўини єйларкан, ўазаби келди. Буниси жуда ортиїча бєлди-ку! Унга – Лестер Кейнга шундай нарсаларни гапиришса-я… У єйга толди. Іа, Женнига нисбатан инсофли одамлардай муомала їилаётгани єзига жуда іам їимматга тушяпти.

XLI БОБ

Бирої бу іали іолва эди. Америкадагилар бу оламнинг – корчалонлари іаїида гап сотишни яхши кєришади. Кейнлар эса бой бєлиб, барчанинг назарида эдилар. Шунинг учун іам фирма бошлиўининг бевосита меросхєрларидан бєлган Лестер оїсочга уйланибди, деган миш-миш тарїалди. Кимсан миллионернинг єўли-я! Шунаїаси іам бєларканми? Бу журналистларга тайёр луїманинг єзгинаси эди. Газеталар іам шундан кейин їулоїни диккайтирадиган бу миш-мишни илиб кетишди. Оїсуякларнинг «Жанубий тараф янгиликлари» газетасида Лестернинг оти аталмай «Цинциннатидаги экипажлар чиїарадиган таниїли бой фабрикантнинг єўли» іаїида маїола чиїиб, унда ишїий саргузаштлари їисїача баён этилган, охирида шундай дейилган эди: «Миссис іаїида илгари у Кливленддаги мєътабар бир хонадонда оїсочлик їилгани, унгача Огайо штатидаги Колумбус шаірида ишлагани маълум. Оїсуяклар доирасида шунчалик чиройли воїеалар бєлиб турганида, романтика баріам топган, деб ким іам айта олади!»

Лестер бу маїолани єїиди. Єзи «Янгиликлар»ни олиб турмасди, бирої їандайдир бир меірибон одам унинг ўамини еб, почта орїали бир нусха юборган, ундаги керакли устун їизил їалам билан єраб їєйилганди. Лестернинг жаіли чиїиб, зумда, обрєйимни тєкишмоїчи, деган шубіага борди, бирої нима їилишини билмасди. У газетадаги бу бемазагарчиликка чек їєйишни истар, аммо норозилик билдирсам, баттар бєлармикин, деган хаёлга іам борарди. Шунинг учун іеч нима їилмади. «Янгиликлар»даги маїола бошїа газеталарнинг іам эътиборини тортди. Бу бой материал бєлиб, якшанбалик газетанинг уддабурон муіаррири ундан иложи борича кєп нарса чиїариб олмоїчи бєлди. «Хизматкорига ишїи туфайли миллионларидан воз кечди», деган умумий сарлавіа остида бир саіифада бу романтик воїеани берса, Лестер, Женни, Хайд-Паркдаги уй, Кейнларнинг Цинциннатидаги фабрикаси, Мичиган-авенюдаги омборларининг расмлари іам четда їолмаса роса шов-шув бєлади-да. «Кейн компанияси» газетада норозилик баён їилмади. Газетанинг ундан їарзи йєї эди. Лестер олдинрої билганида эди газетага эълон юбориб ёки ноширга мурожаат этиб, бу машмашани тєхтатиб їолган бєларди. Бирої у іеч нимани билмаганидан іаракат іам їилмади. Муіаррир эса ишни жуда дєндирди. Цинциннати, Кливленд ва Колумбусдаги мухбирларга Женни воїеаси єша шаіарларда маълум-маълуммаслигини телеграф орїали билдириш айтилди. Кливленддаги мухбир, Женни уйингизда ишлаганми, деб Брейсбрижларга мурожаат этди. Колумбусдан Герхардтлар оиласи іаїида жуда чатої миш-мишлар келди. Женни тахмин їилинаётган турмушга чиїишидан олдин анча йил Шимолий тарафда яшаганлиги маълум бєлди. Шу тариїа парча-парча гаплардан ишїнома пайдо бєлди. Бировни койиш ёки фош этиш муіаррирнинг хаёлида іам йєї, у кєпрої илтифот кєрсатяпман, деган фикрда эди. Баъзи бир кєнгилсиз майда-чуйда гапларга єрин берилмади. Масалан, Веста никоісиз туўилган бола эканлиги, Лестер билан Женни їонунга хилоф равишда анча яшашгани, Лестер оиласидагиларнинг никоіга їаршиликлари борасида жиддий далиллари борлиги четда їолди. Муіаррир Ромео билан Жульетта воїеасига єхшаган нарса ясаган, унда Лестер оташин, фидокор хуштор, Женни эса халїдан чиїїан камбаўал, бирої мафтункор їиз сифатида кєзга ташланар, миллионернинг садоїатли севгиси эса унга бойлик ва шуірат келтирган эди. Газета рассоми ишїноманинг изчил бобларига суратлар ишлаганди. Лестернинг суратини Цинциннатидаги суратчидан каттагина сийлов бериб олишди. Женнини сураткаш сайр пайтида билинтирмай суратга олди. Хуллас, іамма иш бемаза матбуотнинг синалган андозаси асосида їилинганди.

Шундай їилиб, бошдан-оёї, ёлўон-яшиї, тилёўлама ва чучмал гаплардан иборат маїолали газета чиїди. Маїоладаги сатрларда ясама ва їалбаки руі сезилиб турарди. Женни бундан даріол воїиф бєлмади. Лестер єша їалтис саіифага кєзи тушганида шошилиб йиртиб олди. У жуда іайратда ва ўазабда эди. Їандайдир жин ургур газета бировга халаїит бермай тинчгина яшаётган одамни шундай кєйга солишини кєрмайсизми. Лестер жуда алам їилганини бировга сездирмаслик учун уйдан чиїиб кетди. У шаіарнинг говжум марказига їараб эмас, ундан нарига, Коттеж-Гроув-авенюга, очиї далага їараб борарди. Трамвайда тебраниб бораркан, іозида собиї дєстлари Дож, Бэрнхем, Мур, Генри Олдричнинг хаёлларидан нимлар єтаётганини тасаввур їилишга уринарди. Іа, бу чинакам зарба. Нима їилсин? Тишини-тишига їєйиб, индамай юраверсинми ё бу янги ташвишга їєл силтаб їєя їолсинми? Унга биргина нарса, бунга ортиїча тоїат їилолмаслиги аён эди. Уйга анача хотиржам тортиб їайтди-да, єзининг ишончли вакили жаноб Уотсон билан учрашиш учун душанба келишини кута бошлади. Дарвоїе, улар учрашганларида эса тезда, судга бериш оїилона иш бєлмайди, деган їарорга келишди. Жим кетган маъїул эди.

– Бирої бу їайтарилмаслиги керак, – деди Лестер гапининг охирида.

– Бунга єзим киришаман, – ишончли вакил уни тинчитди.

Лестер їєзўалди.

– Їанаїа мамлакатда яшаяпмиз єзи! – хитоб їилди у. – Мабодо одам бой бєлса шаіар майдонидаги іайкалдай іеч їаёїїа їочолмас экан-да!

– Мабодо одам бой бєлса, – деди жаноб Уотсон, – у бєйнига їєнўироїча осилган мушукни эслатади. Унинг нима їилаётганини іар бир сичїон аниї билиб туради.

– Іа, єхшатишни топдингиз, – тєнўиллади Лестер.

Женни яна бир неча кун бундан бехабар юрди. Лестер атайлаб бу нозик масалани тилга олмас, Герхардт эса гуноіга ботирадиган якшанбалик газеталарни єїимасди. Бирої кейинчалик їєшнилардан бири гап орасида одобсизлик їилиб, буни Женнига айтиб їєйди, газетада у тєўрисида їизиї воїеани єїиганини тилга олди. Женни аввалига тушунмади.

– Мен іаїимдами? – деб юборди у іайратланиб.

– Іа, іа, сиз билан жаноб Кейн іаїида – жавоб їилди меімон. – Сизнинг ишїномангиз.

– Менинг іеч нарсадан хабарим йєї, – деди Женни. – Унинг биз іаїимиздалигига ишончингиз комилми?

– Бєлмаса-чи! – миссис Стендл кулиб юборди. – Сираям янглишаётганим йєї. Газетани іам олиб їєйганман. Хєп десангиз, уни їизимдан бериб юбораман. Расмда жуда іам яхши чиїибсиз.

Женни їєнишди-їолди.

– Сиздан жуда миннатдор бєлардим, – деди у аранг. Женнини, суратимни їаердан топишибдию газетада нималар ёзилган, деган єй їийнарди. Іаммасидан іам – Лестер нима дейди? Маїолани кєрганмикин? Нимага унга іеч нима демади?

Їєшнисининг їизи газетани олиб келди. Женни єша даішатли саіифани кєрганида юраги тєхтаб їолди іисоби. Мана, іаммаси ої їоўозга їора іарфлар билан ёзиб їєйилибди. Чап томонда Лестернинг, єнг томонда Женнининг суратлари, єртада йирик іарфлар билан терилган сарлавіа ва чизиїлар: «Мана шу миллионер мана шу оїсочни яхши кєриб їолган». Матнда Цинциннатидаги таниїли фабрикантнинг єўли бєлмиш Лестер єзи севиб їолган аёлга уйланиш учун іавас їилгулик мавїеидан воз кечганлиги айтилганди. Ундан сєнг Лестернинг Женни билан миссис Брейсбрижнинг уйда суібатлашаётгани, Лестер билан Женнининг мєътабар ва жиддий пастор рєбарєсида туришгани, Женнининг іашаматли извошда кетаётгани, Женнининг жуда яхшилаб жиіозланган зал деразаси (дераза пардаларининг їатма-їатлиги бадавлатликдан далолат беради) олдида туриб, олисда элас-элас кєзга ташланаётган уйга тикилаётгани суратларда тасвирланганди.

Женни уялганидан ерга кириб кетай дерди. У фаїат єзи учун эмас, Лестер учун іам эзиларди. Нимага бунчалар азоб чекиши керак? Уйидагилар-чи? Энди уларнинг їєлларида Женни билан Лестерга їарши янги їурол бор. Женни єзини босишга, хотиржам тортишга іаракат їиларди-ю, аммо кєзлари жиїїа ёшга тєлаверарди. Булар ўазаб ёшлари эди. Нимага єзини таъїиб этишади, їийнашади? Наіотки, уни тинч їєйиша олмаса? Ахир у єзини яхши тутишга, чакки иш їилмасликка уриниб, єлиб-тириляпти-ку. Наіотки, жарга итариш єрнига ёрдам бериш одамларнинг їєлидан келмаса?


Страницы книги >> Предыдущая | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 | Следующая
  • 0 Оценок: 0

Правообладателям!

Это произведение, предположительно, находится в статусе 'public domain'. Если это не так и размещение материала нарушает чьи-либо права, то сообщите нам об этом.


Популярные книги за неделю


Рекомендации