Электронная библиотека » Теодор Драйзер » » онлайн чтение - страница 10

Текст книги "ЖЕННИ ГЕРХАРДТ"


  • Текст добавлен: 26 июня 2023, 09:40


Автор книги: Теодор Драйзер


Жанр: Современная русская литература, Современная проза


сообщить о неприемлемом содержимом

Текущая страница: 10 (всего у книги 22 страниц)

Шрифт:
- 100% +

Женни дилига ваіима їутїу солиб, Лестерга їаради, бирої рєбарєсида басавлат, хатдан бошини кєтармаётган силлиїїина эркак єтирар, унинг на янгигина їиртишланган їип-їизил юзида, на мамнунлиги сезилиб турган бутун вужудида дарўазаб Немезидани эслатувчи їандайдир асар кєринарди. Женни ундан кєзини олиши биланої Лестер єз навбатида унга їаради.

– Хєш, йиўлаб, гуноіларингдан їутулиб олдингми? – хушчаїчаїлик билан сєради Лестер. Женни салгина жилмайиб їєя їолди. Шама беихтиёр іолда мєлжалга текканди.

– Іар іолда… – деб їєйди Женни.

Лестер бошїа нарсадан гап бошлади. Женни эса деразадан тикилганича, іозир бор гапни айтмоїчи бєлаётгани, бирої іеч иш чиїмаётганини єйларди. «Кєп чєзиб бєлмайди», Женни ичида шундай деса іам, яїин орада ботиниб, іаммасини айтиб бераман, деган єй билан єзини тинчитди.

Эртасига Нью-Йоркка етишди, шунда Лестер, їаерда турсак экан, деган жиддий муоммага кєндаланг бєлди. Нью-Йорк катта шаіар, бу ерда таниш-билишларни учратиш хавфи кам, шунга їарамай Лестер таваккалчиликни хуш кєрмасди. Шу важдан у извошчига энг зєр меімонхоналардан бирига олиб боришни буюрди-да, икки-уч іафта туриш учун кєп хонали номер олди.


Женни энди жуда бошїача, одамни гангитадиган шароитга тушиб їолганидан єзини бутунлай бєлак оламда сезаётгандай бєларди. Кейн арзон-гаров, їуруї дабдабани ёїтирмасди. У доимо содда ва нафис нарсаларни ёїтирарди. Женнига нима зарурлигини даріол тушуниб, керакли нарсаларни яхшилаб ва дид билан олиб берди. Женни іам энди Лестер олиб берган чиройли кийимлар ва ажойиб буюмлардан чинакамига шод эди. Ёїаси ва енги французча заррин тєр йєрмалган кєк бахмал кєйлаги ярашиб турган їоматини кєзгуда кєраркан, наіотки, шу мен, Женни Герхардт, кирчининг їизи бєлсам, дерди єзига-єзи. Наіотки, єн доллар турадиган енгил ва чиройли туфли кийган оёїлару їимматбаіо чаїної узуклар таїїан їєлчалар єзиники бєлса? Бунчалар бойликка ботгани ўирт мєъжизанинг єзгинаси-ку! Лестер Женнига онаси іам бу борада їуруї їолмаслигини айтди. Женни шуни єйлаганидан кєзларига ёш келди. Мунис, муітарама ойижониси!

Лестер Женнини, даріаїиїат, єзига муносиб аёл даражасида ясантиришдан жуда завїланарди. Бунда єзининг бор їобилиятини ишга солди, натижа у кутганидан єн чандон ошиб тушди. Коридорларда, ресторанларда ва кєчаларда одамлар Женнига їайрилиб їараб, кєзларини узолмай їолишарди.

– Зєр нарса экан! – теварак-атрофдан шунаїа гаплар їулоїїа чалинарди.

Аіволи кескин єзгариб кетганига їарамай, Женнининг боши гангимади, эс-іушини іам йєїотмади. Бу ваїтинча нарса эканлигини, кейин яна іаммасидан айрилиб їолишини юраги сезиб турарди. Бачкана шуіратпарастлик ёт эди унга. Лестер уни кузатиб юраркан, шунга амин бєлди.

– Сен ажойиб аёлсан, – деди у. – Іали очилиб-сочилиб кетасан. Шу пайтгача рєшнолик кєрмадинг.

Лестернинг бу гап уйдагиларнинг їулоўига етиб борса, уларга їандай тушунтираман, деб боши їотарди. Мабодо Чикаго ёки Сент-Луисда (буни илгари іам єйлаб їєйганди) бирорта уйни ижарага олса, сир сирлигича їолармикин? Унинг Женнини чинакамига, юрак-юрагидан севишига ишончи комил эди.

Їайтадиган фурсат етганида Лестер Женни билан келгусидаги режаларини муіокама їилишга тушди.

– Мени отангга, танишим, дейишга іаракат їилавер, – деди у. – Шунда жєнрої бєлади. Уйингизга бораман. Кейинчалик отангга, биз турмуш їурмоїчимиз десанг, у іайрон бєлиб єтирмайди.

Женни Вестани єйларкан, ички їалтирої босди. Аммо-лекин отасини индамасликка кєндирса ажаб эмас.

Лестер Женнига, Кливленддаги кийимингни саїлаб їєй, уйингга єшанда їайтасан, деган оїилона гапни айтди.

– Їолган нарсалардан хавотир олма, – деди у. – Мен янгича іаёт бошлагунимизча уларни асраб їєяман.

Іаммаси жуда енгил ва осон бита їолди: Лестер йєриўини топишга жуда уста эди.

Улар Нью-Йоркда туришганида Женни деярли іар куни уйига хат ёзар ва унга онасига аталган бир энликкина їоўозни іам солиб юборарди. Бир куни онасига аталган хатида Лестер уйларига бормоїчилигини айтиб, отасининг этини єлдириб туришни, яхши одам билан танишганлиги, у їизини севиб їолганлигини айтишни сєради. Женни Вестага дахлдор їийинчиликларни іам тилга олганида миссис Герхардт эрининг тилини тийиш режаларини туза бошлади. Бу сафар іаммаси силлиї чиїиши керак эди-да. Женнининг турмушини изга солиб олишига имкон бериш лозим. Ниіоят, Женни їайтиб келиб, уйдагиларнинг бошлари осмонга етди. У илгариги ишига їайтолмасди, албатта. Миссис Герхардт эса эрига миссис Брейсбриж Женнига маоши ошиїрої ва яхширої иш топиб олиши учун икки іафталик іаїини олдиндан тєлаб їєйганини тушунтирди.

XXIV БОБ

Лестер Кейн Герхардтларнинг ишини ва улар билан муомаласини ваїтинча тєўрилаб, Цинциннатига, єз ишига їайтди. У шаіар чеккасидаги наї икки квартални эгаллаган фабриканинг іаётига чинакамига їизиїар, фирманинг барча муваффаїиятлари ва истиїболи отаси билан акаси сингари унинг іам жонажон иши эди. Єзини улкан ва тобора кенгаайиб бораётган корхонанинг зарурий їисмидай іис этиш ёїарди унга. Темир йєлда «Кейн компанияси, Цинциннати» ёзувли юк вагонларини ёки турли шаіарлардаги улкан магазинларнинг деразаларида єз фирмасида ясалган хилма-хил экипажларни кєрганда жуда суюниб, терисига сиўмай кетарди. Шундай мустаікам, эътиборли корхонанинг вакили бєлиш іазил эмас-да! Буларнинг бари зєр, бирої эндиликда Лестернинг іаётида янги давр бошланган, їисїача айтганда, їалбидан Женни єрин олганди. Лестер она шаірига їайтаркан, Женни билан алоїаси кєнгилсиз оїибатларга олиб келишини сезарди. Отам бунга їандай їараркин, деб іайиїарди. У іаммасидан іам акасини кєпрої єйлашга мажбур эди.

Роберт совуї ва расмиятчи, ижтимоий іаётда іам, шахсий іаётда іам бенуїсон одам эди. У сира іам жиддий іукм суриб келаётган одоб-ахлої доирасидан чиїмас, сезгирликда іам, олижанобликда іам бошїалардан ажралиб турмас, єзини бирор дурустрої сабаб ёки аїалли зарурият билан оїлай оладиган бєлса борми, іар їандай товламачиликдан іам тоймайдиган одам эди. Бундай пайтларда унинг їандай мулоіаза юритиши Лестерга їоронўи эди, чунки у одоб-ахлої доирасидан чиїмайдиган акасининг бешафїат усулларига чидаб турадиган мантиї найрангларига кєз-їулої бєлиб туролмасди. Роберт эса буни жуда єрнига їєярди. «У шотландиялик воиздай ваъз їилса іам, єлжани осиёликдек сезарди», деганди Лестер бир куни акаси іаїида кимгадир. Єшанда бу таъриф жуда ёпишиб тушганди. Шундай бєлса іам Лестер акасини жойидан їєзўатолмас, у билан тортишолмасди іам, чунки кєпчиликнинг фикри Роберт томонда эди. Роберт худди рисоладагидай иш тутар, фикрни іам єшанга мослаб юритарди.

Ака-ука сиртдан їараганда жуда иної бєлишса іам, ичларида бир-бирларига бегона эдилар. Роберт умуман укасига яхши муомала їилар, бирої молиявий масалаларга аїли етишига ишонмасди. Бунинг устига ака-ука іаётга муносабат борасида бир-бирларига єхшашмасди. Лестер їудратли доллар кетидан їувишдек їаттиї ва кескин ишга шєнўиб кетгани учун уни ичида ёмон кєрарди. Роберт эса Лестернинг енгилтаклигини їоралаб, бу нарса уни эртами-кечми бари бир бир балога гирифтор їилишига ишончи комил эди. Іамма тизгин отанинг їєлида бєлганидан ака-ука иш масаласида жиддий тєїнашишмаганди. Бирої єрталарида майда-чуйда гаплар бєлиб турар ва бунда шамол їаёїдан эсаётганини билиш їийин эмасди. Лестер савдо ишларини дєстона муносабат, шахсий танишлик, мурувват ва ён бериш негизида олиб бориш керак, дерди. Роберт эса, кескин йєл тутиш, ишлаб чиїаришдаги сарфларни камайтириш керак ва іар їандай раїобатчиларни синдириш учун арзон сотиш зарур, деб іисобларди.

Кекса фабрикант ака-укани доимо тинчитиб, ўалва чиїармай юрса іам, бир кунмас-бир кун катта жанжал бєлишини сезарди. Ана єшанда єўилларидан бирортаси ёки иккови іам ишдан четлаб кетса ажаб эмас. «Икковларинг келишиб юрсанг бєларди», дерди у кєпинча єўилларига.

Лестерни яна бир нарса – отасининг никоіга, тєўрироўи, єзининг, уйланиши масаласига їараши іам хавотирга соларди. Арчибалд Кейн доимо Лестерга, уйланишинг керак, бу ишни чєзиб катта хато їиляпсан, дегани-деганди. Чолнинг Луизадан бошїа іамма болалари дуруст одамларга уйланиб, турмушга чиїиб кетишганди. Арзанда єўли іам улардан ибрат олса бєлмайдими? Бу іамма масалада Лестерга зарар беришига чолнинг иймони комил эди.

– Сенинг мавїеингдаги одам уйланган бєлиши керак, – деганди у єўлига кєп марта. – Бу сени одамлар юз-кєзи олдида салобатли їилади. Єзингга яхшигина їиз топиб, оила їур, мендай бєлганингда уйсиз, боласиз іолинг не кечади?

– Нимага энди, мабодо муносиб їизни учратсам уйланаман, – дерди Лестер. – Іозирча эса бундайини учратганим йєї. Сенингча, нима їилишим керак? Тєўри келганни олаверайми?

– Йєї, албатта, бирої яхши їизлар кам дейсанми? Мабодо хоілаганингда борми, єзингга муносиб хотинни топиб олган бєлардинг. Масалан, анави Пэйс. Унинг нимаси ёмон? У доимо сенга ёїарди. Бундай юраверма. Лестер, кети яхшиликка олиб бормайди.

Єўли бунга жавобан илжайибгина їєярди, холос.

– Майли, дада, буни їєйиб турайлик. Бир кунмас-бир кун їуюлиб їоларман. Лекин сув ичиш учун олдин чєллаш іам керак-да.

Лестер бунаїа аіволда Женни билан дурустрої тирикчилик їилишнинг иложи бєлмаслигини тушунарди. У нималар їилишни пухталаб єйларди. Нимаики бєлганда іам Женнидан кечмаслиги турган гап. Бирої эітиёткор бєлиш, бєлар-бєлмасга єзни єтга уравермаслик зарур. Уни Цинциннатига олиб келсинми? Мабодо бу сир очилиб їолса борми, жуда катта жанжал бєлади-да! Шаіардан ташїаридаги бирорта шинамгина уйга жойлаб їєйсинми? Уйдагиларда эртами-кечми шубіа туўилмай їолмайди, албатта. Ишига дахлдор кети кєринмайдиган сафарларига бирга олиб юрсинми? Биринчи марта Нью-Йоркка боришлари текисгина єтди. Бирої іар сафар іам шундай бєлармикин? Лестер буни їайта-їайта іар тарафлама єйларди. Їийинчиликлар кєнглига ўулув соларди. Пировардида, Сент-Луис, Чикаго ёки Питтсбург шаіарларидан бирортаси энг боп жой бєлиши мумкин-ку, деган єйга іам борди. Лестер бу шаіарларда, айниїса, Чикагода кєп бєларди. У ниіоят, Женнини Чикагога жойлаштиришга їарор їилди. Бу шаіарга доимо бирор нарса баіонасида бориб турар, бир кечалик йєл эди, холос. Іа, Чикаго іаммасидан дуруст. Бундай улкан, гавжум шаіарда кєринмай кетиш іам осон. Лестер Цинциннатида икки іафтани єтказгандан кейин Женнига, яїинда Кливлендга бораман, деб ёзганди, у іам уйга келаверишинг мумкин, деб жавоб їилди. Женни Лестерни отасига айтган эди. У уйда бекор єтиришни єзига эп кєрмай магазинга ишга кириб, іафтасига тєрт доллар ола бошлаганди. Лестер бу гапларни єїиркан, кулиб їєйди, лекин Женнининг ўайрати ва боодоблиги кєнглига хуш келди. «Їойилман унга, – деди у єзига-єзи. – Шу чоїїача бунаїасини учратмагандим».

Лестер шанба куни Кливлендга келди. Женни ишлаётган магазинга кириб, кечїурун учрашишга келишиб їєйди. Майли, Женни уни йигити сифатида ота-онасига таништирсин, ишїилиб, бу иш тезрої бєлса бас. Лестер Герхардтлар уйининг хароблиги ва кєзга яїїол ташланиб турган камбаўалликни кєрганида кєнгли кетгудай бєлса іам, Женни кєзига іар маіалгидай зєр кєринарди. У ошхонада бир неча даїиїа єтирганидан кейин Герхардт билан хотини сєрашгани чиїишди. Лестер эса уларга парво іам їилмади. Кєзига кекса немис жуда іашаки одамдай кєринди, бунаїаларни отасининг фабрикасидаги берирої ишларга юзлаб ёллашади. Лестер уёї-буёїдан жиндай гаплашиб єтиргач, Женнига, бир айланиб келсак, деб їолди. Женни шляпасини кийди, сєнгра икковлари чиїиб кетишди. Амалда эса улар Лестер ижарага олган, іозирда Женнининг кийим-кечаклари турган квартирага йєл олишди. Женни соат саккизда їайтиб келганида уйидагиларнинг биротаси іам ёмон хаёлга бормади.

XXV БОБ

Женни бир ойдан кейин уйидагиларга Лестер унга уйланмоїчи эканини айтди. Лестернинг келиб туришлари бунга замин іозирлаб їєйганидан бу іаммага табиий кєринди. Бундан фаїат Герхардтнинг андак шубіаси бор эди. У бу ишнинг кети нима бєлишини билмасди. Эітимол іаммаси яхши бєлар, Лестер чиндан іам ёмон одамга єхшамайди, хєш, у нега энди Женнини севмас экан? Унгача Брэндер бєлган-ку? Уни Їєшма Штатларнинг сенатори севганидан кейин фабрикантнинг єўли яхши кєрса нима їипти? Энди єртада биттагина ўов турар, у іам бєлса бола эди.

– Унга Вестани айтибдими? – сєради Герхардт хотинидан.

– Йєї іали, – жавоб їилди миссис Герхардт.

– Йєї іали, йєї іали. Доимо бир нимани чала їилиб юрасанлар. Сенингча, у Женнини олмоїчи, хєш, боласи борлигини билиб їолса нима бєлади? Їизлар тєўри юрмагандан кейин кети шунаїа бєлади. Энди худди єўридай чап беришга тєўри келади. Боланинг іаттоки, іалол исми іам йєї.

Герхардт яна газета єїишга тушди, лекин іар хил хунук хаёллар чулўаб олди уни. У сира рєшнолик кєрмай єтаяпман, деб єйлар, єзини сал єнглаб олиб, бирор жойга, айтайлик, їоровулликка кириб олишни умид їиларди. Іозирда єзи кєриб турган муўомбирлигу ёлўонлардан нарирої бєлишни истарди.

Женни орадан икки іафта єтгандан кейин ойисига Лестер хат ёзиб, Чикагога чаїираётганини айтди. Мазаси їочиб їолганидан Кливлендга келолмаётган эмиш. Она-бола Герхардтга Женни Кейн билан никоідан єтгани Чикагога бориши зарурлигини айтишди. Герхардт шунда тутаїиб кетиб, бу шубіалари їайтадан уйўонди. Шундай бєлса іам, бу іангомаларнинг кети яхшилик билан тугамайди, деб вайсашдан нарига єтмади.

Женни кетадиган куни отаси билан хайрлаша олмади. Герхардт кечгача иш їидириб юрди. Женни вокзалга чиїиши керак бєлганидан отаси їайтишини кутолмади.

– Унга єша ёїдан хат ёзиб юбораман, – деди у.

Женни їизчасини їайта-їайта єпди.

– Лестер тез орада бизга бундан дурустрої уйни ижарага олиб беради, – деди Женни хушчаїчаї іолда. – У бошїа уйга кєчишимизни хоілаяпти.

Мана энди, Женни тунги поездда Чикагога кетиб борарди. Илгариги іаёти ниіоясига етиб, янгиси бошланаётганди.

Герхардтлар оиласи Лестернинг муруввати туфайли пулдан їийналмаётган бєлса-да, болалар іам, Герхардтнинг єзи іам буни сезишмаётгани їизиї эди. Миссис Герхардт энг зарур нарсаларни сотиб олиб, эрини бемалол алдаб юрар, гарчи чоўи келса іам ортиїча дабдабага ботинолмасди. Уни їєрїув тєхтатиб турарди. Женни бир неча кун Чикагода бєлгач, онасига хат ёзиб, Лестер бошїа уйга кєчишларини їистаётганин айтди. Хатни жанжал кєтариш учун їизининг їайтишини кутаётган Герхардтга кєрсатишди. Бундан їовоўи солинса іам, негадир бу таклиф унга іамма ишлар жойидалигига гувоідай туюлди. Кейн мабодо Женнини олмайдиган бєлса оиласига їарашармиди? Афтидан, ростдан никоідан єтишган кєринади. Женни чиндан іам іозирда аіволи яхшиланиб, уйидагиларга їарашадиган даражада бойиб їолганга єхшайди. Герхардт деярли їизининг іамма гуноіларини буткул кечиришга тайёр эди.

Хуллас, янги уй масаласи іал бєлди, Женни кєчишда ойисига їарашгани Кливлендга їайтиб келди. Она-бола ёїимли, сокин квартал ахтариб шаіар айланишди, ниіоят, боп жойни топишди. Тєїїиз хонали, іовлиси бор, ойига єттиз долларга ижарага їєйиладиган уйни олишди. Уни яхшилаб жиіозлашди. Ошхонага, меімонхонага ёпишиб тушадиган мебел, яхши стуллар, креслолар, каравотлар, їєйинг-чи, іар бир хонага керакли буюмларни олишди. Ошхонада іамма нарса бор, іаттоки вана іам їаторда эди. Герхардтлар илгари бунаїа нарсани тушларида іам кєришмаганди. Хуллас, уй гарчи одмирої бєлса-да, жуда жойида, Женни іам уйимдагилар энди яхши ва бемалол туришади, деб хурсанд эди.

Кєчишга фурсат етганда миссис Герхардт сира терисига сиўмасди. Нега деганда бор орзулар рєёбга чиїаётганди-да! Буни у кєп йил умр бєйи кутганди. Мана энди, муродига етди. Янги уй, янги мебел, жойлар бемалол, ажойиб буюмлар… Бунаїа нарсалар етти ухлаб, тушига іам кирмаганди. У янги каравотлар, столлар, шкаф ва бошїа нарсаларни кєраркан, кєзлари ёнарди.

– Ё худойим, жуда чиройлиг-а! – хитоб їиларди у. – Жуда чиройлиг-а, тєўрими?

Женни азбаройи хурсанд бєлганидан іаяжонини билдирмай жилмаяр, кєзлари эса дам-бадам ёшга тєларди. У ойиси їувонаётганидан хурсанд эди. Оила аъзоларига бунчалик яхшилик їилаётганидан іозирда Лестернинг оёїларини єпишга іам тайёр эди.

Мебел келган куни миссис Герхардт, Марта ва Вероникалар єша заіотиёї нарсаларни жой-жойига їєйиб, саранжон-саришта їилишга тушишди. Катта хоналар іозирда їиш бєлганидан іувиллаган, баіорда эса яшнаб кетадиган іовли ва янги, ажойиб мебелдан іамманинг боши осмонда эди. Іаммаси чиройли ниіоятда кенг-кєлам! – Жорж янги гиламлардан оёўини узолмасди. Басс эса мебелни синчиклаб кєздан кечирарди.

– Їиёмат, – деди у ниіоят.

Миссис Герхардт уйда худди уйїудагидай гандираклаб юрарди. У ана шу ётоїлар, гєзал меімонхона ва емакхонанинг чиндан іам бекаси эканлигига сира ишонгиси келмасди.

Герхардт іаммадан кейин келди. У іарчанд уринмасин завїи келаётганини яширишни эплолмасди. Емакхонадаги столда турган чироїнинг юмалої соявонини кєрганидан кейин чидаб туролмади.

– Буни їара-я, газ! – деди Герхардт.

У єсиї їошлари остидан теварагидаги гилам, эмандан ясалган, устига оппої дастурхон ташланган ва янги ликобчалар їєйилган сурма стол, деворларидаги суратлар, чиннидай ошхонага кєз югуртираркан, бошини чайїаб їєйди.

– Тфу, фалокат! Жуда зєр-а! – деди у. – Жуда зєр. Іа, жуда яхши. Бирор нарсани синдириб їєймаслик учун эітиёткор бєлиш керак. Булар салга тирналади, кейин адойи тамом бєлади, деявер.

Іа, іатто Герхардт іам хурсанд эди.

XXVI БОБ

Кейинги уч йил ичида рєй берган воїеаларни – оила аста-секин їаттиї муітожликдан їутулиб, єзини тутиб олганини, бунга Женнинг пешонаси ярїираганию олисдаги эрининг баўри кенглиги сабабчи бєлганини бир бошдан баён этиб єтиришнинг іожати йєї. Йєл-йєлакай Кливлендга кириб єтадиган йирик корчалон Лестер онда-сонда кєриниб їоларди. Гоіида Герхардтларникига тушар, бу ерда унга Женни билан юїори їаватдаги иккита энг яхши хона мунтазир эди. Лестер гоіо телеграмма бериб, Женнини чаїириб олар, шунда Женнни Чикаго, Сент-Луис ёки Нью-Йоркка шоша-пиша жєнаб їоларди. Лестер іаммадан іам Хот-Спрингс, Маунт-Клемент ёки Саратогдаги манаман деган курортлардан бирида хоналар олишни ва Женни билан бир-икки іафта эр-хотиндай туришни ёїтирарди. Кливлендга Женнини кєргани бир кунга келган пайтлари іам бєларди. Лестер іозирги мушкул аіволларида кєпрої Женни їийналаётганини доимо билиб турса-да, буни іозирда їандай їилиб тєўрилашни тасаввур іам їилолмасди. Буни тєўрилашнинг іожати бормикин? Шундої іам чакки эмас-ку.

Герхардтлар хонадонидагилар бу ишга єзларига яраша їарашарди. Олдинига іаммасидан їатъи назар аівол анча табиийдай туюлди. Женни уйдагиларга, турмушга чиїдим, деганди. Никоі їоўозини биров кєрган бєлмаса іам, у шундай деган, амалда іам єзини эрли хотиндай тутарди. Шунга їарамай, эрининг ота-онасию авлодлари турган Цинциннатига бирор марта бормаган. Лестернинг їариндошлари іам бу ерга оёї босишмаганди. Бунинг устига, гарчанд сахийлиги дастлабки пайтларда Герхардтларнинг кєзини тиндириб їєйган бєлса-да, Лестер іам єзини ўалати тутарди. У іатто уйланган одамга іам єхшамасди. Жуда бепарво эди. Женни баъзи іафталарда ундан їисїача хат олиб турарди. У Лестернинг олдига бир неча кунга бориб келган пайтлари іам бєлди. Ниіоят, у анча-мунчага кетди. Бу іол Женни билан Лестернинг, ўалати туюлса іам, мустаікам алоїаларининг ягона ва дурустрої гувоіи эди.

Басс йигирма бешдан єтган, дурустрої одам бєлиш пайида юриб, ишбилармонлик томонлари бєлганидан бу борада баъзи бир шубіаларга бора бошлади. Іаёт масаласида анча-мунча нарсага тиши єтадиган бєлиб їолганидан бунда бир чатоїлик борлигини сезарди. Єн тєїїизга борган Жорж гулїоўозлар фабрикасида єзини анча єнглаб олган, бу соіада дурустрої кєтарилишни орзу їилар ва у іам опасидан хавотирда эди. Опасининг ишлари бир текисда кетмаётганидан шубіаланарди. Єн етти яшар Марта, Уильям ва Вероника іали мактабда єїишарди. Уларга истаганча єїишларига имкон бор эди. Бирої улар іам бироз хавотирда юришарди. Женнининг боласи борлигини билишарди-да. Їєшнилар іам бир фикрга келиб їєйишгани кєриниб турарди. Герхардтлар билан іеч ким кирди-чиїди їилмасди. Іатто Герхардтнинг єзи іам бу ерда бир чатоїлик борлигини фаімлай бошлади. Бирої бунга єзи йєл їєйиб берганидан энди дод дейишидан наф чиїмасди. Гоіо Женнидан суриштирмоїчи, ишини иложи бєлса тєўрилаб олишга мажбурламоїчи бєларди. Аммо бєлар иш бєлганди. Энди іаммаси Лестерга боўлиї эди. Герхардт буни тушунарди.

Женнининг уйидагилар билан муносабати кескин єзгара бошлади. Бирої кутилмаганда бу ишга іаётнинг єзи аралашиб їолди. Миссис Герхардтнинг мазаси їоча бошлади. Тєладан келган, яїиндагина тиним нималигини билмайдиган бу эпчил аёл тобора їувватдан кетиб, юриш-туришга їийналадиган бєлиб їолди. Фаім-фаросатдан худо берган аёл кєп ўам-ташвиш тортганидан эндиликда аста-секин, бирої муїаррар равишда сєниб борарди. У аранг їимирлар, іали іам зиммасида бєлган осонгина юмушлардан тезда толиїиб їоларди. У ниіоят, Женнига, зинадан чиїишда їийналяпман, деб зорланди.

– Негадир мазам йєї, – деди у. Касал бєлиб їолмасам гєргайди.

Женнининг єтакаси ёрилиб, онасини яїинроїдаги курортга олиб бормоїчи бєлди. Лекин миссис Герхардт бош тортди.

– Нафи тегмаса керак, – деди у

Миссис Герхардт іовлида єтирар ёки їизи билан айланиб келар, кузакнинг ўамгин манзаралари эса уни эзарди.

– Кузда касал бєлишни ёїтирмайман, – дерди у, – япроїлар узилиб тушганини кєрганимда сира тузалмайдиганга єхшайвераман.

– Їаёїдаги гапларни гапирасан-а, ойижон! – жавоб їилди Женни їєрїувини яшириб.

Іар їандай уйни она єз елкасида кєтариб туради, бирої буни болалар онанинг куни битиб їолганида тушунадилар. Уйланиб, уйдан кетмоїчи бєлиб юрган Басс ваїтинча бу ниятидан їайтди. Гангиб ва жуда эзилиб юрган Герхардтнинг єзи муїаррар фалокатни кутаётган одамдай уйда каловланиб юрарди. Женни єлимга бу їадар яїин тєїнаш келмаганди, шу сабабли онасидан айрилаётганини тушунмасди. Онасини бир амаллаб олиб їоладиганга єхшарди. Онасининг куни битиб їолганини сезиб турганига їарамай, тепасида кєз юммай єтирар, сабр-чидам, меір-оїибатдан унга худо берганди.

Миссис Герхардт бир ой хасталаниб ётганидан кейин бир куни эрта билан вафот этди. У бир неча кун іушсиз ётди. Уйга чуїур сукунат чєккан, іамма оёї учида юрарди. Миссис Герхардт жони чиїишдан олдин єзига келди-да, Женнига тикилганча узилди. Женни їайўу ва даішатдан онасининг кєзларига тикилди.

– Ойижон, ойи! – деди Женни додлаб. – Йєї, йєї!

Герхардт іовлидан югуриб келди-да, беморнинг єрни олдида чєккалаб, аламдан їоїсуяк їєлини буйдалай бошлади.

– Нега мен олдин єлмадим! – дерди у. – Нимага олдин єлмадим!

Онанинг єлими оила аъзолари тєзиб кетишини тезлатди. Басснинг шаіарда анчадан буён їайлиўи бор ва у тезда уйланиш пайида эди. Іаётга анча іушёр ва амалий їарай бошлаган Марта іам уйдан кетишга типирчилаб турарди. Унинг назарида хонадонларига тавїи лаънат ёпишган-у, токи бу ерда экан, єзи іам ундан їутулмайдигандай туюларди. У муаллима бєлиш тараддудида юрганидан, мактабда ишлай бошласам бемалол єз кунимни кєриб кетарман, деб умид їиларди. Биргина Герхардт чолгина нима їилишини билмасди. У яна тунги їоровул бєлиб ишлай бошлаганди. Женни бир куни ошхонага кирганида отаси йиўлаб єтирганини кєриб, єзи іам ієнграб юборди.

– Їєй энди, дада, – деди у ёлвориб. –Аіволимиз унча ёмон эмас. Єзинг биласан, озроїїина бєлса іам пулим бор экан, сен бошпанасиз їолмайсан. Мен билан кетишинг мумкин.

– Йєї, йєї, – эътироз билдирди отаси. У чиндан іам їизи билан кетишни истамасди. – Гап бундамас. Менинг бутун іаётим елга соврилди.

Басс, Жорж ва Марта яна бироз ваїт уйда туришди, бирої ахийри бирин-кетин кетишиб, уйда Женни, отаси, Вероника, Уильям ва іаммадан кичкина бєлган Веста їолишди. Лестер Веста борлигини мутлаїо билмасди, албатта. Буни їарангки, уни бирор марта іам кєрмаганди. У (іаммаси бєлиб икки, уч кун) Герхардтларнинг уйида бєлган пайтларида миссис Герхардт Вестани унинг кєзига кєрсатмасди. Болалар хонаси энг тепада бєлганидан болани яшириш унчалар їийин эмасди. Лестер сираям хонасидан чиїмас, овїатни іам меімонхона вазифасини бажарадиган хонасига элтишарди. Іар нарсага їизиїсинаверадиган одам бєлмаганидан оиланинг бошїа аъзолари билан учрашишга интилмасди. Улар билан доимо яхши сєрашар ва бир-икки оўиз уёї-буёїдан гаплашарди, холос. Уйдагиларнинг іаммалари їизалої кєринмаганини маъїул билишар ва яхшилаб кєздан пана їилишарди.

Чоллар билан болаларни іамиша яхши тушунтириб бєлмайдиган їандайдир меір, ажойиб ва таъсирчан ички яїинлик боўлаб туради. Герхардт Лорри-стритга кєчиб келганларининг биринчи йили бошїаларга билдирмасдан Вестанинг їип-їизил юзидан эркалаб чимчилаб їєяр, уйда іеч ким йєїлигида эса елкасига миндириб хонада айлантирарди. Катта бєлиб, йєлга кирганидан кейин їєлтиўидан сочиї бойлаб, то єзи мустаїил їадам босадиган бєлгунча хонада сабр-бардош билан олиб юрарди. Єсиб, чинакамига юра оладиган бєлгандан кейин бошїаларга билдирмай їовоўини солиб бєлса іам, іар їалай эркалаб, юра їол, деб ялинарди. Таїдир єйини туфайли оиланинг обрєсини тєкиб, умумахлої нуїтаи назаридан кетмас доў бєлиб турса-да, бу їизча нозик бармоїлари билан бобоси їалбининг сезгир торларини чертарди. Герхардт ана шу сабил їизалоїїа юрагининг бор їєрини ва єзининг бутун орзуларини баўишлаганди. Їизалої чолнинг маідуд, ўамгин іаётини ёритиб турган ягона нур бєлганидан Герхардт унинг диний тарбияси єзининг зиммасида эканлигини эрта сезди. Болани чєїинтириш масаласида єзи їаттиї турган эди-ку!

– Їани айт: «Отче наш», – дерди Герхардт кєпинча набираси билан ёлўиз їолган пайтларида.

– Оче нас, – їизалої тили келмай аранг айтарди.

– Иже еси на небесах…

– Иси небесах… – такрорлади їизалої.

– Болага нега шу ваїтдан єргатяпсан? – миссис Герхардт тили келишмайдиган іарфларни айтолмаётганини эшитиб їолиб неварасининг ёнига тушарди.

– Чин христиан бєлиб єссин деб єргатяпман, – кескин жавоб їилди Герхардт. – У дуоларни билиши керак. Іозирдан єргана бормаса кейин іеч їачон ёд ололмайди.

Миссис Герхардт бунга кулибгина їєя їоларди. Эрининг кєпгина диний їилиїлари унинг завїини келтирарди, холос. Айни пайтда чоли неварасининг тарбиясига астойдил киришгани кєнглига хуш келарди. Їани энди гоіи пайтлари їовоўидан їор ёўиб, кам гап бєлмаса. Герхардт єзини іам, теварагидагиларни іам їийнарди.

Баіор келди дегунча Герхардт барваїт туриб, їуёш чиїиши биланої, ёруў оламни кєрсин, деб Вестани іовлида айлантиришга киришди.

– Їани, – дерди у, – юр, пича айланиб келайлик.

– Айланиб, – вижирлади Веста.

– Іа, айланиб, – такрорлади Герхардт.

Герхардт їизчага бежиримгина капор (Женни їизчасининг кийимларини кєпайтириб їєйганди) кийгизарди, бобо билан невара шундан кейин йєлга тушишди. Веста ботинїирамай лапанглар, Герхардт эса хурсанд іолда неварасини етаклаб бораркан, у баравар юрсин учун оёўини судраб босарди.

Веста тєрт яшар бєлганида, ажойиб май кунларидан бирида улар айлангани чиїишди. Табиат баіор келганидан хурсанд кєринар, дарахтлар куртак чиїарганди. Жанубдан їайтган їушлар хурсанд чуўурлашарди. Хилма-хил пашша-чивинлар їисїа умрларида єйнаб їолишга ошиїишарди. Йєлларида чумчуїлар чирїиллашарди. Майсалар устида тоўчумчуїлар диркиллашарди. Їалдирўочлар бєўотларга ин їєйишарди. Герхардт Вестага табиат мєъжизаларини кєрсатиб, бениіоя завїланар, їизалої іам уларга їараб їийїирарди. Веста єзи кєриб, їулоўи билан эшитаётган нарсаларнинг барига їизиїарди.

– О-о! – деб юборди у яїинроїдаги шохдан тоўчумчуї «пир» этиб учганини кєрганида.

У їєлини кєтарди, кєзлари катта-катта очилиб кетганди.

– Іа, – деди Герхардт гєё єзи іам умрида бунаїа ажойиб їушни бирини марта кєраётгандай. – Бу тоўчумчуї. Їуш. Тоўчумчуї. Тоў-чум-чуї, дегин.

– То-чу-чуї, – акс садодай деди Веста.

– Іа, тоўчумчуї, – такрорлади Герхардт. – У чувалчанг їидириб кетди. Биз бєлсак унинг уясини їидириб кєрамиз.

Герхардт шошилмай юриб, дарахтларнинг шохларини кєздан кечира бошлади. Яїинда улардан бирида ташландиї уя борлигини кєриб їолганди.

– Мана у! – деди у унча баланд бєлмаган, іали япрої чиїармаган дарахт олдига келиб. Унинг бутоїларида їиш ёўингарчиликларида ярми бузилган їуш уясининг їолдиїлари кєринарди. – Мана, буёїїа кел, кєр! – Герхардт шундан кейин їизалоїни баланд кєтариб, унга бир тутам їуруї єтни кєрсатди. Кєриб ол, уя шу. Бу їушнинг уяси. Кєриб їєй!

– Во-ой! – деди Веста чєзиб, бармоїлари инни кєрсатаркан. Во-ой! Уя!

– Іа, – тасдиїлади Герхардт їизчани яна ерга тушириб. – Бу їушнинг уяси, унинг оти їора їуш. Іозир іаммалари уядан учиб кетишган, бошїа їайтиб келишмайди.

Улар шундан кейин нари кетишди. Герхарт неварасига янги мєъжизаларни кєрсатар, бола эса іайратлангани– Іайратланган эди. Яна икки квартал єтишганидан кейин, гєё оламнинг бир чеккасига бориб їолишгандай, Герхардт секин орїасига бурилди.

– Уйга кетишимиз керак, – деди у.

Веста беш ёшигача шу тариїа єсди, тобора ёїимтой, зийрак ва шєхчан бєла борди. Герхардтни унинг кети кєринмайдиган савол ва топишмоїлари завїлантирарди.

– Зєр їизалої-да! – дерди у хотинига. – Іаммасини билгиси келади! Мендан, худо їаерда туради, деб сєрайди. У нима їилади? Оёї їєядиган курсичаси борми, дейди. Наї ичагингни узади-да!

Герхардт невараси эрталаб уйўонганидан кийинтирар, кечїурунлари дуосини єїиб бєлгунча кутиб, кейин ухлатиб їєярди. Бобо билан невара бутун кунларини бирга єтказишар, Веста Герхардтнинг катта їувончи ва овунчоўи бєлиб їолганди. Веста бєлмаса борми, Герхардтнинг кєзига олам їоронўи кєриниши турган гап эди.

XXVII БОБ

Єтган уч йил ичида Лестер Женни билан бахтли бєлди. Уларнинг алоїалари черков ва жамиятнинг назарида ўайриїонуний бєлишига їарамай, Лестернинг кунлари тинч ва халоватли єтар, бундан у жуда хурсанд, тажрибам яхши чиїди, деган фикрда эди. У Цинциннатидаги оїсуякча іаётдан хафсаласи пир бєлган, єзини уйлантирмоїчи бєлганларга чап бериб юрарди. Отасининг фирмаси унинг учун ажойиб синов майдони бєлиб, бошїаришни эпласа борми, мартабаси ошиб кетиши турган гап эди. Бирої бунинг иложи йєїлигини тушунарди у. Робертнинг манфаатлари унга доим кєндаланг келар, їарашлари ва маїсадлари, хуллас, іамма масалада ака-ука илгаригига нисбатан іозирда бир-бирларидан хийла узоїда эдилар. Лестери икки марта бирорта бошїа иш билан шуўулланиш ёки экипаж ишлаб чиїарадиган бошїа фирмага шерик бєлиб киришни хаёлидан єтказди-ю, аммо бунга ботинолмасди. Лестер отасига їарашли фирманинг секретари ва хазиначиси (акаси вицепрезидент эди) сифатида йилига єн беш минг доллар олар, бундан ташїари турли акцияларга сарфлаган капиталидан беш минг келиб турарди. У Робертга єхшаб омади келган ва эпчил корчалон эмасди. Ана шу беш минг долларлик даромадидан бєлак іеч ваїоси йєї эди. Робертнинг эса, аксинча, отаси корхонасидан келгусида тегадиган іиссани іисобга олмаганда іам уч юз ёки тєрт юз мингга «кучи» келарди. Ака-уканинг иккови іам, мерос таїсимланганда бироз имтиёзли бєламиз, тєртдан бири бизга, сингилларимиз олтидан бирини олишади, деб юришарди. Іамма ишларини єўиллари їилишаётган экан, Кейн чол шундай їилиши жуда табиий туюларди-да. Шунга їарамай, ака-уканинг бунга ишончи комил эмасди іар іолда. Чол єз билганича иш їилиши мумкин. Іаїгєйлиги ва сахийлиги тутиб кетиши эітимолдан холи эмас. Айни пайтда Робертнинг іаётдан єзига кєпрої олишни эплаши тайин. Шундай бєлгандан кейин Лестернинг иложи їанча?


Страницы книги >> Предыдущая | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 | Следующая
  • 0 Оценок: 0

Правообладателям!

Это произведение, предположительно, находится в статусе 'public domain'. Если это не так и размещение материала нарушает чьи-либо права, то сообщите нам об этом.


Популярные книги за неделю


Рекомендации