Электронная библиотека » Теодор Драйзер » » онлайн чтение - страница 2

Текст книги "ЖЕННИ ГЕРХАРДТ"


  • Текст добавлен: 26 июня 2023, 09:40


Автор книги: Теодор Драйзер


Жанр: Современная русская литература, Современная проза


сообщить о неприемлемом содержимом

Текущая страница: 2 (всего у книги 22 страниц)

Шрифт:
- 100% +

– О! – Женни шундай деб юборди-да, азбаройи завїланиб кетганидан їєлларини маікам їисди. Кєзларида эса ёш кєринарди. Уни іаяжонга солган ажиб денгиз їирўоїларига уриларди. Женнининг їалби ана шундай іолатда эди.

III БОБ

Сенатор Жорж Сильвестр Брэндер ажойиб одам эди.

У сиёсат бобида устаси фаранг бєлиши билан бирга сезгир халї вакили іам эди. Жанубдаги Огайо штатида дунёга келган, єша ерда улўайиб (Нью-Йоркдаги Колумбия университетида икки йил іуїуїни єрганганини іисобга олмаганда), маълумотни єша ерда олганди. У іуїуїшуносликни єз штатидаги іар їандай одамдан ёмон билмасди, бирої мазкур жабіада адвокатлик соіасида зєр муваффаїият їозонмоїлик учун зарур бєладиган їунт-ла шуўулланмаганди сира. Топиш-тутиши ёмон эмасди, мабодо виждонига терс иш тутгудай бєлса борми, анча-мунча нарса ишлаб олишнинг кєп марта фурсати іам келганди, аммо у бунга їобил эмасди. Бирої їанчалар іалол ва єзига маікам бєлмасин, гоіида бирорта ошнаси илтимос їилиб їолса, йєї деёлмасди. Яїинда охирги президент сайловида, у іукмронлик їилишга мутлаїо лаёїати йєї кишининг номзодини їувватлаган, буни Брэндернинг єзи яхши биларди.

Бир неча марта шубіали одамларни, икки ёки уч марта бетамизлиги ошкора сезилиб турган кишиларни іукумат лавозимларига тайинлаганида іам худди шундай айб їилганди. У виждони їийнай бошлаганда: «Іаётда нималар бєлмайди дейсан», деган севимли маїоли билан єзини юпатарди. Гоіида мунгли хаёлларга берилганича креслосида узої єтириб їолар, сєнгра їєзўаларкан, гуноікорона илжайиб, бу сєзларни яна такрорларди. Виждони уни сира тинч їєймас, юраги эса іар іолда виждонига іамоіанг урарди.

Колумбус шаіри іам таркибига кирган округдан штат конгрессига уч марта ва Їєшма Штатлар сенатига икки марта сайланган бу одам шу пайтгача уйланмаганди. Ёшлигида бир їизни жиддий севиб їолган илло севгисининг охири никоіга бориб таїалмаган экан, бунда Брэндернинг гуноіи йєї эди. Кєнглига ёїїан хоним кутишни истамаган, Брэндер эса рєзўорни тебратадиган мавїега эга бєлмої учун кєп іаракат їилиши лозим эди.

Бєйдор, келишган, кенг елкали Брэндер бир кєришдаёї одамларда іурмат уйўотарди. Талай аччиї-чучукни тотган, бошидан кєп нарсалар єтган бу одамнинг фаросатли кишиларда эітиром уйўотадиган нимасидир бор эди. Єзи кєнгилчан ва илтифотли киши сифатида танилган, сенатдаги іамкасблари эса, осмондаги юлдузни олиб беролмайди-ю, лекин жуда ёїимтой одам, деган фикрда эдилар.

Сенатор Брэндер єшанда Колумбусга зил кетган сиёсий обрєсини мустаікамлаш маїсадида келганди. Конгрессга бєлган кейинги сайловда сенатор партиясининг омади келмади. Єзи етарлича овозга эга бєлиб, яна їайтадан сайланса бєларди, бирої бунинг учун унча-мунча сиёсий чапдастлик зарур эди. Ундан бошїа шуіратпарастлар іам бор эди-да, ахир. Бемалол олти-етти номзод топилар, уларнинг іар бири Брэндернинг єрнини жон-жон деб эгалларди. Брэндер іозирда єзидан нималар талаб їилинишини жуда яхши тушунарди. Раїиблари уларни осонликча енгишолмайди, мабодо енгганларида іам, дерди єзича Брэндер, президент чет элдаги бирорта дипломатик мартабани топширса керак, албатта.

Іа, сенатор Брэндерни тєла маънода иши юришган одам деса бєларди, бирої шунга їарамай, єзига нимадир етишмаётгандай сезарди. Кєнгли тилаган ишларни бажаришга улгурганича йєї-да. Мана эллик иккига кирди, мєътабар, іурматли ва таниїли арбоб сифатида шаънига доў тушмади, бирої битта боши иккита бєлмади. У беихтиёр равишда ёнида єзини азиз биладиган бирорта одами йєїлигини їайта-їайта єйларди. Гоіо хонаси кєзига жуда іувиллаган кєринар, шундай пайтларда єзидан-єзи нафратланарди:

«Эллик йил-а! – бот-бот кєнглидан єтказарди у. – Ёлўиз, бутунлай ёлўизман…»

Брэндер хонасида єлтирган єшал шанба оїшомида эшиги оіиста таїиллади. Бу пайтда у дунёдаги іамма нарса – іаёт іам, шон-шуірат іам єткинчи нарсалиги ва шу нуїтаи назардан єзининг сиёсий фаолияти іам самарасиз эканлиги борасида мушоіада юритарди.

«Бирорта мавїени эгаллаш учун їанчалик уринамиз, – дерди у ичида. – Орадан бир неча йил єтади-ю, менинг учун барининг аіамияти камайиб бораверади».

У їєзўалиб, эшик очаркан, Женнини кєрди. Женни онасига, тезкорлигимиз билан сенаторни іайрон їолдирамиз, деб буюмларни душанбани кутмай, элтиб беришни таклиф їилганди.

– Киринг, – сенатор шундай дея Женнига илгариги сафаргидай йєл берди.

Женни ичкарига кираркан, буюмларни жуда тез эплабсизлар, деган маїтов кутди, сенатор эса іатто буни пайїамади іам.

– Хєш, ойимїиз, – деди у. – Аіволларингиз їалай?

– Жуда яхши, – жавоб їилди Женни. – Ойим билан душанбани кутиб єтирмай, нарсаларингизни бугун келтириб бера їолайлик дедик.

– О, бу менга бари бир, – деди Брэндер бепарво. – Анави ерга, стулга їєя їолинг.

Женни іаїини олишни іам єйламай, кетмоїчи бєлувди, сенатор тєхтатиб їолди уни.

– Ойингиз яхши юрибдиларми? – хушфеъллик билан сєради сенатор.

– Яхшилар, – Женни шунчаки жавоб їилди.

– Єтиринг, – сенатор гапида давом этди. – Сиз билан суібатлашмоїчиман.

Їиз ёнида турган столга чєка їолди. Сенатор сал томої їириб олди-да, гапида давом этди:

– Синглингиз нима билан оўрувди?

– Їизамиї чиїїан, – тушунтирди Женни. – Биз тузалмаса керак, деган хаёлга іам борувдик.

Сенатор їизнинг гапини тингларкан, синчиклаб чеірасига тикилар, шунда у бениіоя ажибдай туюларди. Їизнинг кийими хароб, унинг мавїеи баландлигига іаваси келарди. Сенатор бадавлатлиги ва іашаматда яшаётганидан уялиб кетди. Таїдир шунчалар осмонга кєтариб їєйган бєлса на чора!

– Синглингиз тузалиб їолганига хурсандман, – деди сенатор мулойим. – Отангиз нечадалар?

– Эллик еттида.

– Тузаляптиларми?

– Іа, сэр, єрнидан туряпти-ю, іозирча уйдан чиїаётгани йєї.

– Ойингиз касбини шишасоз деганди, шекилли?

– Іа, сэр.

Брэндер маіаллий шишасозлик саноати тангликни бошидан кечираётганини биларди, бу охирги сиёсий компаниянинг оїибатларидан бири эди. Герхардтларнинг аіволи чиндан іам жуда оўир бєлса керак.

– Ука ва сингилларингиз іаммалари мактабга боришадими?

– І-іа, сэр, – Женни тутилиб жавоб бери. Укаларидан бирининг оёї кийими титилиб кетганидан мактабга боролмаслигини айтишга уяларди. У тили ёлўонга борганидан хижолат тортарди.

Сенатор бир даїиїа єйга ботди: сєнгра їизни ортиїча тутиб туришга баіонаси йєїлигига аїли етди-да, єрнидан туриб, унга яїин келди. Кармонидан бир неча їоўоз пул чиїарди-да, биттасини Женнига узатди.

– Мана, олинг, – деди у. – Ойингизга беринг, эітиёжи учун ишлатаверсин.

Женни саросимада пулни олди. Сенатор їанча берганийкин, деб кєриш хаёлига іам келмади. Бу ажойиб одамнинг іузурида, іашамат масканида гангиб їолганидан       нима їилаётганини іам яхши билмасди.

– Раімат, – деди у. – Їайси куни нарсангизга келишимизни айтасизми?

– Іа, іа,– жавоб їилди у. – Душанба кунлари келинглар. Душанбада кечїурун.

Женни хонадан чиїїанидан кейин сенатор єйчан іолда эшикни ёпди. Унинг бу одамларга їизиїиши бошїача эди.

Шубіасизки, камбаўаллик билан гєзаллик бирлашиб кетган, одам бунга лоїайд їараши мушкул. У креслога єтириб, Женнининг келиши баіонасида ширин хаёлларга берилди. Бу оилага їарашса бєлмасмикин?

– Улар їаерда туришини билиш керак, – сенатор ахийри шунга жазм этди.

Женни кейинги іафталарда сенаторнинг кирини олиб кетгани мунтазам їатнаб турди. Сенатор Брэндернинг унга їизиїиши тобора ортди ва кєп єтмай Женнидаги тортинчоїлик ва єнўайсизликни бартараф їилишга муваффаї бєлди. Їисман, гаплашганида їизни оддийгина Женни деб атай бошлагани іам иш берди. Бу іол Женни учинчи бор келганида бошланди ва шундан кейин сенатор деярли ихтиёрсиз равишда кєпрої їизнинг исмини айтиб, муомала їила бошлади.

Сенатор їизга нисбатан оталарча муносабатда бєляпти, дейиш їийин эди, чунки Брэндернинг бу нарса їєлидан келмасди. Бирої у Женни билан гаплашганида єзини негадир жуда навїирон сезар ва кєпинча ёшлигимни іали йєїотмаганимни наіотки сезмаса, деб єзига-єзи савол берарди.

Женнини бу одамнинг бадавлат ва дабдабали яшаши, гарчанд їиз буни тєла тушуниб етмаса-да, – Брэндернинг єзи мафтун этганди. Бунаїа сержозиба одамни умри бино бєлиб учратмаганди. Брэндерга їарашли нарсаларнинг бари гєзал, їилган ишларининг бари олижаноб, демак, іурматга лойиї эди. Женнига їаёїдандир (эітимол немис ота-боболаридандир) буларнинг барини тушуниш ва їадрлаш їобилияти єтганди. Худди мана шу одамдай яшаш лозим. Женнига, айниїса, бу одамнинг олижаноблиги ёїарди.

Женни сенаторга іавас їилишни їисман онасидан єрганганди. Онасида эса іиссиёт идрокдан устун турарди. Женни унга єн доллар олиб келганида миссис Герхардтнинг юраги їої ёрилгудай бєлди.

– Бунинг їанчалигини кєчада кєрдим, холос, – деди Женни. – У ойингга бер, деганди.

Миссис Герхардт пулни олиб, кафтида авайлаб тутаркан, сенаторни – унинг келишган їадди-басти ва илтифотли муомаласини аниї кєз олдига келтирди.

– Їандай одам-а! – деди у. – Сахийлигини їаранг-а! Миссис Герхардт єшал оїшом ва эртасига афсоналардагидай бадавлат сенаторни, унинг бениіоя яхши ва олижаноб эканлигини гапиришдан бєшамади. Кир ювишга келганда эса сенаторнинг буюмларини ишїалайвериб илма-тешик їилиб юборишга сал їолди, у іар їанча іаракат їилса іам камдек туюлди назарида. Эри эса іеч нарсани билмаслиги керак эди. У єлгудай тєўри одам бєлганидан, іар їанча їийналмасин, хотини єзи ишлаб топмаган пулни олишга кєндириши осон эмасди. Миссис Герхардт шу сабабдан унга іеч нима демади-да, кутилмаган бу бойликни сезмай їєя їолсин, деб пулга ими-жимида нон билан гєшт ола бошлади.

Улар жуда їалинлашиб кетишди. Брэндер бир куни Женнига пардоз столида турган сурат їєядиган кичкина чарм рамка ёїиб їолганини сезиб, бу нарсани таїдим їилди. Женни іар сафар келганида сенатор бирор баіона топиб, пича ушлаб їоларди. У кєп єтмай бу ёшгина, ювош їиз муітожликда яшаётганидан ўоятда эзилганини ва камбаўаллигидан уялаётганини тушуниб олди. Сенатор бундан росмана таъсирланар ва їизнинг эскирган кєйлагию мазаси кетган пойабзалига їараркан, єзига-єзи нафсониятига тегмай їандай їилиб їарашсам бєларкин, дерди.

У кєпинча бирор кун кечїурун їизнинг кетидан бориб, оиласи їандай шароитда яшаётганини кєришни хаёл їиларди. Єзи кимсан, Їєшма Штатлар сенатининг аъзоси, бу одамлар эса шаіарнинг бирорта хароб чеккасида яшашса керак. Шу сабаб сенатор бу фикрни хаёлидан чиїариб ташлади – оїиллик ваїтинча устун келиб, єйлаган режасини кетга сурди.

Сенатор Брэндер декабрнинг бошида уч іафтага Вашингтонга їайтди ва миссис Герхардт билан Женни кунлардан бирида унинг кетиб їолганини билиб, іайрон бєлишди. Сенатор она-болага хизматлари учун іафтасига камида икки, гоіида беш доллар іам тєларди. Сенатор кетса бу оиланинг даромадига катта путур етказишини хаёлига келтирмаган бєлса бордир. Бошїа иложи бєлмаганидан кейин оила бир амаллаб їозонини їайнатиб турди. Герхардтнинг єзи іам анча тузук бєлиб їолганди. У анча-мунча фабрикаларни айланиб иш тополмади, шундан кейин їєлига арра билан айри олиб, уйма-уй юриб, одамларга єтин їилиб беришга киришди. Иш кєп эмасди, аммо Герхардт єзини аямай, амал-таїал билан іафтасига икки, гоіида эса уч доллар топиб турарди. Бу пул хотинининг топгани ва Себастьян келтириб турган маош билн фаїат нонга етарди, холос.

Рождество байрами яїинлашаётганидан Герхардтларга муітожликнинг алами жуда єтарди. Немислар рождество байрамини жуда дабдабали єтказишни яхши кєришади. Єша кунлари ота-оналар иложи борича єзларини кєрсатадилар. Улар болалар їувончини баўоят їадрлайдилар ва кичкинтойларнинг яйраб– Яшнашлари, єйинчоїлар єйнашларига іаракат їиладилар. Герхардт кенжатойи Вероникани совўалар билан хурсанд їилиб, кєнглини кєтаришни жуда іам истарди. Нега деганда бола бечора їанча оўриб ётди! Болаларнинг іар бирига биттадан пойабзал, єўилларига їишки їалпої, їизларига чиройли кєйлак олиб берсам, дерди. Болалар бултур рождество байрамида єйинчої ва ширинликлар олишганди. Герхардт рождество байрамининг їорли тонги отганида дастурхонда болалар хуш кєрадиган нарсалар бєлмаслигини єйлаб, изтиробга тушарди.

Миссис Герхардтга келганда эса, унинг не куйларга тушаётганини тасвирлагандан кєра тасаввур їилган осонрої. Буларнинг барини єйлаб, жуда эзилар, тобора яїинлашаётган байрам куни іаїида эри балан гаплашишга іам мажоли йєї эди. Бир тонна кємир сотиб олиб, бечора Жоржни іар куни кємир омборига їатнашдан їутїариш маїсадида пул тежаб, уч доллар пул йиўиб їєйганди. Мана энди, шу пулни рождество совўаларига сарфламоїчи бєлди. Герхардт ота іам байрамга атаб єзича икки доллар жамўарган ва їийналиб їолганда бериб, хотинимни оз бєлса іам тинчлантириб, суюнтираман, деган ниятда эди.

Байрам арафасида бу йиўилган арзимас беш доллар юї іам бєлмади. Шаіарда байрам тараддуди бошланганди. Баїїолчилик дєконлари найзабарглар билан безатилганди, єйинчоїлар ва їандолатлар сотиладиган магазинлардан кєз їамашарди. Бу ерда Санта-Клаус їорбобонинг бисотидан жой олишга арзийдиган іамма нарса бор эди. Ота-оналар іам, болалар іам улардан кєз узишолмас, бирлари їєллари їисїаликларидан эзилиб їарашса, бирлари бениіоя завї ва бу хазиналарни їєлга киритиш истаги билан боїардилар.

Герхардт болалари олдида кєп марта:

– Бу йил Їорбобо жуда камбаўал. У кєп совўа олиб келолмайди, – деганди.

Бирої энг камбаўал болани іам бунга ишонтириб бєлмайди. Герхардт, шундай деб огоілантиришига їарамай, іар сафар байрам яїинлашаётганини эшитганида болаларининг кєзи ёниб кетишини кєрарди.

Рождество байрами сешанбага тєўри келди. Байрам арафасида, душанбада єїиш бєлмади. Миссис Герхардт меімонхонага кетатуриб, Жоржга эртасига іам етадиган їилиб кєпрої кємир келтиришини тайинлади. Жорж єша заіотиёї иккита синглисини ёнига олиб, депога жєнади. Бирої кємирнинг таги камлигидан саватларини тєлдиргунларича анча-мунча ваїт кетди ва кечїурунга бориб озгина нарсалик бєлишди.

– Кємирга бордингми? – миссис Герхардт меімонхонадан келибої шу гапни айтди.

– Бордим, – жавоб їилди Жорж.

– Эртага етадими?

– Менимча етади.

– Юр, бориб кєрай-чи.

Миссис Герхардт чироїни олди-да, икковлари кємир тєкилган омборга чиїишди.

– О, худойим! – хитоб їилди миссис Герхардт. – Бу жуда оз-ку! Іозирої бориб яна олиб кел.

– Іо-о, – деди Жорж лабини чєччайтириб. – Мен бордим-ку, энди Басс борсин.

Басс ишдан роппа-роса олтидан чорак єтганда келиб, шаіарга бормоїчи бєлиб, ювиниб-кийинаётган эди.

– Йєї, – деди миссис Герхардт. – Басс кун бєйи ишлади. Єзинг боришинг керак.

– Боргим келмаяпти, – тєнўиллади Жорж.

– Жуда яхши, – деди миссис Герхардт. Мабодо эртага ёїадиган нарсамиз бєлмаса, нима їиламиз?

Она-бола ичкарига їайтиб киришди, бирої бу гап Жоржнинг нафсониятига текканидан энди у тинчгина кетолмасди.

– Басс, сен іам юр, – деди у остонадаёї акасига.

– Їаёїїа єзи?

– Кємирга.

– Ана холос, жавоб їилди Басс. – Мени ким деб єйлаяпсан?

– Бєлмаса мен іам бормайман, – Жорж єжарлик билан бош чайїади.

– Нимага бугун кємир термадинг? – деб сєради акаси кескин. Кун бєйи бєш эдинг-ку.

– Э-э, тердим – деди Жорж. – Кємир єзи жудаям оз. Йєї бєлса їаердан оламан?

– Яхши термагансан, дурустрої іаракат їилиш керак эди.

– Нима гап єзи? – сєради ичкарига їадам їєйиши биланої Жоржнинг шумшайиб ва ўимрайиб турганини кєрган Женни.

– Басснинг мен билан кємирга боргиси келмаяпти.

– Єзинг кундузи іеч нима термовдингми?

– Тердим, ойим кам деяпти.

– Мен бораман сен билан, – деди Женни. – Биз билан борасанми, Басс?

– Йєї, – деди навїирон олифта совуїїина їилиб. У галстук боўлаётганида халаїит беришаётганидпн жаіли чиїаётган ди.

– У ерда кємирнинг єзи йєї, – деди Жорж. – Мен борганимда кємирли платформа йєї эди.

– Бєлгандир-э! – хитоб їилди Басс.

– Йєї эди, – такрорлади Жорж.

– Тортишмай їєя їол, – деди Женни. – Саватни ол, кетдик, бєлмаса кечикамиз.

Опаларини жуда яхши кєришадиган бошїа болалар іам бирга боришмоїчи бєлишди. Вероника саватчани, Марта билан Уильям челакни, Жорж кийим солинадиган катта саватни олди. Буни Женни икковлари тєлдиришиб, бирга кєтариб келишлари лозим эди.

Шунда синглисининг аіволни яхшилашга іозирлиги таъсир їилган ва іамон унга акалик меіри саїланиб їолган Басс таклиф їилди:

– Гап бундай, Жен. Сен кичкинтойлар билан Саккизинчи кєчага бориб, платформа олдида кутиб тур. Мен іам єша ёїїа бораман. Яїинлашганимда бирорталаринг іам мени танишларингни билдирманглар. «Жаноб, маріамат, бизга озрої кємир тушириб берсангиз!» денглар, холос. Мен платформага чиїиб, керагича ташлайман. Тушундиларингми?

– Яхши, – деди Женни жуда хурсанд бєлиб. Улар їор їєйнидаги зулматга чиїиб, темир йєлга жєнашди. Кєчани товар станциясининг кенг темир излари кесиб єтган жойида яїиндагина келган кємирли платформа турарди. Болалар єзларини вагонлардан бирининг панасига олишди. Улар акаларини кутиб турганларида Вашингтондан тезюрар поезд келди. Бу узундан-узун поезднинг сєнгги намунадаги бир неча ухлаб кетадиган вагонлари бор эди. Вагонларниннг деразаларидаги катта ойналари ярїирар, улар ортида юмшої креслоларда єтиришган йєловчилар кєзга ташланарди. Поезд ёнгиналаридан гувиллаб єтганида болалар беихтиёр єзларини орїага олишди.

– Узунлигини їара-я! – деди Жорж.

– Їани энди шунаїа поездда кондуктор бєлсам! – Уильям хєрсиниб їєйди.

Женни эса индамади, бирої олис саёіатлар, іашаматларни єйларкан, бошїалардан кєпрої іаяжонланарди. Бой одамларнинг іаёти жуда гєзал бєлса керак-а!

Олисда Себастьян кєринди. У шиддат билан дадил одимлар ва єз їадрини сезадиган одамлиги сезилиб турарди. Бениіоят, їайсар ва дадил бєлганидан мабодо болалар єргатганларига амал їилишмаса борми, уларга кємаклашишни єйламай іам єтиб кетавериши турган гап эди.

Марта іар бир ишга жиддий їарайдиган бєлганидан акаси айтганидай:

–Жаноб, бизга озгина кємир ташлаб юборинг! – деб чийиллади.

Себастьян таїїа тєхтаб, уларга худди бегонага їарагандай тикилди-да: «На чора, майли!» деганича платформага чиїди. У баўоят эпчиллик билан іамма саватлар тєладиган кємир ташлаб берди. Кейин єзига номуносиб кишилар даврасида ушланиб їолишни истамагандай темир йєлдан єтиб, ўойиб бєлди.

Болалар їайтишда яна битта жентельменни учратишди. Бу киши бошига цилиндр, устига зєр плаш кийганди. Женни уни даріол таниди. У іозиргина Вашингтондан їайтган сенатор Брэндернинг єзгинаси эди. У іозиргина болаларнинг кєзини єйнатган тезюрар поездда келган, оёўининг чигалини ёзмоїчи бєлиб, кичкина саквояжини кєтарганича меімонхонага кетаётганди. Шунда у Женнини кєриб їолгандай бєлди:

– Сизмисиз, Женни? – у яхширої кєриш учун їадамини секинлатди.

Женни сенаторни ундан олдинрої таниганидан:

– Вой, бу жаноб Брэндер-ку! – деди-ю, саватнинг боўичини їєйиб, укаларига кємирни уйга элтишларини айтди-да, єзи їарши томонга чопди.

Сенатор Брэндер унинг кетидан бориб, икки-уч марта:

– Женни, Женни! – деб чаїирса іам, уринишлари беіуда кетди. У їизга етиб олишдан умидини узиб, нега їочишга мажбур бєлганини бирдан фаімларкан, уялтиргиси келмай, орїасига бурилди-да, болалар кетидан юрди. Шунда, бу їизни іар сафар кєрганидай, яна бир бор у билан єзи орасида катта фарї борлигини сезди. Мана, єзи – сенатор, бу болалар эса темир йєлда кємир териб юришибди. Эртанги байрам буларга їанаїа їувонч баўишлайди. Брэндер ачиниб, яхши ният билан болалар изидан бораркан, улар харобгина уйга кириб кетишганини кєрди. Сенатор кєчани кесиб єтди-да, єзини їор босган дарахтлар панасига олди. Уйнинг іовлига їараган деразаларидан сарўимтир шуъла тушиб турарди. Іаммаёїни їор босганди. Омборхонадан болалар овози келарди. Шунда Брэндернинг миссис Герхардтга кєзи тушгандай бєлди. Пичадан кейин кимдир ён томондаги эшикдан сирўалиб єтгандай туюлди. Сенатор уни таниди. Юраги уриб кетди-да, іаяжонини босишга уриниб, лабини тишлади. Кейин шартта орїасига бурилиб, нари кета бошлади.

Шаіарнинг энг катта баїїолларидан бєлган Мэннинг исмли киши Брэндернинг яїин тарафдори бєлиб, сенатор билан танишлигидан ўурурланиб юрарди. Сенатор Брэндер унинг уйига йєл оларкан, баїїолни бошигача ишга кємилган іолда учратди.

– Мэннинг, – деди у, – бугуної менинг бир топшириўимни бажаролмайсизми?

– Бєлмаса-чи, сенатор, албатта! – деди баїїол. – Їачон їайтдингиз? Сизни кєрганимдан жуда хурсандман. Хизматингизга тайёрман.

– Саккиз кишилик – ота-она ва олти боладан иборат оилага байрам совўалари учун лозим бєлган нарсалардан танланг: арча, озиї-овїат, єйинчоїлар… хуллас, єзингиз тушунасиз…

– Албатта, албатта, сенатор.

– Харажатнинг юзига їараманг. Іаммасини мєл-кєл їилиб жєнатинг. Сизга турар-жойлаарини ёзиб бераман, – деди сенатор ва їєйин дафтарчасини чиїарди.

– Іаммасини бажонидил бажараман, сенатор, – гапида давом этди Мэннинг. – Бажонидил. Сиз доимо олижанобсиз.

– Яхши, яхши Мэннинг, – деди сенатор єзининг давлат арбоби эканлигини унутмаслик учун шунчаки їовоўини солиб. – Барини зумда жєнатинг-да, іисобини менга юборинг.

– Бош устига, – терисига сиўмай кетган савдогарнинг бундан бошїа сєзга тили келмасди.

Сенатор кєчага чиїди, эр-хотин Герхардтлар эсига тушди-да, пойабзал ва тайёр кийимлар магазинига кирди. Нечанчи размердаги ва їанаїа номерли буюмлар зарурлигини билмаганидан алмаштирса бєладиган їилиб буюртма берди. Буни іам битирганидан кейин меімонхонага їайтди.

«Кємир териб юришибди-я… – сенатор їайта-їайта єйларди. – Шунчалик эътиборсиз эканман-а. Энди уларни сира унутмаслигим керак».

IV БОБ


Женни сенаторни кєрганида єзини хароб сезганидан їочиб кетганди. Сенатор у іаїда яхши фикрда эди, Мана энди, уни бундай тубан машўулот устида кєриб їолди, їиз ана шундан ор їиларди. Женни соддадиллигига бориб, сенатор єзимга эмас, бошїа бирор нарсамга їизиїяпти, деб єйларди.

Уйга їайтиб келганида укалари унинг їочиб кетганини гапириб єтиришарди.

– Сенга нима бєлди єзи? – деди Жорж опаси ичкарига кирганида.

– Іеч нима, – деди Женни ва шу заіотиёї ойисига тушунтирди: – Жаноб Брэндер єтиб кетаётган экан, бизни кєриб їолди.

– Шунаїа дегин? – миссис Герхардт іайїириб юбораёзди. – Демак, їайтиб келибди-да. Сен нимага їочдинг, эси паст?

– Мени кєрмай їєяїолсин, дедим-да.

– Эітимол сени таниёлмагандир іам, – деди ойиси юраги увишиб.

– Йєў-э, таниди, – шивирлади Женни. – Мени уч марта чаїирди.

Миссис Герхардт бош чайїади.

– Нима бєлди? – жаноб Герхардт она-боланинг гапларини эшитиб, нариги хонадан чиїиб келди.

– Іеч нима, – деди хотини. У сенатор яхшилик їилаётганини эрига тушунтиришни хоіламасди. – Кємир олиб келишаётганида їандайдир бир одам Женнини бошїа биттаси билан адаштирибди.

Єшал оїшомнинг єзида, хуфтон палласида сенатор буюрган рождество совўалари іам келиб їолиб, хонадондагиларнинг іам юраклари їої ёрилаёзди. Баїїолчилик магазинининг соявон араваси эшиклари олдида тєхтаб, барваста дастёр совўаларни ичкарига олиб кира бошлаганида, эр-хотин єз кєзларига ишонишмади. Дастёрни, адашяпсиз, деб ишонтиришолмаганидан кейин їувона-їувона совўаларни кєришга тушишди.

– Сира хавотир олманглар, – деди дастёр ишонч билан. – Мен нима їилаётганимни биламан. Фамилиянгиз Герхардт, тєўрими? Демак, булар сизларники бєлади.

Миссис Герхардт жойида єтиролмай, хаяжонланганича їєлларини бир-бирига ишїалаб:

– Хєш, бу ажойиб эмасми! – дегани-деганди.

Герхардт эса номаълум валинеъматнинг сахийлигини єйлаганида кєзига ёш келди, буни єзи кєп йиллар хизматини їилган ва муомаласи яхши бєлган йирик фабрикантнинг яхшилигига йєярди. Миссис Герхардт кутилмаган бу хурсандчиликнинг іаїиїий сабабчисини билиб турганидан єлгудай хурсанд бєлса іам дамини чиїармасди. Женни эса бу кимнинг иши эканлигини зумда фаімлаганди.

Рождествонинг эртаси куни Брэндер меімонхонада миссис Герхардтни кєрди. Женни уй ишларига їараб їолганди.

– Аіволингиз яхшими, миссис Герхардт? – деди cенатор їєл чєзаркан, мулойим оіангда. – Байрамни яхши єтказдингларми?

Шєрлик миссис Герхардт сенаторнинг їєлларини тортинчоїлик билан їисаркан, кєзлари зумда ёшга тєлди.

– Бєлди, бєлди, – деди сенатор їєл чєзаркан, мулойим оіангда. – Байрамни яхши єтказдингларми?

Шєрлик миссис Герхардт сенаторнинг їєлларини тортинчоїлик билан їисаркан, кєзлари зумда ёшга тєлди.

– Бєлди, бєлди, – деди сенатор миссис Герхардтнинг елкасига їоїиб. – Йиўламанг. Мендан ювишга оладиган нарсаларингизни унутманг.

– Унутмайман, сэр! – деди миссис Герхардт.

У яна нимадир демоїчи бєлди, бирої сенатор нари кетиб їолганди.

Жаноб Герхардт энди меімонхонада турадиган ажойиб сенаторнинг серилтифотлигию кийимларини ювдиришга анча-мунча пул тєлаши іаїида доимо эшитиб турарди. Бу соддадил, заіматкаш жаноб Брэндернинг жуда яхши ва олижаноб инсонлигига лаїїа ишонди-їєйди.

Женнининг єзи іам шундай єйлар ва сенаторга їойил їолиб юрарди.

Женни тобора очилиб, кєркамлашиб бораётганидан ёнидан єтган кимса бир їарамай иложи йєї эди. Бєйдор, їадди-їомати келишган эди. Устига узун кєйлак кийиб, аъёнлардай ясан-тусан їилса борми, сенатордай салобатли кишига муносиб жуфт бєла оларди. Ажойиб кєзлари ниіоятда тиниї, ранги іам жойида, оппої тишлари бир текисда эди. Бунинг устига, аїлли, сезгир ва жуда кузатувчан эди. У фаїат тарбия ва єзининг тобелиги, бировга їарамлигини сезадиган одамга етишмайдиган дадилликка муітож эди. Бировларнинг нарсаларини ювиш, єшаларни элтиб бериш ва озни аъло кєриш зарурати їизнинг їєл-оёўини боўлаб їєйганди.

Женни эндиликда меімонхонага іафтада икки марта келиб турарди. Сенатор унга яхши ва ширин муомала їилар, Женни іам яхши гапини аямасди. Брэндер Женнига, ука ва сингилларига кичикрої совўа бериб турар, доимо бемалол ва самимий гаплашарди, шу боисдан пировардида жуда яїин бєлиб їолишди, їиз сенаторни катта одам эмас, балки олижаноб дєст єрнида кєра бошлади. Бир куни Брэндер Женнидан єїишга майлингиз їалай, деб сєраб їолди. У їиз яхши мактаб кєрса янада очилиб кетади, деган нарсани хаёлидан єтказганди. Ниіоят, бир куни кечїурун у Женнини ёнига чаїирди:

– Буёїїа келинг-чи, яїинрої, Женни.

Їиз яїин келганида Брэндер бирдан їєлидан ушлади.

– Їани Женни, – деди сенатор їизнинг кєзларига хушчаїчаї ва синовчан тикилиб, – мен іаїимда їанаїа фикрдасиз?

– Билмайман, – деди Женни уялганидан кєзини четга олиб їочиб, – нимага сєраяпсиз?

– Йєї, биласиз, – эътироз билдирди сенатор. – Мен іаїимда їандайдир фикрингиз бор. Єшанинг їанаїалигини айтинг.

– Іеч їанаїа фикрим йєї, – їиз соддадиллик билан жавоб їилди.

– Унаїамас, бор, – такрорлади сенатор. Їизнинг жавоб беришдан ошкора бєйин товлаётгани сенаторни завїлантирар ва їизиїишини оширарди. – Мен іаїимда бирор нарсани єйлашингиз керак-ку, ахир. Хєш, єша нима?

– Сизга ёїаманми-йєїми, деб сєраяпсиз, шундайми? – Женни келишган сенаторни янада улуўвор кєрсатиб турган ої оралаган їалин сочлари тепасидан боїаркан, очиїчасига сєраб їєя їолди.

– Іа, – жавоб їилди сенатор бироз бєшашиб.

Женни ноз-карашмани эплолмасди.

– Іа, менга ёїасиз, албатта, – деди Женни чиройли жилмайиб.

– Мен іаїимда бундан бошїа бирор нарсани єйламаганмисиз?

– Менимча, сиз жуда сахий одамсиз, – жавоб їилди Женни баттар тортиниб. У їєлини сенатор іалиям ушлаб турганини эндигина сезганди.

– Іаммаси шуми? – сєради сенатор.

– Бу камми іали? – Женни шундай деркан киприклари титраб кетди.

Сенатор Женнига тикилди, шунда їиз іам хушчаїчаї, дєстона, тикка боїїан эди, уни чуїур іаяжон босди. У їизнинг чеірасини унсиз єрганарди. Їиз эса, бу синовчан нигоінинг замирида нима ётганига унчалар тушунмаса іам, четга єгирилиб, їунишди.

– Хєш, менимча сиз ажойиб їизсиз, – деди сенатор пировардида. – Айтинг-чи, мен сизга ёїимтой одам бєлиб туюлмаяпманми?

– Туюляпсиз, – Женни тутилмай жавоб берди.

Сенатор кресло суянчиўига єзини ташлаб, бу гап жуда їизиї чиїїанидан кулиб юборди. Женни іам сенаторга їизиїиш билан їараркан, жилмайди.

– Нимага куляпсиз? – сєради Женни.

– Гапингизга-да. Кулишим керак бєлмасаям куляпман. Сиз мени зиўирча іам їадрламайсиз. Сизга мутлаїо ёїмасам іам керак.

– Йєї, ёїасиз, – деди Женни жиддий. – Сиз жуда яхшисиз.

Женнининг тєўри гапираётгани кєзларидан билиниб турарди.

– Хє-єш, – сенатор шундай дея їизни баўрига секингина тортиб, ёноўидан єпди.

Женни «вой» дея іайрат ва їєрїувдан їаддини ростлади.

Бу икковларининг муносабатларидаги янги бир нарса эди. Женни билан давлат кишиси єртасидаги тафовут бир лаізада йєїолди-їолди. Женни сенатордаги илгари єзи сезмаган жиіатларни пайїаганди. У зумда Женнига кєринди-їєйди. Энди сенатор Женнини аёлдай кєради, уни севиб їолган. Женни буёўига нима їилишни, єзини їандай тутишни билмасди.

– Сизни їєрїитиб юбордимми? – деди Брэндер.

Женни єзи іурмат їилишга єрганиб їолган бу одамга їаради-да, жилмайиб:

– Іа, їєрїитиб юбордингиз, – деди холос.

– Менга жуда іам ёїїанингиздан шундай бєлди.

Женни бир даїиїа єйлаб турди-да:

– Кетишим керак, – деди.

– Ана холос, – деди Брэндер нолигандай, – наіотки, шуни деб їочиб кетсангиз?

– Йєї, – Женни негадир єзини кєрнамак сезди, – кетмасам бєлмайди. Уйдагилар хавотир олишади.

– Мендан хафамасмисиз?

– Йєї, – деди їиз жиндай нозланиб. Сенатор илгари уни сира бундай їилганини кєрмаганди.

Женни сенаторни єзига мафтун їилиб олганини сезарди, бу эса жуда бошїача, ажойиб іол бєлганидан икковлари іам негадир іижил эдилар.

– Нимаики бєлмасин, сиз энди меникисиз, – деди сенатор єрнидан їєзўалиб. – Бундан буён сизга їарашиб тураман.

Женнига бу гап ёїарди. «У мєъжизалар іам ярата олади, – дерди ичида, – іаїиїий сеіргарнинг єзи!» Їиз уёї-буёўига аланглади, бундан буён янгича, ўаройиб іаёт бошланажагини єйларкан, суюнганидан боши гир-гир айланарди. Сенатор айтмоїчи бєлган гапларнинг іаммасига тєла тушуниб етмаганди-да. У яхши ва олижаноб бєлса ажаб эмас, ажойиб нарсалар совўа їилади. Бахтли бєлади, албатта. Женни іозирги аіволи беєхшовлигини пайїамаган ва сезмаган іолда сенаторнинг ич кийимлари солинган тугунни їєлига олди. Бу эса сенаторга їаттиї калтак бєлди.

«У іамманинг ич кийимини ташиб юрмаслиги керак», деб єйлади ичида сенатор. Женнига меіри товланиб, унга ич-ичидан ачиниб кетди. У їизнинг юзини бу сафар меірибон іомийдек кафтлари орасига олди.

– Іечїиси йєї, їизча, – деди у. – Бу ишларни умрбод їилмайсиз. Мен бирор йєлини топаман.

Шундан кейин уларнинг муносабати янада яхшиланди ва їуюїлашди. Женни яна келганида сенатор креслосининг бандига єтїазди-да, ота-онасининг аіволи, єзининг истак-орзуларини батафсил суриштирди. Сенатор їиз саволларига четлаб жавоб бераётганини, айниїса, дадасининг иши їанаїалигини айтмаётганини пайїаб їолди. У отаси уйма-уй юриб, єтин арралашини гапиришга їийналарди. Брэндер бунда жиддийрої гап борлигини гумон їилди-да, яїин орада Женнининг уйига бориб, тагига етмоїчи бєлди.

Брэндер їєли бєш дастлабки субіидамдаёї шундай їилди іам. Бу конгрессда їаттиї олишув бошланиб, Брэндер маўлубиятга учраганидан уч кун олдин бєлганди. Їолган уч кун ичида бирор нарса їилишнинг иложи йєї эди. Хуллас, Брэндер асони їєлга олди-да, Герхардтларнинг уйига їараб юрди. Ярим соатлардан кейин уларнинг эшигини їатъият билан таїиллатиб турарди.

Эшикни миссис Герхардт очди.

– Салом! – деди сенатор іушчаїчаї іолда. Миссис Герхардт саросимага тушганини сезиб, їєшимча їилди: – Кирсам бєладими?


Страницы книги >> Предыдущая | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 | Следующая
  • 0 Оценок: 0

Правообладателям!

Это произведение, предположительно, находится в статусе 'public domain'. Если это не так и размещение материала нарушает чьи-либо права, то сообщите нам об этом.


Популярные книги за неделю


Рекомендации