Электронная библиотека » Теодор Драйзер » » онлайн чтение - страница 3

Текст книги "ЖЕННИ ГЕРХАРДТ"


  • Текст добавлен: 26 июня 2023, 09:40


Автор книги: Теодор Драйзер


Жанр: Современная русская литература, Современная проза


сообщить о неприемлемом содержимом

Текущая страница: 3 (всего у книги 22 страниц)

Шрифт:
- 100% +

Бу меірибон аёл ажойиб меімонни кєрганида жуда довдираб їолди. Їєлини эски, серямої пешбандига оіиста артди-да, ахийри:

– Іа, іа, маріамат, киринг, – дея жавоб їилди.

Брэндер миссис Герхардтни хижолатга їєйганига ачинди.

– Безовта бєлманг, миссис Герхардт, – деди у. – Шунчаки єтиб кетаётиб бир кирай, дедим. Эрингиз тузукмилар?

– Раімат, соппа-соў, – жавоб їилди миссис Герхардт. – Ишга кетувди.

– Демак, иш топибди-да?

– Іа, сэр, – деди миссис Герхардт, у іам їизига єхшаб жаноб Герхардтнинг иши їанаїалигини айтишга ботинолмади.

– Болаларингиз іам соў-омон мактабга їатнашаётгандир, дейман?

– Іа, – жавоб їилди миссис Герхардт.

У пешбандини ечиб, хижолатда пайпаслаб єтирарди.

– Бу яхши. Женни їаерда?

Женни бу пайтда кийимларга дазмол босаётганди. У меімоннинг овозини эшитиб, дазмолни ташлаб, ётоїїа їочди-да, уёї-буёўига їарай бошлади. У уйда йєї, деган гапни айтиб, їочиб їолишимга имкон бериш ойимнинг аїлига келмайди, деб їєрїїанди.

– Уйда, – деди миссис Герхардт. – Іозир чаїираман уни.

– Нега мени уйда дединг? – Женни ойисидан секингина єпкаланди.

– Иложим їанча?

Она-бола сенаторнинг ёнига чиїишга ботинолмас, у эса бу пайтда хонани кєздан кечирарди. Сенатор бундай одамлар муітожликда яшашларидан эзилар, уларга їарашгиси келарди.

– Эртангиз хайрли бєлсин, – деди у Женни юрак ютиб хонага кирганида. – Аіволингиз яхшими?

Женни унга яїинлашди-да, їизариб їєл узатди. Сенаторнинг келганидан, азбаройи іаяжонга тушганидан тили калимага келмасди.

– Уйларингни бир кєрай деб киргандим, – деди сенатор. – Уйингиз ёмон эмас. Хоналарингиз нечта?

– Бешта, – жавоб їилди Женни. – Іаммёўимиз очиї-сочиї ётибди, кечирасиз. Эрталабдан бери дазмол їилаётувдик, шунга іаммаёї остин-устун.

– Тушунаман, – деди Брэндер мулойимлик їилиб. – Мени наіотки, буни тушунмайди, деб єйласангиз, Женни? Мендан уялиш керак эмас.

У іар гал Женни іузурига борганидагидек хотиржам ва дєстона гапираркан, бу Женнининг єзига келишига ёрдам берди.

– Мабодо яна бирор кун кириб єтсам, хижолат бєлманглар. Сизлардан хабар олиб тураман. Мен отангизни кєрсам девдим.

– Шунаїа денг, – деди Женни. – Уйда йєї эди-ку.

Булар гаплашиб турганларида Герхардт арра ва айрилари билан кєча эшигидан кириб келаверди. Брэндер уни кєрган заіотиёї їизига єхшашлигидан таниди.

– Ана, адашмасам, отангиз іам келдилар, – деди у.

– Ростданми? – дея Женни деразадан ташїарига їаради.

Гархардт хаёллари билан банд бєлганидан дераза олдидан їарамай єтди. Айрисини деворга тираб, аррасини михга илиб, ичкарига кириб келди.

– Онаси! – у немисчалаб чаїирди, хотини кєринмаганидан кейин эса эшикка яїин келиб, емакхонага мєралади.

Брэндер єрнидан туриб, кєришгани їєлини чєзди. Букчайган ва їотмадан келган немис яїинлашиб, нотаниш меімоннинг їєлини сиїаркан, синовчан тикилди.

– Бу менинг отам, жаноб Брэндер, – деди Женни. Сенаторга бєлган меіри шу топда тортинчоїлигидан устун келганди. – Дада, – бу киши меімонхонада турадиган жаноб Брэндер бєладилар.

– Исми-шарифларини ким дединг? – їайтариб сєради Герхардт їизига єгирилиб.

– Брэндер, – деди сенатор.

– Э-іа! – Герхардт немисларга сезиладиган талаффузда гапирди. – Касалдан їулоўим оўиррої бєлиб турдим. Хотиним сизни гапирувди.

– Кириб сизлар билан танишмоїчи бєлдим, – деди сенатор. – Хонадонингиз катталигини кєриб турибман.

– Іа, – деди оила бошлиўи. Ишга киядиган эски коржомаси эгнидалиги эсига тушиб їолиб, тезрої кетмоїчи бєлди. – Олти бола, іаммасиям оёї босиб кетган эмас. Манави катта їизим.

Шу пайт хонага хотини кириб келганди, Герхардт фурсатдан фойдаланмоїчи бєлди.

– Мени кечирасиз, борай. Аррам синиб їолиб, ишни ташлаб келувдим.

– Бемалол, – деди Брэндер такаллуф билан. У отасидан гап очилганида Женнининг нимага индамаслигини зумда тушунди. Брэндер їиз іеч нимани яширмасликка ботинишини маъїул кєрган бєларди, албатта.

– Гап бундай, миссис Герхардт, – деди у бека їаддини ўоз тутганича стулга чєкканидан кейин. – Бундан буён мени бегона санамасликларингизни истардим. Менга аіволингиздан батафсил гапириб берсангиз дейман. Женни іар доим іам гапиравермайди.

Женни унсиз жилмайди. Миссис Герхардт безовта іолда їєлини сиїарди.

– Яхши, – миссис Герхардт тортиниб, миннатдорона жавоб їилди.

Улар яна пича гурунглашганларидан кейин сенатор їєзўалди.

– Эрингизга айтинг, – деди сенатор, – душанба куни меімонхонага борсин. Унга ёрдам беришга іаракат їиламан.

– Раімат сизга, – миссисиз Герхардт хижолатда ўєлдиради.

– Энди кетмасам бєлмайди, – їєшимча їилди Брэндер. – Эрингизга боргин, дейиш эсингиздан чиїмасин.

– О, албатта, боради!

Брэндер чап їєлига їєлїопини кийиб, єнг їєлини Женнига узатди:

– Сизнинг энг яхши хазинангиз мана шу їиз, миссис Герхардт, – деди у. – Мен уни сиздан тортиб олиш ниятидаман.

– Усиз куним їандай єтишини іам билмай їолдим, – жавоб їилди онаси.

Сенатор бош ирўаб хайрлашди-да, чиїиб кетди. Унинг уйга їандай кирганини кєрган беш-олтита їєни-їєшнилар дераза эшиклари ва парда ортидан сенаторни їизиїиш билан кузатишарди.

Іаммани: «Бу ким бєлдийкин», деган савол їизиїтирарди.

– Менга берган нарсасини кєргин, – деди соддадил она їизига меімон кетидан эшик ёпилиши биланої.

Бу єн долларлик пул эди. Брэндер хайрлашаётиб, уни миссис Герхардтнинг їєлига секингина їистирганди.

V БОБ


Женни єзини сенатор олдида баўоят бурчли іисоблар ва мутлаїо табиий, унинг єзига ва оиласига їилаётган яхшилигини юксак їадрларди. Сенатор шу ерлик фабрикантнинг номига хат ёзиб, отасига берган эди, у Герхардтни ишга олди. Бу иш жуда ваіимали эмас – бор-йєўи тунги їоровуллик бєлса іам Герхардт яна ишга тушган, шунинг учун іам миннатдорчилигининг чеки йєї эди. Бу сенатор їандай меірибон ва сезгир одам-а, бунаїалар оламда бошїа топилмайди!

Миссис Герхардт іам сенаторнинг хаёлидан кєтарилмаганди. Брэндер бир сафар унга кєйлак юборди, бошїа гал рємол жєнатди. Сенатор бу яхшликларни бир чеккаси їарашиб туришни истаганидан, бир чеккаси кєнгли шуни тусаганидан їиларди. Миссис Герхардт эса буларнинг барини сенаторнинг яхшилигига йєярди, холос.

Женни бєлса… Брэндер бор іунарини ишга солиб, унинг ишончини їозонишга іаракат їиларди. Пировардида Женнининг сенаторга бєлган муносабати шунаїанги мураккаблашиб кетдики, бунинг їанаїалигини тушиниб олишнинг єзи іам іазил бєлмай їолди. Ёш ва іали іеч нимани кєрмаган Женни эса жуда содда ва бепарволигидан, одамлар нима дейишаркин, деган нарсани бир лаіза іам хаёлига келтирмасди. Брэндер їизнинг туўма тортинчоїлигини енгиб, меір билан єпган єша эсда їоларли ва бахтли кундан бошлаб икковлари янги іаётга їадам їєйишганди. Женни сенаторни дєст деб билар, сенатор єзини одми ва бемалол тутиб, одатдаги босиїлигидан їутула боргани сари їиз уни яхширої тушунарди. Улар яйраб кулишар, валаїлашар, сенатор ёшлик ва саодатнинг чароўон оламига яна їайтганидан чинакамига іузур їиларди.

Шунга їарамай, гоі-гоіида тєўри иш їилмаяпман, деган єйда безовта бєлар, бу нарса хаёлидан сира іам нари кетмасди. Кирчи хотиннинг їизи билан муносабатда іаддидан ошаётганини бугун-эрта бошїалар пайїашади. Женни сенаторнинг ич кийимларига келгани ёки тайёрини келтирганида хонасида єн беш-йигирма даїиїа, гоіида эса бир соат іам ушланиб їолиши катта хизматчининг назаридан четда їолмаган бєлса керак, албатта. Брэндер бу нарса меімонхонадаги бошїа хизматчиларнинг іам їулоўига етиши, миш-мишлар шаіарда іам ёйилиши мумкинлигини ва бунинг охири яхши чиїмаслигини тушунарди. Бирої бундай мулоіазалар іам эсини йиўиб олишга мужбур їилолмасди. У дам Женнига ёмонлик їилаётганим йєї-ку, деб єзини тинчитар, дам єзига-єзи кєнгил їєйган ягона одамимдан їандай маірум бєлай, дерди. Виждонан айтганда, Женнига яхшилик тиламаяптими, ахир?

Брэндер іар сафар шуларни єйларкан, Женнидан кечолмайман, деган фикрга келарди. Унинг бундан оладиган маънавий завїи їиздан воз кечганда тортадиган аламидан кам эмас-ку. Бу дунёда беш кунлиги борми-йєїми. Іаётда истаган нарсангга етишолмай єтиб кетсанг алам їилади-да.

Сенатор бир оїшом Женнини їаттиї баўрига босди. Бошїа сафар тиззасига єтїазди-да, Вашингтонда кечган кунларидан іикоя їила бошлади. Брэндер энди Женни келганида эркаламасдан ва єпмасдан сира кеткизмасди.

Шунга їарамай буларнинг бари заиф, мужмал уринишлар эди. Брэндер їизни їаттиї іуркитиб юборишни истамасди.

Женни эса соддадил їиз бєлганидан буларнинг баридан завїланарди. Іаётида жуда кєп янги, ажойиб воїеалар содир бєлаётганди. У содда, іали іеч нарсани кєрмаганидан бениіоя сезгир эди. Іали ишї-муіаббат нималигини билмаса іамки, машіур одам унга єзини яїин тутаётганидан їувонишга аїли-фаросати етарди.

Женни бир куни кечїурун сенаторнинг креслоси ёнида турганида унинг сочини силади, пешонасидан суриб їєйди-да, эрмакка чєнтагидан соатини олди. Унинг ажиб соддадиллиги сенаторни завїлантириб юборди.

– Соатингиз бєлишини хоілармидингиз? – cєради у.

– Бєлмасам-чи, – деди Женни хєрсиниб.

Брэндер эртасига заргарлик магазинига кириб, миллари чиройли тилла соат олди.

– Женни, – деди у їиз янаги сафар келганида, – сизга бир нимани кєрсатмоїчиман. Їаранг, соатим неча бєлганикин?

Женни сенаторнинг жилети чєнтагидан соатини оларкан, кєзлари чаїчайиб кетди.

– Бу сизнинг соатингиз эмас-ку! – хитоб їилди у іайрон їолиб.

– Іа, – деди сенатор їиз іайратга тушганидан завїланиб, – у сизнинг соатингиз.

– Меники! – хитоб їилди Женни. – Меники-я! Їандай яхши.

– Сизга ёїяптими? – сєради Брэндер.

Брэндер жуда хурсанд ва їизнинг завїланганидан маст эди. Женнининг чеіраси ёришиб, кєзлари чаїнарди.

– Бу сизнинг соатингиз, – деди у. – Таїиб юринг-у, йєїотиб їєйманг.

– Їандай яхшисиз-а! – деди Женни.

– Йєї, – Брэндер эътироз билдирди-да, їизнинг белидан їучиб, бунинг эвазига їанаїа илтифот кєриши мумкинлигини єйлаб їолди. Шундан кейин Женнини оіиста єзига тортган эди. У бєйнидан їучоїлаб, миннатдор іолда юзини юзига босди. Сенаторни іозирги дамда іеч бир нарса бундан ортиї хурсанд їилолмасди. У бундай іузурни кєп йиллардан бери орзу їилиб келарди.

Конгрессдаги єрин учун бєлган їаттиї курашлар туфайли бу роіатларга ваїтинча чек їєйилди. Сенатор Брэндер раїибларининг іаммасига жавобан іаёт-мамот жангига киришди. У єзига іамиша яхши муносабатда бєлиб келган їудратли темир йєл компанияси шундої іам хатарли раїибини зимдан жуда-жуда їувватлаётганини эшитиб, таажжубда їолди. Бу хиёнат уни довдиратиб їєйди, энди азбаройи тутаїїанидан ўазабини кимга сочишини билмасди. У гарчи єзини таїдир зарбаларига парво їилмаётгандай кєрсатса іам, їалби жароіатли эди. У кєпдан бери жуда кєпдан бери… маўлубият нималигини билмасди.

Женни єша кунлари эркакларнинг беїарорлиги нима эканлигини билди. У Брэндерни икки іафта кєрмади, кейин бир куни оїшомда єз партиясининг шу ерлик лидери билан бєлган суібати жуда ланж кечган сенатор їизни совуїдан-совуї їарши олди. Эшикни таїиллатганида сенатор їия очди-да, деярли єшїириб:

– Бугун кир-чир билан шуўулланишга ваїтим йєї. Эртага келинг, – деди.

Женни бунаїа совуї муомаладан боши їотиб, алам їилганича кетди. Нималарни єйлашни іам билмасди. Сенатор бир лаізанинг єзида Женни етишолмайдиган юксакликка чиїиб олган, уни энди безовта іам їилиб бєлмасди. Агар шуни хаёл їилган бєлса, Женнини дєстона муомаласидан іам маірум этиши мумкин. Бирої нега энди…

Сенатор ордан бир ёки икки кун єтганидан кейин сал пушаймон іам бєлди, бирої ишни тєўрилай олмади. Кири мутлаїо расмий іолда олиниб, яна єзига топширилди. У бошигача ишга шєнўиганича, то алам їиларли маўлубиятга учрамагунича іеч нарсани хаёлига келтирмади. Раїиби унга нисбатан иккита кєп овоз олганди. Брэндер ишнинг кети бунаїа бєлганидан жуда эзилди ва изтироб чекди. Энди у нима іам їила оларди?

Женни уни худди шундай алфозда кєрди. Єзи эса хушчаїчаїлик, умид ва іаёт завїининг бамисоли мужассами эди. Брэндер іар хил хаёлларга боравериб, адойи тамом бєлганидан їиз билан шунчаки кєнгил ёзиш учун гаплашди. Бирої єзи іам сезмаган іолда ўубори тарїаб, кєп єтмай тишининг оїини кєрсата бошлаганини пайїади.

– Эі, Женни, – деди у худди гєдакка гапиргандай, – сизнинг бахтингиз ёшлигингиз-да. Іаётдаги энг яхши, энг їимматли нарса ана шу.

– Ростанми?

– Іа, фаїат сиз буни іали тушунмайсиз. Буни одам доимо анча кеч тушуна бошлайди.

«Мен бу їизни севаман, – деди сенатор єшал оїшом єзига-єзи. – Ундан айрилишни сира іам истамайман».

Бирої таїдир сенаторга яна битта зарба іозирлаётганди. Меімонхонада, юмшоїрої їилиб айтганда, Женнининг оёї олиши бошїачарої, деган гап-сєзлар бєла бошлади. Кирчи хотиннинг їизи єз мавїеига тєўри келмайдиган ясан-тусан їила бошлайди-ю, бошїаларнинг назаридан їочиб їутулармиди?! Меімонхонадагилар Женнининг їєлида тилла соат кєришди. Катта хизматчи аёл меімонхонадаги гапларни їизнинг онасига етказди.

– Сиз билан гаплашмоїчиман, – деди у миссис Герхардтга. – Їизингизни энди кир кийимларга юборманг, меімонхонада іар хил гаплар юрибди.

Миссис Герхардт азбаройи гангиб їолиб, хафа бєлганидан бирорта сєз іам айтолмади. Женни онасига іеч нима айтмаган бєлса іам, миссис Герхардт жиддий гаплашишга арзийдиган бирор кори іол бєлганига ишонмасди. Сенатор Женнига соат олиб берганини эшитганида хурсанд бєлганидан єзини їєярга жой тополмаганди. Шунда бунинг учун їизнинг шаънига доў тушажаги хаёлига іам келмаганди.

Миссис Герхардт уйига жуда бєшашиб їайтди-да, бєлган гапни Женнига айтди. Женни эса айб иш їилганини бєйнига олмади. Бу ишларга мен бутунлай бошїача їарайман, деди. Бирої єзининг сенатор билан учрашувларини батафсил айтиб бермади.

– Бунаїа миш-мишлар тарїалгани їандай даішат-а! – деди онаси. – Унинг хонасида кєпрої їолиб кетишларинг ростми?

– Билмайман, – Женнининг виждони гарчи їисман бєлса-да, іаїиїатни эътироз этишга їистарди, – бєлса бордир.

– У сенга бєлмаўур нарсалардан сира гапирдими?

– Йєї, – жавоб їилди Женни. У Брэндер билан муносабатида ёмонрої бирорта нарса бєлишини хаёлига іам келтирмаганди.

Онаси Женнидан яна бироз суриштирганида борми, кєпрої нарсани билиб олган бєларди. Бирої єзининг тинчини кєзлаганидан гапни калтарої їилишдан хурсанд эди. Одамлар яхши одамга туімат їилишади, буни у билади. Женни салгина тентаклик їилган-да. Одамлар доим миш-мишларни тарїатиш пайида бєлишади. Тирикчилик бєлса тошдан їаттиї, їайси камбаўал їиз єзини Женнидан бошїача тута оларди? Миссис Герхардт шуларни єйларкан хєрлиги келди.

Пировардида сенаторнинг кирини олгани єзи борадиган бєлди.

Шундай їилиб, келаси душанбада унинг эшигини єзи таїиллатди. Женнини кєришга муштої бєлиб єтирган сенатор Брэндер їизнинг онаси келганини кєриб ажабланди ва хафсаласи пир бєлди.

– Женнига нима бєлди? – деб сєради у.

Миссис Герхардт, сенатор єзгаришни сезмаса керак ёки жилла бєлмаганда индамайди, деб умид їилганди. Шунинг учун іам нима деб жавоб їилишни билмади. У сенаторга соддагина ва ожизона їаради-да:

– Женни бугун келолмади, – деди.

– У касал-пасалмасми ишїилиб?

– Йєї.

– Буни эшитишдан хурсандман, – деди сенатор итоат билан. – Єзингиз яхшимисиз?

Миссис Герхардт сенаторнинг илтифотли саволларига жавоб бериб хайрлашди. Сенатор у кетгандан кейин єзига-єзи нима бєлдийкин-а, деб савол бериб, єйга толди. Бунаїа нарсалар хаёлини банд їилаётгани єзига іам ўалати туюларди.

Бирої шанба куни миссис Гархардт яна кийимларини олиб келганида сенатор нимадир бєлганини сезди:

– Нима гап єзи, миссис Герхардт? – деб сєради у. – Їизингизга бирон нарса бєлдими?

– Йєї, сэр, – жавоб їилди миссис Герхардт іаяжонланганидан тутилиб їолиб. – У… уни іар хил гап-сєзлар їилишди… – деди у баъзєр.

– Ким гап-сєз їилди?

– Шу ердагилар, меімонхонадагилар.

– «Шу ердагилар» деганингиз кимлар? – сенаторнинг овозидан жаіли чиїїани сезиларди.

– Катта хизматчи аёл.

– Э, катта хизматчими! – хитоб їилди у. – Хєш, у нима деяпти?

Она катта хизматчи билан єртада бєлган гапни айтиб берди.

– Шунаїа денг! – сенатор гупуриб кетди. – Менинг ишларимга аралашадиган бєптими? Одамлар нега єзларини тиёлмайдилар, мени тинч їєймайдилар, шуни билсам бєлармикан. Їизингиз билан танишлигимнинг сира хавфли жойи йєї, миссис Герхардт. Унга іеч їанаїа ёмонлик їилмайман. Їиз бола бирор нарсадан шубіа їилишмасин, деб меімонхонага келолмаса-я, їандай уят ва шармандалик, – їєшимча їилди у. – Мен бу гапнинг тагига етаман іали.

– Мени бунда їєли бор деб єйламасангиз бєлди, – деди миссис Герхардт узрли оіангда. – Мен Женнини яхши кєришингизни биламан, унга ёмонлик тиламайсиз. Унга іам, іаммамизга іам шунча яхшилик їилдингиз, жаноб Брэндер. Уни бу ерга юбормаётганим учун уяляпман.

– Іечїиси йєї, миссис Герхардт, – деди сенатор хотиржам іолда. – Сиз тєўри иш їилгансиз. Сизни сира іам айбламайман. Бирої меімонхонада шунаїа миш-мишлар юргани їонимни їайнатяпти. Кєрамиз, бу ерда айбдор ким экан!

Миссис Герхардт іаяжонланганидан рангида ранг їолмади. У єзимизга кєп яхшилик їилга одамни таіїирладим-а, деб їєрїарди. Їани энди, унга бу миш-мишлар єзидан чиїмаётганини айтиб, тушунтиролса, токи у бу гаплар унинг єзидан чиїїан, деб єйламаса. Миссис Герхард жанжалдан шунчалик їєрїарди.

– Мен яхширої бєлсин девдим-да, – миссис Герхардтнинг тилига ахийри шу гап келди.

– Сиз тамомила іаїсиз, – жавоб їилди сенатор. – Мен Женнини жуда іам севаман. Бу ерга келганидан жуда їувонаман. Мен унга яхшилик тилайман. Эітимол, бу ерга келмагани, жилла бєлмаса, бироз кєринмай тургани маъїулдир.

Сенатор єшал оїшом яна креслосида нималар бєлганини єйлаб єтирарди. Шунда унга Женни єзи илгари єйлаганидан іам їадрлирої экани маълум бєлди. Эндиликда, сенатор їизни хонасида кєришдан умидини узган бир пайтда Женнининг бир нафасга келиб-кетганлари їанчалар аіамиятли бєлганини тушуна бошлади. У іаммасини батафсил хаёлидан єтказаркан, меімонхонада миш-мишлардан їутулишнинг иложи йєїлигини даріол пайїади ва їизни чиндан іам ноїулай аіволда їолдирибман, деган хулосага келди.

«Буни йиўиштирмасам бєлмайдиганга єхшайди, – деди у ичида. – Жуда аїлимни йєїотиб їєйибман єзи».

Брэндер шундай фикрга келганидан кейин Вашингтонга жєнаб, сенаторлик ваколати тугагунича єша ерда турди. Сєнгра Колумбусга їайтиб, президентнинг дєстлик юзасидан чет элдаги бирорта маъсул лавозимни топширишини кута бошлади. Бирої Женнини унутолмади. У Женнидан їанчалар олисда яшамасин, уни тобора кєргиси келаверарди. Брэндер яна эски маконига єрнашиб олганидан кейин ажойиб субіидамлардан бирида асосини їєлига олиб, єзига яхши таниш йєлдан одимлади. Герхардтларнинг уйига етганида кирмоїчи бєлиб, эшикни таїиллатди. Шунда уни миссис Герхардт билан їизи іайратда ва хурсандчиликларидан оўизлари їулоїларига етгудай іолда кутиб олишди. Сенатор сафарда эдим, деб ўєлдирагандай бєлди-да, гєё атайин шунинг учун келгандай, нарсаларини ювдирмоїчи эканлигини эслатди. Шундан кейин, бир неча даїиїа Женни икковлари холи їолганларида, дадил ишга єтди.

– Эртага кечїурун мен билан извошда сайр їилишни истайсизми? – деб сєради сенатор.

– Истайман, – жавоб їилди Женни. Сенаторнинг бу таклифи унинг учун їизиїарли ва янгилик эди. Брэндер Женнини яна кєраётганидан худди боладай суюниб, илжайганича їизнинг яноўини сийпалаб їєйди. Женни кундан-кунга очилиб кетаётга єхшарди. Оппої пешбанд тутиб, битта, йєўон їилиб єрилган сочини бошига єраб олган їиз шунаїанги кєзга яїин кєринардики, унга їарамасликнинг иложи йєї эди.

Брэндер миссис Герхардтнинг їайтиб киришини кутиб турди-да, кейин єрнидан турди. Бу ерда їолишининг энди іожати йєї эди.

– Эртага кечїурун їизингиз билан айланмоїчиман, – деди у. – У билан гаплашмоїчиман.

– На чора, – деди она.

Миссис Герхардт назарида бунда бирор ножєя нарса йєї эди. Улар їєл сиїишиб хайрлашишди.

– Бу одамнинг юраги олтин-да, – деб їєйди миссис Герхардт. – Сенинг тєўрингда доим яхши гапларни гапиради, тєўрими? У єїиб олишингга ёрдамлашади. Бу билан іар їанча ўурурлансанг бєлади.

– Ўурурланяпман іам, – Женни чин кєнгилдан бєйнига ола їолди.

– Буни отангга айтиш-айтмасликни іам билмайман, – деди миссис Герхардт. – У кечїурунлари уйдан чиїишингни ёїтирмайди.

Она-бола ахийри буни отага айтмайдиган бєлишди. У тушунмаслиги мумкин.

Брэндер эртасига олиб кетгани кирганида Женни таппа-тайёр эди. Уйни кичикрої чирої хира ёритаётганига їарамай, сенатор їизнинг сайр учун махсус кийинганини, устида энг яхши кєйлаги эканлигини пайїади. Эгнида энсизгина тєр манжетли, дазмолланган, їотириб оіорланган баланд ёїали, оч-пушти чит кєйлаги гєзал їоматини янада сарвїад їилиб кєрсатарди. Женнининг їєлїопи іам, таїинчоїлари іам, дурустрої жилети іам йєїлигига їарамай, дид билан єралган сочи кєркам бошини энг зєр шляпадан іам аълорої безаб турар, тошиб чиїїан жингалак сочлари іуснига іусн їєшарди. Брэндер унга жакетингизни кийиб олинг, деганида Женни бир лаіза иккиланди-да, сєнгра нариги хонага єтиб, онасининг жундан тикилган бєзранг одми мурсагини кєтариб чиїди. Брэндер шунда жуда эзилиб кетди. У їиз бечоранинг умуман жакети йєїлигини ва оїшомни єшасиз єтказмоїчилигини тушунди.

«Кечїурун совїатса іам нолимасди, албатта», деб їєйди сенатор ичида.

Брэндер Женнига їараркан, єйчан іолатда бошини чайїаб їєйди. Шундан кейин йєлга тушишди. Брэндер шу заіотиёї іамма нарсани унутди. У энди бир нарсани – ёнида Женни борлигини єйларди, холос. Женни бамисоли гєдакдай берилиб, эмин-эркин, уёї-буёїдан валаїлаб бораркан, сенаторнинг кєзига бениіоя мафтункор кєринарди.

– Менга їаранг, Женни, – деди сенатор, їиз бу пайт чиїаётган ойнинг заиф ёўдусида сал олтинранг туюлган дарахтларни кєз узолмай томоша їилаётганди. – Сиз ажойиб їизсиз. Жиндай єїисангиз борми, шеър іам ёзардингиз, бунга ишончим комил.

– Буни эплайди деб єйлайсизми? – Женни соддадиллик билан сєради.

– Єйлайсизми дейсизми, їизалої? – деди сенатор їизнинг їєлтиўидан олиб. – Єйлайсизми? Єйлаш уёїда турсин, ишончим комил! Сиз дунёдаги энг орзугєй їизсиз. Сиз шоир бєлишингиз мумкин, албатта. Сизнинг іаётингиз шоирона. Сизнинг єзингиз – шеъриятсиз, азизам. Шеър ёза оласизми, ё йєїми, бу унчалар муіим эмас.

Женнини бошїа биронта іам нарса ана шу маїтовчалик таъсирлантира олмасди. Сенатор доимо ажойиб нарсаларни гапиради-да. Женнини шу чоїїача іеч ким сенатор севгисининг ярмича іам севиб, їадрламаган бєлса керак. Унинг наїадар саховатли эканини айтмайсизми! Іамма шунаїа дейди. Іатто отаси іам.

Улар извошда тобора нари кетишарди. Брэндер кейин ниманидир эслагандай, тєсатдан деди:

– Їизиї соат неча бєлганикин. Їайтсак іам бєлар дейман. Соатингиз єзингиздами?

Женни, сенатор соатдан гапириб їолса нима їиламан, деб жуда їєрїиб юрганидан чєчиб тушди. Брэндер їайтганидан бери ана шу даїиїага навбат етишини муїаррар равишда кутиб юрганди.

Сенатор йєїлигида уйдагилар пулга жуда зориїиб їолишди. Шунда Женни соатини гаровга їєйишга мажбур бєлди. Мартанинг усти-боши бир аіволдалигидан мактабга боролмай їолганди. Шунинг учун кєп гаплардан кейин соатнинг баіридан єтишга келишишганди.

Басс соатни яїинроїда турадиган судхєрга олиб борди ва анча тортушувдан кейин єн долларга гаровга топширди. Миссис Герхардт бу пулни болаларига сарфлаганидан кейин кєнгли жойига тушди. Энди Мартанинг усти-бошига одам їараса бєларди. Женни буларнинг баридан хурсанд эди, албатта.

Іозир эса сенатор єзининг совўасидан гапириб їолганида Женнига интиїом пайти келгандай туюлди. Унинг вужудини титрої босди, бу эса сенаторнинг назаридан їочиб їутулолмади.

– Сизга нима бєлди, Женни? – сенатор мулойимлик билан сєради. – Нимага сизни бунчалар титрої босди?

– Іечїиси йєї , – жавоб їилди у.

– Соатингиз йєїми ёнингизда?

Женни ёлўон гапиришга илож тополмай имиллаб їолди. Єртага єнўайсиз жимлик чєкди. Шундан кейин Женни:

– Йєї, сэр, – деди.

Овозидан йиўлаётгани сезиларди.

Брэндер єша заіотиёї соат їєлдан кетганини сезиб, їийин-їистовга олганди, Женни іаммасини айтиб берди.

– Хафа бєлманг, азизам, – деди сенатор. – Сиз дунёдаги энг яхши їизсиз. Мен соатингизни олиб бераман. Бундан кейин эса бирор нарса зарур бєлса, албатта, олдимга келинг. Эшитяпсизми? Албатта, бунга ваъда беринг. Агар шаіарда бєлмасам, даріол ёзиб юборинг менга. Мен энди сизни іеч їачон кєздан їочирмайман. Сизда доим манзилим бєлади. Бир оўиз хабар їилсангиз бас, ёрдам їєлимни чєзаман. Эшитяпсизми?

– Іа, – деди Женни.

– Ваъда берасиз-а, шундайми?

– Іа, – жавоб їилди їиз.

Икковлари бир даїиїа жим їолишди.

– Женни, – деди сенатор ниіоят. У баіор оїшомига єхшаган бу ажиб кеча таъсирида єз іаяжонини босолмай їолганди. – Мен сизсиз яшаёлмаслигимга ишондим. Энди мени ташлаб їєймасликка рози бєлармикансиз?

Женни сенатор нима демоїчилигини тушунмай, четга їаради.

– Билмайман, – мужмал жавоб їилди у.

– Бєлмаса, буни єйлаб кєринг, – деди Брэндер юмшоїїина їилиб. – Мен жиддий айтяпман. Менга тегиб, єїигани бир неча йилга жєнаб кетишга розимисиз?

– Кетиб, мактабга кираманми?

– Іа, турмуш їурганимиздан кейин.

– Розиман, іа… – жавоб їилди Женни.

Женни онасини єйларди. Эітимол шу иши билан уйдагиларга фойдаси тегар.

Брэндер їизнинг юзига тикилгани єгирилди. Анча-мунча ёруў эди. Кун чиїар томондаги дарахтлар узра ой кєтарилган ва унинг нурида беіисоб юлдузлар бєзариб кєринарди.

– Наіотки, менга нисбатан бефарї бєлсангиз, Женни? – деб сєради Брэндер.

– Йєї!

– Кирларимни олиб кетгани келмай їєйдингиз-ку, – сенатор аламли нолиди.

Бу гап Женнига таъсир їилди.

– Айб менда эмас, – жавоб їилди у. – Нима іам їила оламан. Ойим, шундай їилишим яхши, дейди.

– Ойингиз іаї, – маъїуллади Брэндер. – хафа бєлманг. Шунчаки іазиллашдим. Иложи бєлса, жон-жон деб келардингиз-а, тєўрими?

– Іа, – їиз соддадиллик билан жавоб берди.

Брэндер Женнининг їєлини олиб, меір билан їисган эди, їиз сенаторнинг сєзларидан баттар эриб кетди. У сенатрони маікам їучоїлади.

– Сиз – жуда яхшисиз, – деди Женни бамисоли сенаторнинг їизидай ийиб кетиб.

– Женни, їизалоўим, – Брэндер жуда іаяжонда эди, – сиз учун іамма нарсага тайёрман!

VI БОБ

Бу бахтиїаро оиланинг бошлиўи Уильям Герхардт саксониялик бєлиб, тенги йєї одам эди. У єн саккиз яшар йигитлигидаёї умумий іарбий хизмат іаїидаги їонуннинг ноіаїлигидан дарўазаб бєлиб, Парижга їочганди. У ерда эса жанатмакон єлка іисобланган ана шу Америкага келиб їолди.

Уильям Герхардт бу ерга їадам босганида олдинига Нью– Йоркдан Филадельфияга борди, кейин ўарб томон олислайверди. Бироз ваїт Пенсильваниядаги турли ойна заводларида ишлади. Ана шу янги дунёнинг гєзал їишлоїларидан бирида кєнгил орзуси бєлган умр йєлдошини топиб олди. У миллати немис америкалик андишаликкина їиз эди. Уильям у билан Янгстаунга, сєнгра Колумбусга кєчиб єтди. У Хеммонд деган шишасоз фабрикантнинг кетидан їолмас, унинг ишлари эса дам юришар, дам орїага кетарди.

Герхардт іалол одам бєлиб, одамлар тєўрилигини їадрлашларидан хурсанд эди.

– Уильям, – дерди хєжайини кєпинча, – доим їєлимда ишласанг дейман, чунки сенга ишонаман.

Герхардтга мана шу маїтовнинг єзи олтиндан їиммат турарди.

Герхардтнинг іалоллиги диний эътиїод сингари болалигидаёї їон-їонига, жисми-жисмига сингиб кетганди. Бу хусусда у сира бош їотириб кєрмаганди. Диёнатли немис іунармандлари бєлмиш отаси билан бобоси бировнинг бир чаїасига хиёнат їилишмаганди, ана шу саркашона іалоллик унга іам єтганди.

Уильям Герхардт іаїиїий лютеранлардан эди. Черковга їатнашни канда їилмас ва уйдаги іамма урф– Одатларни бажармай їєймасди. Бу іол кєп йиллардан бери давом этиб келаётганидан Герхардтнинг їарашлари іам, эътиїодлари іам мустаікам эди. Отасининг уйида іамма руіонийнинг чизган чизиўидан чиїмасди. Герхардт іам шу сабабдан, лютеранлар черкови бенуїсон ва унинг нариги дунё хусусидаги аїидалари аён іамда іаїиїат, деган фикрда юрарди. Хотини гарчанд расман меннонитлар таълимотига эътиїод їилиб келган бєлса іам, бажонидил эрининг мазіабига єтганди. Хуллас, бу хонадон баўоят художєй эди. Герхардтлар їаерга кєчиб єтишмасин, аввало, єша ердаги лютеранлар черкови їавмлари їаторидан жой олишарди ва руіоний уларнинг азиз меімони бєлиб їоларди.

Колумбус шаіридаги лютеранлар раіномаси бєлган жаноб Вундт іаїиїий ва ашаддий христиан бєлиши билан бирга ашаддий мутаассиб іам эди. У раїс тушган, їарта єйнаган ёки театрга борган їавмдошларини єз жонларига жабр їиладилар, деб іисоблар ва сира іам иккиланмасдан, томоўи йиртилгудай бєлиб, панду насиіатларимга юрмаганлар, албатта, дєзахга тушадилар, дерди. Ичиш, іатто озгина бєлса іам, унингча гуноі эди. Чекишга келганда эса… унинг єзи іам чекарди. Іар бир христиан турмуш їургунича йєлдан озмаслиги ва кейинчалик іам покизаликни їєлдан бермаслиги лозим эди. Єзининг иффатини саїлай олмаган їиз ва їизнинг гуноікор бєлишига йєл їєйган ота-оналарга нажот йєли берк, дерди у. Улар дєзахга тушадилар. Бундай жазога мустаіиї бєлмаслик учун эзгулик йєлидан озманглар, чунки яратган эгамнинг ўазаби гуноікорни бир балога гирифтор їилмоўи муїаррардир.

Герхардт, хотини ва Женни жаноб Вундт талїинидаги черков аїидаларига сєзсиз амал їилишарди. Лекин Женни амалда буларнинг барини номигагина бажарарди. Дин іозирча унга кучли таъсир єтказганича йєї эди. Одам жанат борлигидан хурсанд бєлади-ю, дєзахни эшитганида чєчийди. Йигитлар билан їизлар єзларини яхши тутишлари ва ота-оналарининг айтганларини їилишлари лозим. Женни бошїа масалаларда дин нима буюришини яхши билмасди.

Черков минбаридан туриб айтилган іар бир калом айни іаїиїат эканлигига Герхардт отанинг иймони комил эди. Нариги дунё унга аппа-аниї бордай туюларди.

Йиллар эса єтар, іаёт тобора мубіам ва мураккаблашиб борар, Герхардт іам іамма саволларига жавоб топиладиган диний аїидаларга маікам ёпишиб олганди. О, Герхардт етарлича іалол ва матонатли бєла олганида борми, яратган эгам, ундан сира іам юз єгирмасди-я! Герхардт фаїат єзи учун эмас, балки хотини ва болалари учун іам єлиб-тириларди. Бир кунмас-бир кун улар учун іам жавоб беришга тєўри келади-да, ахир. Боїий іаёт тартибларини уларга тушунтиришда нєноїлик ва бєшанглик їилаётгани іаммаларини балога дучор этмасмикин? Герхардт дєзах азобларини хаёлан кєз олдига келтирар, мен ва яїинларимни маішар куни нималар кутаётибдийкин, деб сєрарди єз-єзидан.

Герхардт динни бунчалар маікам тутганидан болаларига іам їаттиїїєл эди. Ёшларнинг єйин-кулгилари-ю, їийшанглашларига тоби йєї эди. Унинг єзига їєйиб берса борми, Женни муіаббат деган нарсанинг кєчасидан єтмаган бєларди. Мабодо шаіарнинг бирор жойида йигитлар билан танишиб, улар Женнига гирдикапалак бєлишганида іам отаси уларни уйга йєлатмасди. У єзи іам бир ваїтлар ёш бєлганини унутган, іозир эса бутун эс-іуши їизини асрашда эди. Шунинг учун іам сенатор Женни балоўатга етиб танишган биринчи одам эди.

Брэндер оиланинг ишига дастлаб аралаша бошлаганида жаноб Герхардтнинг нима яхшию нима ёмонлиги борасидаги тасаввури омонат экани маълум бєлиб їолди. У сенатор Брэндерга їай жиіатдан ёндашишни билмасди. Брэндер Герхардтнинг чиройликкина їизини айлантириш пайига тушган оддий хушторлардан эмасди-да. Сенаторнинг Герхардтлар хонадони іаётига аралашуви єзига хос бир тарзда, айи пайтда, яхши ниятда їилинаётган эдиким, токи бирорталари эс-іушларини йиўиштириб олгунича Брэндер хонадон іаётида іал їилгувчи єринни эгаллади-олди. Герхардтнинг єзи іам чалўиб їолди. У сенатордай одамдан єзи ва оиласи учун эітиром ва нафдан бєлак нарса кутмаганидан Брэндернинг ёрдамдларию мададларидан бехавотир эди. Дарвоїе, хотини іам єша ажойиб рождество байрамигача ва ундан кейин сенатордан олинган совўалар іаїида лом-мим демаганди.


Страницы книги >> Предыдущая | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 | Следующая
  • 0 Оценок: 0

Правообладателям!

Это произведение, предположительно, находится в статусе 'public domain'. Если это не так и размещение материала нарушает чьи-либо права, то сообщите нам об этом.


Популярные книги за неделю


Рекомендации