Текст книги "Польская политическая эмиграция в общественно-политической жизни Европы 30−60-х годов XIX века"

Примечания

¹ Внешняя политика России XIX и начала XX века. Т. 17. М., 2005. С. 388, 541–542; Nowak A. Między carem a rewolucją. Studium politycznej wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831–1849. Warszawa, 1994. S. 94–95.

² Внешняя политика России… С. 412, 442, 453, 462–463, 650–651.

³ Там же. С. 484, 505, 534–535, 586.

⁴ Там же. С. 289; Zdrada J. Wielka emigracja po powstaniu listopadowym. Warszawa, 1987. S. 3.

⁵ Внешняя политика России… С. 491, 630; Zdrada J. Op. cit. S. 4. См. также: Фалькович C.M. Польский вопрос во взаимоотношениях России, Австрии и Пруссии накануне и в период восстания 1830 г. в Королевстве Польском // Россия, Польша, Германия: история и современность европейского единства в идеологии, политике и культуре. М., 2009.

⁶ Внешняя политика России… С. 457.

⁷ Гогина К. П.. Отклики на польское восстание 1830–1831 гг. в чешских землях и Словакии // Национальные движения в Центральной Европе: сотрудничество и контакты. М., 1991. С. 28–39.

⁸ Внешняя политика России… С. 594–595.

⁹ Ze wspólnych walk demokratów polskich i niemieckich. Warszawa, 1957. S. 27–28.

¹⁰ Kalembka S. Wielka emigracja a społeczeństwa i rządy europejskie. Uwagi wstępne // Wielka emigracja i sprawa polska a Europa (1832–1864). Toruń, 1980. S. 7; ZdradaJ. Op. cit. S. 5–7; BartkowskiJ. Wspomnienia z powstania 1831 roku i pierwszych lat emigracji. Kraków, 1964. S. 145.

¹¹ Ze wspólnych walk… S. 30–32, 50.

¹² Lelewel J. Listy emigracyjne. T. I. Kraków, 1948. S. 11–12; Szokalski W.F. Wspomnienia z przeszłości. T. II. Wilno, 1921. S. 88–89, 96–97, 100–101.

¹³ Внешняя политика России… С. 594–595.

¹⁴ Kieniewicz S. Historia Polski. 1795–1918. Warszawa, 1969. S. 133; Łukaszewicz W. Wpływ masonerii, karbonaryzmu i Józefa Mazziniego na polską myśl rewolucyjną w latach poprzedzających Wiosnę Ludów. Warszawa, 1951. S. 170; Heltman W. Demokracja polska na emigracji. Lipsk, 1866. S. 56; Zdrada J. Op. cit. S. 11.

¹⁵ Lewak A. Ideologia polskiego romantyzmu politycznego a Mazzini. Warszawa, 1934. S. 9; Mickiewicz W. Emigracja polska (1860–1890). Kraków, 1908. S. 15, 132.

¹⁶ Kukieł M. Książę Adam. Warszawa, 1993. S. 115–117; Król M. Konserwatyści a niepodległość. Warszawa, 1985. S. 68–69.

¹⁷ BielińskiJ. Żywot księcia Adama Czartoryskiego. T. II. Kraków, 1905. S. 104–107,112; Giller A. Historia powstania narodu polskiego w 1861–1864 rr. T. III. Paryż, 1867. S. 410,412, 415; Mickiewicz W. Op. cit. S. 112; Album Muzeum Narodowego w Rapperswyllu. T. I. Lwów, 1872. S. 133; NiemcewiczJ. U. Pamiętniki. Dziennik pobytu zagranicą 1832–1834. T. I. Poznań, 1876. S. 143–146; HandelsmanM. Francja – Polska 1795–1845. Warszawa, 1926. S. 229; Idem. Adam Czartoryski. T. II. Warszawa, 1953. S. 60; Zdrada J. Op. cit. S. 50–53, 56, 74–75.

¹⁸ Stummer W. Rola Literackiego Towarzystwa Przyjaciół Polski w kształtowaniu brytyjskiej opinii publicznej w sprawie polskiej (1832–1856) // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 43–47; Handelsman M. Nicolas 1-er et Czartoryski. Paris, 1932. P. 244–245; Rostocki W. Z badań nad kontaktami polsko-belgijskimi XIX wieku // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 162–163, 176.

¹⁹ Kieniewicz S. Op. cit. S. 135–136; Roczniki polskie z lat 1857–1861. T. I. Paryż, 1865. S. 5–6; Koberdowa I. Polityka czartoryszczyzny w czasie powstania styczniowego. Warszawa, 1957. S. 39; Jordan [Julian Wieniawski]. Kartki z mego pamiętnika. T. II. Warszawa, 1911. S. 129.

²⁰ Łukaszewicz W. Op. cit. S. 209; Idem. Tadeusz Krępowiecki: żołnierz rewolucjonista. 1798–1847. Warszawa, 1954. S. 35–36; Heltman W., Janowski J.N. Demokracja polska na emigracji. Warszawa, 1965. S. 303–304; Mochnacki M. O charakterze polskiej emigracji // «Pamiętnik emigracji». Paryż. № 1. 1.VII 1832.

²¹ Postępowa publicystyka emigracyjna. 1831–1846. Wybór źródeł. Wrocław, 1961. S. 484–485; Gadon L. Emigracja polska. T. I. Kraków, 1902. S. 139–140; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 209.

²² Discours de M.J. Lelevel. Paris, 1832; «Premiers lundi 1833». Paris, 1874. P. 231, 234; «Pielgrzym Polski». Paryż. 31.11831. S. 1; Postępowa publicystyka… S. 10–12,17-18, 23–28, 32–34, 41–59; Serejski M.H. Joachim Lelewel. 1786–1861. Sa vie et son oeuvre. Wrocław, 1961. P. 52, 54, 57–58; Stummer W. Op. cit. S. 65; Nowak A. Op. cit. S. 108; Zdrada J. Op. cit. S. 20.

²³ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 39; Zdrada J. Op. cit. S. 17.

²⁴ Postępowa publicystyka… S. 197–202, 222–228; Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Dokumenty i pisma. Warszawa, 1954. S. 48; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 42–43; Idem. Stanisław Gabriel Worcell. Warszawa, 1951. S. 29; Młynarski Z. U źródeł polskiej demokracji. Kraków, 1950. S. 77–79; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 314–315; Kałembka S. Wielka emigracja. Polskie wychodztwo polityczne w latach 1831–1862. Warszawa, 1971. S. 121.

²⁵ Towarzystwo Demokratyczne Polskie… S. 15–22; Heltman W.Janowski J.N. Op. cit. S. 331, 323–324; Śliwiński A. Mickiewicz jako polityk. Kraków, 1908. S. 153.

²⁶ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 214; Zdrada J. Op. cit. S. 22–23.

²⁷ Kukieł M. Op. cit. S. 123–124; Gadon L. Op. cit. T. III. S. 302–304; Nowak A. Op. cit. S. 90–92; Zdrada J. Op. cit. S. 17–18.

²⁸ Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 316–320.

²⁹ Ibid. S. 327; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 227–228; Gadon L. Op. cit. T. II. S. 214–215; Kieniewicz S. Op. cit. S. 135; Śliwiński A. Op. cit. S. 45–48; Zdrada J. Op. cit. S. 17.

³⁰ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 212; [Heltman W.] Emigracja polska od 1831 do 1863. Lipsk, 1865. S. 41–42; Śliwiński A. Op. cit. S. 78, 83.

³¹ Postępowa publicystyka… S. 197–202, 216–229; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 58–59; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 327–328; Nowak A. Op. cit. S. 127; Zdrada J. Op. cit. S. 34.

³² Discours de Thadee Krempowiecki prononce a Paris le 29 novembre 1832, anniver-saire de la revolution polonaise. Paris, 1833.

³³ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 37; Idem. Stanisław Gabriel Worcell. S. 31; «Demokrata Polski». Paryż. 27.11 1847.

³⁴ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 60, 65–66, 148, 150–152; Idem. Stanisław Gabriel Worcell. S. 30–31.

³⁵ Niemcewicz J. U. Pamiętniki 1831–1841. T. I. Poznań, 1876. S. 561; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 65–66.

³⁶ Colson F. De la Pologne et des Cabinets du Nord. Paris, 1841. P. 163–164; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 66–68.

³⁷ Postępowa publicystyka… S. 84–85; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 49–50; Idem. Wpływ… S. 216–217; Całoroczne trudy Komitetu Narodowego Polskiego na dniu 8 grudnia 1831 r. zawiązanego. Paryż, 1831–1833. S. 183; Ze wspólnych walk… S. 36–42; Heltman W. Demokracja polska… S. 56; Wawrykowa M. Powstanie frankfurckie i udział w nim Polaków // Z dziejów wojny i polityki. Warszawa, 1964. S. 65–66.

³⁸ Darasz W. Pamiętnik emigranta. Wrocław, 1953. S. 74–75; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 219–220; Idem. Tadeusz Krępowiecki… S. 52–53; Kieniewicz S. Op. cit. S. 149; Zdrada J. Op. cit. S. 21.

³⁹ Lelewel J. Polska, jej dzieje i rzeczy jej. T. XX. Poznań, 1864. S. 135–143; Lewak A. Od związków węglarskich do Młodej Polski: dzieje emigracji i Legionu Polskiego w Szwajcarii w 1833–1834. Warszawa, 1920. S. 125; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 232; Nowak A. Op. cit. S. 102–103,106,154.

⁴⁰ «Północ». Paryż. № 15. 16.IX 1835. S. 57–59; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 234–236; Nowak A. Op. cit. S. 111,159,182–184.

⁴¹ Darasz W. Op. cit. S. 75; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 254–256; Ze wspólnych walk… S. 50–53; Limanowski B. Historia demokracji polskiej. Warszawa, 1946. S. 320–321; Ga-don L. Op. cit. T. III. S. 270–272; Zdrada J. Op. cit. S. 25, 27.

⁴² Łukaszewicz W. Wpływ… S. 238–239; Kieniewicz S. Op. cit. S. 149–150.

⁴³ Kieniewicz S. Op. cit. S. 150–151; Dach K. Polski demokratyczny ośrodek emigracyjny w Mołdawii w latach trzydziestych-czterdziestych XIX wieku i jego stosunki z miejscowym społeczeństwem // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 107–108; Освободительные движения народов Австрийской империи. Возникновение и развитие. Конец XVIII в. – 1849. М., 1980. С. 159.

⁴⁴ Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 36; Limanowski B. Stanisław Worcell. Kraków, 1911. S. 95.

⁴⁵ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki. S. 77–79.

⁴⁶ Ibid. S. 73; Idem. Wpływ… S. 300–301; Lewak A. Ideologia… S. 9.

⁴⁷ «Demokrata Polski». 9.VII 1861; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 444–445.

⁴⁸ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 250; Kieniewicz S. Op. cit. S. 136; Kukieł M. Op. cit. S. 125–126; Król M. Op. cit. S. 70–71; Handelsman M. Adam Czartoryski. T. I. S. 267, 277–283.

⁴⁹ Kieniewicz S. Op. cit. S. 136; Król M. Op. cit. S. 71–72, 74; Gadon L. Op. cit. T. III. S. 264–270; Borkowski K. Pamiętnik historyczny o wyprawie partyzanckiej do Polski w roku 1833. Lipsk, 1862. S. 147–167; «Kronika emigracji polskiej». Paryż. 15.IV 1834; БергН.В. Записки о польских заговорах и восстаниях. Т. I. Познань, 1883. С. 24; Mochnacki М. Powstanie narodu polskiego w roku 1830–1831. T. 2. Warszawa, 1984. S. 251; Nowak A. Op. cit. S. 131; ZdradaJ. Op. cit. S. 65.

⁵⁰ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 247–248, 257–258; Kukieł M. Op. cit. S. 124; Zdrada J. Op. cit. S. 19, 54–55.

⁵¹ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 259–260.

⁵² Ibid. S. 261.

⁵³ Ibid. S. 262–263, 266–267.

⁵⁴ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 88–90; Idem. Stanisław Gabriel Worcell. S. 33, 37; Handelsman M. Nicolas I-er… P. 244–246.

⁵⁵ Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 38; Idem. Tadeusz Krępowiecki… S. 93, 96, 110, 115.

⁵⁶ Lewak A. Ideologia… S. 4; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 290.

⁵⁷ Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 94; Idem. Wpływ… S. 292–293.

⁵⁸ Idem. Wpływ… S. 294–295; Lewak A. Ideologia… S. 7, Postępowa publicystyka… S. 71–74, 82–85; Sokołowski S. Młoda Polska. Wrocław, 1972. S. 145; Barszczewska-Krupa A. Reforma czy rewolucja. Koncepcja przekształcenia społeczeństwa polskiego w myśli politycznej Wielkiej Emigracji 1832–1863. Łódź, 1979. S. 148.

⁵⁹ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 296–297.

⁶⁰ Ibid. S. 302; Lewak A. Insurekcje. Warszawa, s. a. S. 239–245; Kieniewicz S. Op. cit. S. 150.

⁶¹ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 300–301, 305–310; Kieniewicz S. Op. cit. S. 150–151; Zdrada J. Op. cit. S. 32–33.

⁶² Hełtman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 387–391, 446; Gadon L. Op. cit. T. III. S. 19–25; Kukieł M. Op. cit. S. 124, 127; Mochnacki M. Pisma rozmaite, oddział porewolucyjny. Paryż, 1836. S. 451, 462.

⁶³ Kieniewicz S. Op. cit. S. 139–140.

⁶⁴ Postępowa publicystyka… S. 268, 438–448; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 310, 314–315; Zdrada J. Op. cit. S. 43–44.

⁶⁵ Kieniewicz S. Op. cit. S. 140; Hełtman W.Janowski J.N. Op. cit. S. 5–7, 9-12, 31, 95.

⁶⁶ Postępowa publicystyka… S. 438–448; Hełtman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 11, 14, 25, 38, 141; Zdrada J. Op. cit. S. 45–46.

⁶⁷ Hełtman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 16–17, 53–56, 70, 138–139, 141–143, 259; «Demokrata Polski». T. VI. 1843. S. 1.

⁶⁸ Hełtman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 90–91,149,151,153–155, 327, 347–348, 350–355,361-362.

⁶⁹ Ibid. S. 156–157,125,145, 111,113,137, 356, 362–365.

⁷⁰ «Postęp». Paryż. № 1. 29.VII 1834; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 164–167, 170–172.

⁷¹ Lud Polski. Wybór dokumentów. Warszawa, 1957. S. 57, 85, 115–116; Młynarski Z. Op. cit. S. 100–102; Zdrada J. Op. cit. S. 40.

⁷² Lud Polski w emigracji. 1835–1846. Jersej, 1854. S. 3–6; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 100; Idem. Wpływ… S. 278; Kałembka S. Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832–1846. Toruń, 1966. S. 83.

⁷³ Młynarski Z. Op. cit. S. 91–92.

⁷⁴ Ibid. S. 83–86; Lud Polski. Wybór dokumentów. S. 58; Zdrada J. Op. cit. S. 40.

⁷⁵ Młynarski Z. Op. cit. S. 86–89; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 279–280; Lud Polski. Wybór dokumentów. S. 57–58, 85,115–116.

⁷⁶ Szpotański S. Lud Polski (z dziejów polskiej myśli socjalistycznej). Lwów, 1907. S. 17–27; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 280.

⁷⁷ Szpotański S. Op. cit. S. 17–23; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 280–281.

⁷⁸ Szpotański S. Op. cit. S. 23–27; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 281.

⁷⁹ Młynarski Z. Op. cit. S. 93–98; Kieniewicz S. Op. cit. S. 142.

⁸⁰ Lud Polski w emigracji… S. 49–51; Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 112, 116; Kieniewicz S. Op. cit. S. 142; Nowak A. Op. cit. S. 176–177, 253; Zdrada J. Op. cit. S. 41–42.

⁸¹ Stummer W. Op. cit. S. 55–56; Kukieł M. Op. cit. S. 121.

⁸² Łukaszewicz W. Tadeusz Krępowiecki… S. 110–112.

⁸³ Ibid. S. 113–118, 120.

⁸⁴ Ibid. S. 121, 123; Lud Polski w emigracji… S. 139–143; Zdrada J. Op. cit. S. 42.

⁸⁵ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 318–319; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 90; Postępowa publicystyka… S. 321; Zdrada J. Op. cit. S. 47.

⁸⁶ Mochnacki M. Dzieła. T. I. Poznań, 1863. S. 369–374; Szpotański S. Maurycy Mochnacki. Kraków, 1910. S. 234–235; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 320; Heltman W., Janowski J.N Op. cit. S. 89–91, 96–97; «Sprawy emigracji». Bruksela. VIII 1837 – I 1838. Zeszyt 20. S. 152–153; «Polacy na tułactwie». Bruksela. I–XI 1838; Giller A. Op. cit. T. III. S. 407–408; Nowak A. Op. cit. S. 186–187, 254–255; Zdrada J. Op. cit. S. 67.

⁸⁷ Kukieł M. Op. cit. S. 127–130; Colson F. Op. cit. P. 219–224; Zdrada J. Op. cit. S. 66.

⁸⁸ Heltman W., Janowski J.N Op. cit. S. 95, 97, 101, 107, 111, 121, 392, 394, 399–410, 520; Zdrada J. Op. cit. S. 66.

⁸⁹ Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 91, 106, 122; Rostocki W. Op. cit. S. 177–178; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 324–325.

⁹⁰ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 324–326; Lud Polski w emigracji… S. 203. Komisja przygotowawcza Gromady Grudziąż do Gromady U mań z dnia 19 maja 1840.

⁹¹ Budzyński M. Wspomnienia z mojego życia. T. I. Poznań, 1880. S. 261–262; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 326–327, 333.

⁹² Łukaszewicz W. Wpływ… S. 327–330.

⁹³ Ibid. S. 331–332; «Orzeł biały». Bruksela. 15.XI 1839; Postępowa publicystyka… S. 330–336.

⁹⁴ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 334–335; Zdrada J. Op. cit. S. 47.

⁹⁵ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 335–336; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 13–14; «Demokrata Polski». 14.XI 1840. S. 180; 10.1 1841. S. 219–221.

⁹⁶ AlcyatoJ. Kilka słów o wypadkach w roku 1846 z notatkami od roku 1831. Strasburg, 1850. S. 23; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 106–107, 122; Heltman W. Demokracja polska… S. 54–55; Kieniewicz S. Op. cit. S. 151–155; Młynarski Z. Op. cit. S. 110–111,115– 117, 156–157; Zdrada J. Op. cit. S. 49.

⁹⁷ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 337–338; Heltman W. Demokracja polska… S. 56–57; Heltman W.Janowski J.N. Op. cit. S. 70,138–139,142-143; «Demokrata Polski». 21.11841. S. 233–237; Postępowa publicystyka… S. 447–448, 465; Zdrada J. Op. cit. S. 47–49, 68–69.

⁹⁸ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 338–339; «Demokrata Polski». 20.11 1840. S. 9-10; 21.1 1841. S. 233–237.

⁹⁹ Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 144, 146; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 338–339; «Demokrata Polski». 31.III 1841. S. 259.

¹⁰⁰ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 340–341.

¹⁰¹ Ibid. S. 340–342; «Dziennik narodowy». Paryż. № 43. 22.1 1842. S. 172.

¹⁰² Listy Joachima Lelewela. Oddział Pierwszy – Listy do rodzicielstwa pisane. T. II. Poznań, 1879. S. 168–169; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 343.

¹⁰³ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 343–347; «Orzeł biały». 31.VIII 1842.

¹⁰⁴ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 348.

¹⁰⁵ Ibid. S. 347, 349–350; «Orzeł biały». 31.III 1843. S. 42–44; 26. VIII 1843. S. 78–79; 18.VIII 1845. S. 52.

¹⁰⁶ Бакунин M.A. Собрание сочинений и писем. 1828–1876. Т. 4. М., 1935. С. 110, 112; Борисёнок Ю.А. Михаил Бакунин и «польская интрига». 1840-е годы. М., 2001. С. 153–154; Nowak A. Op. cit. S. 189–191,193-197,199,243,248,257; «Orzeł biały». 15.11 1840. S. 28; 10 VII 1840. S. 82; Lelewel J. Polska, jej dzieje… T. XX. S. 275–278, 301–303; Russie pittoresque. Histoire et tableau de la Russie. Vol. 2. Paris, 1838. P. 278.

¹⁰⁷ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 252–253, 355–357; «Orzeł biały». 24.IX 1844. S. 357; Nowak A. Op. cit. S. 194–197.

¹⁰⁸ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 356; Nowak A. Op. cit. S. 149; Zdrada J. Op. cit. S. 11.

¹⁰⁹ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 351–352; Lelewel J. Polska, jej dzieje… T. XX. S. 387–397; «Orzeł biały». 20.VII 1843. S. 72.

¹¹⁰ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 352.

¹¹¹ Ibid. S. 351–352, 357–358; Heltman W.,Janowski J.N. Op. cit. S. 328.

¹¹² Łukaszewicz W. Wpływ… S. 358–360; Postępowa publicystyka… S. 516–522; «Demokrata Polski». 13, 24, 31.VIII 1844; 14.IX 1844; Zdrada J. Op. cit. S. 71.

¹¹³ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 359–361; «Demokrata Polski». 24, 31.VIII, 14.IX 1844.

¹¹⁴ «Demokrata Polski». 4.1 1845. S. 87; «Dziennik narodowy». 20.1 1844. S. 589–590; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 361–362.

¹¹⁵ Handelsman M. Adam Czartoryski. T. I. S. 291; [Czartoryski A.] Mowy księcia Adama Czartoryskiego od roku 1838–1847. Paryż, 1847. S. 16; Gadon L. Wielka emigracja w pierwsyzch latach po powstaniu listopadowym. Paryż. [1957–1960]. S. 406; Hahn H.H. Obraz Wielkiej emigracji w niemieckiej publicystyce sprzed Wiosny Ludów (1841–1847) // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 75; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 100; Kukieł M. Op. cit. S. 131–132, 139; Król M. Op. cit. S. 78–79; Zdrada J. Op. cit. S. 67; Борисёнок Ю. A. Указ. соч. C. 69–70.

¹¹⁶ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 362–363.

¹¹⁷ Ibid. S. 363-36A; Nowak A. Op. cit. S. 212; «Demokrata Polski». 22.11 1845. S. 113–114; Postępowa publicystyka… S. 538–547.

¹¹⁸ Młynarski Z. Op. cit. S. 143–144; Kieniewicz S. Op. cit. S. 161; Dach K. Op. cit. S. 109–111, 114; «Demokrata Polski». 15.VI 1843. S. 22; 6.XII 1845; 17.1 1846. S. 82–83, 109–110; Zdrada J. Op. cit. S. 68, 70–71, 73.

¹¹⁹ Hahn H.H. Op. cit. S. 69; Kieniewicz S. Op. cit. S. 161–163; Młynarski Z. Op. cit. S. 115–117,144-146,158–159.

¹²⁰ Młynarski Z. Op. cit. S. 117–122, 126–127; Kieniewicz S. Op. cit. S. 164–165; DachK. Op. cit. S. 114–117.

¹²¹ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 365–367; Kieniewicz S. Op. cit. S. 165; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 48, 85; Zdrada J. Op. cit. S. 73.

¹²² «Dziennik narodowy». 31.III 1846; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 364–365; KukiełM. Op. cit. S. 129; Król M. Op. cit. S. 98; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 92.

¹²³ Stummer W. Op. cit. S. 48; Groniowski K. Problem rewolucji agrarnej w ideologii obozów politycznych w latach 1846–1870. Warszawa, 1957. S. 31–33; [Trentowski B.] Ojczyźniak. Wizerunki duszy narodowej. Paryż, 1847. S. 35; Morawski F. Odpowiedź na list szlachcica polskiego do Metternicha. Paryż, 1847. S. 18; Krasiński Z. Listy do Delfiny Potockiej. Poznań, 1938. S. 148; Listy Z. Krasińskiego do Stanisława Małachowskiego. Kraków, 1885. S. 154–156,159-160.

¹²⁴ Hahn H.H. Op. cit. S. 78–79; «Die Deutsche Zeitung». 8.VIII, 17.IX, 1.X 1847. №№ 39, 78 (79), 124; 14,15.1 1848. №№ 14,15.

¹²⁵ Król M. Op. cit. S. 99-101.

¹²⁶ Morawski F. Op. cit. S. 18; [Trentowski B.] Op. cit. S. 35; Groniowski K. Op. cit. S. 30; Kieniewicz S. Op. cit. S. 173; Kukieł M. Op. cit. S. 142; «Trzeci Maj». Paryż. 12.IX 1846. S. 345–347; Nowak A. Op. cit. S. 308, 349.

¹²⁷ «Demokrata Polski». 16.1 1847. S. 123–124; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 367; Nowak A. Op. cit. S. 312.

¹²⁸ Łukaszewicz W. Wpływ… S. 367–369.

¹²⁹ Ibid. S. 368–370; Groniowski К Op. cit. S. 37.

¹³⁰ Groniowski K. Op. cit. S. 40; Łukaszewicz W. Wpływ… S. 368–369; Towiański A. Pisma. Turyn, 1882. T. 1. S. 295; T. 3. S. 65, 73; Герцен А.И. Собрание сочинений в 30-ти томах. Т. X. М., 1956. С. 41; Малютин Г. А. Польский вопрос в русской общественно-политической мысли в 1830-е – начале 1860-х гг. СПб, 2013. С. 144. Подробнее см.: Фалькович С.М. Религиозные течения в польской эмиграции на фоне подъема национально-освободительного движения в Польше в 50-60-е годы XIX в. // Studia Polonica. К 70-летию В. А. Хорева. М., 2002. С. 53–59.

¹³¹ Фалькович С.М. Религиозные течения… С. 49–53; KrólМ. Op. cit. S. 167–169.

¹³² Groniowski К. Op. cit. S. 36–39; Darasz W. Op. cit. S. 116–117; «Demokrata Polski». 28.V, 7.XI, 5.XII 1846; 3, 12.VI, 9.ХП 1847; «Przegląd». Kraków. 14.IX 1848. S. 11–12; Борисёнок Ю.А. Указ. соч. С. 70.

¹³³ Kieniewicz S. Op. cit. S. 176; Mickiewicz W. Żywot Adama Mickiewicza. T. IV. Poznań, 1890. S. 124–125,162-163; Król M. Op. cit. S. 102; БорисёнокЮ.А. Указ. соч. С. 212.

¹³⁴ Kieniewicz S. Op. cit. S. 174; Европейские революции 1848 года. «Принцип национальности» в политике и идеологии. М., 2001. С. 287.

¹³⁵ Европейские революции… С. 193, 198; Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 43; Kieniewicz S. Op. cit. S. 174; Heltman W. Janowski J.N. Op. cit. S. 372–373, 385; «Demokrata Polski». 18.Х 1847. S. 98; 16.VIII, 28.Х, 11.XI 1848; [Mierosławski L.] Debat entre la revolution et la contre-revolution en Pologne par quelqu’un qui ne dit que ce qu’il pense, mais qui ne peut pas dire tout ce qu’il pense. Leipzig, 1848. P. 88–89, 107; Nowak A. Op. cit. S. 317, 319.

¹³⁶ «Demokrata Polski». T. IX. 2.11847. S. 113–114; T. XII. 28.VII 1849. S. 121; «Dziennik Stanisławowski». 20.IX 1848. S. 49–52; «Przegląd». 21.IX 1848. S. 17–19; «Pamiętnik Towarzystwa Demokratycznego». T. 3. Paryż. 1843–1844. S. 84, 88–89, 207–208; «Orzeł biały». 14.11 1848. S. 84; Lelewel J. Polska, jej dzieje… T. XX. S. 542–543, 545; Nowak A. Op. cit. S. 218, 261, 313–315, 334, 353–354; Борисёнок Ю. А. Указ. соч. С. 89, 100–101.

¹³⁷ Karol Libelt. 1807–1875. Poznań, 1976. S. 74–75, 81–83; Lelewel J. Listy emigracyjne. T. 5. Wrocław, 1956. S. 202–203; «Demokrata Polski». 13.1 1849; Nowak A. Op. cit.

S. 332; Европейские революции… С. 209–210, 256; Борисёнок Ю.А. Указ. соч. С. 101, 238, 242–243; Kieniewicz S. Op. cit. S. 199.

¹³⁸ «Trzeci Maj». 25, 30.IX 1838,1 l.XI 1840; Kuk L. Towarzystwo Słowiańskie w Paryżu w dobie «Wiosny Ludów» jako ośrodek propagandowania spraw polskich i słowiańskich we Francji // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 156, 163–169, 171, 173; Batowski H. Stosunki wzajemne Polaków i innych Słowian w dobie «Wiosny Ludów» // Pamiętnik VII Powszechnego zjazdu historyków polskich we Wrocławiu 19–22 września 1948. Warszawa, 1948. T. I. S. 308–310, 317; «La Pologne». Paryż. 1.IV 1848. S. 2; 3.II 1850. S. 1; «Przegląd rzeczy polskich». Paryż. 23.11, 15.V, 15.VI 1860; «Demokrata Polski». 29.VII 1848. S. 97; «Dziennik Stanisławowski». 13.IX 1848. S. 29–31; «Przegląd». 7.IX 1848; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 266; Nowak A. Op. cit. S. 286–300, 331–333.

¹³⁹ «Dziennik Stanisławowski». 30.IX 1848. S. 65–69; «Przegląd». 14.XII 1848. S. 116–118; Heltman W.,Janowski J.N. Op. cit. S. 159–161, 164, 170; «Przegląd rzeczy polskich». 23.11, 25.III, И.VI 1860; Kieniewicz S. Op. cit. S. 191; Pawev G. Polscy emigranci i społeczeństwo bułgarskie w latach 1849–1850 // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 182;DachK. Op. cit. S. 117–118,120-128; Европейские революции… С. 262. См. также: Фалькович С.М. Галицийская интеллигенция и власть в 1848 г. // Интеллигенция и власть. М., 1999.

¹⁴⁰ «Demokrata Polski». 8.XII 1848. S. 174; Kieniewicz S. Op. cit. S. 176,196; Nowak A. Op. cit. S. 332–333.

¹⁴¹ Kukieł M. Op. cit. S. 142–143; Śliwiński A. Op. cit. S. 74–75, 127–131; Kieniewicz S. Op. cit. S. 197; Освободительные движения… С. 498–499; Европейские революции… С. 262–263; Nowak A. Op. cit. S. 321–322; Zdrada J. Op. cit. S. 63.

¹⁴² Śliwiński A. Op. cit. S. 132–136, 138–139, 162; Kieniewicz S. Op. cit. S. 197; Освободительные движения… С. 499; Европейские революции… С. 263; Nowak A. Op. cit. S. 323–325, 352.

¹⁴³ «La Tribune des Peuples». Paris. 15.III 1849. P. 2; 27.III 1849. P. 3; 6.IV 1849. P. 1;

4. V 1849. P. 3; 17.V 1849. P. 3; 4.VI 1849. P. 4; 7.VI 1849. P. 1; 10.VI 1849. P. 2; Śliwiński A. Op. cit. S. 164–165, 209, 223–226; Kieniewicz S. Op. cit. S. 197–198, 201–202; Lewak A. Ideologia… S. 11; MazziniJ. Scritti. Milano, 1864. P. 52–53; Освободительные движения… С. 498–499; Европейские революции… С. 262–263; Nowak A. Op. cit. S. 323–325, 352.

¹⁴⁴ Dach К. Op. cit. S. 129; Kieniewicz S. Op. cit. S. 200, 202–203; Kukieł M. Op. cit.

5. 145; Pawev G. Op. cit. S. 182, 184–185, 188, 195; Освободительные движения… С. 497–498; Европейские революции… С. 262; Желицки Б.Й., Желицки Ч.Б. Венгерские эмиграционные волны и эмигранты (середина XIX – конец 50-х годов XX века). М., 2012. С. 34–35.

¹⁴⁵ Маркс К., Энгельс Ф. Сочинения. Изд. 2-е. Т. 14. М., 1959. С. 137; Европейские революции… С. 263–265; Борисёнок Ю.А. Указ. соч. С. 266, 268–269; Trentowski B.F. Przedburza polityczna. Frejburg, 1848. S. 109; Handelsman M. Nicolas I-er… P. 243–244; Kieniewicz S. Op. cit. S. 200–201, 203; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 1–2, 85, 129–130,132,373; Die Polen «Debatte» in der Frankfurter Paulskirche. Frankfurt /Main. 1995. S. 32–34; «Demokrata Polski». 9.VI 1849; Nowak A. Op. cit. S. 329.

¹⁴⁶ Kukieł M. Op. cit. S. 142–143; Kieniewicz S. Op. cit. S. 196; Młynarski Z. Op. cit. S. 169; Европейские революции… С. 265–266; Nowak A. Op. cit. S. 328–329.

¹⁴⁷ Европейские революции… С. 268–270, 275–276, 371, 383–384; Kieniewicz S. Op. cit. S. 203; Kukieł M. Op. cit. S. 134, 144–145; Handelsman M. Francja – Polska… S. 235;

Idem. Adam Czartoryski. T. II. S. 87–88; Cetnarowicz A. Obóz Czartoryskiego a sprawa serbska w latach 1842–1843 w dawnej i nowszej historiografii // Wielka emigracja i sprawa polska… S. 135, 139, 144; Nowak A. Op. cit. S. 328; Zdrada J. Op. cit. S. 56–62. См. также: Biblioteka Czartoryskich w Krakowie. 5387 III. K. 7.

¹⁴⁸ Handelsman M. Ukraińska polityka księcia Adama Czartoryskiego. Warszawa, 1937. S. 98-128; Kukieł M. Op. cit. S. 136, 143; Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 44; Trentowski B.F. Przedburza polityczna. S. 37; Krasiński Z. Listy do Delfiny Potockiej. S. 28–29; Groniowski K. Op. cit. S. 32; Król M. Op. cit. S. 104; Европейские революции… С. 266, 279. См. также: Tyrowicz М. Polski kongres polityczny we Wrocławiu. Wrocław, 1946.

¹⁴⁹ Kieniewicz S. Op. cit. S. 202; Miłkowski Z. Sylwety emigracyjne. Lwów, 1904. S. 9.

¹⁵⁰ Podolecki J. Co to jest rewolucja i jakie jest jej stanowisko. Paryż, 1849. S. 7, 9-10; Mierosławski L. Powstanie Poznańskie w roku 1845. Paryż, 1852. S. 78, 82, 154–155; Groniowski K. Op. cit. S. 40, 59–60, 63–64.

¹⁵¹ Rewolucja i Polska. Paryż, 1850. S. 19, 25; «Demokrata Polski». 3.XI 1852; Groniowski K. Op. cit. S. 68–69.

¹⁵² Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 44–45; Groniowski K. Op. cit. S. 66–67, 69; «Demokrata Polski». 13.Х, 7.XII, 29.XII 1852; 15.V, 15.VI 1854; Okólnik Centralizacji TDP. 28.1 1853.

¹⁵³ «Demokrata Polski». 16.III, 11.V, 25.V, 24.VIII, 31.VIII 1851; 13.Х 1852; Groniowski К Op. cit. S. 67–68.

¹⁵⁴ Lewak A. Ideologia… S. 12; Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 45–46; «Demokrata Polski». 16.III 1853; «L’Homme». Jersey. 6.VI 1855; Фалькович C.M. Антигабсбургские планы польских, итальянских и венгерских революционеров в контексте национальных движений народов Австрийской империи в 50 – 60-е годы XIX в. // Национальное движение в Центральной Европе: сотрудничество и контакты. М., 1991. С. 184–185.

¹⁵⁵ Łukaszewicz W. Stanisław Gabriel Worcell. S. 47; «Demokrata Polski». 29.VI 1851.

¹⁵⁶ Kieniewicz S. Op. cit. S. 205; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 418–419.

¹⁵⁷ Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 91, 376–377; Stummer W. Op. cit. S. 62; Handelsman M. Nicolas 1-er… P. 255, 257; «Demokrata Polski». 15.VI 1854.

¹⁵⁸ Huard A. Le reveil de la Pologne. Histoire de Tinsurrection polonaise. Paris, 1864. P. 206–213; Król M. Op. cit. S. 138; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 257–258.

¹⁵⁹ Kieniewicz S. Op. cit. S. 205–206; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 374–376; «Demokrata Polski». 15.VI 1853; Giller A. Op. cit. S. 396–407; Śliwiński A. Op. cit. S. 227–230; Фалькович C.M. Антигабсбургские планы… С. 185.

¹⁶⁰ «Demokrata Polski». 31.X 1855; Heltman W.Janowski J.N. Op. cit. S. 447–448.

¹⁶¹ Kieniewicz S. Op. cit. S. 206; Heltman W., Janowski J.N. Op. cit. S. 327, 366–367, 370–371, 374–375; Фалькович C.M. Идейно-политическая борьба в польском освободительном движении 50 – 60-х годов XIX века. М., 1966. С. 56–57.

¹⁶² [Zawadzki F.] Со teraz robić? Czyli przelotny pogląd na teraźniejszość i przyszłość Polski przez jednego z nieśpiących braci. Londyn, [1856]. S. 4–5, 7-14; Groniowski К. Op. cit. S. 75–76; Фалькович C.M. Идейно-политическая борьба… С. 108–109.

¹⁶³ Knapowska W. Gromada rewolucyjna Londyn // «Kwartalnik Historyczny». Warszawa, 1955. № 2. S. 68, 71–75, 90–91; Brock P. Z dziejów Wielkiej emigracji w Anglii. Warszawa, 1958. S. 100–102; Miller ŁS. Dokoła genezy Gromady Rewolucyjnej Londyn // «Przegląd Historyczny». Warszawa, 1959. № 4. S. 827; Кельсиев В.И. Эмигрант Абихт // «Русский вестник». М. 1869. Т. 69. С. 234. См. также: Фалькович С.М. Левые течения в польской эмиграции накануне восстания 1863 г. // Русско-польские революционные связи 60-х годов и восстание 1863 г. М., 1962. С. 77–80; ГА РФ. Ф. 109. I эксп. 1858 г. Д. 294. Л. 52.

¹⁶⁴ Brock Р. Op. cit. S. 99-100; MillerI.S. Op. cit. S. 829–830; Фалькович С.М. Левые течения… С. 83–84.

¹⁶⁵ Groniowski К. Op. cit. S. 77–78; Lud Polski w emigracji… S. 396–398; Brock P. Op. cit. S. 100; «Wiadomości Polskie». Paryż. 8.VIII 1857; Фалькович С.М. Левые течения… С. 77–78, 83, 85–86.

¹⁶⁶ Brock Р. Op. cit. S. 81–82, 97–98, 101–102, 105; Knapowska W. Op. cit. S. 72–73; «Demokrata Polski». 31.XII 1860; Кельсиев В.И. Указ соч. С. 241; ГА РФ. Ф. 109.1 эксп. 1860 г. Д. 24. Л. 46–47.

¹⁶⁷ Miller I.S. Op. cit. S. 829–830; Wojtkowski A. Plany powstańcze komunistów polskich w roku 1859 // «Przegląd narodowy». Warszawa, 1921. № 5. S. 571–574; Brock P. Op. cit. S. 100; Фалькович С.М. Левые течения… С. 85–86; ГА РФ. Ф. 109.1 эксп. 1859 г. Д.87. Л.6.

¹⁶⁸ Фалькович С.М. Левые течения… С. 86–87; Она же. Идейно-политическая борьба… С. 115–116; ГА РФ. Ф. 109. I эксп. 1858 г. Д. 294. Л. 4; Wojtkowski A. Op. cit. S. 571–572; «Demokrata Polski». 30.IX 1858.

¹⁶⁹ Guttry A. Pamiętniki. T. II. Poznań, 1891. S. 18–19, 21–22; Knapowska W. Op. cit. S. 83; Фалькович С.М. Левые течения… С. 87–88; Ona же. Идейно-политическая борьба… С. 116, 122–123; Кельсиев В.И. Указ. соч. С. 241; ГА РФ. Ф. 109. I эксп. 1860 г. Д. 24. Л. 54–55.

¹⁷⁰ Kieniewicz S. Sprawa włościańska w powstaniu styczniowym. Wrocław, 1953. S. 120; Wojtkowski A. Op. cit. S. 573; Фалькович С.М. Левые течения… С. 88–90; Она же. Идейно-политическая борьба… С. 116–118; ГА РФ. Ф. 109.1 эксп. 1858 г. Д. 294. Л. 69–71.

¹⁷¹ Guttry A. Op. cit. S. 16, 18–19, 21; Knapowska W. Op. cit. S. 85–86, 88–89; Wojtkowski A. Op. cit. S. 573–577,581; Brock P. Op. cit. S. 107; Фалькович С.М. Идейно-политическая борьба… С. 118–120; Ona же. Левые течения… С. 91–94.

¹⁷² Фалькович С.М. Идейно-политическая борьба… С. 120–122; Она же. Левые течения… С. 95–98; Она же. О польском восстании // «Исторический архив». М., 1962. № 4. С. 208–213; ГА РФ. Ф. 109.1 эксп. 1858 г. Д. 204. Л. 108–111; 1859 г. Д. 87. Л. 23, 104–105; АВП РИ. Ф. Канцелярии. 1859 г. Д. 140. Л. 593–594; «Wiadomości Polskie». 26.V 1860. S. 73–80; 23.VI 1860. S. 96; Brock P. Op. cit. S. 107; Wojtkowski A. Op. cit. S. 570–571, 586–587.