Текст книги "Мой дзень пачынаецца (зборнік)"

Мой дзень пачынаецца
Проза і паэзія маладых
Укладальнiк Віктар Шніп

© Афармленне. Мастацкая літаратура, 2015

© Распаўсюджванне. ТАА «Электронная кнігарня», 2016

* * *

І Янка Купала, і Якуб Колас былі маладымі пісьменнікамі.

Максім Багдановіч назаўсёды застаўся маладым.

Многія творы, якія былі напісаны народнымі Песнярамі на пачатку іх пісьменніцкага шляху, трапілі ў залатую скарбонку беларускай культуры, а «Вянок» Максіма Багдановіча стаў шэдэўрам не толькі нашай, а і сусветнай літаратуры.

Моладзь сучаснай Беларусі – гэта наша будучыня, таму вялікая ўвага дзяржавы надаецца менавіта маладому пакаленню. І сёлета ў Год моладзі, выдаючы кнігу прозы і паэзіі маладых, мы верым, што многія з нашых аўтараў з часам стануць вядомымі пісьменнікамі і творы іх заўсёды будуць цікавымі для чытачоў.

Вольга Агапонава

[1990 г. н.]

Лëс і лесвіца

 
Ён пакінуў свой лёс на лесвіцы
адзінай… мне… маўкліва
крок – і руцэ… імкліва
чырвоныя пялёсткі.
пакінуў мне адзінай,
ахвяраваўшы
толькі сваё
імя
яго мне
засталося
на прыступках, на якіх
пялёсткі тыя, што калісьці…
у руцэ гарэлі… ад вясны я
прынясу цяпер… яму прытулак
з адзінокім прытулкам… асенняга… месяца
каб знайсці… яго лёс… на лесвіцы
 

«Ці вартыя мы гэтай восені…»

 
Ці вартыя мы гэтай восені
з бурштынавым караванам лісця,
з паэтычным спатканнем кропель туману,
з аблокавай хваляй прачыстай,
калі рассякаем скрозь цені
восені…?
 

Саксафон

 

* * *

Мы чулі спрадвеку
ліры
адзіныя, ці адзінокія,
уратавальныя,
з плачам
абраныя.
душу пазбавілі,
ліры абраныя —
белыя раны
таму не крывавяць.
 
 

* * *

Чулі і сёння рэха
мінулага —
голас твой родны —
голас Гародні —
гукі катрынкі, апетай
сучаснай паэткай
улетку.
 
 

* * *

Не-летам
ішла
ў скаваным
скафандры
грахоў.
 
 

* * *

Мне ні жалейка, ні скрыпка, ні дудка,
ні дзіўны катрыншчык
ў самотным блуканні,
у горадзе-дзе, кажуць, светлыя твары,
не абяцалі натхнёных шляхоў,
толькі
пакутлівы стогн саксафона ў Гародні, дзе
голас твой родны.
 
 

* * *

Адзіны, тужлівы,
срэбна-латунны,
але-ле-туценны
ў свеце няўтульным
іграў саксафон.
хай стане і ён
сімвалам болю і плачу
адзінай замкнёнай Душы,
хай возьме ў палон
цені грахоў,
бо
Верую:
Ведаю:
і для цябе
стане
выратавальным —
срэбна-латунны
мой
саксафон.
 

Patria

 
пишет монах
в серединности дня
о центре земли,
где растили меня,
 
 
месте в межребье,
в пустотах дыханья.
шиповник (по жребью)
там – куст мирозданья.
 
 
(не движутся плиты…
во время молитвы…
не тлеют поленья…
в монашеском зренье…)
 
 
как вещи назвать? —
не хватает пространства.
отечеством, родиной, краем?
мытарством?
 
 
и плачет о Слове
земля под Голгофой
о сломанных ритмах,
скованных строфах.
 

«из греха, как из реки…»

 
из греха, как из реки,
яблоко Адама
в перламутр овом нутре
на руки попало
 
 
выбираю дом чужой
– обхожу владенья
– слышу в голосе своем
раковины пенье
 
 
поиграю в поддавки
– стану веселитьс я
и отцов, отцов моих
я открою лица.
 
 
от Адама до себя
гибельные лица
 
 
руки Евиной вины
смоют плод рекою эх…
разгуляется вода
и напьется мною…
 
 
змеевидная вода
змеевидной мною
 
 
яблоком лежу на дне —
мне бы – в белой пене
новой раковиной всплыть
в память об Эдеме.
 
 
ни моллюска, ни цветка.
нет и римской плети:
рыба в роли рыбака —
поднимает сети.
 

Аляксей Арцëмаў

[1991 г. н.]

Ляці, валавока!

 
Я чую, як недзе далёка
Маленькая птушка пяе.
Вітаю цябе, валавока,
Вітаю напевы твае.
 
 
Агромністы свет над табою,
Нябёсаў бясконцы абшар
І поўная шчасця й спакою
Адвечнай прыроды душа.
 
 
Даўно ў гарадах мітуслівых
Я марыў пра тыя сады,
Дзе грушы ды жоўтыя слівы,
Дзе цёпла й утульна заўжды.
 
 
Шукаў іх у град і залеву,
Дарэмна хадзіў па зямлі
І толькі птушыныя спевы
Надзеі згарэць не далі.
 
 
Адолею ўсе перашкоды,
Каб мрою нарэшце знайсці.
Да сонца на крылах свабоды
Ляці, валавока, ляці!
 

Элегія паспешнасці

 
Спяшаюся. Усё наперакос.
Спяшаюся са старту, ад пачатку.
Бягу ў кантору, дзе паставіць лёс
У бланк жыцця апошнюю пячатку.
 
 
Сярод мітрэнгаў прамінаюць дні,
Хоць нават непакоіцца не трэба.
Марную зноўку час у мітусні
І пада мной амаль дыміцца глеба.
 
 
Але жыве пытанне, як жыло…
Кажу сабе: «Куды ж ты, небарача?»
Я кідаюся з цемры на святло.
Чаму? Бо я святла яшчэ не бачыў.
 

Камінар

 
Шпакі галілі крыламі паветра,
Гарэў заход прыгожы, як мана.
На вышыні недасягальных метраў
Хадзіў па дахах чорны камінар.
 
 
Блукаў штовечар ён без працы новай
І зразумець не мог, што ўсё дарма.
У джунглях гарадскіх шматпавярховых
Ёсць камінары – комінаў няма.
 
 
Жангліраваў кастрычнік жоўклым лісцем,
Ды слухаў чалавек, як вецер ныў.
Замест жыцця надзеі засталіся,
Але каму патрэбныя яны?
 
 
І доўжыцца дасюль ягоны шпацыр,
І сумна ўніз глядзіць мурзаты твар…
Чаму мне пачынае зноў здавацца,
Што я такі ж, як чорны камінар?
 

«Цемра шыбы залепіць, і дзень праміне…»

 
Цемра шыбы залепіць, і дзень праміне,
Напляце павуцінку мароз на вакне,
На дварэ заскрыгоча завея…
Сёння я ўпершыню цябе бачыў у сне —
Ты ў крыштальную далеч сышла ад мяне,
Дзе ад сцюжы ўвесь свет прамянее.
 
 
Сон мой хутка растаў, як сняжынка вясной.
Лямпа зноў асвятляе няўтульны пакой,
Дзесь за шыбай віецца дарога.
Кіну ўсё, каб напоўніць душу цеплынёй,
Развітаюся ўрэшце з самотай сваёй…
Толькі побач са мной – анікога.
Веру, зменіцца ўсё! Веру будзе яшчэ
Шчасця міг, подых твой – за сняжынку лягчэй —
І каханне, адно, назаўсёды.
А пакуль маё сэрца завея сячэ
І на позірк халодных блакітных вачэй
Прамяняць я гатовы свабоду.
 

«Цвітуць апенькамі грыбовішчы…»

 
Цвітуць апенькамі грыбовішчы.
Хадзем, прабавім час у пошуках
Ды набяром грыбоў. Або ні з чым
Мы вернемся – паветра ў кошыку.
 
 
Красуе жоўты лес убраннямі…
І хай грыбоў не дасць нам верасень,
Але ратуе восень ранняя
Ад крыўды, ад любоўнай ерасі.
 
 
Агорнуць шаты прахалодаю
І знікнуць згадкі мітуслівыя,
Што я кахаў цябе заўсёды – і
Хацеў, каб ты была шчасліваю.
 

Каралеўства водараў

 
Ты падарыла каралеўства водараў,
Мяне ператварыла ўміг у волата,
Я ўбачыў нечакана ў мутных водах Ра,
А ў вогнішчы заходу – россып золата.
 
 
Да зорак падымаліся – не бачылі,
Што вокамгненна ўвесь сусвет руйнуецца.
Мы верылі: не будзе больш няўдачаў, і
Зноў свята зазірне на нашу вуліцу.
 
 
Але жыццё надзеі гоніць марныя,
Мы ў каралеўстве водараў не першыя…
Муз, пэўна, не завабіць мемуарамі.
Што застаецца? Толькі крэмзаць вершыкі.
 

«Чараўніца ў бутэльцы з зялёнага шкла…»

 
Чараўніца ў бутэльцы з зялёнага шкла,
Ты мяне нечакана сягоння знайшла.
 
 
Дык нашто ў гэты вечар ты выйшла з ільдоў?
Каб з ласкавай усмешкай скарыць мяне зноў?
 
 
У будзённай турбоце й бязладнай журбе
Не магу, не хачу пакідаць я цябе.
 
 
Хай я з кожным глытком прапіваю душу!
Падаруй мне адзін пацалунак! Прашу!
 
 
Каб ад дотыку хмелю забыў я зіму,
Каб не помніў, навошта жыву, ды чаму.
 
 
Не! Няхай застанецца адзіны ўспамін:
Снежань, гурбы за шыбай, кілішак, камін.
 
 
Толькі прысмак кахання на вуснах маіх
Нагадае бязлітасна: боль не аціх,
 
 
Бо адзінай каханкай маёю была
Чараўніца ў бутэльцы з зялёнага шкла.
 

Паляванне на стракоз

 
Там, дзе сонца пяшчотай дурманіць,
Дзе, як краска, цвіце вербалоз,
Абвясцілі сезон палявання
На зялёных імклівых стракоз.
 
 
І, цішком жуючы недакурак,
Асцярожны, прыціхлы, як звер,
Паляўнічы, знішчальнік казурак,
Ледзьве шорхаў у роснай траве.
 
 
Верыў ён у нябесныя сілы,
Бо нядаўна пабачыў у сне
Страказіныя яркія крылы
Між трафеяў сваіх на сцяне.
 
 
Рыхтаваліся ўсе да «сафары»,
Разбівалі ў малітвах ілбы…
Ён адзін дацягнуўся да мары
І трафей нечуваны здабыў,
 
 
І нарэшце павесіў у хаце
Фатаграфію са страказой…
Ён не ведаў: усмешка дзіцяці
Стала чыстай крыштальнай слязой.
 

«Неверагодна, бы з іншага свету…»

 
Неверагодна, бы з іншага свету,
Печаным яблыкам пахне ў пакоі.
Кажаш ты мне, што схавалася лета
Там, у лагчыне, за змёрзлай ракою.
 
 
Толькі не бачу я ліпеня ў снезе,
Зорка далёкая зашаранела…
Хутка ў душу, як у дом твой, залезе
Нехта ласкавы, удачлівы, смелы.
 
 
Будзе настойлівай хваля пяшчоты,
Жоран кахання цябе перамеле.
Ты не забудзеш – ён прыйдзе ў суботу:
Будні для працы, да жонкі ў нядзелю.
 
 
Ты ўсё даруеш, паверыш: «Ён прыйдзе!»
І не збаішся даходзіць да кропкі,
Каб у суботу пачаўся твой тыдзень
З пошуку шчасця ў абдымках таропкіх.
 
 
Будзе спатканне адзінаю мэтай.
Дзень – для кахання, і шэсць – для спакою.
Ты ўжо не ўспомніш пра тое, што лета
Недзе хавалася. Там, за ракою…
 

«Не дойдзе да Тэначтытлана ацтэкскі ваяр…»

 
Не дойдзе да Тэначтытлана ацтэкскі ваяр,
Не знойдзе траянец сваёй шматпакутнай радзімы,
Стагоддзяў цягнік незваротна праносіцца міма,
Мінаецца ўсё, маладосць адыходзіць твая.
 
 
Дзіцячая радасць згубілася дзесь за альсом,
Зрабіліся пылам дарожным наіўныя мроі,
Ды ты не паверыў і ўпарта варушыш старое,
А вецер халодны хапае цябе за крысо.
 
 
Ты можаш казаць, што захочаш – сабе не мані,
Што гэта не ўзрост, а звычайная змена сезону.
Ты стрэсваеш кроплі з плячэй, з рукавоў, з парасону,
Нібыта скідаеш апошнія летнія дні.
 

Ліфт

 
Кабіна ліфта едзе ўніз,
Трасы скрыгочуць у паўзмроку…
Ты пакідаеш парадыз,
Мне да яго яшчэ далёка.
 
 
Расстання нашага туга
Не закране цябе, я веру.
Я вінаваты сам – я лгаў,
А ты ўвайшла ў чужыя дзверы.
 
 
Што застаецца мне? Глядзець,
Як надвячорак тоне ў скрусе.
Не прынясе мне шчасця дзень —
Дажыць да досвітку імкнуся.
 
 
Ды прыйдзе ранак. І тады
Пазбавіць ён мяне спакою:
Кабіна ліфта назаўжды
Зачыніцца перада мною.
 

«Старыя хаты касавурацца…»

 
Старыя хаты касавурацца,
Глядзяць у мутную ваду —
Дняпро заліў увечар вуліцу…
Як да цябе цяпер дайду?
 
 
Мы закаваныя самотаю,
Пакуль рака – пяшчотны кат —
Пакусвае падворкі ўпотай і
Цалуе прызбы сонных хат.
 

Прасека

 
Пятляюць палкія прысады:
Пажоўклым полымем – прасвет.
Прыроды прыгажосць – прынада.
Прайдзі прасекаю, паэт!
 
 
Пабачыш позірк піхты пекнай,
Прыпомніш: поле перайшоў,
Пачуўшы порсткі покрыч пеўня
Па-над прасторай паплавоў.
 

«Гарбата гарачая, даўкая…»

 
Гарбата гарачая, даўкая
Лякуе ад даўніх турбот.
Ля ног задаволена каўкае
Мурлаты дагледжаны кот.
 
 
Паўзмрок жоўтай лямпай расквечаны,
Сумуе герань на акне…
Жыві, як умееш. І ўвечары
Ніколі не згадвай мяне.
 

«Я шукаю дарогу да сіняй вады…»

 
Я шукаю дарогу да сіняй вады,
Каб нарэшце, бы ў Мекку, прыехаць туды,
 
 
Дзе віецца Бярэзіна, быццам вужак,
Дзе лясы апранаюць зялёны пінжак,
 
 
Дзе ў імгле дажджавой чырванеюць агні,
Дзе рухавая плотка жыве ў быстрыні…
 
 
Там гісторыя ўсмешку змяшала з журбой,
Там на дзіва нялёгка застацца сабой,
 
 
Там забытыя хаты – і побач крыжы,
Бо памерці там лёгка, ды цяжка ажыць.
 

Кавярня

 
Ля станцыі ў кавярні прыдарожнай
Не захмялець – адно напіцца можна,
Але нашто мне піва і віно?
Я на адной з такіх спусцелых станцый
Збаяўся – і не змог з табой застацца,
А верасень у жоўтым кімано
Махаў галлём неабляцелых клёнаў.
Я чуў – ты ўслед мне сыпала праклёны —
І прамаўчаў, і зноў паскорыў крок.
Загояцца марудна ў сэрцы раны:
Не вылечыць і столік рэстаранны…
Сяджу ў кавярні. Побач сцэна й змрок.
І робіцца чамусь ніякавата:
Пяе жаночы голас пра расплату,
А гук ляціць і растае ў журбе…
Я выйшаў на свабоду з душнай залы
І хутка апынуўся ля вакзала…
Але скажы: як збегчы ад сябе?
 

«Намярзае на ветры лёска…»

 
Намярзае на ветры лёска —
Недалёка да першай сцюжы.
Воглы снег паляцеў – пялёсткі
Абсыпаюцца з белай ружы.
 
 
А шчупак не бярэ – дык хоць бы
Перакінуцца з сябрам словам…
Неба шэрае на самоце
Ціха шэпча ў адказ: «Рыбно вам!»
 

Блюз

 
Ноч хутаецца ў цішу давідна,
Застылі ў чорным небе аблачыны,
А недзе на самоце, ля акна
Сядзіць мая каханая жанчына.
 
 
Яна глядзіць на горад з вышыні,
На ззянне ліхтароў па-над дарогай —
Няхай мігцяць зіхоткія агні,
Але ў душы святла зусім нямнога.
 
 
Надзея легкакрылая жыве,
Пакуль заўчасна не пачнецца вечар,
Калі далёкі блізкі чалавек
Прыходзіць, каб абняць яе за плечы.
 
 
Яго пяшчотна ахінае змрок,
І падае сукенка на падлогу…
Яна магла б кахаць яго знарок,
Але ў душы святла зусім нямнога.
 
 
Заўжды ў трывозе, побач і адна,
Асвенчаная шчасцем, стратай, горам
Сядае на самоце ля акна
І роспачна глядзіць на сонны горад.
 
 
І я не абніму яе плячэй,
Уночы не прыйду – і дзякуй Богу!
Я б мог быць з ёй, я б мог кахаць яшчэ,
Але ў душы святла зусім нямнога.
 

Вяргіня

 
Усё псуецца, гасне, гіне
З недасканаласцю сваёй,
А ў садзе нечая вяргіня
Блішчыць свавольнай чысцінёй.
 
 
Яна буяе. І спрадвеку
Паўсюль красуе прыгажосць,
Як быццам кажа чалавеку,
Што ён на свеце толькі госць.
 
 
Але ж успамінаць няпроста,
Што маеш ты кароткі век…
Калісьці я рыдлёўкай вострай
Вяргіню зрэзаў і пасек.
 
 
Раслін я многа бачыў рэдкіх,
Са дня таго гады прайшлі…
І толькі ссечаная кветка
Ад болю енчыць з-пад зямлі.
 

Развітанне

 
Апошні позірк вокамгненны,
Вакзал, цягнік, узмах рукой,
Крывёй напоўненыя вены,
Твой пульс і страчаны спакой…
 
 
Пакута развітання – гэта
Маўчанне, жэстаў мітусня.
Змяніць бы разам сродкі, мэты…
Няма ўжо часу, каб мяняць.
 
 
Гудок разносіцца ў паветры…
Мо мы спаткаемся яшчэ,
Але пакуль скрозь кіламетры
Чыгунка, быццам Стыкс, цячэ.
 

«Снег яшчэ на вопратку спадае…»

 
Снег яшчэ на вопратку спадае,
Толькі хутка знікне ён, бадай,
Бо вясна – матуля маладая —
Знічам зноў чырвоніць небакрай.
 
 
Лёд растане, і з яе далоняў
Жвавы сын саскочыць – красавік.
Малатком святла ён шпарка ўгоніць
У труну зімы апошні цвік.
 

Трамвай

 
Жыццё – старэнькі чэшскі трамвай на вуліцах Еўпаторыі,
Які паціху паўзе ў дэпо; за ім пляцецца гісторыя.
Вось ты старэеш і забываеш былых куміраў-герояў,
Але ж у памяці шчэ паўзе трамвайчык з краіны мрояў.
 
 
Наўкол квітнее жнівеньскі дзень, нябёсы промнямі пырскаюць,
І едзеш ты праз сцяну гадоў наўпрост у задуху крымскую.
Ізноў у вагоне віруе жыццё – курортнікі з пляжу вяртаюцца,
А дзеці ловяць сонца ў акне, трымаюць на кончыках пальцаў.
 
 
І пасажырка галосіць, вішчыць – ажно вылупляе вочы.
Кандуктарка моўчкі слухае, а бабка квітка не хоча:
«Пенсія трыццаць сем грыўняў! Скуль на трамвай знойдзеш грошы?!»
Кандуктарка ёй даруе, бо сёння настрой харошы.
 
 
А побач сядзіць рабочы, вясёлы з самога ранку:
Яму на заводзе далі адгул. Кульнуў ад радасці шклянку.
Другую шклянку ж – увечар кульне, каб быць найшчаслівым у свеце,
А потым сустрэне ён двух сяброў – і разам вып’юць па трэцяй.
 
 
І ты назіраеш за мітуснёй – наўкол мяняюцца людзі,
Вось нехта ўваходзіць у твой вагон, а іншы больш ездзіць не будзе,
А ты б яшчэ наведаў ліман, заскочыў па дыню на рынак,
Ды кажа кіроўца табе: «Выходзь. Гэта апошні прыпынак».
 

Алена Бабіч

[1989 г. н.]

Ноч

 
Усё губляе уласную значнасць,
Калi цень валадарыць над светам.
I салодка, i горка, i смачна
Ноч адчуць палахаючым летам.
 
 
Гучна цокаюць вострыя крокi,
Лiсце шэптам са мной размаўляе,
Месяц поўны глынаюць аблокi.
Ноч жыве, калi дзень памiрае.
 
 
З ветрам музыка л’ецца паўночная
I дурманяць магiчныя водары,
Ў цемру цягнуць чароўныя, змрочныя,
У паветры бягуць карагодамi.
 
 
Усё знiкае ў нябесным амшары,
Людзi ў чорным блукаюць, iм цесна,
I з’яўляюцца новыя твары,
I старым не знаходзiцца месца.
 
 
Ноч даруе свае таямнiцы,
Усё вядзьмарка чаруе над свечкай,
Напаўняе сухiя крынiцы
Бедных вераю душ чалавечых.
 

Да Творцы

 
Запалі востравокія зоркі
Там, дзе дзень адыходзіць ў стагоддзі,
Каб не знікла, не згасла, не згоркла
Існаванне жыцця ў прыродзе.
 
 
Каб да кожнай хвіліны туліўся
Асаблівы, прызначаны момант,
Каб няспынна са смерцю радзіўся
Кожны раз безумоўны патомак.
 
 
Каб змяняла хвіліну хвіліна
І каб іншая сталася новай,
Каб ламіла надвор’е галіну
І радзіла ў калысцы вясновай.
 
 
Каб адразу за горкай пакутай
З краю вуснаў вялася ўсмешка,
І на баль апраналіся хутка
Ўсе, хто крочыў пакутнаю сцежкай.
 
 
І каб поўніўся келіх латунны,
І за бок выліваліся віны,
І каб клавішы пелі і струны,
Не спыняючы вечнай гадзіны.
 
 
І рукою Сваёю уладнай
Ахіні з двух бакоў ты няспыннасць,
Каб кіпела ў варыве ладным,
Каб стварала святую павіннасць.
 

Наталля Баламут

[1994 г. н.]

Метро

 
Жетон как ключ – открыта дверь.
Кидает в бездну эскалатор —
Там ждет с терпеньем быстрый зверь,
Среди путей из мглы куратор.
 
 
Миганье света, шум толпы,
Хруст в ребрах от безумной давки —
Здесь капли пота красят лбы,
А души рвутся из удавки.
 
 
Вдохнув с другими терпкий яд,
Я тоже стала пассажиром:
Мы браво выстроились в ряд
И попрощались с нашим миром.
 
 
Мелькнул твой лик вдруг за стеклом.
От осознания потери
Я рвусь наружу. Микрофон
Шепнул: «Освободите двери».
 

Снег

 
Негромкий стук часов в пустой гостиной,
Остывший кофе, горький шоколад,
Мороз на стеклах тонкой паутиной,
А за окном – брильянтов звездопад.
 
 
Я пролечу в незримом танце с ними,
С холодными творцами красоты.
Снег сделает желания нагими,
Откроет раны сердца, сняв бинты.
 
 
Укроют нежно губы льда осколки
И локоны оденут в жемчуга.
Лишь только след от маленькой иголки —
Любви – оставят в теле навсегда.
 
 
Негромкий стук часов в пустой гостиной,
Остывший кофе, горький шоколад,
Мороз на стеклах тонкой паутиной,
А за окном – брильянтов звездопад.
 

«Я в клетке устремлюсь всегда на волю…»

 
Я в клетке устремлюсь всегда на волю:
Она дразнит и манит за собой —
Тогда уже не поддаюсь контролю,
Ведь мне обещан сладостный покой.
 
 
Сегодня будут сломаны оковы,
И счастьем безграничным опьянит
Свобода – ее руки вновь готовы
Из сердца вырвать камушки обид.
 
 
Все рандеву уйдут в воспоминанья,
Ты бросишь на меня печальный взгляд,
Мгновенье – и последнее прощанье
Растает на губах, как шоколад.
 

Воспоминания

 
Мое сердце
Словно копилка,
В которую ты бросаешь
Монетычувства.
И лишь утрата тебя
Способна его разбить —
И тогда
Хранимые в сердце
Воспоминания
Заблестят на моих руках
Миллиардами звезд.
Они и даруют спасение,
Ведь в них – ты,
А жизнь без тебя
Не имеет
Смысла.
 

«Под взором серых глаз мой крепкий кофе…»

 
Под взором серых глаз мой крепкий кофе
В мгновенье покрывался коркой льда.
Улыбка приводила к катастрофе —
Она пьянила счастьем, как всегда,
 
 
Чтоб диссонанс тепла и равнодушья
Сводил с ума безжалостной игрой.
Сто раз я умирала от удушья,
Сжигала грезы в пыль перед тобой.
 
 
Оставив тень, идешь в воспоминанья —
Твой аромат еще держу в руках.
И дерзкое, но нежное прощанье
Несмело остывает на губах.
 
 
Герой, быть может, моего романа,
Однако сердца нет в пустой груди.
Я для тебя не больше, чем путана,
А значит, нам с тобой не по пути.
 

«Холод чистый целует изгиб моих уст…»

 
Холод чистый целует изгиб моих уст,
Тихий шепот в душе – это радости хруст,
Что сломалась в руках, как хрустальный цветок.
Обожженным крылом указал мотылек
 
 
На дорожку – исток ей положен у звезд.
Остается ступить на невидимый мост,
И навек пропаду – ветер пыль разнесет.
Это будет последний в моей жизни взлет.
 
 
Шерри снова наполню изящный бокал,
Чтоб забыть, как ты сердце мое отмыкал,
Как перо выводило на чувствах клеймо,
Опьяняя рассудок сильней, чем вино.
 
 
Я взлететь не могу – ты к себе приковал,
И ничто не сломает холодный металл.
Тенью стала и тихо крадусь по следам
За тобой, доверяя манящим глазам.
 
 
Мои чувства судьба обвивает кольцом —
Я мечтаю о сказке с хорошим концом,
Но печати из боли на теле видны.
В этом мире извечно мы будем одни.
 
 
Крепко к сердцу прижми, больше не отпускай —
И в дыханье твоем обрету вечный рай.
Если душу утратил, а в мыслях лишь дым,
Я своей поделюсь – ее хватит двоим.
 

«Я так устала от комедий…»

 
Я так устала от комедий
И сладостно-наивных драм —
В них ради поцелуя леди
Рискует жизнью Дон Жуан.
 
 
Все столь искусственно, надменно —
От сказок часто воротит.
Они захватят непременно,
Что мне немыслимо претит.
 
 
К чему все эти маскарады,
Улыбки кукольные лиц,
Манерность, дивные наряды
И томный взгляд из-под ресниц?
 
 
Пластический хирург изъяны
Сотрет уверенной рукой,
Но не убрать ему те раны,
Что в сердце нанесли стрелой.
 
 
Среди людей нет идеалов,
Пусть тяжело это признать.
Фальшивы речи театралов:
Жизнь – не кино. Зачем играть?
 

Крысціна Бандурына

[1992 г. н.]

Сляды на чыстай паперы

Пайшла я сёння ў банк пакласці грошы на рахунак. Стаю ў чарзе, чытаю розныя аб явы. Тут адчыняюцца дзверы, і заходзіць бабуля з дзіцёнкам. Становяцца ў чаргу акурат за мною. Каса № 1, дзе мы ўсе стаялі, знаходзілася ў самым закутку, а побач з ім лесвіца, у якой жалезныя парэнчы былі не да канца прыкручаныя да падлогі. Паміж гэтымі парэнчамі знаходзіўся невялікі пралёт, куды адразу і палезла ўзгаданая мною малая дзяўчынка. Залезла і сядзіць, пазірае на мяне. Маленькая, смешная і такая прыгожанькая-прыгожанькая. Вялізныя і круглыя блакітныя вочкі, хітраватая ўсмешка і такі цікаўны носік! Напэўна, я ёй спадабалася, і яна хацела неяк звярнуць на сябе ўвагу.

Я толькі адвярнула галаву ў іншы бок, як дзяўчынка паднялася і пачала нагою ляпаць па непрыкручаных парэнчах. Парэнчы дзынькалі на ўвесь банк, што вельмі раздражняла яе бабулю.

Бабуля не вытрымала і пачала чытаць ёй натацыі:

– Супакойся! Зараз прыгоду заробіш на сваю галаву!

– Не зараблю! Усё будзе добра! хітравата ўсміхалася малая, гледзячы мне ў вочы.

Бабулю такая ўвага да мяне яшчэ больш раззлавала:

– Атрымаеш зараз.

– А вось не атрымаю, – і так усміхаецца! На выгляд ёй гады чатыры, напэўна, а такая ўжо разумная.

Бабуля, нахмурыўшы бровы, вырашыла перайсці на пагрозы:

– Я табе зараз сапсую настрой.

– Не сапсуеш, – упэўнена парыравала малая, па-ранейшаму не адрываючы ад мяне позірку. А мне так смешна было. Яна глядзела мне ў вочы, і я бачыла сябе ў яе ўзросце. Тут падышла мая чарга, і далейшае развіццё дзеянняў мне ўжо было невядома.

Скончыўшы ўсе свае справы, я накіравалася да століка, каб спакаваць рэчы, і раптам убачыла: пазіраюць на мяне з-пад стала знаёмыя цікаўныя вочы. Малая не дала мне апамятацца і пачала скардзіцца, што яны там сёння з кімсьці яблыкі не падзялілі:

– Вось мне дасталося, а камусьці не дасталося, дык што, я вінаватая?

А я стаяла і разглядала яе. Памятаю бірузовага колеру ці то куртку, ці то паліто на ёй, маленькія карычневыя угі. Шапку не запомніла, але памятаю, што на ручках былі вясёлкавыя пальчаткі. І яна так гэтымі ручкамі ў розныя бакі махала, так эмацыйна мне расказвала!

Спакавала я ўсе свае паперкі, ужо сабралася выходзіць. А малая мне ўсё расказвае і расказвае. Ну, што рабіць? Стала я, гляджу на яе, слухаю. І галоўнае, што людзі вакол таксама на нас глядзяць: там жа недзе бабуля ў касе, а яна мне тут балбоча. І тут гэтае дзяўчо бярэ мяне за руку. Трымае моцна, а я разумею, што яна не хоча мяне адпускаць ці наважылася ісці са мною.

Хачу спытаць: «Ты мяне не адпусціш?» – заўважаю, што хвалююся. Маю руку трымае чужое дзіця, мяне гэта неяк непакоіць, і я пачынаю заікацца. Гляджу на яе, яна на мяне здзіўлена глядзіць і кажа: «Не, не адпушчу». Я збянтэжылася яшчэ больш: людзі ж глядзяць! Гэта чужое дзіцё! І мне на пары трэба ісці. А як растлумачыць дзіцёнку?

– Усё, мне трэба ісці, пакуль, – ледзь выціскаю з сябе.

Яна мяне адпускае, я амаль ужо выходжу за дзверы банка і чую: так адчайна малая крычыць мне ўслед:

– Пака-а-а!

Паварочваюся: стаіць, махае сваімі маленькімі вясёлкавымі ручкамі і пасылае мне паветраны пацалунак.

Я ішла па вуліцы, усміхалася і думала: вось цуд, бывае ж такое! Тады да мяне прыйшло ўсведамленне, што няма на свеце нічога больш важнага за ўвагу дзіцяці. Больш шчырага – дакладна няма. І я ўспомніла сябе.

Калі мне было дзевяць гадоў, я адзіны раз у сваім жыцці пабывала за мяжою. У мяне бабуля працавала ў школьнай сталоўцы, і ў гэтую школу кожны год раней прыязджалі ірландцы з нейкай місіяй кшталту «Дапамага дзецям Чарнобыля», прывозілі гуманітарку і розныя карысныя рэчы. Гэтыя ірландцы па нейкай дамове бралі беларускіх дзяцей да сябе на аздараўленне. І мая бабуля, я не ведаю, чаго ёй гэта каштавала, дамовілася, каб мяне (а навучалася я ў іншай школе) узялі ў гэтую групу. Так я на 24 дні апынулася ў Ірландыі. Дзевяцігадовае саплівае дзяўчо ўпершыню ляцела ў самалёце ды ўбачыла свет, называецца. Найбольш яскравы ўспамін адтуль гэта зялёныя-зялёныя палі. У іх там усё зялёнае.

Я трапіла ў вельмі заможную сям ю. У іх быў свой вялізны дом на тры паверхі. Спачатку гэта падавалася мне дзівам, нейкай казкай, аб якой я і марыць не магла. Так атрымалася яшчэ, што я трапіла туды са сваёй аднакласніцай, у якой таксама былі нейкія сувязі. Мы жылі з ёй у адным пакоі.

Нас апраналі аднолькава. Гэта было першае, што зрабілі нашы гаспадары: цалкам памянялі нам гардэроб. Кармілі кожны дзень нас толькі ў «МакДональдсе». Гаспадыня ніколі не гатавала нічога дома, акрамя тостаў, і тое гэта былі рэдкія выпадкі. Я дагэтуль памятаю стандартнае меню: «картошка-фры», «чыкен макнагетс» (як іх зараз называюць) і кола. Гэтых рэчаў я не ела, напэўна, гадоў дванаццаць пасля Ірландыі, калі не болей. Паспрабавала я іх зноў адносна нядаўна, і гэта былі неперадаваемыя пачуцці: той самы смак з далёкага казачнага дзяцінства.

Я часам была драпежная, таму што мне вельмі не падабаўся сын гаспадароў, ён быў тоўсты такі, руды і падобны да свінні. І я яго часта біла, а ён да мяне заляцаўся і, калі я яго крыўдзіла, скардзіўся гаспадыні. Я не разумела ні слова з іх гаворкі, бо не ведала мовы. Мы размаўлялі часцей за ўсё пры дапамозе жэстаў, але я разумела, што мне «ну-ну-ну» выгаворваюць.

У гэтай сям і была шматгадовая традыцыя коннага спорту. Гаспадары трымалі сваю ферму і некалькі коней. Мне нават давялося тады адзіны раз у жыцці пакатацца на кані. У доме было шмат усялякіх кубкаў, медалёў напэўна, дзякуючы гэтаму яны і сталі такімі заможнымі.

Грошы ў іх, асабліва дробныя манеты, валяліся паўсюль, па ўсім доме. Мне вельмі падабалася іх збіраць і прыносіць гаспадыні. Рабіла я гэта не таму, што было цікава лазіць паўсюль, а таму, што, мажліва, мне ўвагі не хапала. Я збірала манеткі, гаспадыня мяне хваліла, і я адчувала сябе патрэбнай.

З часам атрымалася так, што я пазбірала ўсе грошы, якія толькі валяліся ў доме. На нашым паверсе знаходзіўся пакой старэйшага сына, які там не жыў, быў, можа, дзесьці ў іншым горадзе, але пакой яго заставаўся, і нам з маёй аднакласніцай заўсёды было цікава там важдацца. Мы знайшлі ноўтбук, толькі так яго і не ўключылі, бо не ведалі як. Упершыню ў жыцці мы пабачылі тады ноўтбук. У нас жа яшчэ такога не было, што камп'ютары сустракаюцца на кожным кроку.

Неяк у адным пакоі мы натрапілі на цэлы слоік з манетамі. Прынеслі яго ў свой пакой, раскідалі тыя манеты па падлозе і сталі лічыць. І не тое, каб мы хацелі сабе іх забраць. Я пазбірала манеты па ўсіх магчымых закутках, хваліць ужо не было за што, а мне хацелася гэтага, хацелася, каб мяне заўважалі. Я ўявіла сабе, як жа абрадуецца гаспадыня, калі я ёй цэлы слоік прыцягну гэтых манет!

І вось у той самы момант, калі мы разглядалі грошы на падлозе, у пакой зайшла гаспадыня. Я не знайшла нічога лепшага, як легчы спінаю на гэтыя манеты. Але было позна: гаспадыня ўжо заўважыла іх. Яна ўсё спрабавала мяне падняць, а я не паднімалася, плакала, прасіла адпусціць. Прычым аднакласніца адразу «саскочыла»: яна тут ні пры чым, быццам нічога не ведае. А гаспадыня вырашыла, што я гэтыя грошы хацела ўкрасці.

Яна расказвала ўсім сваім сябрам, хто бачыў нас і хто не бачыў, пра тое, што яны запрасілі да сябе з Беларусі, так бы мовіць, злачынцу. Прычым гэтыя размовы часта адбываліся пры мне, я сядзела і назірала за тым, як незнаёмыя людзі пазіраюць, тыкаюць у мяне пальцамі, нешта кажуць на незразумелай мне мове.

На наступны год мяне не запрасілі. Запрасілі маю аднакласніцу, а мяне – не. І я ні тады, ні пасля не магла патлумачыць, што я не злачынца, таму што не разумела, што гэта няпраўда. Дарослыя сказалі, значыць, так яно і ёсць. Мне было сорамна і крыўдна адначасова настолькі, што я доўгія гады насіла гэты сорам у сабе, баючыся каму-небудзь сказаць.

Яшчэ я памятаю, што, як і ўсе іншыя рэчы, нам аднойчы купілі аднолькавыя плэеры, а гаспадыня запісала спецыяльна дзеля нас аднолькавыя песні Брытні Спірс. І я гэты плэер па неасцярожнасці згубіла ў нейкім парку атракцыёнаў пасля здарэння з манетамі. Памятаю, як я тады плакала, бо было страшна і крыўдна, з мяне смяялася аднакласніца, а гаспадыні было ўсё роўна. Новы плэер купляць мне яна не стала. Дзевяцігадовых злачынцаў не шкада.

У апошні вечар перад вылетам у Беларусь, калі я збірала рэчы, да мяне прыйшоў сябар сям’і гаспадароў – вельмі добры дзядзька, які мне падабаўся. Звалі яго Майкл. Спачатку ён дапамог мне закрыць мае сумкі, цэлыя тры штукі, цалкам забітых адзеннем. Я везла рэчы ўсім: і маме, якая суткамі прападала на працы, і бацьку, якога не бачыла з паўгода пасля чарговага скандалу, і малому брату – яго бацька забраў з сабою, калі сыходзіў з хаты. Сябе, канешне, не абдзяліла таксама.

А потым Майкл дастаў з-за спіны плэер. Ён купіў новы, ад сябе. Як зараз памятаю, чорны з моднымі навушкамі – нашмат круцейшы, чым той, што я згубіла. Зайздрасці маёй аднакласніцы не было мяжы. А я была такая шчаслівая! Зараз ужо не памятаю, ні як звалі гаспадыню, ні яе сына, з цяжкасцю ўспомніла гаспадара, але Майкл – ледзь не адзіны мужчына ва ўсім маім свядомым жыцці, якога я ўспамінаю з пяшчотай.

Чалавечая памяць даволі пераборлівая на ўспаміны. Мне хацелася б памятаць добрае, але яно заўжды хаваецца пад пластамі пылу і бруду. У вачах незнаёмага дзіцяці я ўбачыла тое, што ніколі больш не вернецца да мяне самой: сваю наіўнасць, казачныя мары, жаданне сапраўднага, цёплага, светлага. А галоўнае у гэтых вачах я ўбачыла веру. Веру ў дарослага адзінага бога для гэтых маленькіх цудаў. Мне хацелася б застацца добрым успамінам у памяці маёй маленькай незнаёмкі… але ці здольныя мы ісці супраць жыцця?