Текст книги "Мой дзень пачынаецца (зборнік)"

Казка другая, пра дуб і рабіну

Рабіна не ведала, хто прыдумаў тую недарэчную песню пра яе і Дуб. Не ведала, але ж была гатовая ўпасці на аўтара, шчыра і ад усяго драўлянага сэрца.

Так здарылася, што Дуб у яе быў. Адразу. І перабірацца да яго, каб шаптацца з яго лісцем удзень і ўночы не мелася патрэбы.

Але ад гэтага мала ёй было шчасця. Спачатку, мабыць, але не цяпер, праз доўгія гады побач. Бо сёння ўся яго бяздушная, драўляная натура палезла вонкі. Дуб ані разу не адхіснуў ні адной са сваіх вялізных галін, каб ёй было крыху больш святла, каб яна не задыхалася без сонца ў цені. Ён ніколі не намагаўся адагнаць ад яе варон, што абдзіралі маладое лісце. Да таго ж тая знявага, з якой Дуб да Рабіны ставіўся, даўно прагнала б і чалавека, але дрэву куды збегчы? Мабыць, не ўсе дубы такія, як яе, мабыць, той, з песні, быў варты таго, каб хацець вырваць карані з зямлі і паўзком, ходам, як заўгодна, але ж дабрацца да яго і быць разам… Мабыць, быў, але, у такім выпадку, лічыла Рабіна, гэта песня не пра яе Дуб.

Кожны ранак Дуб, у якога ўжо гніла сарцавіна, пачынаў з таго, што доўга вінаваціў Рабіну ў тым, што яго жыццё не задалося, што ён не вырас так, як растуць сапраўдныя дубы, што дзеці-парасткі не слухаюць яго. А Рабіна маўчала. Яна заўсёды маўчала цяпер, які сэнс перабіваць яго стогны і лаянку?

А ў адзін дзень яго спілавалі, і ён нарэшце выканаў адну са сваіх штодзённых пагроз: «Калі б мог, збег бы ад цябе!»

Рабіна адчула тады нешта падобнае да свабоды. Канешне, Дуба было шкада, столькі ж год побач, але…

Але пасля, застаўшыся ў адзіноце, Рабіна стала па-сапраўднаму шчаслівая. Яна атрымлівала сонца колькі заўгодна, магчымасць дыхаць паветрам. І ёй зусім не хацелася шукаць сабе новы Дуб, ці каго там яшчэ.

Яна проста шапацела лісцем і ўсміхалася. Урэшце, не ўсім жа патрэбны дубы.

Казка трэццяя, пра старую фею

Старая фея жыве не адна. Раней яна была маладой феяй, з усімі належнымі справамі накшталт дапамогі прынцэсам, жабкам, вожыкам.

Раней была. Цяпер яна старая і жыве не адна.

У яе ёсць муж – стары кароль чароўнага Каралеўства. Ёсць дзеці, якія даўно ўжо кінулі бацькоўскі замак, бо ім хацелася мець уласную зямлю, дзе іх ніхто не ведае. Шчыра кажучы, фея ніколі асабліва не займалася іх выхаваннем.

Прынамсі, замак у феі даволі добры, з садам і возерам, па якім плаваюць лебедзі. Старая каралева-фея не сядзіць склаўшы рукі. Яна корміць рыбак у возеры, перашывае фіранкі ў галоўнай зале, часта выходзіць у горад, каб рабіць добрыя справы. І робіць, але ніхто не просіць яе іх рабіць. У яе нават ёсць ордэн з брыльянтамі «За добрыя справы».

Скажам так: у яе ёсць усё.

Яна яшчэ помніць крыху заклёнаў, каб добра выглядаць, не губляць румянец на шчоках і заўсёды мець прыгожую прычоску, ды яшчэ некалькі, каб здзіўляць людзей. А іншыя з цягам часу сталі непатрэбныя. Бо што рабіць феі, калі ў яе каралеўстве ўсе жывуць доўга і шчасліва? Нават вожыкі ў лесе.

За сцяной яе вялізнага замка жыве іншая фея. Маладая і нікому не вядомая. Да таго ж у яе няма ні ўласнага шыкоўнага замка, ні мужа. Старая фея часта прыходзіць да маладой у госці, ніколі не пытаючыся дазволу. І доўга расказвае пра тое, як яе суседка павінна сябе паводзіць, як павінна жыць, апранацца і чараваць. І заўсёды кліча да сябе ў госці, бо ў яе столькі шыкоўных рэчаў, якія ёй ужо непатрэбны, ды няма каму іх аддаць. Маладая фея доўга слухае яе, праводзіць да дзвярэй, а зачыніўшы іх, чаруе маланкі і гром у сэрцы. Але, крыху пазлаваўшы, яна глядзіць з акенца на замак старой феі, і ёй становіцца шкада суседку. Бо калі ў цябе ёсць усё, зусім усё, а не толькі пацеркі, сукенкі, ды яшчэ і прыгожыя думкі, калі ўсё гэта ёсць, але няма таго, з кім падзяліцца, то якое ж гэта «доўга і шчасліва»?

І кожны дзень яна абяцае сабе зайсці да старой. І кожны дзень не заходзіць.

Казка чацвёртая, пра дзвюх жабак

У адной сажалцы жывуць двое жабянят.

Жывуць з дзяцінства. З таго часу, як былі ікрой, пасля – апалонікамі і, нарэшце, жабянятамі. Думаю, вы здагадаліся, што ўсё сваё пакуль невялікае жыццё яны сябруюць.

Адна маленькая жабка была заўсёды больш палахлівай і ціхай, другая – смелай і рашучай. Яна не баялася скакаць высока і ўзбірацца на доўгія сцябліны чароту, глядзела на зоркі. А потым расказвала астатнім. Яна выцірала слёзы сваёй сяброўцы, весяліла яе і рабіла ўсё, каб не было сумна, каб яна таксама стала храбрай побач з ёю.

Абедзве яны ведалі, які страшэнны і вялікі свет за чаратамі. І марылі, што рана ці позна яны туды пойдуць вандраваць. А за чаратамі, у нябёсах, была поўня, круглая, бы талерка. І зоркі, толькі зоркі…

Насамрэч аніякіх зорак за чаратамі не было. Гэта абедзве жабкі зразумелі, як толькі патрапілі туды. Там была сажалка, дзікая і дарослая, у якой трэба было і за сябе пастаяць, і ежу знайсці…

І тая жабка, што была заўсёды больш храбрай за сяброўку, раптам змянілася так, што не пазнаць. Яна нічога не хацела рабіць, амаль не вылазіла з-пад ліста кубышкі, з цяжкасцю лавіла жукоў ды камароў. Але змянілася яе палахлівая сяброўка. Цяпер яна стала моцнай і храбрай. А паступова, нават палюбіла негасцінную сажалку. Не ўсё ў яе атрымлівалася, але трэба было жыць. Ды выцягваць з дрыгвы сяброўку, бо тая ўпіралася, нічога не змянялася доўга-доўга.

А потым яны вярнуліся за чараты: сажалка надакучыла. Усе хвалілі некалі палахлівую жабку, называлі яе моцнай і смелай, а яна ніяк не магла ўцяміць чаму. Яна ж проста рабіла тое, што павінна была рабіць. А сяброўка нават за чаратамі працягвала сядзець у дрыгве ці пад лістом кубышкі. Некалі палахлівая жабка не пазнавала яе і вельмі сумавала з-за гэтага.

Храбрая жабка гаварыла, што, маўляў, у яе такі характар, настрой… і многа што яшчэ. А некалі палахлівай жабцы станавілася ўсё больш і больш сумна. Яна таксама пачала залазіць пад ліст кубышкі, каб зразумець сяброўку. Дарма. Насамрэч яна даўно яе зразумела: зорак за чаратамі не аказалася.

Казка пятая, пра чацвёртую талерку

Адна каралева не магла купіць талерку.

Не тое, каб у яе не мелася грошай, густу ці ў крамах каралеўства не было посуду.

Як у кожнай каралевы, якая сябе паважае, у яе было амаль усё: грошы, густ і сотні крам, якія і рады былі б, каб яна ў іх зайшла. Але ж «амаль усё» – гэта не «зусім усё».

У каралеўскім палацы не хапала талерак, бо каралева была вельмі няўважлівая, і, лётаючы дзесьці ў марах, яна даволі часта за снеданнем выпускала талеркі з рук.

– Посуд б’ецца на шчасце, – усміхалася першая фрэйліна.

– Ці да вяселля, – дадаваў першы міністр.

Каралева самотна пасміхалася, бо даўно ўжо ведала, што каралеўству нядрэнна было б мець караля… Але ён так і заставаўся гіпатэтычным.

Кожны раз яна выбіралася ў краму з аховай і ружовымі пялёсткамі пад нагамі. Заўсёды спынялася ля талерак – іх было столькі розных, прыгожых, фарфоравых і гліняных, матавых і бліскучых, аж вачам балюча глядзець. І кожны раз яна брала тры талеркі: для сабе, першай фрэйліны, якая была ёй за сястру, і для першага міністра, які замяніў ёй бацьку.

А потым заносіла руку за чацвёртай талеркай, гіпатэтычнай, але так і не брала яе. Бо, пакуль рука цягнулася, у галаве праносіўся ўраган з думак і пачуццяў, і ўсе яны былі пра тое, што яшчэ рана для яе, для чацвёртай талеркі. Што яшчэ не з явіўся той, хто будзе варты есці з яе. А мабыць, не рана, а позна ўжо, і яна нікому не патрэбна, нават з цэлым каралеўствам?..

І зноў каралева ехала дадому з трыма талеркамі. І зноў усё каралеўства цяжка ўздыхала. Бо чакаць нейкіх змен у жыцці даводзілася ля посудавай крамы. І ганчары з усіх вёсак і гарадоў працавалі дзень і ноч, каб нарэшце, у які-небудзь добры (ці не вельмі) дзень, каралева купіла тую чацвёртую талерку.

Казка шостая, пра яблыкі

Кожны дзень адзін малады вучоны хадзіў на базар па яблыкі.

Што-што, а яблыкі ён вельмі любіў. І, бадай, гэта была адна з трох рэчаў, якія ён сапраўды любіў.

Першай была навука. А трэцяй – вясна.

Навуку ён любіў таму, што проста любіў, яблыкі – бо смачныя, а вясну таму, што вясной да яго заўсёды прыходзілі новыя ідэі.

Малады вучоны быў сапраўдны геній. Але нешта не атрымлівалася паразумецца ў яго з патэнтным бюро, куды ён вельмі часта пісаў. Там яму кожны раз тлумачылі, што такія вынаходніцтвы, як лесвічкі для пацукоў, вентылятары дзеля сыру і паліва з медуз, чалавецтву непатрэбныя. Ды малады вучоны не губляў надзеі, і працягваў вынаходзіць розныя «непатрэбныя рэчы», як гаварыў стары папугай.

Ён жыў разам з вучоным, у вялікай клетцы ля акна. Амаль увесь дзень ён спаў, раз-пораз ператрэсваючы старое пер е і падымаючы пыл, потым расплюшчваў адно вока, каб крыху падзяўбці зерне, якое вучоны насыпаў яму, і зноў спаў. Але найбольш непрыемная рыса яго характару была не ў гэтым. У самы нязручны момант ён выдаваў каментарыі ці жарцікі, ад якіх у маладога чалавека проста рукі апускаліся, і больш нічога рабіць не хацелася.

Ён і сам не ведаў, чаму не пазбавіўся ад папугая, мабыць, таму, што, акрамя гэтай старой птушкі, у яго больш анікога не было. Так яны і жылі: вучоны вынаходзіў, папугай высмейваў.

Аднойчы вясной да вучонага прыйшла сапраўды геніяльная ідэя.

Ён прыдумаў «генератар надвор я», як яго адразу і назваў.

Вынайшаў ён гэты генератар выпадкова: не зусім правільна злучыў драціны. Валасы ў яго ад замыкання сталі дыбкі, а на вуліцы нечакана пайшоў снег. Ну і што, сказаў бы нехта, вунь, сёлетняя вясна яшчэ якая снежная была! Але ў нашага вучонага за вокнамі ўжо быў пачатак мая: зелянела трава і пелі птушкі. Ну і што, зноў упіраецца нехта, пахаладанні здараюцца, асабліва, калі цвітуць сады.

Ды толькі разам са снегам на градусніку стала далёка за мінус дваццаць, знікла трава і лісце, нібы карцінку на маніторы змянілі. А калі геній паспрабаваў вярнуць усё, як было, пачалася восень. Невядома адкуль ляцела жоўтае лісце. А потым, унутры вынаходніцтва зноў нешта заклініла, і вясенняе надвор е вярнулася назад.

Малады вучоны панёсся па вуліцы горада, як некалі Архімед, лемантуючы: «Эўрыка!» Выглядаў ён так, што нават паліцэйскі патрульны пабаяўся яго спыніць. Бегучы, малады вучоны прыдумаў ліст у патэнтнае агентства. А калі, набегаўшыся, вярнуўся дадому, яго сустрэў сярдзіты позірк папугая.

– Што? – спытаўся хлопец.

– Ты пойдзеш і пераправерыш, ці працуе твой генератар.

Вучоны, стогнучы, пайшоў. Атрымалася, што драціны разышліся, і, як ні намагаўся геній небарака, нічога не працавала. Папугаю давялося выслухаць пра сябе мноства непрыемных слоў. Пра тое, што ён можа сапсаваць настрой, забраць усялякую надзею і натхненне, а таксама вывесці са строю тэхніку…

Папугай у адказ маўчаў. Не толькі таму, што прызвычаіўся да істэрык. Ён шмат гадоў верыў у маладога вучонага, верыў нават больш за яго самога. І ведаў, што аднойчы праз пыл і смецце непатрэбных вынаходніцтваў, спрэчак і падкусак, праб'ецца нешта сапраўды геніяльнае. Толькі трэба дапамагчы яму навучыцца думаць.

Дзеля такога можна выцерпець якую заўгодна лаянку.

Казка сёмая, мары здзяйсняюцца

Адна фея кожны дзень спазнялася на працу. Ні аўтобусы, ні тралейбусы не жадалі чакаць, пакуль яна, губляючы пантофлі, бегла цераз дарогу на чырвоны свет святлафора да свайго прыпынку. Яны зачынялі дзверы перад яе носам. Фея была добрая, таму ніколі не дазваляла сабе ператвараць гэтых зламыснікаў у жаб. Яна ўздыхала і глядзела на гадзіннік. Канешне, можна было б начараваць нешта, каб апынуцца на працы ў той жа момант, ды гэта было б непрафесійна і сорамна для сапраўднай феі.

Але, акрамя аўтобусаў і тралейбусаў, да яе працы хадзіў і трамвай. Яна выпадкова даведалася пра гэта. Паглядзела ў расклад руху трамваяў, паставіла чароўны будзільнік, каб прачнуцца на гадзіну раней. І не пачула яго.

А калі бегла на прыпынак, без усялякай надзеі паспець (бо трамвай ужо даволі доўга стаяў на прыпынку), здарыўся цуд. Трамвай чакаў яе, не зачыняючы дзвярэй. Гэта можна было б патлумачыць чым заўгодна: чырвоным на святлафоры, нейкімі хібамі з кіраваннем… Але ж яна, як прафесійная фея, магла нават выдаць даведку з пячаткай, што гэта быў самы сапраўдны цуд.

Потым, пасля працы, на якую фея ў той дзень паспела, яна прыйшла да трамвая. Не пытайцеся, як яна яго знайшла, як апынулася ў дэпо, дзе ён адпачываў. На тое яна і фея.

Дык вось, яна прыйшла і сказала, што часцей за ўсё гавораць феі, калі ім нехта дапамагае:

– Ведаеце, я прыйшла, вас аддзячыць.

Трамвай здзівіўся:

– М-мяне? Але за што?

– За тое, што вы пачакалі мяне сёння.

Трамвай здзівіўся яшчэ больш:

– Але ж так павінна быць. Гэта мая праца, чакаць, пакуль зойдуць усе пасажыры, такая ж, як ваша – чараваць.

Фея ледзь не кінулася расказваць пра тое, колькі паперак ёй даводзіцца запаўняць на працы замест таго, каб чараваць, але ж прамаўчала.

– Вы лепш скажыце, ці ёсць у вас якая-небудзь мара.

І тут трамвай успомніў, што заўсёды хацеў быць цягніком.

– Дык гэта ж проста цудоўна! – узрадавалася фея. – Я магу ператварыць вас у цягнік.

Тамвай крыху падумаў і адказаў:

– Не.

Цяпер здзівілася фея:

– Чаму? Гэта ж ваша мара!

– Мара, – уздыхнуў трамвай, – гэта мара. Але, калі ўсе будуць цягнікамі, хто ж дапаможа вам даехаць да працы? Хто дачакаецца тых, хто спазніўся на тралейбус ці аўтобус? Не трэба. Хопіць і простага «дзякуй».

– Дзякуй, – разгублена прамармытала фея.

Яны развіталіся, і фея пайшла дадому.

А потым, у цемры дэпо, трамвай доўга глядзеў на поўню ў круглым акне пад дахам, і думаў, а ці правільна ён зрабіў, што адмовіўся ад сваёй мары?

Казка восьмая, жыць, нібы ў казцы

Вада навобмацак была цёплая. Цёплая і мокрая. Сапраўдная.

Ён сцягнуў красоўкі і зайшоў у ваду ля берага, наступаючы на гладкія камяні, адшліфаваныя вадой за вякі. Возера падавалася вялізным зверам, які спіць. Яно калыхалася ў ранішнім тумане, празрыстае і зеленаватае, нібы шкло старой бутэлькі. І цёплае, неверагодна цёплае, нібы назаўсёды забрала ў палон сваёй шкельна-празрыстай вантробы вечаровае сонца.

Да горада адсюль было блізка: на супрацьлеглым беразе віднеліся рознакаляровыя дахі. Але сёння можна было не спяшацца.

Туман паступова знікаў. Сонца чырвоным, запаленым дыскам выйшла з-за соснаў, пранізваючы прамянямі, нібы дзідамі, воблакі і рэшткі туману на вадзе.

Ветру амаль не адчувалася.

Ён выйшаў на бераг, дазваляючы пяску дробнымі, вострымі крупінкамі ўразацца ў ступні. Потым, падняўся да соснаў, сеў на траву і зноў стаў глядзець на возера.

Ці ж не гэтага хацелася так доўга? А чаго хацелася? Ён жартаваў: «Жыць, нібыта ў казцы». Смешны жарт, сказалі яму не так даўно. Бо, калі пачынаеш жыць у казцы, яна – пух! – і ператвараецца ў «проста жыццё». Да таго ж, казкі бываюць розныя. Жахлівыя, напрыклад.

– Не, – смеючыся, матлянуў ён галавой. – Не трэба жахлівую. Жыццё і так да яе падобнае.

Ён заплюшчыў вочы. Выпрастаў ногі, і, прыхінуўшыся да сасны, паглядзеў угору, на вітраж з голля і неба, сіняга, як ніколі. Мабыць, тое, што сказаў той дзівак, праўда! А калі так, то трэба застацца хаця б яшчэ на гадзіну ў гэтай саснова-азёрнай раскошы. Проста пасядзець.

Ён прыедзе. Тут недалёка. Маці званіла ўчора. І пазаўчора. Ён прыедзе. Прыедзе. Ужо едзе. Бо гэта ж так блізка.

* * *

Прыступкі халодныя. Дзіўна, ён заўважыў гэта толькі цяпер. Ці здалося?

Мабыць, і тое возера, і сосны, і цэлы дзень, без самалётаў, тэлефонаў і машын таксама прымроіліся. Вось і гэтыя крокі, якія знянацку разарвалі цішыню.

– Што вы тут робіце?

– Сяджу.

– Ха, вядома ж, сядзіце, не лежыце. – Побач на прыступку прысеў дзядзька ў форме супрацоўніка МНС і, агледзеўшы яго, перайшоў на «ты»:

– Але ж, ішоў бы ты адсюль, хлопец. Нечага тут глядзець, пажар, людзі загінулі… журналіст ты, ці хто…

Дзесьці ўнутры таго, што было кватэрай, па спаленай мэблі хадзілі людзі, нешта гаварылі, фатаграфавалі праводку, запісвалі нешта на планшэты, кашлялі. З-пад акон ад’язджала «хуткая».

– Гэта мая кватэра, – перапыніў ён ратавальніка. І тут жа выправіўся, сутаргава зглынуўшы сліну. – Маіх бацькоў.

Не адчувалася болю ці шоку, не было аніякай магчымасці нешта адчуваць.

Ратавальнік не адказаў. Ён уздыхнуў і выцягнуўшы невядома адкуль жудасную фіялетавую насоўку ў клетку, працёр ёй твар.

– І што ты цяпер? – спытаў ён.

– Кажуць, не засталося нікога ў жывых.

– А ў мяне больш нікога няма.

Дзядзька зноў памаўчаў, хістаючы галавой, абмахваючыся насоўкай.

– Шкадуеш?

Ён здрыгануўся:

– Ш-то?

– Што цябе тут не было? – І ён паглядзеў хлопцу ў вочы.

– Але… адкуль?..

– Я размаўляў са спадарыняй, якая тут жыла, учора… яны з мужам чакалі вас. А мы абыходзілі з электрыкамі дом, праводка старая. – Супрацоўнік МНС акуратна склаў насоўку і схаваў яе. – Я ім казаў, што мяняць трэба. А яны адмовіліся.

…Яму хацелася закрычаць – не ад болю ці жалю – яны, адчувалася, прыйдуць потым – ад бессэнсоўнасці. Гэтага не павінна было здарыцца, грукала ў галаве пульсам. А ратавальнік гаварыў яшчэ нешта. Потым, злёгку паляпаў яго па плячы:

– Ну… ты гэта… трымайся, хлопец. Трымайся. Але, цябе там міліцыянеры клічуць…

Потым супрацоўнік МНС падняўся да іншых у спаленую кватэру. А ён яшчэ доўга сядзеў на лесвіцы.

Калісьці здавалася, ён гэтага не перажыве. Перажыў. Усё засталося такім, як было – і неба, і вада.

* * *

– …і ўсё, як ты жадаў.

– Я не разумею.

– Не можаш, ці не хочаш разумець?

Вандроўнік паматляў цыгарэтай у тонкіх пальцах перад яго тварам, нібы малюючы знак «бясконцасць» і пасміхнуўся.

– Ізноў спрадвечная бяда людзей: не ведаюць чаго хочуць.

– Я ведаю, – абурыўся ён. – Я ведаў. Пакуль усё гэта не здарылася.

– Ну, і? Што гэта было?

– Спакой. На некалькі дзён!

Вандроўнік уздыхнуў, і з выгдядам настаўніка, які ў соты раз спрабуе растлумачыць тэарэму двоечніку, палез у кішэню за новай цыгарэтай.

Зноў закурыў, і працягваў сваю «лекцыю», наматваючы кругі вакол хлопца.

– Вы, людзі, часам зусім не цікавыя. Вы забыліся, як быць арыгінальнымі і памыляцца па-свойму, а не як усе.

Хлопец пасміхнуўся, расправіў плечы:

– Добры жарт, толькі ўчора з Твітэра?

– Не перашкаджай, я і так саб’юся без тваёй дапамогі. Так, пра што гэта я? Бачыш, усё банальна. У меня нават зубы разбалеліся ад таго, як усё банальна атрымалася. Тыповая гісторыя. Сімвал. Архетып, каб яго! Ды ёсць адно «але». Чалавек – гэта паменшаная мадэль свету, у якім усё адбываецца ўпершыню. І што мы маем? Памылкам сотні і сотні гадоў, а ўсё новыя людзі ўпершыню адкрываюць іх. Толькі вось ад гэтых банальных памылак нікуды не дзецца, не схавацца, з імі давядзецца жыць і паміраць. Я што сказаць хачу. Ці гатовы ты да такога зыходу?

Хлопец засмяяўся, напружана, штучна. Рукі, якія ён трымаў дагэтуль у кішэнях, здубянелі, ён некалькі разоў сціснуў і расціснуў кулакі.

– А сам як думаеш?

– Стоп. – Вандроўнік падняў цыгарэту ўгору. – Вось гэтага не трэба. Я не думаю. Ты мяне выратаваў – я выконваю. Уся адказнасць на табе, мой юны сябра. Проста ўяві, што я – залатая рыбка, і…

– Там было тры жаданні,– прамармытаў хлопец у адказ.

– У цябе адно, а вынік? – Вандроўнік падняў бровы.

Хлопец нічога не адказаў. Вандроўнік выдыхнуў дым. Моўчкі расцёр цыгарэту аб камень, сунуў рукі ў кішэні, пахістаўся сюды-туды, з пяткі на мысок.

– Добра, – прамовіў ён. – Як ты казаў – «каб усё было так, як павінна было быць?..»

* * *

Ратавальнік пасміхнуўся, запіхваючы ў кішэню формы жудасную фіялетавую насоўку.

– Ды што вы, заставайцеся! – Жанчына выйшла на лесвічную пляцоўку, выціраючы рукі аб фартух. – У мяне паспеў пірог. І вішня свойская. Ды заходзьце, заходзьце, вы нам жыццё ўратавалі: праводка, пажары, вой, гэта ж такі жах…

Дзядзька крыху паразважаў і пераступіў парог кватэры.

– А што ж вы раней нас не выклікалі? – нібы пажурыў ён жанчыну.

– Ды сын усё абяцаў…

– А што, не прыехаў?

– Сёння прыедзе, званіў ужо! – на кухню зайшоў немалады мужчына, за руку паздароўкаўся з супрацоўнікам МНС. – Блізка ад нас.

– Тры гадзіны. – Жанчына паставіла перад ратавальнікам кубак гарбаты і талерку з пірагом. – А вы ешце, ешце, наш хутка прыедзе…

* * *

– Як гэта здарылася?

Чалавек з цыгарэтай непрыемна пасміхнуўся.

Даішнік уздыхнуў, паправіў фуражку і дастаў чысты лісток паперы.

Мужчына з цыгарэтай неахвотна прамовіў:

– Мы размаўлялі з сябрам. Ён спяшаўся да бацькоў і пабег да аўтобуса… Што было далей, вы бачыце зараз на асфальце.

Даішнік скасіў вочы на красоўку, якую закінула на супрацьлеглы бок дарогі.

– Ці так? А мне здаецца, ён сам кінуўся пад колы.

– Не ведаю. – Мужчына выцягнуў новую цыгарэту. – Бывае, што чалавек не заўважае аўтобус.

Даішнік пацёр пальцамі вочы.

– Цяжкі дзень? – паспачуваў мужчына.

– Можна сказаць і так. Дык вы сцвярджаеце, што гэта здарылася выпадкова і што ён сам гэтага не хацеў?

Яго суразмоўца паціснуў плячыма:

– Усё можа быць. Але людзі ў наш час не ведаюць, чаго хочуць.