Текст книги "Тахмина"

Кўзимни очсам, тепамда Истам турипти.

– Тўйиб ухлаб олдингми, Тахмина?

Ўрнимдан беҳол турдим-да, иккала қўлим билан юз-кўзларимни тўсиб олганча ўтирволиб, яна йиғига тушдим.

– Ие, нега йиғлаяпсан, тентак? Мен ахир сени нотўғри йўлдан қайтардим, холос.

– Керак эмас. Мен бу ерда яшамайман.

Истам бир дам жимиб қолди-да, кейин ёнимга ўтирди.

– Жиннилик қилма. Ман сани бахтингни ўйлаяпман, холос, – деди у ва бир қўли билан сочларимни силамоқчи бўлувдики, мен уни силтаб юбордим.

– Мени тинч қўйинг. Мен ўша йигит билан бахтлиман.

– Йўқ. Сен у гадойвачча билан хор-зор бўласан. Сани бахтинг мана шу уйда, бахт калитинг мани чўнтагимда…

Мен унинг кўзларига нафрат билан боқдим.

– Сиз ҳали менга уйланмоқчимисиз?

– Хўш, уйлансам нима қипти?

– Мен ахир…

– Сен қари тулки Донини хотини эдинг, шуни айтмоқчимисан? Мен Истамга ҳеч нима деёлмадим, яна хўрлигим тутиб йиғлаб юбордим. – Бас қил. Бу ерда йиғи билан иш битмайди, – деди у ўрнидан туриб. Кейин ҳалиги боғлоғлиқ ит ёнида турган машина томон қичқирди. – Олиб келинглар, манжалақини!

Ҳайрат ва даҳшат ичида бошимни кўтардим. Не кўз билан кўрайки, сочлари тўзиган, ранглари докадек оқарган Сурайёни тушириб, биз томон олиб келишди.

– Тахмина, нима қилиб қўйдинг? Акмал қани? – қалтираб сўради Сурайё мендан.

Истам унга ўшқириб берди:

– Ўчир овозингни! Бу ерда мен гапираман!

У шундан сўнг менга юзланди:

– Тахмина, сендан илтимос. Фақат ростини айт. Агар рост гапирсанг, ўша Акмал деганингни тинч қўямиз…

Мен ҳеч нарсани тушунолмай, унга ҳайрат билан тикилиб турибман. – Сени Акмалга қўшиб Сурайё қочирдими ёки ўзларинг…

– Бизни ҳеч ким қочиргани йўқ, – дедим Истамнинг нимани аниқламоқчи эканлигини дарҳол тушуниб. – Биз ўзимиз кетдик…

– Сурайё қаерда эди?

– Бозорчага тушиб кетувди.

– Айтмадимми ахир… – яна сўзга қўшилди Сурайё.

Бу гал Истам унга ҳеч нима демади. Бир четда турган, мен йўлда бетига тупурган ўша малласоч йигитга буюрди:

– Сурайёни уйига элтиб қўйинглар.

Чиқиб кетар чоғида Сурайё мендан қайта сўради:

– Акмал қани, Тахмина?

– Акмал… Ато билан қолган,–дедим-да, шошиб Истамга юзландим.–Менга жавоб беринг. Сурайё билан уйимга кетаман.

Истам бир дам жимиб қолди-да, кейин менга кинояли оҳангда жавоб қайтарди:

– Сен энди бетон уйларга ярашмайсан, Тахмина…

Хуллас, Сурайёни олиб кетишди, мени эса зўрлаб олиб қолишди. Осмон узоқ, ер қаттиқ экан. Қафасга тушган қушдек потирлаб қолавердим. Оҳу додимни бу баланд деворлар оша эшитадиган, ёрдам қўлини чўзадиган бирон кимсам йўқ эди. Йиғлай-йиғлай кўз ёшларим ҳам қуриди. Тақдирга тан бердим, бошга тушган савдоларга кўникдим, зўравонлик олдида тиз чўкишга мажбур бўлдим. Ўзимни ўлдириб қутилишга эса журъат қилолмадим…

Бироқ булар ҳали ҳолва эканлигини билмаган эканман, Собир ака. Истам мени шунчалар таҳқирлаб, шунчалар устимдан мазах қилиб кулдики, у аламлар жароҳати бир умр битмаса керак.

У мени роса бир ҳафта ҳеч қаёққа чиқармай бирга яшади. Йигитлари хизмат қилиб туришди. Мен бу ердаги хўрлик ва танҳоликдан тўртбеш кундаёқ адои тамом бўлдим. Ҳафтанинг охирига бориб, мажолсизланиб ўрнимда ётиб қолдим. Оёқ-қўлларим қалтираб, пешонамни муздай тер боса бошлади.

Истам менинг ночор аҳволимни кўриб, бирон нима рўй бериб қолса ғавғога дучор бўлишидан қўрқди шекилли, йигитларидан ўша малласочга ўз уйига элтиб қўйинглар, деб буюрди.

Мен Истамга савол назари билан боқдим. У ўртамиздаги муносабатларни батамом унутган одамдай лоқайд ва совуққонлик билан: – Биз бугундан бошлаб бир-биримизга бегонамиз. Ман сани, сан мани танимайсан. Мабодо бирон жойда оғзингдан гуллагудек бўлсанг, жонингдан умидингни узавер. Ана энди Акмалгами, бошқасигами, кимга истасанг тегавер, – деди.

Кўз олдим қоронғулашиб, ҳаммаёқ чархпалак бўлиб айлана бошлади. Яна ҳушимдан кетибман. Кимдир мени даст кўтариб, ташқарига олиб чиққани ва машинанинг орқа ўриндиғига чўзилтириб ётқизганини элас-элас эслайман.

Бир вақт устимга тегирмон тошини ётқизиб қўйгандек сездим ўзимни. Минг азоб билан ҳушимни йиғиб, кўзларимни очдим. Очсам, қайси бир ўтлоқзорда ётибман. Энди ўша малласоч… Мени оч бўридай қийнаб, ғажиб ётипти…

Тахмина шу жойга келганда хомуш тортди. Юз-кўзларини қўллари билан бир дам ишқалаб турди-да, кейин менга юзланди:

– Ана шундай, Собир ака, – деди. – Ҳаётимда бир марта, биринчи марта ёруғ оламга чиқмоқчи бўлдим-у, лекин кўзларимни ўйиб олдилар. Бошқалар қатори, тенгқурларим қатори тоза ҳаводан нафас олайин, дедим-у, лекин мени бўғиб ташладилар…

– Энди наилож, чекингга тушган қисмат шундай экан, Тахмина,дедим мен ҳам у чеккан изтироблардан бўғилиб. Ўлиб кетганларни ёмонламаймиз. Улар туфайли сен шундай бадбахтликларга гирифтор бўлганингни минг гапирмайлик, бундан энди асло фойда йўқ. Лекин сен ақалли шунча воқеалардан кейин кўзингни очишинг, ўзинг учун тўғрироқ йўл танлаб олишинг мумкин эди.

– Шундай дейсиз-у, бироқ ночорликка, танҳоликка дуч келган ғўр ёшлик, айниқса қаёққа етакласа, ўша ёққа эргашиб кетаверадиган қўйдек гап экан.

– Ночорликка, танҳоликка тушиб қолган ғўр ёшлар йўқ эмас, албатта. Лекин ҳаммаси ҳам қўймижоз эмас. Одам дегани худо берган ақлни мундоқ ишга солади, яхшиларни ўзи қидириб топади, уларга эргашади. Худога шукр, ҳарҳолда очликдан, яланғочликдан ўлиб кетадиган жойда яшаётганимиз йўқ. Ҳалоллик қидирган одам ҳеч вақт хор қолмайди.

– Бу айтишгагина осон, Собир ака. Сиз мендақаларни атрофингизда йўқ, деб ўйлаяпсизми? Мен сизга, агар керак бўлса, бундайларни топиб беришим мумкин. Энди тасаввур қилинг, кўз олдингизга келтиринг: мен ўшандан кейин ўша аҳволда қаерга боришим, кимга учрашиб, ўзимнинг кимлигимни кимга ёрилишим, кимдан яхшилик кутишим мумкин эди?

Мени, ҳали айтганимдек, бир аҳволда уйимга келтириб ташлашди. Яхшиям Сурайёнинг борлиги, бўлмаса, ўлиб кетишим аниқ эди. Икки ҳафтагача ўзимга келолмай ётдим. Қўлимизда бир чақа пул йўқ, ҳол сўраб ит ҳам ўрмаламайди. Уйимиздан қоқиштириб кетган нарсаларим Атоникида қолиб кетаверди. Униям мелиса олиб кетипти, қамаб қўйишибди. Донилар гуруҳида аллақандай ишлар билан шуғулланган экан. Менга буни Акмал айтиб берди.

– Дарвоқе, Акмал сени излаб келдими? – унинг сўзини бўлдим. – Ҳа. Бир марта келиб кўриб кетди. Туркияга ўқишга кетяпман, деди. Мендан узр сўради, нима учунлигини билмадим, йиғлаганча қолавердим.

Ўшандан кейин, ягона Акмал ҳам мен билан хайрлашгандан кейин, кўнглимнинг бир бурчагида ҳануз сақланиб қолган бир чимдим умид куртагиям қуриди. Мен энди ҳеч нарсага, ҳеч кимга, айниқса, эркак зотига мутлақо ишонмай қолдим. Эркаклар, шундан сўнг, мен учун у яхшими-ёмонми, ёшми-қарими, хунукми-чиройлими, бунинг аҳамияти йўқолди. Уларнинг ҳаммаси бир гўр, мен энди улар устидан кулиб, мазах қилиб, эшакдек ишлатиб миниб, улардан керагича ўч олиб яшашим керак, деган қарорга келдим. Мени кечиринг, Собир ака…

– Тушунаман, бу гаплар фақат фоҳишабоз эркакларгагина тааллуқли.

Тахмина менга «ялт» этиб қараб қўйди, фикримни тушунди. Юзига бироз норозилик аломатлари югургандек бўлди. Лекин сир бой бермасликка уриниб, гапида давом этди;

– Сурайё иккимиз ҳадемай оёққа туриб олдик. Кейинроқ Феруза опани топдик. Шундан кейин ишимиз юришиб кетди. Жуда кўп шаҳарларни кездик, жуда кўп танишлар орттирдик. Бу орада… Сиздан яширмайман, бир йил ўтириб ҳам чиқдим. Касаллик тарқатганда айблашди. Бир прокурор чол бор эди. Андижонда. Ўша жудаям ваҳима қилиб юборди. Нима эмиш, фоҳишалар атом бомбасидан ҳам кучлироқ офат. Жамиятга, халққа атом бомбасидан кўра кўпроқ кулфат ва қирғин келтириши мумкинмиш. Сен ҳали шошма, қамоқдан қайтгач, сени барибир топаман, сенга ҳали атомимни кўрсатиб қўяман, деб қасам ичдим. Лекин у ердан қайтгач, уч-тўрт киши бўлиб Андижонга ўтсак, аллақачон ўлиб бўпти. «Қарғишимизга» қолди.

Мен Тахминанинг бу гапларидан беихтиёр ичимда кулиб қўйдим, лекин раҳматли прокурор жуда тўғри топиб гапирган экан, деган фикрга келдим. Мен энди ўртага бошқа савол ташламасдан тек ўлтирганимни кўриб, Тахмина ҳам жимиб қолди. Кейин сигарет тутатди. – Бемаъни ҳасратларим билан сизни роса эздим… – деди хаста товушда.

Индамай ўрнимдан турдим. Туриб бориб, деразадан ташқарига боқдим. Шаҳар ҳали сукутда, сон-саноқсиз неон чироқлар тобора ойдинлашиб келаётган тонг зиёсидан бўзариб бормоқда эди.

XII

– Собир ака, тонг ҳам ёришиб қолипти…

Мен уни тушундим: «Кетсангиз бўларди», демоқчи.

– Эҳтимол бирга кетармиз?..

Тахмина бир дам сукут сақлаб, кейин сўз қотди:

– Бизнинг йўлларимиз ҳеч вақт туташмайди, Собир ака. Менга шундай яхши. Мен энди бунга кўникиб қолганман.

Шу пайт кутилмаганда эшик қўнғироғи кетма-кет жиринглаб қолди. Икковимиз ҳам ҳушёр тортдик.

– Каллаи саҳарлаб… ким ташриф буюрдийкин? – хотиржамлик билан сўрайман ундан.

– Бу ерда вақт танламайдилар, Собир ака,–жавоб берди Тахмина.–Иккинчидан, хавотирланманг, бу ерда биров билан бировни иши йўқ. Фақат…

– Нима фақат?

– Бу ерда қолдириб кетадилар, бу ердан олиб кетишмайди…

– Тушунмаяпман.

– Мени олиб кетиш фикрингизни сираям билдира кўрманг. Шундагина тинч чиқиб кетасиз… – Тахмина шундай дея шошиб ўрнидан турди. Бориб аста эшикни очди, бахмал парда орасидан нариги хонани кузата бошлади. Беихтиёр мен ҳам унинг ёнига бордим. Куйдирги ичкарига бир бесўнақай одамни эргаштириб кирди. Унинг иккала қўлидаям дипломат. Атрофга гуп этиб наша ва коньяк ҳиди ёйилди.

– Шамси полвон, – аста шивирлаб қўйди Тахмина.

Куйдирги полвоннинг қўлларидагини бир четга олиб қўйди, кейин келиб унинг бўйнига занжир бўлди.

– Росаям соғинтирдингиз-ку, Шамси ака!

Полвон ҳам ўз ўрнида уни суйиб-эркалаб, обдон қучоқлаб, кайф аралаш эҳтирос билан дўриллади:

– Дўндиғим…

– Рости билан мени соғиндингизми?

– Ҳмм… сениям соғиндим,–Шамси бўйнидан Куйдиргининг қўлларини беозор олди-да, тўрироққа қўпол қадам ташлади.–Ухлаб ётувдингми?

– Ҳа. Соқолларингиз ўсиб кетипти, – Куйдирги қўллари билан унинг юзини сийпалади, – бетимни шилиб юборди.

– Мен юрган йўлларда соқол олинмайди. Қани бўл, закусмакускангни келтир,–дейди Шамси креслога оғир чўкаркан. Тахмина ухлаяптими?

– Ҳа… – Куйдирги афтидан «ичкарида одам бор» деган гапни ҳам илова қилмоқчи бўлувдики, улгурмади.

– Мен уйғоқман, полвон ака…

Шамси «ялт» этиб Тахмина томон ўгирилди. «Ваҳ, бормисан!?»–дея ўрнидан шарт турди-да, қиз томон қулоч ёйиб, икки қадам олдинга ташланди. Тахмина ҳам унга томон талпинади. У энди Шамсининг ярим очиқ кўксига сингиб кетди…

Мен ўз кўзларимга ишонмай қоламан. Нималар бўляпти ўзи?! «Наҳот! Наҳот?!» дея аччиқ ҳайрат ичида ўз-ўзимга беихтиёр савол бераман. Наҳотки ҳозиргина «меники» бўлиб турган, менинг туйғуларим, эҳтиросларим билан ўйнашишга ҳадди сиғиб, тунни мен билан ҳамнафас, бедор ўтказган, менда ўзига нисбатан оз-моз бўлса-да, ишонч ва умид уйғота олган Тахмина шу қиз бўлса?! Эҳ-ҳа…

– Эсон-омон қайтдингизми?.. – ялтоқланади Тахмина.

Шамси унинг юз-кўзлари, бўйинларини ялаб-юлқийди. Куйдирги бу ҳолатга мутлақо лоқайд боқади.

У стол устига майда-чуйда келтириб қўяркан, полвонга дейди:

– Бир ювиниб олсангиз бўлармиди…

– Халақит берма, Феруза, – уни рад этади полвон, Тахминани ўз оғушида эркалашда давом этаркан. – Кейинроқ чўмиламан. Юр, Тахмина, ичкарига кириб чиқамиз.

Тахмина полвоннинг кўкрагидан беозор итарган бўлиб, унинг оғушидан оз-моз бўшалади-да, кейин:

– Ичкарида одам бор, – дейди.

Шамси устидан бир челак сув қуйгандек музлайди қолади. Куйдиргига ўқрайиб боқади:

– Мен сенга айтувдим-ку, Тахминани кўпам ишга солаверма, деб. – Бугун кириб келишингиздан бехабар эдик, – унга бепарво жавоб беради Куйдирги. – Ундан кейин… шефимиз даромаднинг ранги ўчяпти, деганлар.