Текст книги "Икки жаҳон оворалари"

11. КУРОРТ ҲАЁТИ

Қалдирғочнинг қайнанаси ва бошқалардан яширган сири бор.

Улардан бири унинг курортга борганидаги машмаша.

Воқеа бундай бўлганди.

Мансабда кўтарилганига бир йил бўлмай, ёзда Саригул опа унинг қўлига йўлланма тутди.

Қалдирғоч ҳайрон сўради: бу нима?

─ Бир Қора денгизга бориб дам олиш. Сенга ҳамроҳ ҳам топиб қўйдим. Зиганшина. Танирсен. Қўлингда ишлайди-ғўй?

Қалдирғоч дарров эслади. Мажлис, йиғилишларда ўзини дадил тутадиган, гоҳо бекорчи саволлар бериб, кўпчиликни ғашини келтирадиган, маҳмадонароқ боғча мудираси.

─ Йўл-йўриқни билади. Кўпчилик ичида ўзини йўқотмай, сени қувнатиб журади. Эрингни барибир ёзда вақти жў, туврими? ─ деб гапини давом эттирди Саригул опа.

─ Билмасам, ҳайронман. Ойим нима деркин?

─ Кампир-ши эскилик сарқити. Ундан, не зачем спрашивать. Сен янги тузум фуқароси.Фирқа топшириб қўйган катта бўлим бошлиғи. Бунден буён самостоятельная бўлишинг жерак.

Янгиликларга интилиш ичида дунё кезишга ўчлиги биринчи ўриндалигидан Қалдирғоч осонгина кўнди ва тез кунда Зиганшина билан яқиндан танишиб ҳам олди. Ва у билан дамлар осон ва енгил ўтишига имон келтирди.

Дугоналар меҳмонхонага жойлашиши билан биринчи кунининг асосий вақти ўтди. Кечки олтиларда самолёт Сочи шаҳрига қўнган бўлса, багаж кутиш, олиш, аэропортдан “Қора денгиз” санаториясигача етиб келиш, унга жойлашишга анча вақт сарф бўлиб, олтинчи қаватдаги денгизга қараган номер уларга тегди. Балконга чиққан Қалдирғоч, дугонам мақтаганча бор, бу жойдан табиат чиройли кўринар экан: денгиз бепоёну кўм-кўклиги, қуёш ботганида сал тундроқ кўринаётганини айтмаса, чексизликка чорлайди, деб юраги ҳаприқди. Чуқур-чуқур нафас олиб, кўкрагини ҳаво билан тўлдираркан енгилликни ҳис қилиб, Гулсина тарафга хушнуд боқди. У эса аллақачон дам олишга монанд кийимларини кийиб олганча, дам олиш уйи ҳудудини айланиб келишга шоширди.

Қалдирғоч йўлдан чарчаганини важ келтириб, бу ишни эртага қолдирайлик дейишига кўнмай, Гулсина қўярда-қўймай ташқарига етаклади. Дам олиш ҳудудида барча ўзи билан ўзи овора. Биров рақс майдонига шошган. Кўплар яқиндагина кечки овқатни ейишгани учун шунчаки қўлтиқлашиб юришар. Скамейкаларда қатор ўтирганлар, суҳбат қуриб, бир-бирига гап бермаётганлар қанча.

Улар кенг аллеялардан денгиз томонга бориб, икки четига ёриткичлар ўрнатилган зиналарни бир-бир салмоқ билан босиб пляжгача тушишди. Енгил туфлиларини ечиб, оёқларини денгизга тиқиб олишди. Расми шунақа, деб Гулсина кулди. Қалдирғоч болдиригача сувга кирди. Денгиз остидаги майда тош аралаш қумга панжаларини ботириши билан, озгина муддат ҳам ўтмай, йўл чарчоғи тарқагандек хурсанд бўлди. Чўмилаётган битта-яримта одамни демаса, узоқ соҳил бўйлаб чўзилган пляж ҳувиллагандек кўринди. Икки қатор, уч қатор терилган лежаклардаги газета, бутилками, ёрилган шарларми, чиқиндиларни хизматчи йигитлар йиғиб юрган экан. Бир вақт биттаси улар томон кела бошлади ва «Гуля, сенмисан?» деб сўради.

Гулсина унга бир қарадию, кейин кескин бошини буриб, Қалдирғочни шоширди: Гуру юра қол, яхшиси ошхонага борамиз томоқ қақради.

Гулсинани мени Гуля деб чақиравер, сени «Оловидиннинг шамчироғи» фильмидаги малика Будурга ўхшатдим, ўшанақа гўзал ва нозиксан, шунинг учун сени Будур деб чақиришга рухсат бер деганда, Қалдирғоч йўғ-эй, қўйсангчи, нима кераги бор, кейин у ёш малика ёшидан аллақачон ўтган бўлсам, ёки кулгуга қўймоқчимисан, деб ҳайрон қаради.

─ Бўлмаса, Катя деб атайми?

Қалдирғоч бадтар ажабланиб қаради.

─ Топдим, мен Гуля, сен Гурия бўласан. Асло, асло энди бош силкама.

Қалдирғоч, «Гурия – бу ҳур дегани, тўғри келмайди», деб яна тиркашлик қилди.

─ Бўлмаса, Гуру. Эндиям қайсарлик қилсанг, сира гаплашмайман, деб Гуля суҳбатни мухтасар қилган, Қалдирғоч бу янги қисқа номига зўрға кўнганди.

Зинадан кўтарилаётганларида, бояги хизматчи улар томонга қараб қолган, буни Қалдирғоч ўгирилиб денгизга яна бир нигоҳ ташлаганда кўрди, лекин дугонасига ҳеч нима демади. Мазмунан, олдинги сафар келганда орттирган танишларидан бири бўлса керак, йўл-йўлакай ош-қатиқ бўлишлик писта чаққандан ҳам осон унга. Ҳар ҳолда Гулсинани бунақа тез киришимлиги сир эмас, Қалдирғоч қолиб бутун туман билади.

Ошхона шундоқ меҳмонхона корпусига қапиштириб қурилган. Маслаҳатлашиб ҳеч бўлмаса қатиқми, чойми ичиб олишни мўлжаллашди, чунки ошхона эшигида ёпиқ тахтачаси осиқ эди. Хизмат қилаётган сариқ сочли тўнгроқ ходима уларнинг талонларини сўзсиз олди-да, ўртароқдаги столга олиб бориб, «ҳар куни шу столда овқатланасизлар, эслаб қолинглар, номери 101. Хизмат кўрсатиш эса кеч соат тўққизгача, узр, эртага нонуштада кўришамиз», деди.

Гулсина жаҳли чиқиб, бидиллаб берди: «Ҳақингиз йўқ! Мен пул тўлаб қўйганман. Тошкентдан келиб оч қоламанми? Мени тўйдиришга мажбурсизлар, йўқса ўзингизга муаммо орттирасиз».

Қалдирғоч дугонасининг бунақа тезлигидан хабарсиз: аввалига нима дейишини билмай, гапга қўшилмадию, сўнг вазиятга мос йўл танлаб, дугонасини четга тортди.

− Янги жойда, арзимаган нарса учун обрўни тўкиш яхшимас. Юр кетамиз. Халталаримизда қази-қарта бўлса, ҳамёнда пул. Муаммо қилма, Гуля, − деди.

Ва ташқарига йўл олиб бир-икки қадам ташлаганди. Ичкаридан югуриб чиққан қорачадан келган официантка уни тўхтатиб узр айтганча бошқа столга бошлади. Аммо Қалдирғоч энди орқага қайтишни истамай, эшик томон юришни давом эттирди. Официантка ҳам бўш келмай ёпишиб олди. Денгиз ҳайбатли ва улуғворлиги яққол кўринадиган бошқа столга таклиф этиб, «илтимос, йўқ деманглар, бизни хафа қилиб», деди ялингансимон ва уларни мажбуран ўтказди.

Пастроқ бўйли, кавказ миллатига мансуб, кўзлари ғамгин, лекин феъли юмшоқлиги шундоққина кўриниб турган, истараси иссиққина бу аёл столларни бирпасда товуқ, салат, боржоми суви, оқ-қора нон, мевалар, апельсин, мандарин билан тўлдириб, ясатиб, марҳамат олинглар деб нари кетди.

Қалдирғоч ҳайрон, Гулсина эса бу бошқа гап, деганча ўзини овқатга урди. Улар бироз тотинишгач, улар қаршисига ёш эркак яқинлашди. Бояги официантка аъло маркали қизил винони столга қўйиб, индамай нари кетди.

− Салом. Сизлар Ўзбекистонликми? – деб уларга мурожаат қилди йигит астагина жилмайиб.

– Ҳа, биз Тошкентданмиз − деб шартта жавоб қилди Гулсина.

− Менинг исмим Қуддус. Шу ошхона бошлиғиман. Сизнинг юртингизга ихлосим баланд. Рухсат берсангиз танишсак, − деди нимагадир янгага мурожаат қилиб.

– Ҳайронман, билмасам, йўқ майли… − деб сўзини йўқотди Қалдирғоч. Нега Гуля қолиб унга ўгиришларининг сабабини англагандек.

− Аввал исмингизни айтинг, сўнг ўтираман.

Қалдирғочга унинг дадиллиги унча ёқмай, индамай қолди.

− Менинг исмим Гулсина, дугонамники Қалдирғоч, − деб суҳбатга қўшилди Гуля.

− Ажойиб исм экан – Калдиргач. Маъноси ҳам ўзингизга ўхшаган чиройлидир? – деди Қуддус, қалин мўйловли, ҳақиқий кавказликларга хос узунроқ тик бурни, қора қош кўзли узунчоқ юзини ҳамон унга қаратганча.

«Менга нимадир бўлаяпти, нега жимман, одоб юзасидан, йўқса нимадир дейишим керак-ку», деган ўйда Қалдирғоч секингина раҳмат деб қўя қолди.

− Таржимаси Ласточка, − деб гапга яна суқилди Гулсина ва қўшиб қўйди. – Мени қисқача Гуля деб чақиришингиз мумкин.

– Хурсандман. Энди бирга ўтирсак бўлар, дунё ишлари кутиб турар, – деди йигит ва бўш бокалларга вино қуйиб чиқди.

Уларнинг танишуви шундай бошланганди.

Ўша ўтиришлариданоқ Гулсина авзойи бузилди. Йигит унга ортиқча эътибор бермади. Ўшанга у Қалдирғочни бошқа тарафларга судраб, ўзига маъқул сценарий бўйича бундан буён иш тутишга аҳд қилди.

Кечалари нуқул рақс майдонига бошлаши унча маъқул келмай, янга кинога боришни танлади. Кинотеатрда кун ора Гого Митич ўйнаган ҳиндулар тўғрисидаги фильмлар қўйилар, Қалдирғоч бу киноларнинг бирортасини ўтказмай кўрди, кўпчилик омма билан кино кўриш завқини, ҳамма қатори бир вақтда бақириқ, хўрсинишларга берилишни, аҳ, ваҳ, деган овозлар ҳамроҳлигида томоша қилиш телевизорда кўришга нисбатан юз бора ўзгача, танҳолик, ёлғиз қолишлик фақат ҳис-туйғуларга, хаёлга берилиш учун маъқул, деб ҳисобларди.

Рақс майдонига ташриф буюриб, юзлаб одамлар ҳордиқ паллаларини кузатиш, ўзи ҳам шодумонликда иштироки, дилини ёзиб, бирор бир ўйинга қўшилиши қизиқ кечар, дам олишдан чўғланиб, хурсанд вақт ўтказарди. Фақат бу жойларда ҳам юртдошларини бирпасда, қайдан, қачон келганини аниқлаш учун гоҳо исталмаган суҳбатга тортиши, рақсга тушмаслигига қўймай хиралик қилишлари ёқмасди. Гулсинага фарқи йўқ. Асосийси савлатли ёки пулдор ҳамроҳ керак. Рақс майдонида ёки кинода кимнидир топиб олгунча, дугонаси ёнида соядек юради. Қалдирғочни ҳусни бошқаларни ром қилиш, қармоққа илинтириш учун хўрак. Пашшадек ёпишишлари учун асос. Йўқ, у Қалдирғочга ҳам бир-икки марта ҳамроҳлари ёки дўстларини таништирди. Аммо уни кўндириш, бирор жойга олиб бориш қийин кечар, қўярда-қўймай ялинишлари, дўстона қилган илтимосларидан кейин, курортдан ташқаридаги кафеми, ресторангами борди. «Сиз даврамизни яшнатяпмиз, бунча назокатли бўлмасангиз, ёки гўзаллик қошида эрлар доим қул. Буюринг маликам, нимани муҳайё қилайлик», деган ишвали сўзлар, оғдиришга мойил ўхшатишларни кўп эшитди. Лекин унга бу мақтову илтижолар таъсир этмас, ярим кулганча ортиқча суҳбатларга қўшилмас, винони ҳам айтилган яхши гаплар учун ҳам ичмайсизми, деган иддаолардан кейин оҳиста ҳўплаб қўяр эди.

“Фаол дам олиш”га берилган Гулсина унга: «мен сени тушунмаяпман, дунёда хурсандчилик қолади, ўйнаб-кулсангчи. Бизлар аёллармиз, бу ердагилар Россиянинг марказий ҳудудларига вино, апельсину мандарин сота бериб, пулларини қаерга сарфлашни билишмайди, ҳамроҳлик қилиб ресторанга борсак, кафеда бирга қувнаб ўйнашни сўрашяпти, холос», деб уни ийдиришга ҳаракат қилиб кўради. Нафсиз. Қалдирғоч ўз кўнглига қараб дам олишни ёқтиради.

Бўлак кунлар ҳам шунга ўхшаш ўтар, улар эрталабдан сув ҳавзасида, пешин чоғида мизғиб олгач яна денгизга боришади. Бошқалар кечки овқатга кетишганда ҳам улар гоҳо сувдан чиқишмаган бўлади. Чунки кечки тамаддини бемалол қилиш учун, энг сўнгги навбатни, бош ошпаз сўзи билан, ходима белгилаб қўйганди.

Бир куни Гулсинасиз Қалдирғоч бир ўзи овқатланди. Иштаҳаси унча йўқ. Ошхона ҳам анча бўшаб қолган. Тарақ-туруқ этган қошиқларнинг овози унча келмасди. Ёлғизликдан хаёлида ҳар хил ўйлар айланар, ҳавонинг мусаффолиги, бироз намхушликдан киши терлар даражада иссиқлик борлиги ошхонадаги шу столига келиб ўтиришидан сезилмай қолишини ҳозир аниқлаб, хушнуд жилмайди. Ўшанда, биринчи кун киришганда, бу столдан денгиз яхши кўринаркан, шабада ҳам уриб тураркан деганда, Қуддус ходимани чақириб, булар талонларини бу столга белгиланглар деб секин топшириқ бергани, сўнгра мийиғида кулиб, бўлдими ханум, сизга маъқулми дегандек кўз қирини у томонга ташлаб қўйгани эсига тушди.

12. ОИЛАСИ БУЗИЛГАН ҚУДДУС

Беш кунча вақт ўтди. Нечук, ўшандан бери кўринмайди, яна бир ташаккур билдириш лозиммиди, деб ўйлади, бош ошпазнинг баланд бўйли гавдасини кўз олдига келтириб. Сўнг бирдан жилмайиб қўйди: Ия, у Гойко Митичга ўхшайдику, худди ўзи, спортчиларга ўхшаш қомати, яна нимасидир. Чеҳраси таниш кўринганди. Қизиқ. Кулгичи бадтар ёйилиб, юзи ёришди. Иягига бошини тираб, денгизнинг уфқ билан туташган сарҳадларигача нигоҳини буриб, худди маъво билан қўшилиб кетгандек бу ҳолатларга маҳлиё тикилди.

Хаёллари олиб қочди. У ҳозир, шу зумда дам олишга келгани, тамадди қилиб бўлгани, бошқалар қатори сув бўйига тапир-тупур югуриши кераклигини унутди. Ҳатто, ёнидан ўтаётган официанткалар, дам олувчиларни кўрмас, сезмас ва фаҳмламас, бирмунча вақт шу куйда эди, тепасида пайдо бўлган таниш официанткани: «сизни раҳбар сўраяпти, илтимос, мен билан юринг», деган сўзидан сўнг ўзига келди. Нега сўраяпти, боришим шартми, бормайман, деган ўйга ҳам борди, керак бўлса ўзи келар, шу дамда, ўрнимдан туришимни ўзи ғирт тентаклик.

У қўзғалмади ва бошини буриб, яна денгиз соҳилларига қаратди.

Шунда официантка бошқа гап айтди: Қуддус батоно бошларига оғир иш тушди. Балки, кириб ҳол-аҳвол сўрарсиз.

− Ростданми?

Қалдирғоч, бу гапдан кейин, шитоб билан ўрнидан турди-да, унга эргашди.

Беш-ўн қадам юрмасларидан зални бошдан-охиригача ошхонадан ажратиб турган тўсиқ орқасига ўтиб, шеф-повар деган ёзувли хонани эшигини тақиллатган официантка, киринг деган бўғиқ овоздан сўнг эшикни очиб, Қалдирғочни ичкарига йўллади.

Янга кирди.

Ўртача хона. Тўрда раҳбар столи. Ўнг тарафда кирган заҳоти кўринмайдиган тарафда диван кресло “г” ҳарфи шаклида, олдидаги журнал столида яхши вино, бокаллар ва шоколад қутиси.

− Нега алдадингиз! Бу нима маскарад? Бошингизга чиндан ташвиш тушган деб ўйлагандим.

− Бу синов эмас. Ишонинг! Қийин аҳволдаман. Сизни кўргим келди.

− Раҳмат. Мана кўрдингиз. Энди кетсам ҳам бўлар, − деди Қалдирғоч эшикда тик турганча.

− Ўтиринг, кетманг, илтимос.

− Йўқ, хайр!

Шундай деб Қалдирғоч ўгирилганди, ортидан: «сизни яхши кўриб қолдим. Олдингизга боришга журъат этолмай, ҳар куни хонам ойнасидан кузатаман. Умидсизлик бўлса ҳам айтдим», деди йигит. Янга индамай эшитди, бир зум қотиб турди-да, бошини мағрур тутганча бу хонани тарк этди.

Курорт ҳудудида анча айланиб юрди. Ўйга тушиб, севилиш бахтига муяссар бўлибман. Ҳиссиётдан узоқ пандавақи одамнинг эмас, ўзига қараган, нозиктабиат йигит муҳаббати. Ажабо. Мендачи, унга нисбатан бирор туйғу борми? Йўқ. Уйғонсаям уят-а?! Пок номимни шубҳага солиш билан баробар. Унинг вақтинчалик ис берадиган букетига навбатдаги гул бўлиб қўшилмоқ кимга ҳам керак…

Мактабда ўқиган йиллари у анча дуркун, кўзга яқин қиз эди. Юқори синф ўсмирлари гап ташлаб қўйишмасди. Фақат отасининг қаттиқ туришидан қиз уларга эътибор бермас, дарсдан ташқари вақтда йигитлар билан ҳангомалашиб турганини ҳеч ким кўрмаган, ўшанга, шу ҳуснига у одамови ўсди. Ўқиш, дарс биринчи ўринда, вақти уй ишлари, дарс тайёрлаш ва мактабда ўтган машғулотларига банд бўлди. Ўзига жуда эътибор бериб кийинмас, мактаб формаси асосий либоси ҳисобланар, илк ишқ туйғулари, биринчи муҳаббатга на вақти, на хоҳиши бўлган, институтда ўқишга кирса-да, тез орада эрга тегиб, ўқишини сиртқига ўтказди. Натижада ўқиш пайтида ҳам бирорта йигит билан учрашиш хаёлига ҳам келишга улгурмаганди. Турмушга чиққачгина у ҳаётга, бахт, саодат тушунчаларига қанот бериб, кўп ўйга чўкадиган бўлиб қолган, Акобирни илк туйғу, пок ҳиссиёти билан қабул қилган, оилада рафиқаликни бажариб, намунали хотин обрўсини олиб берди. Яна нима керак. Бу жойларга келганда, Қуддус унга рўпарў. Садоқатини синамоқчими? Бефойда. Унинг юраги доимгидек бир текис уради, овора бўлмасин.

Шу пайт, қулоғи остида, гўзал қиз танишайлик, ёлғиз экансиз, деган овоздан чўчиб бошини кўтарди. Унга тикилганча, йўлини тўсган давангирдек йигит, русча гапирганди. Йўқ, раҳмат, деганча янга нари кетди. Шу ҳолига давангир, уни ушлаб қолиш учун қўлини чўзмади. Танишиши учун бундай жўн таклифлар курорт шароитида оддий ҳолдек қабул қилиниб, ҳеч бир аёл хафа бўлмас, чунки дам олувчилар ичида эркаклар озлигидан, давангир таклифи саргузашт талаб аёлларга шараф саналарди.

Хонасига кириб, душ қабул қилиб кравотига чўзилди. Бу ерларда кундуз ва тун ўртасида ҳарорат икки-уч градус фарқ қилгани учун, салқинлаб олиб ётмаса, уйқу келмасди. У бир зум ўтмай пишиллаб ухларкан, анча вақт ўтганда ҳам ҳамхонаси келмаган эди.

Эртаси нонушта пайтида Гулсина, ресторандаги маишатини оғзини тўлдириб мақтаркан, кузбассли кончи экан, пули кўплигидан, официанткаларга ҳам конъяк, шоколадлар совға қилиб юборди.

− Чиндан бойвачча экан-ку? Энди кўнглинг жойига тушгандир, − деди янга энсаси қотиб.

− Пули бошидан қолсин! Харжлашни билмаган гўрсўхта. Менинг қўлимга ойига етти юз берса бўлди. Жон деб шу одамга турмушга чиқардим.

− Чиндан эрга тегмоқчимисан? Табриклайман.

− Олмос, тилла конлари бор ҳудудларда маош катта. Ўша ерлардан эр топилса нега тегмай.

− Болаларинг-чи?

− Бирга бўлишади. Нуқул далада чақа пулларга пахта териш билан умрим ўтди. Бошқа жойларга, Россияга кетмоқчиман.

− Шунақами?

Сўнгра улар тановул қилишга зўр бериб, бир зум жим қотишди. Сутли шўрвадан кейин жаркобини еб олган Гуля, эсига бир нима тушгандек, шошиб сўзлади.

− Ҳа, янги гапдан хабаринг борми?

− Йўқ, − деди Қалдирғоч унга тикилиб.

− Қуддусни хотини кетиб қолибди.

− Қайси Қуддус?

− Қайси бўларди, шу ошхона шефи. Сенга ошиқ бўлиб қолган йигит, − деди Гулсина ва уни қўлидан ушлади.

− Ақлингни йиғ, Гуля. Нималар деяпсан?

− Ана ошхонадагилар бари келиб, Қуддусни кўнгил қўйгани деб, сени томоша қилиб кетишяпти, сезмаяпсанми?

− Вой, Гуля. Бу бор гапми?

− Рост. Беҳазил.

− Энди айтасанми?

Қалдирғоч чиндан икки кундан бери унга официанткаю ходималар узоқ тикилиб қараётганини сезиб, ҳайрон бўлганди. Гап бу ёқда экан-да.

− Қизиқ бўлибди-ку! – деди Қалдирғоч бепарвогина.

− У сенга кўз тиккан, агар сен хоҳласанг, балки уйланар ҳам.

Қалдирғоч русча жавоб қилди.

− Эсинг жойидами, Гуля? Нималар деяпсан, эрли жувонга!

− Агар шу эрли жувон жуда куйдирмажон бўлсачи?

− Эй, қўй! Мени ортиқча талтайтирмагин.

− Ҳа, шамол бўлмаса, дарахтни учи қимирламайди. Балки мен йўғимда учрашиб юргандирсан?

Қалдирғоч жавоб бериш ўрнига, норози қаради: бу унинг «аҳмоқсан-да, Гуля. Мени кимлигимни билмагандек, гап тўқийсан», дегани эди.

− Сен ишонмассан, лекин бошингга урасанми ўша азиаткани, дурак, деганмиш Света, эр-хотин ўзаро гап талашганда, − деб ҳеч нима бўлмагандек Гуля гапни давом эттирди.

− Ким у Света?

− Света биринчи бор ошхонада бизни кутиб олган сариқ сочли ходима. Қуддуснинг хотини-да!

− Шунақами? Роса комедия бўлгандир.

− Мен сенга ҳозир ажрим бермайман. Ямалга – ота-онам олдига бориб келай, кейин гаплашамиз. Ҳар ким ўз аравасини тортади, фақат икки хонали уй тайёрлаб қўй. Билганимча яшайман, деганмиш, ўша сигир коллектив олдида шанғиллаб.

– Сигир дейсанми? – деб Қалдирғоч мийиғида кулиб, у ходиманинг чиндан бесўнақайроқ эканлигини эслади.

Улар ҳазил-ҳузул билан ўринларидан туриб, эшик томонга юрарканлар, Гуляни навбатдаги таниши чақириб қолдию, Қалдирғоч қайга боришини билмай анграйиб тўхтаганди, уларга хизмат қиладиган официантка тезда яқинлашиб, киши билмас қўлига букланган қоғоз тутиб, кўздан йўқолди.

Хат Қуддусдан бўлса керак, кўнглидан ўтказди янга.

Хонага боргач, пляжга шошилган Гуляга менга ҳам жой олиб қўярсан деганча, кийим танлашни чўзди.

− Сен ортиқ қуёш ваннасини олмасанг ҳам етар.

− Нега энди?

− Қорайганингни қара. Қора пантеранинг ўзи бўлдинг, қўйдинг.

− Ўшанга далага чиқишни ёқтирмасдим, офтоб тегса қора мўндидек куяман бирпасда.

− Қанақа мўнди, сендек қорайишга орзумандалар сенга мулатка деган лақаб қўйишган.

− Ҳимм.

Гуля: тезроқ борарсан, деганча кетди ҳамки, у аста қоғозни буклоғидан тўғрилади. Хат рус тилида экан.

«Калдиргач! Ўн йил аввал, энди институтни битириб, шу ошхонада иш бошлаган йилим, узоқ ердан дам олишга келган озғингина Света деган қиз билан танишганман. Бир-икки бора учрашибоқ, унга уйланадиган аҳволга тушдим. Айб ўзимда, ўткинчи ҳисларни ҳақиқийсидан ажрата олмай, тузоққа илиндим… Болаларимиз ҳам унинг бақириқлари билан катта бўлишган. Қулоқсиз ва адабсиз ўсди. Сизни учратганим, меҳмон қилганим, қулай столга кўчириб берганимдан чиққан тўполон учун хурсандман. Баҳонада машмашага айланган турмушдан қутиламан. Уйдагилар ҳам доим шуни таъкидларди. Муҳаббат билан боғланган орзулар ҳали шу бўлса, деб гоҳида баридан кечиб, бошим оққан томонларга кетгим келарди. Умрим мазмунини йўқотди, эрксизлик қурсин деб хасталанган кексага айланиб қолгандим. Аммо шу пайт сизни учратдиму, ҳаётга қайтгандек бўлдим. Сизни ўн кундан бери танийман, холос. Лекин бир умр билгандекман. Балки бу ҳақиқий муҳаббатдир…

Ён-атрофга қўзғалган гап-сўзлар қаддингизни букмасин. Сизни доимо шунақа ориятли ва ғурурли кўриш ниятим.

Умуман қанақалигингизни таърифлашга ожизман, аммо имоним комилки, дунёдаги энг гўзал аёл сиз бўлсангиз керак.

Ғойибона севувчи Қуддус. Сана».

Қалдирғоч бирор зум тек қотди. Ўзига берилган таърифдан тўлқинланиб, кўзига ёш келди. Симиллаб оқаётган томчиларни кўрсаткич бармоғи билан сириб, миқ этмай ўтирар. У ҳозир йигит ёнида бўлса, унга ачиниб йиғлаб олишга ҳам тайёрлигини ҳис қилди. Ўғли Равшан эрига унча ўхшамайди, дарров қаердан туғиб олди, деган шивир-шивирлари қулоғига етиб келгани сайин, аввалига кўнгли чўкиб, сўнг эрига нисбатан номуносиблик ҳисси уни нотавонликда айблаб, ўзини ундан устун кўра бошлади. Эр ўрнида ҳатто кўргиси келмаган онлар ичида хуруж қилиб, эркинлик ва такаббурликка юз тутган дамларда ўз бағирларига олган Саригул опа даврасидагилар, яна бу Гулсина, уни эрдан мустақил фикрлаш зарурлигини, унга ортиқча тобелик аёл ҳуснини ҳам, қалбини ҳам парокандаликка солади. Сен бу сен. Ўзингни мавқеинг ва обрўингни, аёллик гўзаллигини тақдим этган тақдирга шукроналик ва умид билан яша. Салоҳияти ва инжиқликларини ўтказа оладиган ҳусну таровати кўпчиликни адо қиладиган қизлигини, сўнг жувонлигини сезмасмиди? Сезганда қандоқ, айниқса бу хислатлари фарзанд кўргач янада кенгроқ намоён бўлганди.

У ноз-карашма, бироз таннозликни ўзига қурол қилиб олганида, ҳали Гуляни танимасди. Шундоқ экан, унга ўргатишларига ҳожат бор эканми? Ҳечамда. У керак бўлса, бундай майда ҳисларга бирпасда қул бўладиган дугоналарга насиҳат қилишга, бу йўлдан қайтаришга қодир.

Ҳаётда шошиб яшаш керак эмас. Имконият туғилди деб, бирортасини бошини айлантириб завқ олиш фалсафасидан узоқ, ҳатто бу ҳақда Гуляни ҳам тартибга чақириб, кўзингга қараб юр. Мени уялтириб қўйма, деб уқтириб келади.

Чунки у эрига содиқ, лекин қаерга бормасин, албатта битта хуштор, ошиқ топилади. Унга гап солмоқчи бўлишади, мақтаб, ҳусни-камолини алқаб, яқинроқ танишмоқ илинжида қадамини пойлашади. Акобир эрининг ёз палласида иши қайнаган, ҳатто ўн кунга ҳам у билан бирга дам олишга кела олмаслиги, Қалдирғочнинг ёлғизликда зерика бошлаши, ҳамроҳ излаши, битта-яримта дўст орттиришга ҳаваси ўз-ўзидан йилдан-йилга ошар, танҳоликда вақт ўтказишнинг энг яхши йўли сабр, энди унга измини ортиқча ўтказа олмай, ҳокимлик қила олиши анча сусайган, шунинг учун у ўзининг ғариб ва нотавон ҳолатидан зерика бошлаганди.

Озгина вақт ўтмай, хонага бошини суққан тозаловчи ходима, уни қўлида хат, кўзида ёши билан кўриб, кейин келарман деб калласини ташқарига олди.